TVP Kultura Środa, 09.12.2020 11:00 NAJWAŻNIEJSZY DZIEŃ ŻYCIA - ODC. 4/9 - GĄSZCZ Film obyczajowy, 60 min, Polska 1974 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Zygmunt Kęstowicz, Anna Seniuk, Janusz Bukowski, Jan Ciecierski, Lech Łotecki, Jerzy Matałowski, Wacław Ulewicz, Stefania Iwińska, Janina Ratajska, Marian Łącz Reporter radiowy zadaje przypadkowo napotkanym na ulicy ludziom pytanie, jaki był najważniejszy dzień ich życia. Odpowiedzi na to pytanie stanowią motyw przewodni i treść poszczególnych 9 filmów fabularnych tego cyklu. Pułkownik MO, Stefko, wspomina swój najważniejszy dzień. Po 30 latach przyjechał znów do miasteczka, gdzie był tuż po wojnie. Wtedy popełniono morderstwo i Stefko ujął winnego, który wyrokiem sądu został skazany na długoletnie więzienie. Teraz Antoni Mizura jest już na wolności. Prosi Stefkę, by jeszcze raz próbował odnaleźć sprawcę tamtej zbrodni, gdyż on jest niewinny. Zabity Jan Chwalko był ojcem jego ukochanej, wówczas ciężarnej, i nie chciał zgodzić się na ich ślub. Gdyby Mizura okazał się niewinny, Marta teraz wyszłaby za niego i pozwoliła mu usynowić dorosłego już, nieślubnego syna. Ponowne śledztwo przynosi zaskakujące rezultaty. Wykazuje niezbicie, że Mizura jednak zabił Chwalkę, lecz w obronie własnej. 12:10 NAJWAŻNIEJSZY DZIEŃ ŻYCIA - ODC. 5/9 - TELEFON Film obyczajowy, 49 min, Polska 1974 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Maciej Kijowski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Stanisław Michalski, Janusz Bukowski, Marek Barbasiewicz, Grażyna Szapołowska, Eugeniusz Kamiński, Jerzy Molga, Ludwik Pak, Dorota Stalińska Docent Śliwiński odmawia studentce zaliczenia w późniejszym terminie. Wieczorem w domu odbiera dziwny telefon od młodej kobiety, zamierzającej popełnić samobójstwo. Nieoczekiwanie dla siebie docent uruchamia akcję ratunkową. Jeździ z patrolem milicyjnym w poszukiwaniu kobiety, dociera do jej koleżanek i niewiernego narzeczonego. Następnego dnia patrzy na świat zupełnie inaczej. Kiedy studentka przychodzi ponownie prosić go o możliwość zaliczenia - wyznacza jej termin egzaminu. 13:30 KSIĘGA PRZESTRZENI - ZIELONE NUMERY Magazyn, 30 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy budynki stanowiące efekt poszukiwań w zakresie architektury ekologicznej, bardziej przyjaznej środowisku naturalnemu, lepiej wpisanej w krajobraz i odpowiadającej na wyzwania, jakie niesie kryzys klimatyczny. Pojawią się tu zielone dachy i zielone ściany, a także mieszkania wyposażone we własne szklarnie. Przedstawimy: - Dom mieszkalny Evergreen 365 w Poznaniu (Insomia): eksperymentalny budynek wielorodzinny, w którym każde mieszkanie zostało wyposażone w niewielką własną szklarnię ulokowaną na balkonie lub tarasie. - Przedszkole nr 4 w Żorach (to projekt): przedszkole na osiedlu domów jednorodzinnych, które z braku miejsca na tradycyjny ogródek jordanowski, otrzymało ogród na dachu. - Filia Dąb Domu Kultury Koszutka w Katowicach (PA+U Rafał Mazur): dom kultury w trudnej dzielnicy Katowic wtopiono w zieleń pobliskiego parku dzięki porośniętej zielenią rampie, - Siedziba Fundacji Nauki Polskiej w Warszawie (FAAB): jedyny dotychczas zrealizowany w tej skali i zarazem w pełni udany przykład zastosowania żyjących, roślinnych, pionowych ścian w elewacji budynku, - Zespół apartamentów River View w Gdańsku (APA Wojciechowski): rzadki przypadek połączenia świetnego projektu architektury mieszkaniowej z działaniami na rzecz zapewnienia mieszkańcom maksymalnej ilości zieleni w ramach wielkomiejskiego kwartału położonego w ścisłym centrum historycznego miasta, O swoich projektach opowiadać będą: Szymon Januszewski (Evergreen 365), Adam Białobrzeski (Fundacja Nauki Polskiej). Temat uzupełni esej Oskara Grąbczewskiego prezentujący historię trzech słynnych konkursów na projekt Świątyni Opatrzności na warszawskim Wilanowie, a przede wszystkim zwycięzcę ostatniego z nich. Ten wizjonerski, niezwykle nowatorski pod względem rozwiązań ekologicznych, o dziesięciolecia wyprzedzający swoją epokę projekt Marka Budzyńskiego, okazał się zbyt śmiały i nigdy nie doczekał się realizacji. 14:00 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ANNA BILIŃSKA Magazyn, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Magda Seweryn, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Renata Higersberger Anna Bilińska - Bohdanowicz urodziła się w 1854 roku w Złotopolu. Była pierwszą polską artystką, która zdobyła akademickie wykształcenie, i której dzieła pokazywano na najważniejszych wystawach i salonach sztuki w XIX wieku. Nagrodzono ją złotym medalem na Salonie 1887 roku i srebrnym na Wystawie Światowej w Paryżu w roku 1889. Bilińska malowała martwe natury, pejzaże, ale przede wszystkim była cenioną i znaną portrecistką. Większość jej prac pozostała w prywatnych, zagranicznych kolekcjach. Jedną z nielicznych znajdujących się w polskich zbiorach jest akademicki portret czarnoskórej modelki, który powstał na zajęciach na paryskiej Akademii Julian. Obraz trafił do zbiorów znanego polskiego kolekcjonera Dominika Jeżewskiego, który w 1933 roku zdecydował się najpierw na oddanie go w depozyt, a potem na sprzedanie obrazu warszawskiemu Muzeum Narodowemu. Płótno zaginęło jednak na długie lata podczas II Wojny Światowej. Dopiero osiem lat temu obraz trafił ponownie do polskich zbiorów. Opowie o nim Renata Higersberger. 14:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MAGDALENA ZAWADZKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata dzieciństwa i młodości wspomina popularna aktorka filmowa i teatralna, Magdalena Zawadzka. 14:40 BALLADA O KOZIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Bartosz Konopka Scenariusz: Bartosz Konopka Zdjęcia: Piotr Rosołowski Muzyka: Piotr Braun, Wojciech Waglewski Film powstał w ramach I edycji kursu dokumentalnego w Mistrzowskiej Szkole Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy (opieka artystyczna), a wyprodukowany został przez telewizję Planete (scenariusz filmu wygrał konkurs Planete na projekt filmu dokumentalnego). Doświadczalne kozy z Akademii Rolniczej we Wrocławiu zostają przekazane mieszkańcom gminy Świdnica jako pomoc społeczna. Każda rodzina na swój sposób przeżywa perypetie związane z tym prezentem. Kozy miały dać im tylko mleko i ser, dały znacznie więcej - pobudziły do działania, wzajemnych uczuć, a nawet uniesień artystycznych. I chociaż to brzmi jak bajka - wszystko wydarzyło się naprawdę. 15:45 PORA UMIERAĆ Film obyczajowy, 104 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Aktorzy: Danuta Szaflarska, Krzysztof Globisz, Patrycja Szewczyk, Kamil Bitau, Robert Tomaszewski, Małgorzata Rożniatowska, Witold Kaczanowski, Weronika Karwowska, Kai Schoenhals i inni Tak jak dla 88 - letniej Krystyny Feldman rolą życia okazała się zagrana w wieku 88 lat postać Nikifora, tak starsza od niej o rok Danuta Szaflarska (rocznik 1915) dała brawurowy popis swoich umiejętności aktorskich w filmie "Pora umierać", gdzie wystąpiła już jako dama 92 - letnia, ale wspaniałej formy mógłby jej pozazdrościć niejeden 60 - latek. Jej występ doceniło jury FPFF w Gdyni w 2007 r. , gdzie aktorka zdobyła nagrodę za główną rolę kobiecą (za rolę Anieli otrzymała również Orła - Polską Nagrodę Filmową). Ponadto dziełu Doroty Kędzierzawskiej przyznano też nagrodę za dźwięk, nagrodę dziennikarzy i Złotego Klakiera dla najdłużej oklaskiwanego filmu. Obraz ten doceniono również na festiwalach w Trieście, San Francisco, Leeds i Malmoe oraz na krajowych festiwalach i przeglądach. "Pora umierać" to utrzymana w nostalgicznej, poetyckiej tonacji (jak zresztą wszystkie filmy Doroty Kędzierzawskiej) opowieść o starości, przemijaniu i samotności, o pragnieniu bycia potrzebnym aż do końca, o wierności zasadom i wartościom, które nie powinny ustępować przed naporem nowego tylko dlatego, że to nowe jest silniejsze, bardziej przebojowe, zachłanne. W filmie niewiele się dzieje, ale od wydarzeń i wartkich dialogów ważniejsze są tu nastroje, spojrzenia, gesty. Bohaterka filmu, sędziwa pani Aniela, mieszka z ukochaną suczką Filą w przedwojennej, mocno już nadgryzionej zębem czasu drewnianej willi pod Warszawą, utrzymanej w stylu falenicko - otwockim. Po latach dzielenia obszernego lokum z licznymi, dokwaterowanymi jej lokatorami, wreszcie pozbywa się ostatniego z nich. Znów może się poczuć naprawdę u siebie. Z satysfakcją i dumą właścicielki przechadza się po opustoszałych pomieszczeniach, wierzy, że teraz zacznie nowy etap w życiu. Ale syn Witek, który odwiedza ją od czasu do czasu z wnuczką, otyłą 8 - latką w okularach, nie zamierza spełniać matczynych marzeń o zamieszkaniu z nią z powrotem w rodzinnym domu. Nie ma na to również ochoty ani jego żona Marzenka, która nigdy nie była z teściową w najlepszych stosunkach, ani wnuczka, bardziej zainteresowana otrzymaniem w prezencie babcinego pierścionka niż mieszkaniem w nieciekawym dla niej miejscu. Na domiar złego, staruszkę nachodzą wysłannicy jej nowobogackiego sąsiada, który chętnie odkupiłby atrakcyjną działkę, a drewnianą ruderę po prostu rozebrał, żeby nie zasłaniała mu widoku. Dla Anieli jednak ten dom ma przede wszystkim wartość sentymentalną i nie wyobraża sobie jego sprzedaży: to przecież jej młodość, życie rodzinne, rozliczne pamiątki i wspomnienia. Każdy kąt, każdy sprzęt ma tutaj swoją historię, która jest także jej historią. Staruszka liczy więc, że syn przynajmniej wyperswaduje sąsiadowi próby wywierania na nią nacisków. Zamiast tego odkrywa jednak, że Witek potajemnie, późnym wieczorem, odwiedził wraz z żoną sąsiada, i że to właśnie on, a nie synowa, usiłuje dogadać się z "wrogiem" za plecami matki. Wzburzona nielojalnością i zdradą syna Aniela dochodzi do wniosku, że w takiej sytuacji pora umierać. Odwołuje telefonicznie dalsze wizyty syna, zakrywa kirem lustra, zatrzymuje stary zegar, wkłada czarną suknię, zapala świecę i z różańcem w rękach układa się na łóżku, by czekać na śmierć. Szybko jednak zmienia zdanie. Postanawia działać, biorąc sprawy w swoje ręce. 18:00 URODZENI ARTYŚCI - MARTA FIEDLER I PAWEŁ KONCEWOJ Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Marta Fiedler i Paweł Koncewoj są małżeństwem artystów baletu Teatru Wielkiego i Opery Narodowej. Marta zajęła się także projektowaniem odzieży gimnastycznej. 00:15 JAZZ - DZIEDZINIEC KULTURY NCK - MISTRZOWIE YASSU Koncert, 58 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Wojtek Mazolewski Trio Koncert Wojtka Mazolewskiego, który wraz z towarzyszącym mu kwintetem opowie o swojej muzycznej fascynacji Krzysztofem Komedą, mistrzem twórców nawiązujących do yassu - mieszanki jazzu, punk rocka i folku. 01:50 LEKKIE OBYCZAJE - MAGICZNE NOCE (MAGICAL NIGHTS / NOTTI MAGICHE) Komedia, 120 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Paolo Virzi Scenariusz: Paolo Virzi, Francesca Archibugi, Francesco Piccolo Aktorzy: Mauro Lamantia, Giovanni Toscano, Irene Vetere Rzym, lato 1990 roku. Trwają Mistrzostwa Świata w piłce nożnej. Maradona eliminuje Włochów z finału, a carabinieri wyławiają z Tybru ciało uznanego producenta filmowego. Jego młoda kochanka wskazuje winnych - trzech początkujących scenarzystów. Antonino, Luciano i Eugenia trafiają na posterunek, gdzie spędzają intensywną noc. Na nowo przeżywają ostatnie burzliwe i emocjonujące 30 dni, które wywróciły ich życie do góry nogami. 04:05 KINO NOCNE - NIC Dramat, 74 min, Polska 1998 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Anita Kuskowska - Borkowska, Janusz Panasewicz, Danuta Szaflarska, Violetta Arlak, Inga Zawadzka, Adaś Pospieszalski, Dawid Łepkowski, Halina Gryglaszewska, Henryk Wieczorek, Józef Para, Józef Fryźlewicz, Joanna Kurowska, Krzysztof Kiersznowski, Cezary Kosiński, Zenona Berezowska i inni Filmy Doroty Kędzierzawskiej powstają rzadko, są zwykle niedługie i pozbawione komercyjnych efektów. Mimo to wywołują żywe zainteresowanie krytyki i zbierają nagrodę za nagrodą. Tak było z "Końcem świata" (1988), "Diabłami, diabłami" (1991), "Wronami" (1994) i z "Nic" (1998). Zwłaszcza ten ostatni wywołał liczne dyskusje. Najczęściej poruszano w nich kwestię zdumiewającej dysproporcji pomiędzy przedstawionym w filmie okrutnym światem, a jego wizualnym kształtem - wyjątkowo wyrafinowanym, wręcz pięknym. Czy doszło tu do zachwiania harmonii między formą i treścią? A może ów "zgrzyt" to celowy zabieg reżyserki? Sugestia, że w "Nic" chodzi o coś więcej niż o doraźną publicystykę. Historia opowiedziana w filmie, aż bowiem się prosi o taką "publicystyczną" interpretację. Hela, główna bohaterka utworu, jest młodą, prostą kobietą, mieszkającą w starej, zaniedbanej kamienicy. Jej świat to trójka dzieci i ciężko pracujący mąż Antoni (w tej roli Janusz Panasewicz, wokalista zespołu Lady Pank), który wraca do domu zjeść i się wyspać. Gburowaty, szorstki w obejściu, z niechęcią odnosi się do czułych gestów żony. Ta zaś jest w nim bezgranicznie zakochana. Pewnego dnia Hela stwierdza, że będzie miała kolejne dziecko. Boi się powiedzieć o tym Antoniemu. Szuka pomocy u lekarza i księdza. Bezskutecznie. Wreszcie mąż dostrzega zmianę w jej wyglądzie i zachowaniu. Hela jednak okłamuje go, że prawdopodobnie cierpi na nowotwór. Nieufny Antoni oświadcza żonie, że jeśli okaże się, że jest w ciąży, to odejdzie albo ją zabije. Przerażona i osamotniona kobieta zastawia w lombardzie obrączkę, by zdobyć pieniądze na aborcję. Zaczyna też podejrzewać męża o romans z sąsiadką. "Orzeł" 1999 dla Doroty Kędzierzawskiej za najlepszą reżyserię oraz liczne nominacje do tej nagrody. Wyróżnienia na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni w 1998 roku (zdjęcia, kostiumy, nagroda dziennikarzy). Nagroda specjalna za muzykę dla Michała Lorenca na festiwalu Camerimage w Toruniu. Paszport "Polityki" dla Doroty Kędzierzawskiej. Liczne laury na festiwalach zagranicznych, w tym w Soczi, Denver, Brukseli.