TVP Historia Czwartek, 17.12.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1903 - pierwszy lot braci Wright; 1946 - Ministerstwo Aprowizacji i Handlu wydało zakaz podawania potraw mięsnych w restauracjach i stołówkach w okresie świątecznym; 1975 - w Teatrze Współczesnym prapremiera "Emigrantów" Mrożka; 1970 - w Gdyni wojsko strzelało do stoczniowców idących do pracy po apelu Kociołka; 07:10 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 5/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 5) Serial kostiumowy, 49 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz: Andrew Davies Rezyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Elizabeth zgadza się odwiedzić, w towarzystwie wuja i ciotki, rodzinę Darcy'ego w Pemberley, wiedząc, że dumny młodzian będzie przebywał w tym czasie w Londynie. Gdy Darcy niespodziewanie pojawia się w domu, zmieszanie Elizabeth nie ma granic. Ale, ku jej zaskoczeniu, Darcy okazuje się nadzwyczaj uprzejmy i pełen atencji. Z listu otrzymanego od Jane Elizabeth dowiaduje się, że ich najmłodsza siostra Lydia uciekła z uwodzicielem i łowcą posagów Wickhamem. Obie panny są przekonane, że lekkomyślna dziewczyna na zawsze pogrzebała swą reputację i że Wickham nigdy się z nią nie ożeni. Jednak Darcy, w tajemnicy przed Elizabeth, wszelkimi sposobami nakłania Wickhama do poślubienia Lydii. Wbrew złym przeczuciom Elizabeth i Jane Lydia zostaje panią Wickham. 08:35 HISTORIA POLSKI - KOPALNIA WUJEK Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1991 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król, Piotr Biernat Film zrealizowany w dziesiątą rocznicę tragedii w kopalni "Wujek" w Katowicach pokazuje cztery dramatyczne dni grudnia 1981 roku: wprowadzenie stanu wojennego, rozpoczęcie strajku w kopalni, podjęcie walki z MO oraz przerwanie strajku. W pierwszej części autorzy starają się tamte zdarzenia (atak na kopanię i walkę) odtworzyć godzina po godzinie. W części drugiej zawarli refleksje uczestników tragedii o sensie walki z obu stron, a także rozważania trzech kobiet, które podczas starć w "Wujku" straciły mężów, o życiu i historii. Premierowa emisja filmu odbyła się 15 grudnia 1991 roku w Programie 2 TVP. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 10:45 BIBLIA - ESTERA CZ. 1 (ESTERA P. 1) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Louise Lombard, Thomas Kretschmann, Juergen Prochnow, Ornella Mutti Opis Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Król perski Kserkses wydaje ucztę dla swoich poddanych, by zademonstrować swoje bogactwo i władzę. Pozbawia królową godności królewskiej, ponieważ odmawia ona pokazania się gościom. Po czterech latach Kserkses wybiera nową królową. Jest nią Żydówka Estera. Pewnego dnia krewny Estery - Marchodeusz - nie chce złożyć pokłonu Hamanowi. Ten w zemście planuje zagładę wszystkich Żydów. Tylko Estera może uratować swój naród. 11:40 Z WIDOKIEM NA WAWEL - ZABIĆ PREZYDENTA? Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) 16 grudnia 1922 r. w warszawskiej Zachęcie od strzałów z małej odległości zmarł prezydent Gabriel Narutowicz. Zamach ten wstrząsnął odrodzoną Rzeczpospolitą, ale nie był jedynym w tym okresie. W programie historycy przyglądają się motywom i okolicznościom politycznych zbrodni. 12:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 14/18 - EDYTA Serial przygodowy, 58 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Aleksandra Zawieruszanka, Emil Karewicz, Irena Szczurowska, Józef Kostecki, Stanisław Zaczyk, Bronisław Pawlik, Stefan Śródka, Józef Łodyński, Andrzej Herder, Stanisław M. Kamiński Do miasteczka, w którym stacjonują Kloss i Brunner, przyjeżdża dawna miłość prawdziwego Hansa Klossa, niemieckiego agenta schwytanego przez Rosjan. Edyta Lausch została zmobilizowana, będzie pracować na kolei. Do spotkania dwojga niegdyś zakochanych w sobie ludzi dochodzi w wieczór sylwestrowy 1944 - 45 roku. Edyta zauważa, że Hans mocno się zmienił, ale odżywa w niej dawne uczucie. Kloss widzi, że ma do czynienia ze zdeklarowaną faszystką. Spostrzega też, że Brunner boi się Edyty. Postanawia dowiedzieć się, dlaczego. Gdy dochodzi do nieudanego zamachu na życie kobiety, Kloss demaskuje Brunnera jako dawnego bandytę - Edyta była przed kilku laty świadkiem dokonanego przezeń morderstwa. W trakcie akcji Kloss dekonspiruje się jednak przed nią i Brunnerem jako Polak. Brunner zabija Edytę i ucieka. 15:25 JOHN FORD, CZŁOWIEK KTÓRY WYMYŚLIŁ DZIKI ZACHÓD (JOHN FORD, THE MAN WHO INVENTED AMERICA) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Jean - Christophe Klotz Dokument opowiadający o życiu znanego amerykańskiego reżysera, autora ponad 150 dzieł, twórcy, który zdobył więcej Oscarów niż jakikolwiek inny reżyser. Dokument rzuca światło na znaczenie jego najwybitniejszych filmów. 16:30 KOŁO HISTORII - GRUDZIEŃ 1970. POLSKI DRAMAT Reportaż, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Sieczkowski Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Adam Fręśko Wykonawcy: Ireneusz Machnicki, Agnieszka Bajasz Film opowiada o wydarzeniach Grudnia 1970 r. , jednego z najważniejszych wydarzeń w dziejach PRL. Po raz pierwszy na terenie całego kraju doszło do protestów, strajków i manifestacji robotniczych. Protesty te, które trwały jeszcze w lutym 1971 r. , zostały brutalnie zdławione przez władze PRL. Wobec bezbronnych ludzi użyto broni. Zginęło 45 osób, kilka tysięcy zostało rannych, a kilkanaście tysięcy było aresztowanych. Bez Grudnia 1970 nie byłoby zarówno Sierpnia 1980 r. jak i czerwca 1989. Autor filmu szuka odpowiedzi na pytania: Czym w istocie były wydarzenia grudniowe, gdy władze PRL konsekwentnie zmierzały do brutalnego stłumienia protestów? Jakie problemy społeczne ujawniły się w Grudniu 1970? Czy celem krwawego stłumienia strajków i demonstracji było zastraszenie społeczeństwa, czy raczej obawy, by bunt nie przybrał bardziej zorganizowanego charakteru? Czy też był to wynik walki o władzę wewnątrz PZPR i jej organów bezpieczeństwa? Film pokazuje również konsekwencje Grudnia 70, a więc zmiany we władzach komunistycznych i zmianę polityki (przy jednoczesnym ukrywaniu tego, co się wtedy stało, zwłaszcza informacji o represjach wobec uczestników protestów), a z drugiej wpływ tego buntu na społeczeństwo, robotników, samych uczestników buntu, na tworzenie się przyszłej opozycji. Na te pytania odpowiadają historycy, pracownicy naukowi Instytutu Pamięci Narodowej: prof. Jerzy Eisler, autor książki "Grudzień 1970", oraz dr Grzegorz Majchrzak. Wypowiedzi historyków, ekspertów, zostały uzupełnione głosem działaczy opozycji demokratycznej z lat osiemdziesiątych, którzy mówią o tym, jak ważne dla nich osobiście i dla ich działań w podziemiu było doświadczenie Grudnia 1970 roku. Na ten temat mówią: Adam Borowski i Tomasz Truskawa. W filmie cytowane są fragmenty książek: uczestnika strajków grudniowych Tadeusza Nowaka ("Zanim powstała Solidarność", Lublin 1990) i Wiesławy Kwiatkowskiej, autorki wielu publikacji na ten temat (pseud. Wiesława Kwaśniewska), "Grudzień 70 w Gdyni, Warszawa 1986). 17:45 DNI, KTÓRE WSTRZĄSNĘŁY POLSKĄ - GRUDZIEŃ 70 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jacek Sawicki, Jerzy Eisler Scenariusz: Jerzy Eisler, Jacek Sawicki Muzyka: Dariusz Żebrowski W niedzielę, 13 grudnia 1970 r. społeczeństwo zostało zaskoczone podwyżką cen podstawowych artykułów spożywczych. Ekipa Władysława Gomułki nie zważała, że był to okres przedświątecznych zakupów, a nastroje w kraju i tak były już dostatecznie złe. Następnego dnia rozpoczął się strajk w Stoczni im. Lenina w Gdańsku. Manifestanci wylegli na ulice miasta. Na tę ewentualność były przygotowane jednostki MSW. Doszło do krwawej konfrontacji. W ciągu kilku dni fala wzburzenia ogarnęła kolejne miasta, m. in. Szczecin. Do demonstrantów oddano strzały. Na ulice wyszło wojsko. Przelana wówczas na Wybrzeżu krew zmusiła Gomułkę do ustąpienia. Film Jerzego Eislera i Jacka Sawickiego jest wierną rekonstrukcją wydarzeń w Gdańsku i Szczecinie, dzień po dniu. Wszystkie pokazane w nim materiały pochodzą z najpilniej do niedawna strzeżonego zbioru, przez lata opatrzonego klauzulą "ściśle tajne", odnalezionego w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. 18:55 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 6/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 6) Serial kostiumowy, 50 min, Wielka Brytania 1995 Reżyseria: Simon Langton Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Elizabeth dowiaduje się, że Darcy uratował honor jej rodziny, nakłaniając Wickhama do poślubienia Lydii, najmłodszej z panien Bennet. Postanawia podziękować dumnemu młodzieńcowi, niepomna jego wcześniejszego, wyniosłego zachowania. Darcy zapewnia dziewczynę o swoich uczuciach, a i ona przyznaje, że przystojny szlachcic nie jest jej obojętny. Gdy Darcy ponawia oświadczyny, Elizabeth przyjmuje je z radością. Szczęście uśmiecha się także do jej starszej siostry Jane. Charles Bingley ponownie ją odwiedza i wyznaje jej miłość. Rodzina Bennetów sposobi się do podwójnego wesela. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 19. GRUDZIEŃ 70 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Zaczęło się tuż przed Bożym Narodzeniem 1970 roku. Pogłębiające się od dawna niezadowolenie z sytuacji gospodarczej w kraju doprowadziło do ulicznych zamieszek. Potem wybuchły strajki. Na wybrzeże wysłano wojsko. I doszło do masakry. Kto podjął decyzję o strzelaniu do robotników? Czy była ona wynikiem manipulacji i wojny na górze? Grudzień 70 to temat tego odcinka teleturnieju Giganci Historii! 00:35 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BADANIA POD GRUNWALDEM. SEZON SZÓSTY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Badania pod Grunwaldem. Sezon szósty. Zakrojone na szeroka skalę, z użyciem najnowocześniejszego sprzętu badawczego, poszukiwania artefaktów bitwy pod Grunwaldem. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do odparcia inwazji aliantów w rejonie Calais, m.in. montażu działa Todt. 02:30 JAK ŻYWA RANA Reportaż, 23 min, Polska, 2004 Autor: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński Program rocznicowy o wydarzeniach na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. Autorzy zaproponowali ujęcie bardzo współczesne - pokazują ludzi, których tamte wydarzenia dotknęły osobiście. Bolesne przeżycia wycisnęły na nich piętno smutku. Mimo upływu lat nie potrafią zapomnieć o tych trudnych czasach.