TVP Historia Piątek, 18.12.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1865 - trzynasta poprawka do Konstytucji USA - zniesienie niewolnictwa; 1912 - największe fałszerstwo w paleontologii - czaszka z Piltdown; 1954 - Maria Dąbrowska w "Dzienniku" o śmierci Zofii Nałkowskiej; 1970 - trwają i rozszerzają się strajki w Gdańsku, Szczecinie, Elblągu; 07:20 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 6/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 6) Serial kostiumowy, 50 min, Wielka Brytania 1995 Reżyseria: Simon Langton Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Elizabeth dowiaduje się, że Darcy uratował honor jej rodziny, nakłaniając Wickhama do poślubienia Lydii, najmłodszej z panien Bennet. Postanawia podziękować dumnemu młodzieńcowi, niepomna jego wcześniejszego, wyniosłego zachowania. Darcy zapewnia dziewczynę o swoich uczuciach, a i ona przyznaje, że przystojny szlachcic nie jest jej obojętny. Gdy Darcy ponawia oświadczyny, Elizabeth przyjmuje je z radością. Szczęście uśmiecha się także do jej starszej siostry Jane. Charles Bingley ponownie ją odwiedza i wyznaje jej miłość. Rodzina Bennetów sposobi się do podwójnego wesela. 08:15 PO PRLU - STARA I NOWA EMIGRACJA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gośćmi, profesorem Henrykiem Domański, socjologiem w PAN i Collegium Civitas, oraz z doktorem Michałem Łuczewskim, socjologiem pamięci i narodu, rozmawia o sytuacji, w jakiej znalazła się Polonia oraz Polacy na obczyźnie, po upadku systemu komunistycznego. Jak budowano relacje z polskimi diasporami? 09:10 HISTORIA POLSKI - O DWÓCH TAKICH CO UCIEKLI Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2001 Scenariusz: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Zdjęcia: Grzegorz Szczygielski Wojciech i Janusz mieli po dziewiętnaście lat i głowy pełne marzeń. Wydawało im się, że świat należy do nich. I właśnie wtedy ogłoszono stan wojenny. W pierwszej chwili pomyśleli, że to koniec złudzeń, potem jednak postanowili zrobić wszystko, by zrealizować marzenia. Nie byli działaczami podziemia. Nawet stronili od tego typu spraw. Byli zwykłymi chłopakami, którzy gorąco pragnęli poznawać świat. W środku zimy kupili więc ponton i radziecki silnik, a wiosną ruszyli przez morze, na Bornholm. Nie do końca zdawali sobie sprawę z ryzyka. Mieli bardzo precyzyjny plan i nie brali pod uwagę porażki. Kim są dzisiaj ci dwaj, co uciekli? Czy spełniły się ich marzenia? W filmie, przypominającym tamto wydarzenie sprzed dwudziestu lat, ze śmiechem i dystansem opowiadają o swojej przygodzie. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 10:50 BIBLIA - ESTERA CZ. 2 (ESTERA P. 2) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Louise Lombard, Thomas Kretschmann, Juergen Prochnow, Ornella Mutti Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Król perski Kserkses wydaje ucztę dla swoich poddanych, by zademonstrować swoje bogactwo i władzę. Pozbawia królową godności królewskiej, ponieważ odmawia ona pokazania się gościom. Po czterech latach Kserkses wybiera nową królową. Jest nią Żydówka Estera. Pewnego dnia krewny Estery - Marchodeusz nie chce złożyć pokłonu Hamanowi. Ten w zemście planuje zagładę wszystkich Żydów. Tylko Estera może uratować swój naród. 11:40 Z ANDRUSEM PO GALICJI - STARY SĄCZ Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Cykl satyrycznych spotkań z Arturem Andrusem, który odwiedza galicyjskie miasta, opowiada o ich historii, dniu dzisiejszym i ich niezwykłym klimacie. Artur Andrus tym razem odwiedził Stary Sącz. 12:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 15/18 - OBLĘŻENIE Serial przygodowy, 56 min, Polska 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Halina Kossobudzka, Lucyna Suchecka, Jolanta Zykun, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Stanisław Zaczyk, Janusz Bukowski Wycofujące się z terenów Polski oddziały niemieckie usiłują wywieźć urządzenia z fabryki rakiet. Hans Kloss kontaktuje się z robotnikami z fabryki, którzy organizują tam ruch oporu. Dla Klossa pracuje też zakochana w nim sekretarka, Greta Raschke. Niemcy orientują się, że nie zdołają wywieźć ciężkich maszyn, postanawiają więc je zniszczyć. Jednocześnie Greta dowiaduje się, że Kloss ją oszukiwał. Nic do niej nie czuje, przeciwnie, darzy sympatią polską robotnicę Agnieszkę. Panna Raschke denuncjuje agenta przed sturmbannf?hrerem Brunnerem. Fabryka zostaje otoczona przez oddziały niemieckie, a Brunner bierze Klossa na muszkę. 16:30 POLSKIE 100 LAT - GRUDZIEŃ 1970 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki W końcu 1970 roku władze PRL przygotowywały ograniczoną reformę gospodarczą, której integralnym elementem miała być wprowadzona na jedenaście dni przed świętami Bożego Narodzenia drastyczna podwyżka cen wielu towarów, zwłaszcza żywności. 14 grudnia jako pierwsza zastrajkowała Stocznia im. Lenina w Gdańsku. Żądano cofnięcia wprowadzonych podwyżek. Dzień później gwałtowne walki uliczne toczyły się w całym śródmieściu Gdańska. Wprowadzono wojsko. Strzelano do stoczniowców. Fala strajkowa rozlewała się na inne miasta Wybrzeża: Elbląg, Gdynię, Słupsk i Szczecin. Byli zabici i aresztowani, których podczas przesłuchań brutalnie bito i kopano. Do spacyfikowania protestów władze użyły ok. 27 tysięcy żołnierzy, którzy wystrzelili 46 tysięcy pocisków. Tragicznym symbolem grudnia 70' stał się pochód niosący na drzwiach ciało zabitego 18 - letniego Zbigniewa Godlewskiego. To on jest bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim". 18:00 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA S.II - ODC. 12 Reportaż, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Odcinek 12. to opowieść o Teatrze Ateneum, w którym Andrzej Dobosz był kierownikiem literackim 18:50 ZIEMIA OBIECANA - ODC. 1/4 Miniserial obyczajowy, 49 min, Polska 1975 Scenariusz na podstawie powieści Władysława Reymonta i reżyseria: Andrzej Wajda Zdjęcia: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Bożena Dykiel, Piotr Fronczewski, Stanisław Igar, Kalina Jędrusik, Lidia Korsakówna, Kazimierz Opaliński, Franciszek Pieczka, Wojciech Siemion, Andrzej Szalawski, Danuta Wodyńska Telewizyjna premiera "Ziemi obiecanej" odbyła się 21 maja 1978 roku. Trzy lata wcześniej kinowa wersja filmu, w tej samej obsadzie i reżyserii, odniosła niekwestionowany sukces. Andrzej Wajda zdecydował się na zrealizowanie wersji telewizyjnej, gdyż chciał wykorzystać w pełni materiał zdjęciowy, który wystarczał na cztery godziny (film kinowy trwa trzy godziny). Adaptacja powieści Władysława Reymonta była ogromnym przedsięwzięciem produkcyjnym i została zrealizowana w rekordowym tempie 77 dni zdjęciowych. Zdjęcia kręcono w kilkudziesięciu miejscach Łodzi, pobliskich miasteczkach i na Śląsku, gdzie zachowały się fragmenty dziewiętnastowiecznej zabudowy. Pod koniec XVIII wieku Łódź była małą wioską liczącą niespełna dwustu mieszkańców. W połowie następnego stulecia było ich już 20 tysięcy, pod koniec XIX wieku - aż trzysta tysięcy. Tak gwałtowny rozwój miasta jest trudny do wyobrażenia nawet dziś. Z całego kraju - z miasteczek, wiosek ciągnęły do Łodzi tysiące ludzi w poszukiwaniu pracy, zarobku i lepszego życia. W tej "ziemi obiecanej" zastawali ciasnotę, brud, nędzę i wyzysk, a nieliczni na nadludzkiej pracy tłumów zbijali majątki. Takie były początki kapitalistycznych przemian na ziemiach polskich, które doprowadziły do powstania przemysłu i robotniczych społeczności miejskich. Powieść Władysława Reymonta niezwykle obrazowo i barwnie oddaje dynamiczne i burzliwe przemiany społeczne towarzyszące gwałtownemu rozwojowi Łodzi. "Ziemia obiecana" to historia kariery trzech zaprzyjaźnionych przemysłowców. Karol Borowiecki pracuje jako inżynier w fabryce Buchholza, Moryc Welt jest pośrednikiem handlowym, Maks Baum - synem właściciela upadającej tkalni. Trzej przyjaciele - Polak, Żyd i Niemiec - marzą o założeniu własnej fabryki i bogactwie. Karol jest zaręczony z ubogą szlachcianką, Anną Kurowską; wolny czas spędza z nią w majątku ojca w pobliżu Łodzi. Ma go mało - Buchholz, podobnie jak inni kapitaliści, każe pracować do upadłego, a płaci minimalne stawki. Bezwzględnie depcze ludzką godność, a przeciwstawia mu się tylko jeden urzędnik - von Horn. Płaci za to wyrzuceniem z pracy. 19:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1865 - trzynasta poprawka do Konstytucji USA - zniesienie niewolnictwa; 1912 - największe fałszerstwo w paleontologii - czaszka z Piltdown; 1954 - Maria Dąbrowska w "Dzienniku" o śmierci Zofii Nałkowskiej; 1970 - trwają i rozszerzają się strajki w Gdańsku, Szczecinie, Elblągu; 20:50 JULIUSZ CEZAR (JULES CESAR) Teatr TV, 80 min, Polska 2005 Autor: William Szekspir Przekład: Stanisław Barańczak Adaptacja i reżyseria: Jan Englert Zdjęcia: Witold Adamek Scenografia: Arkadiusz Kośmider Kostiumy: Tatiana Kwiatkowska Muzyka: Andrzej Milanowski Występują: Jan Englert (Juliusz Cezar), Jerzy Radziwiłowicz (Marek Brutus), Jan Frycz (Marek Antoniusz), Mariusz Bonaszewski (Kasjusz), Krzysztof Stelmaszyk (Kaska), Andrzej Blumenfeld (Treboniusz), Maciej Kozłowski (Ligarius), Jarosław Gajewski (Decjusz Brutus), Henryk Talar (Metellus Cymber), Jacek Mikołajczak (Cynna), Szymon Bobrowski (Oktawiusz Cezar), Grzegorz Małecki (Lepidus), Józef Duriasz (Popiliusz Lena), Czesław Lasota (Publiusz), Bartłomiej Bobrowski (Lucjusz), Paweł Tołwiński (Masala), Aleksandra Justa (Kalpurnia), Dorota Lanton, Witold Bieliński, Jacek Domański, Jarosław Gruda, Paweł Paprocki, Piotr Rękawik, Wojciech Żołądkiewicz W ogrodach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego pełno rosłych mężczyzn w czarnych garniturach. Zza przeciwsłonecznych okularów nie widać ich oczu, lecz sprawiają wrażenie, jakby ciągle lustrowali otoczenie. W uszach mają małe słuchawki. Pozornie rozluźnieni, ochroniarze w każdej chwili są gotowi odpowiedzieć na zagrożenie i błyskawicznym ruchem dobyć broni. Wkrótce wśród bujnej roślinności i metalowo - szklanych instalacji ogrodów pojawia się On. Sceneria i oprawa współczesne, lecz bohater starożytny. Otoczony wianuszkiem najbliższych współpracowników i przyjaciół kroczy sam Juliusz Cezar! To jego wielki dzień. Za chwilę, przed licznie zgromadzonym ludem rzymskim, bezgranicznie oddany Cezarowi Marek Antoniusz trzykrotnie poda mu koronę ze złotego lauru. I trzykrotnie Cezar odmówi, dając mieszkańcom Wiecznego Miasta dowód, że gardzi znienawidzoną władzą królewską. Cześć mu! zakrzykną głośno wielbiciele talentów militarnych i politycznych Juliusza. To tylko poza i mamienie maluczkich - skomentują wrogowie Cezara. Ale cicho i lękliwie, półszeptem. William Szekspir ukończył swoją sztukę "Juliusz Cezar" ponad cztery stulecia temu. W dramacie wskrzesił opowieść o destrukcyjnej i obsesyjnej żądzy władzy, kryjącej się za szczytnymi hasłami i wniosłymi ideami. Oraz o złu, jakie tkwi w ludziach. Zamysłem wielkiego twórcy było uczynić ową opowieść aktualną, odnieść ją do jego własnych czasów. Tę ponadczasowość treści zawartych w "Juliuszu Cezarze" przywołał Jerzy Englert. Jego adaptacja - w świetnej obsadzie aktorskiej - jest pełna odniesień do współczesności reżysera. Bohaterowie dramatu maszerują ulicami Warszawy, spiskują w rozległych pomieszczeniach Biblioteki Uniwersyteckiej. Marek Antoniusz wygłasza swą słynną mowę ponad grobem Cezara na oczach tysięcy telewidzów. Lud rzymski słucha jego słów i widzi jego postać na szklanych ekranach, w swoich domach, pubach, supermarketach. Rzymianie śledzą telewizyjną debatę pomiędzy zabójcami Cezara, a jego spadkobiercami. A kiedy dochodzi do konfrontacji, na ulicę wychodzą uzbrojeni od stóp do głów i wyposażeni w broń palną funkcjonariusze służb porządkowych. 22:50 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MASZYNISTY METRA W MOSKWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o moskiewskim metrze. Jest to nie tylko środek transportu i ciekawy zabytek architektury. Metro w Moskwie to także hala targowa, dom dla bezdomnych i miejsce pracy potężnej armii ludzi. To mikroświat, który odzwierciedla znaki czasu i przemiany rosyjskiej metropolii. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZWARTY BATALION - GRANICA TO MY! Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Czwarty batalion - Granica to my!" Zainicjowane pamiętnikiem por. rezerwy Zygmunta Staszica, żołnierza 4. batalionu 31. pułku Strzelców Kaniowskich badania na terenie wrześniowych walk tej formacji z niemiecką X Dywizją pod Sieradzem w dniu 4 września 1939 roku. Przy okazji badacze odnajdują zakopane XVII - wieczne monety. Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 2 Magazyn, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim przygotowaniom do lądowania w Normandii.