TVP Kultura Czwartek, 17.12.2020 08:30 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA WIŚNIEWSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadzący) Tym razem lata dzieciństwa oraz początki drogi zawodowej wspomina popularna aktorka, Ewa Wiśniewska, 09:00 PAU CASALS - SIŁA MILCZENIA (CASALS: THE POWER OF SILENCE/PAU, LA FORCA D'UN SILENCI) Film fabularny kinowy, 97 min, Hiszpania, 2017 Reżyseria: Manuel Huerga Aktorzy: Joan Pera, Nao Albet, Carme Sansa Pablo Casals, znany również jako Pau Casals(1876 - 1973), był największym wiolonczelistą swoich czasów. Urodzony w Katalonii, uważany jest za założyciela hiszpańskiej szkoły wiolonczelistyki. Był również kompozytorem i dyrygentem. W 1939 roku, prześladowany przez Franco, opuścił Hiszpanię i osiedlił się w Prades we Francuskich Pirenejach. Z jego inicjatywy, własnie tam, w latach 1950 - 1968 odbywały się festiwale, poświęcone muzyce Bacha. W 1956 roku wyjechał do Portoryko, skąd pochodziła jego matka, gdzie nadal organizował festiwale. W tym czasie skomponował m. in. hymn pokoju dla ONZ. Film opowiada o jego życiu "na obczyźnie", o niesamowitym poświęceniu się samej muzyce i o przeciwstawianiu się dyktaturom generała Franco czy Hitlera. Nigdy nie było mu dane wrócić do ojczyzny. 11:00 DORASTANIE - ODC. 7/7 - 1979 - 1980 Serial społeczno - obyczajowy, 58 min, Polska 1988 Reżyseria: Mirosław Gronowski Scenariusz: Tadeusz Zając Zdjęcia: Ryszard Janowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Występują: Katarzyna Chrzanowska, Tomasz Dedek, Cezary Morawski, Danuta Owczarek, Andrzej Zieliński, Marek Bargiełowski, Anna Kaźmierczak, Marek Kondrat, Zdzisław Kozień, Zdzisław Kuźniar, Tomasz Taraszkiewicz, Ewa Ziętek, Michał Anioł, Andrzej Baranowski, Stanisław Biczysko, Danuta Borowiecka, Stanisław Brudny, Bohdan Ejmont, Jerzy Fijałkowski, Marek Frąckowiak, Józef Konieczny i inni Tadeusz Leszkiewicz zdobywa upragniony doktorat. Cena jest jednak wysoka: liczne ustępstwa na rzecz profesora Kolińskiego. Radość sukcesu mąci też coś innego - Leszkiewicz zaczyna mieć kłopoty ze względu na swą działalność pozazawodową. Wiedząc o tym, prof. Koliński dopuszcza się szantażu, by skłonić Tadeusza do pozytywnej oceny pracy magisterskiej Kozłowskiej. Leszkiewicz ustępuje. Przeciwstawia się dawnemu promotorowi dopiero wtedy, gdy ten chce przepchnąć brata Kozłowskiej na egzaminach wstępnych. Mimo, że Kozłowska nic nie wie o intrygach Kolińskiego, Leszkiewicz pozostaje wobec niej mocno sceptyczny. Ma już dosyć zakulisowych przepychanek na macierzystym uniwersytecie. Postanawia przenieść się na Śląsk. Kłopoty ma również Braniak. Mimo wykonywania na budowie pracy społecznej ani on, ani jego koledzy nie otrzymują obiecanych mieszkań. Interwencja u dyrektora pozostaje bez echa. W zakładzie atmosfera robi się coraz gorętsza. Tymczasem Leszkiewicz wreszcie zmienia nastawienie do Kozłowskiej. Po znalezieniu pracy na uniwersytecie w Katowicach bierze z nią ślub. W 1980 roku, w drodze na Wybrzeże spotyka Braniaka i Kulę. Razem słuchają informacji o rozpoczęciu strajku w Stoczni Gdańskiej. 12:15 JAN SERCE - ODC. 1/10 - SWATY Serial obyczajowy, 60 min, 10 odc. , Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piowowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Jadwiga Kuryluk, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Lena Wilczyńska "Bohaterowie - nieudacznicy nie pasują na protagonistów seriali, zauważa krytyk filmowy. - Potwierdza to kilkudziesięcioletnia historia gatunku. Bohaterem bywa tu zwykle człowiek silny, zwycięski, obdarzony jeśli nie nadzwyczajną inteligencją, to przynajmniej intuicją i sprytem, a najczęściej jednym i drugim (...)"Jan Serce"ma całkowcicie odmiennego bohatera. Safanduła, nieudacznik, naiwny idealista, ktoś, komu się nieustannie nie wiedzie, ale jest tak szlachetny, tak prawy i czysty, że może aż nazbyt dosłownie autorzy scenariusza nadali mu tożsamość: Serce". Serial Radosława Piwowarskiego wywołał burzę. Zebrał więcej opinii krytycznych, nawet złośliwych, niż pochlebnych. "Jest on"przeciwko"widzom. Ma antybohatera zamiast bohatera. Jest refleksyjny, a nie widowiskowy" - przyznał reżyser po obejrzeniu serialu z pozycji widza, po paru latach od ukończenia realizacji. Zastrzegł jednak, że nic - poza ewentualnym dopracowaniem poszczególnych scen - w swoim filmie by nie zmienił. "Bo serial w zamyśle Zbyszka Kamińskiego i moim taki właśnie miał być. My w roku 1978 wymyśliliśmy sobie bohatera"na przekór"ówczesnym wzorcom, Człowieka, który się nie przepycha łokciami do kariery. Nie ma sukcesów, a wprost przeciwnie: przegrywa i głęboko przeżywa swoje porażki. Mnie taki człowiek zawsze będzie interesował bardziej niż typ zwycięzcy". Dziesięcioodcinkowy serial koncentrujący się wokół sercowych perypetii kanalarza z Woli dla jednych był bajką osadzoną w realiach lat 70. , ckliwym melodramatem dla naiwnych, spragnionych uczuć i szlachetnych uczynków w życiu szarym, smutnym i trudnym. Inni uznali, że "Jan Serce" w gruncie rzeczy jest moralitetem, odwołującym się do niezmiennych ludzkich tęsknot: za spokojnym życiem, dobrem, uczciwością. Te pragnienia uosabiał przede wszystkim główny bohater. Rola Jana Serce, napisana specjalnie z myślą o Kazimierzu Kaczorze, przysporzyła aktorowi sympatyków, choć wielu widzom kojarzy się on bardziej z postacią Leona Kurasia z "Polskich dróg". Przychylność telewizyjnej widowni zdobyła też Jadwiga Kuryluk jako filmowa matka Janka, wiecznie zatroskana o jego przyszłość. Atutem serialu była także muzyka Seweryna Krajewskiego. Jan Serce dobiega czterdziestki. Jest człowiekiem bardzo nieśmiałym, zwłaszcza w kontaktach z kobietami. Matka postanawia więc wyswatać syna. Odwiedza swoją dawną koleżankę i jej córkę, nieśmiałą i zakompleksioną starą pannę. Wygląda na to, że Janek i Lusia przypadli sobie do gustu. Podczas rewizyty Lusi w Warszawie Janek zdobywa się na odwagę. Oświadcza się dziewczynie i ku radości obu matek zostaje przyjęty. 14:35 DZIEWCZYNY DO WZIĘCIA Komedia obyczajowa, 45 min, Polska 1972 Scenariusz i reżyseria: Janusz Kondratiuk Zdjęcia: Wiesław Pyda Muzyka: Czesław Niemen Aktorzy: Jan Mateusz Nowakowski, Jan Stawarz, Ewa Szykulska, Ewa Pielarz, Regina Regulska, Zbigniew Buczkowski, Jadwiga Chojnacka, Jan Himilsbach, Iga Cembrzyńska, Stanisław Mikulski Dziewczyny są do wzięcia raz w tygodniu: w sobotę. Przyjeżdżają do stolicy z podwarszawskich miejscowości z nadzieją na rozrywkę, na przerwanie monotonii szarej egzystencji, na poznanie mężczyzny, może - w perspektywie - na trwały związek. Wyprawiają się po męża i po odrobinę wielkomiejskiego blichtru. Z takim zamiarem przybywają pewnej soboty do Warszawy trzy panny. Są nieładne i bezbarwne, tandetnie ubrane, ale bardzo starają się utwierdzić w swojej wyjątkowości i atrakcyjności. Trzymając się sztywno żelaznej zasady, że porządna dziewczyna "nie zawiera znajomości na ulicy", dają się poderwać dopiero w kawiarni, gdzie wpadają w oko dwóm młodzieńcom z miasta, równie niezdecydowanym i skrępowanym jak one. By dodać sobie odwagi i wypaść jak najlepiej w oczach dziewcząt, panowie przedstawiają się jako "Inżynier" i "Magister". Ale ich ubogi repertuar metod podrywania sprowadza się do fundowania wybrankom kolejnych porcji kremu, co przynosi dość opłakane skutki żołądkowe. Pójście do kina okazuje się już przedsięwzięciem za trudnym do zrealizowania, gdyż cała piątka nie może się zdecydować na konkretny tytuł i z góry zakłada, że nie starczy dla nich biletów. Gdy wydaje się, że z braku pomysłów przyjdzie zakończyć przed czasem tak dobrze rozpoczętą znajomość, honor męski ratuje znajomy kelner, "światowiec", właściciel mieszkania w stolicy, który zaprasza całe towarzystwo do siebie. Bohaterowie filmu Kondratiuka: nudni i rozpaczliwie przeciętni, nieporadnie szukają wzajemnego kontaktu, są żałośni w tworzeniu mitów z własnych, niezrealizowanych marzeń. Z uporem oszukują się, że wyjazd był opłacalny, a zawarte znajomości będą miały swój dalszy ciąg. Reżyser obserwuje ich wnikliwie, chłodno i beznamiętnie, bez cienia napastliwości, ale i bez sympatii. Sposobem narracji, ujęcia tematu, specyficznym gorzko - ironicznym humorem "Dziewczyny do wzięcia" przypominają wczesne filmy Milosza Formana ("Czarny Piotruś", "Miłość blondynki") i innych reżyserów czeskiej "nowej fali" końca lat 60. , szalenie trafne i wnikliwe w swej prostocie. 15:35 SÓL ZIEMI CZARNEJ Dramat, 99 min, Polska 1969 Scenaruisz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Olgierd Łukaszewicz, Jan Englert, Jerzy Cnota, Wiesław Dymny, Jerzy Binczycki, Bernard Krawczyk, Jerzy Łukaszewicz, Andrzej Wilk, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Henryk Talar, Antoni Zwyrtek, Helena Bełkowska, Izabella Kozłowska, Tadeusz Madeja, Henryk Maruszczyk, Jan Bógdoł, Wiesław Grabek, Marian Dziędziel, Andrzej Siedlecki, Ryszard Zaorski i inni Filmowa ballada Kazimierza Kutza, a zarazem udana próba kreacji "mitu śląskiego", traktowanego wcześniej trochę po macoszemu zarówno przez polską literaturę, jak i kino. Akcja "Soli ziemi czarnej" toczy się w 1920 roku podczas II Powstania Śląskiego. Bierze w nim udział siedmiu braci Basistów - górników z dziada pradziada, wychowanych w duchu patriotycznym. Polska to dla nich głównie piękna, lecz nie do końca jasna wizja lepszego, szczęśliwszego życia. Narratorem filmowej opowieści Kutz uczynił najmłodszego z braci, Gabryela. Dla niego udział w powstańczych walkach to zarazem inicjacja w dorosłość i pierwsza męska przygoda. Przypadek sprawia, że Gabryel podczas swej eskapady do obozu wroga poznaje niemiecką sanitariuszkę. Między młodymi szybko rodzi się uczucie. Jednak wkrótce walki wybuchają ze zdwojoną siłą i chłopak musi wracać do swoich. Po początkowych sukcesach powstańców szala zwycięstwa zaczyna przechylać się na stronę niemiecką. W filmie Kutza oprócz aktorów o ustalonej renomie wystąpiło też wielu nieznanych, na stałe zatrudnionych w śląskich teatrach. Dla dodania historii autentyzmu reżyser sięgnął też do "naturszczyków" - rodowitych Ślązaków. Użycie miejscowej gwary miało zaś na celu podkreślenie plebejskiego, ludowego nurtu powstania. Artystyczna wartość "Soli ziemi czarnej" od początku nie podlegała dyskusji. W przejmującej wizji reżysera krytycy szybko dostrzegli nową jakość w polskiej narodowej mitologii. Nawiązując do poezji romantyków i powieści Sienkiewicza, Kutz ukazał nieznane dotychczas oblicze polskiego patriotyzmu - niechętnie szafującego wielkimi słowami, za to chętnie składającego daninę krwi na ołtarzu ojczyzny. Dzieło, miejscami komiczne, miejscami głęboko wzruszające zapoczątkowało znaną "śląską trylogię", na którą złożyły się także zrealizowane przez reżysera później "Perła w koronie" (1972) i "Paciorki jednego różańca" (1979). 17:45 KSIĘGA PRZESTRZENI - WIEJSKIE, MAŁO MIEJSKIE Magazyn, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy bardzo rzadkie przykłady nowoczesnej architektury na terenach wiejskich oraz nowoczesnej ruralistyki. Od wiejskiej świetlicy po solidne budynki użyteczności publicznej. Przyjrzymy się też inspiracjom, które współcześni architekci czerpią z tradycji ludowego budownictwa. Temat dopełni architektura nowych budynków skansenu architektury wiejskiej oraz moda na domy jednorodzinne naśladujące formę stodoły. Przedstawimy: - Gminne ośrodki zdrowia w Gierałtowicach i Przyszowicach (OVO Grąbczewscy): dwa niewielkie ośrodki zdrowia zaprojektowane z fantazją, w duchu regionalizmu krytycznego, ale także z doskonale funkcjonalnymi zabezpieczeniami, niezbędnymi na terenie szkód górniczych, - Świetlicę wiejską w Rakowni pod Poznaniem (Buszkiewicz Buszkiewicz): kameralna świetlica wykorzystująca historyczną formę ceglanej wielkopolskiej stodoły, ale trawestująca ją w zabawny i zaskakujący sposób, - Centrum Kulturalno - Rekreacyjne Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu (Consultor, Ahor): uzupełnienie programu znanego skansenu tradycyjnej architektury wiejskiej o całkowicie nowoczesny obiekt, nawiązujący jednak formami do typologii wiejskich domów z różnych epok, - Centrum Administracyjne Gminy Wielka Wieś w Szycach (OVO Grąbczewscy): funkcjonalny budynek administracyjny, nowy symbol gminy i jej pierwsza prawdziwa przestrzeń publiczna, a zarazem doskonałe nawiązanie do tradycji budownictwa Jury Krakowsko - Częstochowskiej, - Dom pod Poznaniem (PL Architekci): dom jednorodzinny z nurtu współczesnej stodoły polskiej, z formą wyprowadzoną z wiejskiego archetypu i nowoczesnymi rozwiązaniami funkcjonalnymi, O swoich projektach opowiadać będą: Oskar Grąbczewski (ośrodki zdrowia w Przyszowicach i Gierałtowicach), Bartek Bajon (dom stodoła pod Poznaniem). 21:35 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - HAIR (HAIR) Musical, 121 min, USA 1979 Reżyseria: Milos Forman Scenariusz: Michael Weller Zdjęcia: Miroslav Ondricek Muzyka: Galt MacDermot Piosenki: Gerome Ragni, James Rado Występują: Treat Williams, John Savage, Annie Golden, Dorsey Wright, Don Dacus, Beverly D'Angelo, Miles Chapin, Cheryl Barnes, Richard Bright, Nicholas Ray, Fern Tailer, Charlotte Rae, Charles Deney i inni Trzeci amerykański film Milosa Formana, urodzonego w Czechosłowacji wybitnego reżysera, twórcy "Czarnego Piotrusia", "Miłości blondynki", "Lotu nad kukułczym gniazdem", "Amadeusza". Forman był w 1967 roku zaproszony na jedno z pierwszych przedstawień teatralnych musicalu "Hair", który potem odniósł oszałamiający sukces na Broadwayu. Płyty ze szlagierowymi songami sprzedawały się w milionowych nakładach na całym świecie, trafiały na czołowe miejsca list przebojów. Zachwycony musicalem Forman zapragnął przenieść go na duży ekran. Swoje marzenia zrealizował dopiero przeszło 10 lat po scenicznej premierze "Hair", tworząc ciepły, choć nie pozbawiony ironii obraz dzieci - kwiatów. Uwagę zwracają znakomita reżyseria, zaskakująca dynamizmem choreografia, wspaniała muzyka. Lata 60. , wielka eksplozja kultury młodzieżowej. Hipisi zrywający z wszelkimi obowiązującymi normami, występujący przeciwko wojnie, nawołujący do pokoju i miłowania prawdy noszą kolorowe stroje, długie włosy, obwieszają się naszyjnikami, wisiorkami i dzwoneczkami, jeżdżą samochodami pomalowanymi w kwiaty i słuchają głośnej muzyki. Żyją według własnych, nowych wzorów i nowych wartości, buntują się przeciwko purytańskiemu wychowaniu, przemocy, kultowi pieniądza. W oparach LSD i innych środków halucynogennych oddają się marzeniom o miłości i życiu bez wojen. 29 - letni Claude Hooper Bukowski (John Savage) opuszcza Oklahomę, by stawić się w Nowym Jorku przed komisją wojskową. Rankiem w Parku Centralnym spotyka hipisów George'a Bergera (Treat Williams), Joannie Ryan (Annie Golden), Woofa Daschunda (Don Dacus) i Murzyna Laffayette Johnsona (Dorsey Wright). Ratuje z opałów panienkę z dobrego domu Sheilę (Beverly D'Angelo), którą ponosi koń. Zachwyceni jego kowbojskimi umiejętnościami hipisi przyjmują go do komuny. Berger, który właśnie spalił kartę powołania do wojska, stara się mu wytłumaczyć bezsens wojny w Wietnamie. Jednak Claude nie zamierza wymigiwać od spełnienia obywatelskiego obowiązku. Młodzi ludzi nie dają za wygraną, postanawiają pokazać mu uroki hipisowskiego życia. 24:00 SCENA MUZYCZNA - KWAŚNY DESZCZ Koncert, 47 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Kwaśny Deszcz, Marek Horodniczy (prowadzący) W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Kwaśny Deszcz. Zespół jest jednym z laureatów konkursu Jazz Juniors 2019, muzycy zdobyli 3. miejsce oraz nagrodę specjalną TVP, której częścią jest koncert w TVP Kultura. Kwaśny Deszcz to trio, w skład którego wchodzą przedstawiciele młodej, niezależnej sceny jazzowej. Zespół tworzą muzycy z Poznania: Kacper Krupa (saksofon tenorowy), Piotr Cienkowski (kontrabas) oraz Stanisław Aleksandrowicz (perkusja). Grają muzykę przeciwstawiającą się mainstreamowi, kreując własne charakterystyczne brzmienie. 01:35 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - PANI HYDE (MADAME HYDE) Czarna komedia, 91 min, Francja/Belgia 2017 Scenariusz i reżyseria: Serge Bozon Aktorzy: Isabelle Huppert, Romain Duris, Jose Garcia Pani Gequil to wrażliwa, zamknięta w sobie nauczycielka fizyki, którą pogardzają zarówno uczniowie, jak i koledzy z pracy. Na próżno próbuje walczyć o akceptację i zrozumienie, którego nie ma dla niej nawet dyrektor szkoły. Pewnej nocy, gdy rozpętuje się burza, dochodzi do zdarzenia, po którym już nic nie będzie takie samo. Rażona piorunem w swojej pracowni nauczycielka traci przytomność, a kiedy się budzi, jest już zupełnie inną osobą. Czuje inaczej, zachowuje się inaczej. Od tej pory władcza i niebezpieczna pani Hyde zaczyna wpływać na życie innych, zmienia również całą szkołę. W podwójnej roli wystąpiła genialna Isabelle Huppert, francuska aktorka nominowana do Oscara za thriller "Elle". 03:20 KINO NOCNE - ANATOMIA ZŁA Film akcji, 116 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Ludek Drizhal Aktorzy: Krzysztof Stroiński (Lulek), Marcin Kowalczyk (Stasiek), Piotr Kowalczyk, Andrzej Seweryn, Magdalena Kuta, Anna Dereszowska, Krzysztof Czeczot, Łukasz Simlat, Marcin Perchuć, Michalina Olszańska, Krzysztof Stroiński, Marcin Kowalczyk, Michalina Olszańska, Piotr Głowacki, Andrzej Seweryn 65 - letni Lulek, płatny zabójca pracujący dla gangsterów, warunkowo wypuszczony na wolność, dostaje ofertę pracy oraz snajperski karabin od prokuratora, który kilka lat wcześniej go zamknął. Ma sprzątnąć komendanta Centralnego Biura Śledczego. Lulek rozpoczyna treningi, szybko orientuje się jednak, że nabawił się wady wzroku, co uniemożliwia wykonanie zadania. Nie może jednak odmówić prokuratorowi, mając do wyboru albo powrót do więzienia, albo pieniądze i szansa wyjazdu za granicę. Przypomina sobie o sprawie Staśka, wojskowego snajpera skazanego przez Sąd Wojskowy na degradację i dyscyplinarne zwolnienie z wojska za to, że omyłkowo podczas akcji w Afganistanie zastrzelił czwórkę cywilów. Lulek w tajemnicy przed prokuratorem angażuje Staśka do pomocy, przedstawiając się jako wyższy oficer kontrwywiadu i sugerując, że Stasiek został wybrany do wykonania zadania specjalnego i jeśli mu się powiedzie, będzie mógł wrócić do wojska, tym razem do służby w kontrwywiadzie wojskowym. Prokurator działa na zlecenie bogatego biznesmena, Amerykanina polskiego pochodzenia, któremu komendant, a raczej jego archiwum i pamiętliwość przeszkadza w przeprowadzeniu interesu życia. Zamach się udaje, ale są trudności z zapłatą, Amerykanin nie dostarcza na czas pieniędzy. W wyniku kłótni Lulka z prokuratorem, pierwszy zostaje ciężko ranny, a drugi ginie. Stasiek wiezie Lulka samochodem do znajomego lekarza gangsterów, ale w drodze ten umiera. Stasiek wrzuca do rzeki jego ciało oraz karabin, sam zaś wraca do Warszawy. Zatrzymuje się w obskurnym hotelu, w którym uprzednio Lulek go umieścił. Wraca samochodem Lulka i z jego pieniędzmi. Zupełnie nie wie, co ma ze sobą zrobić w tej sytuacji. Odnajduje dziewczynę, z którą wcześniej miał kontakt. Osamotniony namawia ją do wspólnego wyjazdu za granicę. Tymczasem policja odnajduje w rzece ciało Lulka i karabin, kojarząc to z zamachem na komendanta. Stasiek jest w poważnych tarapatach. Teraz koledzy Lulka postanawiają pomścić przyjaciela. Do ekzekucji ma dojść na hotelowym parkingu.