TVP Historia Piątek, 08.01.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1851 - pierwszy eksperyment Leona Foucaulta z wahadłem, stanowiący dowód na ruch obrotowy Ziemi; 1918 - prezydenta USA Thomas Woodrow Wilson ogłosił 14 postulatów co do zakończenia I wojny światowej; 1962 - początek wydawania Zeszytów Historycznych Kultury; 1973 - kina zaczęły wyświetlać "Wesele" w reż. Andrzeja Wajdy; 07:10 WIKTORIA S.II - ODC 17 (SERIA 2, ODC. 9) UKOJENIE I RADOŚĆ, CZĘŚĆ PIERWSZA (VICTORIA, SEASON 2, EP. 9, COMFORT AND JOY, PART ONE) Serial historyczny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Tom Vaughn Scenariusz: Daisy Goodwin Aktorzy: Jenna Coleman, Tom Hughes, Catherine H. Flemming, Rufus Sewell, Daniela Holtz Odc. 17 (seria 2, odc. 9) Wiktoria i Albert przygotowują się do świąt Bożego Narodzenia. Albert wprowadza na dworze nowe świąteczne obyczaje. W pałacu pojawiają się choinki. Wbrew woli Wiktorii, zaprasza do wspólnego świętowania jej najbliższych krewnych. 08:05 PO PRLU - MOSKIEWSKA POŻYCZKA Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadzący) Moskiewska pożyczka. Program Po PRL - u analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoimi gośćmi, Elizą Olczyk, publicystką oraz z doktorem Andrzejem Anuszem, historykiem i publicystą, rozmawia o aferze, znanej jako moskiewska pożyczka, czyli o tym, jak działacze dawnej PZPR dostali, w styczniu 1990 roku 1, 2 miliona dolarów, od sowieckich towarzyszy z KPZR, na założenie nowej partii postkomunistycznej. 09:15 HISTORIA POLSKI - KOLBA, NA SZCZĘŚCIE! Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz, Maria Nockowska Scenariusz: Maria Nockowska Zdjęcia: Józef Szymura, Piotr Jankowski, Paweł Pietraszewski Muzyka: Marzena Majcher Krzysztof Kolberger (ur. 13 sierpnia 1950 w Gdańsku, zmarł 7 stycznia 2011) popularny aktor i zarazem ambasador ludzi chorych. Człowiek, który na scenie tworzy wybitne kreacje, za kulisami, od kilkunastu lat, zmagał się z chorobą nowotworową. Życie z wyrokiem stało się szansą na odkrycie nowych możliwości bycia człowiekiem i bycia dla innych. Kolba, na szczęście! to zapis balansowania na granicy życia i śmierci, afirmacja życia we wszystkich jego przejawach. Film opowiada o artyście spełnionym, człowieku sukcesu, ale również o Hiobie, którego los wystawia na coraz to nowe próby. Czy to właśnie one ujawniły mu nowy wymiar człowieczeństwa? Śledzimy nakładanie się dwu biografii Krzysztofa tej artystycznej i tej zwykłej, w której, po zmyciu makijażu, aktor staje się pacjentem udręczonym rytuałem życia z chorobą. Przemiana odbywa się błyskawicznie - na granicy sceny i garderoby, w której bohater przyjmuje leki i poddaje się badaniom, by po chwili wyjść na scenę i kontynuować spektakl. Sceny ukazujące normalny żywot zawodowy i prywatny Kolbergera (próby w teatrze, udział w spektaklach, spotkania z publicznością w trakcie monodramów i wieczorów poetyckich, aktywność towarzyską, rodzinną) przeplatają się z wizytami u lekarzy, badaniami kontrolnymi, pomiarami poziomu cukru, przyjmowaniem leków i zastrzyków z insuliną. Oglądamy garść epizodów z trwającej kilkanaście lat egzystencji aktora w cieniu choroby, z jej dramatycznymi nawrotami zakończonymi skomplikowanymi operacjami. Choroba zmusza do życia w niezwykłym rygorze i zaplanowanym co do minuty rytmie dnia. Jeden z dni powszednich to przygotowania do kilkudniowego wyjazdu w Polskę, który staje się poważną operacją logistyczną. Krzysztof wyrusza niczym himalaista, z licznymi zestawami żywności, spreparowanymi wg wskazań dietetyków i lekarzy. Niedobór insuliny grozi mu w każdej chwili dramatyczną zapaścią, zasłabnięciem a nawet śpiączką. Stałym elementem terminarza Krzysztofa są spotkania z lekarzami: prof. Stanowskim i prof. Krawczykiem, którzy go operowali oraz prof. Szczylikiem stałym konsultantem i opiekunem. Kamera towarzyszy mu podczas wizyt kontrolnych, zabiegów rehabilitacyjnych oraz częstych, kilkudniowych pobytów w szpitalu. Osobną rolę w zdrowotnej epopei Krzysztofa odgrywa dr Ewa Sejda z Krynicy. Kolberger rozmawia z nią kilka razy dziennie, informując po każdym posiłku o swoim samopoczuciu i poziomie cukru. Ich spotkania odbywają się w krynickim sanatorium. Kamera śledzi spotkania Krzysztofa z bliskimi mu osobami, w tym byłą żoną Anną Romantowską, z którą pozostaje w wielkiej przyjaźni i która wspomaga go w chorobie. Krzysztof żyje także dzięki przyjaciołom: prywatnym i zawodowym, takim jak: Małgorzata Zajączkowska, Maria Pakulnis, Krystyna Janda, Anna Dymna, Leszek Wosiewicz, Andrzej Wajda; Izie, przykład Krzysztofa, pomógł oswoić własną chorobę. Mimo nawrotów nowotworu nie straciła nadziei, pracuje a dom jest zawsze pełen gości. Skoro Krzysztofowi się udało to i jej się uda. Leitmotivem opowieści jest Gdańsk Wrzeszcz, miasto dzieciństwa i młodości, do którego Krzysztof wraca w sensie fizycznym i mentalnym. Rodzinny dom z ogrodem we Wrzeszczu to osobista arkadia, punkt odniesienia, miejsce magiczne, idealne do opowieści o rodzinie, historii, protoplastach i imponderabiliach. Pejzaże Wybrzeża są tłem przemyśleń aktora związanych z traumatycznym doświadczeniem choroby. Czy ciągła obecność śmierci może nadać nowy sens życiu? Klamrą narracyjną filmu jest makabryczna pomyłka - nadana 17 lipca 2007 roku przez jedną ze stacji telewizyjnych informacja o śmierci Krzysztofa. Ludzie wierzą, że takie zdarzenie to dobra wróżba. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Poniedziałek 29 maja 1944 roku. Tego dnia niebo nad Anglią było czyste, wiał lekki wiatr, morze wokół wysp było spokojne. Amerykański dowódzca Dwight Eisenhower przejrzał prognozy pogody. Wskazywały, że dobre warunki utrzymają się przez najbliższy tydzień. Generał nakazał wysłać rozkaz "Ćwiczenia Hornpipe plus 6". Oznaczał on, że inwazja na Europę ma rozpocząć się 5 czerwca. Wielka machina inwazyjna, którą tworzyło 120 tysięcy żołnierzy, jacy mieli wylądować w pierwszym rzucie, 5 tysięcy okrętów i 10 tysięcy samolotów, zaczęła działać. Ta machina musiała rozpędzać się przez parę dni i zatrzymanie jej lub zawrócenie było praktycznie niemożliwe. 11:05 BIBLIA - ŚWIĘTY PAWEŁ, CZ. 2 (THE BIBLE - PAUL OF TARSUS P. 2) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2000 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Johannes Brandrup, Barbara Bobulova, Giorgio Pasotti, Thomas Lockyer Fresk historyczny ukazujący życie św. Pawła od prześladowań chrześcijan, poprzez jego działalność misyjną, po uwięzienie w Cezarei i wysłanie go do Rzymu. 11:50 Z ANDRUSEM PO GALICJI - LIMANOWA Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Program o mieszkających w Limanowej niezwykłych ludziach, m.in. o jedynym takim szewcu w świecie, o aktorze kabaretowym, który tworzy artystyczne meble, a także o producencie namiotów dla koczowników. Na koniec piosenka, tym razem o nostalgicznym smaku limanowskiej specjalności kulinarnej. 12:25 CZAS HONORU - ODC. 5 PIECZĘĆ TRZECIEJ RZESZY Serial wojenny, 46 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski Michał jest zaniepokojony zniknięciem Władka, od którego fałszywy lekarz próbuje wyciągnąć informacje. Romek Sajkowski zostaje pobity przez Mongoła, sadystycznego oprawcę z getta. Bronek przeprowadza szkolenie w swojej grupie. Michał poznaje Hanię, urzędniczkę na poczcie. Zamierza wciągnąć ją w działalność konspiracyjną. Janek otrzymuje zadanie skopiowania pieczęci z drzwi opieczętowanego mieszkania. Podczas akcji zabija pewnego Niemca. Pozbywa się zwłok z pomocą stróża i jego syna rikszarza. Wanda zaczyna pracę w Komitecie Pomocy Więźniom. Dowiaduje się o przekazywanych grypsach. Czesław odwiedza żonę. Informuje Marię, że Władek zniknął. Prosi ją o pomoc w poszukiwaniach syna. 16:40 POLSKIE 100 LAT - POLSKA PRZEŁOMU WIEKÓW. DZIEDZICTWO ZABORÓW Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojewski, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Na początku XX wieku minęło przeszło 100 lat, gdy Polska utraciła niepodległość. Kilkakrotnie Polacy starali się walką zbrojną odrodzić Rzeczpospolitą. W latach 90. XIX wieku zaczęły kształtować się nowoczesne ruchy ideowe, które z czasem stały się fundamentem polskiego życia politycznego: ruch socjalistyczny, narodowy, ruch ludowy oraz chrześcijańsko - demokratyczny. Działacze tych środowisk wywodzili się z młodej inteligencji polskiej i nie zgadzali się na postawę bierności wobec zaborców. W działaniach wielu Polaków dominowała idea pracy organicznej, której celem był rozwój gospodarczy i likwidacja zacofania cywilizacyjnego. Jej zwolennicy byli zdecydowani trwać przy polskości, ale rezygnowali z walki o suwerenność. Co wniosły ziemie zaborcze i ich mieszkańcy w historię odrodzonej II Rzeczypospolitej? Jakie wniosły wartości, jakie sukcesy, porażki i troski, jakie poczucie świadomości lokalnej, państwowej, narodowej? Odrodzona w latach 1918 - 1921 Rzeczpospolita składała się z ziem należących wcześniej do czterech państw: Rosji, Niemiec (Prus), Austrii oraz Węgier. Kulturowe i cywilizacyjne zróżnicowanie bardzo silnie rzutowało na dzieje Polski i jej mieszkańców w II Rzeczypospolitej. Miało też wpływ na historię w okresie PRL - u, a także na współczesne dzieje Polski. Dziedzictwo, co oczywiste, ulegało ewolucyjnym zmianom w tempie niespiesznym, stanowiąc stały punkt odniesienia dla naszego losu w przeszłości i dla nas dzisiaj, po 100 latach. 18:20 HISTORIA POLSKI - BARA BARA Film dokumentalny, 64 min, Polska, 1996 Reżyseria: Maria Zmarz - Koczanowicz, Michał Arabudzki Scenariusz: Maria Zmarz - Koczanowicz, Michał Arabudzki Kiedy przed kilkunastu laty rodzimi krytycy muzyczni z niepokojem obserwowali podbój rynku muzycznego przez utwory z gatunku italo disco, nie spodziewali się, że już za parę lat w polskiej muzyce rozrywkowej narodzi się znacznie gorszy mutant - disco - polo. Wszystko zaczęło się na wiejskich weselach i zabawach, gdzie miejscowe zespoły, dorobiwszy się syntetyzatora, przygrywały gościom do tańca. Szybko okazało się, że pomysł chwycił i na tego rodzaju muzyce można zrobić niezły interes. Zespoły wykonujące muzykę disco - polo zaczęły wyrastać jak grzyby po deszczu. Wzorem dla młodych wykonawców były takie gwiazdy estrady, jak Janusz Laskowski, Tercet Egzotyczny, czy grupa Bolter. Fachowcy od rocka jako gatunku muzycznego o znacznie większych ambicjach artystycznych nadali disco - polo pogardliwe miano "chodnika". Nazwa ta ma uzasadnienie historyczne: początkowo kasety z disco - polo były oferowane niemal wyłącznie na stoiskach zaimprowizowanych z polowych łóżek, a w ekstremalnych warunkach wprost z koca lub gazety rozłożonej na trotuarze. Zdaniem niektórych słowo "chodnik", bliskie znaczeniowo "brukowi", nad wyraz dobrze oddaje ducha tej muzyki. Niezrażeni pogardliwym traktowaniem muzycy spod znaku disco - polo konsekwentnie zdobywają nowe rzesze fanów. Oprócz koncertów na prowincjonalnych estradach, głównie we wschodniej części Polski, gwiazdorzy dorobili się własnych programów w radiu i telewizji, list przebojów i teledysków. Ich sceneria jest zawsze podobna: wnętrze luksusowej willi, elegancki parking, drogi samochód i piękna dziewczyna. Nazwy zespołów i pseudonimy solistów brzmią egzotycznie - Chorus, Shazza, Exotic, erotycznie - Casanova, bądź z angielska - Bayer Full, Top One, Fanatic, Mister Dex. Słuchacze naśladują swoich idoli, ubierając się w błyszczące koszule, nosząc białe skarpetki do mokasynów (panowie) i wysokie szpilki do minispódniczek (panie), nosząc włosy uczesane "w mandolinę" i nieduże wąsiki. Disco - polo jak żaden inny gatunek muzyki jednoczy swoich fanów. Nie ma tu tekstów przygnębiających, problemów i smutku. Proza życia nie pasuje do skocznej melodii. Bohaterowie przebojów "czują się jak w niebie", są "tak bardzo zakochani", a "sny ich się spełniają". Wszechobecny nurt dorobił się nawet kilku odłamów: familijno - patriotycznego, ckliwo - sentymentalnego, egzotycznego, ludowego, a w czasie wyborów prezydenckich nawet politycznego. "Bara bara" jest pierwszym filmem dokumentalnym traktującym w poważny, monograficzny sposób zjawisko disco - polo jako fenomen kulturalny i obyczajowy. Poprzez rozmowy z muzykami, producentami, fanami, fragmenty koncertów ukazuje charakterystyczne cechy tego zjawiska, rządzące nim mechanizmy, a przez pryzmat tej nowej mody - zmiany zachodzące w życiu i mentalności znacznej części młodego pokolenia Polaków. 19:40 WIKTORIA S.II - ODC 18 (SERIA 2, ODC. 10) UKOJENIE I RADOŚĆ, CZĘŚĆ DRUGA (VICTORIA, SEASON 2, EP. 10, COMFORT AND JOY, PART TWO) Serial historyczny, 41 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Tom Vaughn Scenariusz: Daisy Goodwin Aktorzy: Jenna Coleman, Tom Hughes, Catherine H. Flemming, Rufus Sewell, Daniela Holtz Odc. 18 (seria 2, odc. 10) Brat Alberta, Ernest wyjawia, że choruje na kiłę. Choroba uniemożliwia mu ślub z ukochaną Harriet. Mimo tarć i nieporozumień, Wiktoria, Albert i ich najbliżsi krewni wspólnie zasiadają do Wigilii. 23:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ZAKONNICY Z KLASZTORU W CZERNICHOWIE NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Cykl reportaży o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego. Program pokazuje zmiany, jakie tam zaszły w ciągu ostatnich lat. Przybliża nowe zjawiska i problemy ludzi ze wszystkich grup i środowisk społecznych. W tym wydaniu jeden dzień z życia siostry Marianiły pochodzącej z Kijowa. Od sześciu lat przebywa ona w prawosławnym zakonie w Czernichowie. Za klasztornym murem toczy się życie, o jakim większość ludzi nie ma pojęcia. Siostry zakonne nie lubią mówić o sobie i z zasady unikają filmowania po latach, kiedy prasa publicznie je wyśmiewała. Zrobiły jednak wyjątek dla Barbary Włodarczyk, której pokazały surowe zasady życia w zakonie i ascetyzm, stanowiący ucieczkę przed konsumpcjonizmem. 23:40 TAJEMNICE PARYŻA - ACH, TEN PARYŻ! 1/11 (PARIS BEHIND THE SCENES) Film dokumentalny, 60 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elisa Casta Verchere Paryż, miasto uznawane przez wielu za najpiękniejsze na świecie, miasto legendarne, wieczne, magiczne, nieporównywalne z żadnym innym. O tym jak żyje się w Mieście Świateł na co dzień, opowiedzą jego mieszkańcy. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Poniedziałek 29 maja 1944 roku. Tego dnia niebo nad Anglią było czyste, wiał lekki wiatr, morze wokół wysp było spokojne. Amerykański dowódzca Dwight Eisenhower przejrzał prognozy pogody. Wskazywały, że dobre warunki utrzymają się przez najbliższy tydzień. Generał nakazał wysłać rozkaz "Ćwiczenia Hornpipe plus 6". Oznaczał on, że inwazja na Europę ma rozpocząć się 5 czerwca. Wielka machina inwazyjna, którą tworzyło 120 tysięcy żołnierzy, jacy mieli wylądować w pierwszym rzucie, 5 tysięcy okrętów i 10 tysięcy samolotów, zaczęła działać. Ta machina musiała rozpędzać się przez parę dni i zatrzymanie jej lub zawrócenie było praktycznie niemożliwe. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W WYŚCIGU Z CZASEM Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W wyścigu z czasem. Są miejsca, które otwierają się dla poszukiwaczy, dopiero gdy mróz rozprawi się z najniższym piętrem splątanej dżungli chwastami wysokością dorównującymi mężczyźnie. Do takiej kategorii celów badawczych należy ogromny, dziki dzisiaj, obszar kompleksu obozów jenieckich z czasów II wojny światowej w Europie Łambinowice na Śląsku. Przez baraki i ziemianki na tym terenie przewinęło się niemal 300 000 żołnierzy pięćdziesięciu narodowości. Cel dzisiejszej wyprawy jest oczywisty - wygrać wyścig z pochłaniającymi ślady ludzkich losów destrukcją i zapomnieniem. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŻUKOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Biografia marszałka Georgija Żukowa. Wykorzystano pamiętniki Żukowa i kroniki filmowe. Przedstawiono udział marszałka w walkach z Japończykami, zbrojenia ZSRR, wielką czystkę w wojsku, wojnę zimową, decydującą rolę Żukowa w zwycięstwie nad armią niemiecką, okoliczności popadnięcia w niełaskę u Stalina.