TVP Historia Sobota, 09.01.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1797 - gen. Jan Henryk Dąbrowski podpisał z rządem Lombardii umowę o powołaniu Legionów Polskich; 1839 - Louis Jacques Mand Daguerre, francuski malarz, zaprezentował technikę utrwalania obrazów - dagerotyp; 1966 - opublikowano komunikat o odmowie wydania paszportu prymasowi Stefonowi Wyszyńskiemu; 1992 - "Nature" donosi: Aleksander Wolszczan jako pierwszy odkrył planety poza naszym układem słonecznym; 07:05 MAGURSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2005 Autor: Paweł Hertel Reżyseria: Paweł Hertel Scenariusz: Paweł Hertel, Ryszard Wyrzykowski Zdjęcia: Roman Dębski Wykonawcy: Grzegorz Pawlak Film prezentuje bogactwo fauny i flory szóstego co do wielkości parku narodowego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem unikatowych gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i Roślin. Poznajemy zasady i metody ochrony zasobów przyrody, jak również znaczenie parku dla badań naukowych, edukacji ekologicznej i dydaktyki oraz dziedzictwa kulturowego. Film zrealizowano w cyklu rocznym, co pozwoliło na ukazanie walorów krajobrazowych tej części Beskidu Niskiego w każdej porze roku. 07:55 KRESOWYM SZLAKIEM - KOSÓW - HUCULSKIE DAVOS Reportaż, 27 min, Polska, 2014 Scenariusz: Stanislaw Nicieje, Henryk Janas Spośród uzdrowisk na Huculszczyźnie największą legendą obrósł Kosów. A stało się to za sprawą dra Apolinarego Tarnawskiego, który dla Kosowa położył podobne zasługi jak Tytus Chałubiński dla Zakopanego. Tym wybitnym postaciom przyświecała całe życie ta sama myśl osłonić swoich pacjentów przed chorobą i śmiercią, przedłużyć im życie. W położeniu Kosowa dopatrywano się podobieństwa do szwajcarskiego Davos i niektórzy publicyści nazywali ten kurort huculskim Davos. Kosów leży bowiem w pięknej kotlinie przeciętej kapryśną i groźną rzeką Rybnicą. W jego centrum, tuż przy rynku, pnie się stroma prawie pionowa kamienne góra zwana Zamkową. Kosów to ważny punkt tranzytowy. Świadczą o tym mosty, które tu ciągle stawiano, a po kolejnych harcach powodziowych rzeki Rybnicy odbudowywano. Było tych mostów wiele i nosiły różne nazwy; Kucki, Śródmiejski, Zachodni, Bański zwany też Salinarnym, bo stał przy tzw. Bani, czyli kopalnianej łaźni solankowej. Duże znaczenia dla Kosowa miało powstanie w 1876 r. w Kołomyi szkoły ceramicznej. Garncarstwo i kaflarstwo wprawdzie istniało tam od wieków, ale czas świetności dla tej gałęzi rzemiosła artystycznego w Kosowie przyszedł wraz z osiedleniem się tam absolwentów tej właśnie szkoły. W tym czasie pojawił się też w Kosowie samorodny talent Aleksander Bachmiński (1822 1882), malarz, garncarz, kaflarz, wyjątkowy artysta. Kosów zasłynął w II RP jako miejsce wielkich huculskich jarmarków, pulsujących zadziwiającą, niespotykaną w tym miejscu Europy egzotyką. 08:30 Z ANDRUSEM PO GALICJI - LIMANOWA Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Program o mieszkających w Limanowej niezwykłych ludziach, m.in. o jedynym takim szewcu w świecie, o aktorze kabaretowym, który tworzy artystyczne meble, a także o producencie namiotów dla koczowników. Na koniec piosenka, tym razem o nostalgicznym smaku limanowskiej specjalności kulinarnej. 09:05 WIEDŹMIN - ODC. 10/13 MNIEJSZE ZŁO Serial fantastyczno - przygodowy, 50 min, Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbiec Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Wiedźmin Geralt żegna się z Matką Nenneke i opuszcza Ellander, by odnaleźć kryjówkę dla Cirilli. Niedługo po jego wyjeździe do świątyni Melitele przybywa podstępny hrabia Falwick. Renegat grozi Nenneke, że zacznie zabijać zgromadzone w miejscu kultu elfy i targnie się na życie kapłanek, jeżeli te nie wydadzą mu Cirilli. Nie zważając na powagę Matki Nenneke i wieszczby IoliFalwick jest bliski zrealizowania swoich krwawych planów. W ostatniej chwili Ciri, chcąc ratować kapłanki, świątynię i zgromadzonych w niej uciekinierów, postanawia ujawnić się i jechać ze złym hrabią. Choć rycerze Białej Róży opuszczają Ellander, groza wciąż wisi nad miejscem kultu Melitele. Tymczasem Geralt rozprawia się z kolejnym potworem i trafia do miasteczka Blaviken. Spotyka tu znajomego maga - rezydenta, Stregobora. Czarodziej żyje w swej wieży w śmiertelnym strachu, albowiem mająca z nim stare porachunki Renfri jest już w Blaviken. Stregobor donosi Geraltowi o strasznym losie kapłanek Melitele, wymordowanych przez nieznanych sprawców. Jednocześnie błaga o obronę przed pałającą żądzą zemsty za dawne czasy Dzierzbą. Księżniczka, jak mówi magik, jest potworem w ludzkiej postaci. Przed laty Stregobor, w porozumieniu z macochą Renfri, polecił zgładzić małą dziewczynkę. Wtedy uratował ją Geralt. Teraz wiedźmin ma zgładzić dorosłą już Dzierzbę. Wiedźmin śmiało dąży do spotkania z Renfri. W karczmie ratuje z opresji najlepszego druha - barda Jaskra. Księżniczka bowiem podróżuje z bandą zabijaków, wsród których jest jeden zwany Cykada. Łotr ten wiele słyszał o szermerskiej sztuce Geralta i gorąco pragnie skrzyżować miecz z Białym Wilkiem. W nocy do izby wiedźmina zakrada się Renfri. Geralt stara się ją przekonać do poniechania zemsty na Stregoborze. Dzierzba zdaje się podzielać osąd wiedźmina. Czy jest jednak szczera? 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - DOMOWE MUSZTARDY Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zaprasza widzów na kulinarną opowieść o musztardzie. Ta popularna przyprawa, dziś prawie wyłącznie produkowana przemysłowo, w dawnej kuchni polskiej była niezwykle ceniona. Już w swojej książce Compendium ferculorum z 1682 roku Stanisław Czerniecki pisze: niepospolity kondyment musztarda, do którychkolwiek potraw, mięśnych i rybnych, warzonych i pieczonych. Dawne polskie książki kucharskie zwierały liczne przepisy na musztardy wytwarzane w warunkach domowych. Dodatek owoców, moszczy, wina, korzennych przypraw czynił z takich musztard prawdziwe kuchenne skarby. Od początku XX wieku musztardy kupujemy w sklepach. Ale może od czasu do czasu warto zrobić sobie własną musztardę, przygotowaną pod nasz indywidualny gust. Karol pokaże jak samodzielnie zrobić musztardę, jak ją doprawić, a przede wszystkim jak ją wykorzystać do stworzenia niezwykłych potraw. Zobaczymy fileta z sandacza zapieczonego pod glazurą z musztardy oraz marynowane w musztardzie szaszłyki z karkówki wieprzowej pieczone na grillu. 11:45 KRAJOBRAZY DZIKIEGO ZACHODU - ODC. 1/3. GÓRY (ODC. 1/3) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Wayne Shipley Scenariusz: William Blewett Film pokazuje, w jaki sposób dzikie dziewicze obszary kontynentu północnoamerykańskiego wpłynęły na historię Dzikiego Zachodu. W pierwszym odcinku odkrywamy trzy wielkie pasma górskie: Appalachy, Góry Skaliste i Sierra Nevada oraz zgłębiamy, jak poradzili sobie z nimi pionierscy osadnicy. Drugi odcinek pokazuje Wielkie Równiny, krainę bezleśnych łąk zajmującą powierzchnię pół miliona kilometrów kwadratowych, która była scenerią niektórych najbardziej dramatycznych wydarzeń w tamtym czasie. W trzecim odcinku pokażemy pięć wielkich pustyń Ameryki, które stały na drodze pionierów w podróży na Zachodnie Wybrzeże. 12:45 PIERWSI AMERYKANIE: NAIA (FIRST FACE OF AMERICA) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Reżyseria: Graham Townsley Scenariusz: Graham Townsley Wykonawcy: Jan Wilkans Pewnego niefortunnego dnia 13 tysięcy lat temu, drobna, niedożywiona nastolatka wpadła do głębokiej na 100 stóp studni w jaskini na półwyspie Jukatan w Meksyku. Kiedy poziom morza podniósł się, jaskinia została zalana i odcięta od świata zewnętrznego. Aż do dziś. Grupa nurków natknęła się na prawie kompletny i doskonale zachowany szkielet dziewczyny. Leżał w pobliżu skamielin bestii epoki lodowcowej gigantycznych leniwców i tygrysów szablozębnych. Producenci filmu zabierają widzów na ciekawą, ale i ryzykowną, podwodną wyprawę. Jej celem jest wydobycie kości dziewczyny i rozwiązanie jednej z najbardziej kontrowersyjnych zagadek nauki pochodzenia pierwszych Amerykanów. Szczegółowe badania ujawniły, że to jeden z najstarszych szkieletów odkrytych w Ameryce. Autorzy filmu odwiedzają olśniewające meksykańskie jaskinie, eksplorują dziewicze tereny Jukatanu oraz przeprowadzają badania w najnowocześniejszych laboratoriach genetycznych i medycyny sadowej, aby odkryć fakty, które mogą rzucić nowe światło na historię zapomnianych pierwszych mieszkańców Ameryki. Spróbują odpowiedzieć na pytania: w jakim celu dziewczyna zeszła do tak głębokiej jaskini, skąd pochodził jej lud i dlaczego jej wygląd różni się tak znacznie od wyglądu dzisiejszych rdzennych Amerykanów. 13:50 TESLA (TESLA) Film dokumentalny, 53 min, USA, 2016 Reżyseria: David Grubin Scenariusz: David Grubin Nikola Tesla przez wiele osób postrzegany jest jako postać tragiczna, inżynier wizjoner, który zmarł w ubóstwie i w zapomnieniu, przyćmiony przez takie postaci jak Edison czy Marconi. Niestrudzony wynalazca, który zarejestrował wiele patentów i opracował wiele sprawnych prototypów, zyskał sławę dzięki swoim oszałamiającym pokazom. Publiczność licznie gromadziła się, żeby zobaczyć, jak prąd o napięciu tysięcy volt przepływa przez jego ciało, które pozornie stawało w płomieniach i oślepiało oszołomioną widownię. Tesla twierdził, że odbiera sygnały z kosmosu i planował wykorzystanie naturalnego ładunku Ziemi do wytwarzania darmowej elektryczności (wolnej energii). Dlatego obraz Tesli jako magika i szalonego naukowca przyćmił Teslę, genialnego inżyniera, wizjonera bezprzewodowego świata, w którym obecnie żyjemy. Choć błądził między spektakularnym sukcesem a porażką, był człowiekiem z krwi i kości, wspaniałym wynalazcą i oddanym swojej pracy inżynierem. Na jego upadek tylko częściowo miały wpływ pomysły, oddalające się od naukowych wynalazków ku wizjom przyszłości, mogącym w jego czasach przyprawiać o zawrót głowy. Jednak to jego technologia umożliwiła wejście w wiek elektryczności w XX. wieku, a jego wizje w bezprzewodowy świat XXI wieku. Film "Tesla" opowiada o życiu człowieka, którego pomysły zrewolucjonizowały jego czasy i nasze. Do dziś wielu naukowców uważa, że najważniejsze wynalazki Tesli utajniono, takie jak bezprzewodowy przesył energii elektrycznej, teleportację, sztuczną inteligencję i lasery wojskowe. 14:50 BIBLIA - ŚWIĘTY PAWEŁ, CZ. 1 (THE BIBLE - PAUL OF TARSUS P. 1) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2000 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Johannes Brandrup, Barbara Bobulova, Giorgio Pasotti, Thomas Lockyer Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Fresk historyczny ukazujący życie św. Pawła od prześladowań chrześcijan, poprzez jego działalność misyjną, po uwięzienie w Cezarei i wysłanie go do Rzymu. 16:25 NEANDERTALCZYCY. POZNAJ SWOICH PRZODKÓW - POZNAJ SWOICH PRZODKÓW. ODC. 1/2 (NEANDERTHALS: MEET YOUR ANCESTORS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Andy Serkis Neandertalczycy. Przywykliśmy myśleć o nich jako o prymitywach i małpoludach, jak o nieudanym prototypie nowoczesnego człowieka. Najnowsze badania jednak wykazują, że neandertalczycy wcale nie zniknęli. Wciąż żyją. W nas. Według naukowców większość dzisiejszych mieszkańców planety nosi w DNA geny neandertalczyków. Można to wytłumaczyć tylko w jeden sposób. Gdzieś, kiedyś neandertalczycy i praprzodkowie człowieka współczesnego musieli mieć wspólne dzieci. Co więcej, neandertalskie dziedzictwo wciąż daje o sobie znać. Wpływa na naszą skórę, układ odpornościowy, ryzyko zachorowania na raka. W filmie autorzy spróbują rozwikłać niektóre zagadki tajemniczych przodków ludzi. Na podstawie zachowanych szczątków stworzą najwierniejszy w historii komputerowy portret neandertalczyka. Zbadają ich siłę, umiejętności adaptacyjne i inteligencję, a nawet mowę. Następnie poproszą Andy’ego Serkisa, hollywoodzkiego eksperta od nowoczesnych technologii filmowych, by wyczarował cyfrowego neandertalczyka, przenosząc widzów o tysiąclecia wstecz. Z pierwszej części widzowie dowiedzą się, jak wyglądał, neandertalczyk, jak się poruszał i czemu zawdzięczał swoją nadzwyczajną siłę. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - WOLNE MIASTO GDAŃSK Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 15 listopada 1920 roku, na mocy Traktatu Wersalskiego, powstało Wolne Miasto Gdańsk. Zwycięskie mocarstwa nie zgodziły się, by Gdańsk był Polski, ale formalnie odebrały miasto Niemcom. Wolne Miasto Gdańsk nie było suwerenne, pozostawało pod protektoratem Ligi Narodów. Na mocy Konwencji Paryskiej z 9 listopada 1920 roku miasto zostało włączone do polskiego obszaru celnego i Polska miała prowadzić jego sprawy zagraniczne i reprezentować interesy obywateli miasta za granicą. Polska miała także inne, szczególne uprawnienia w Wolnym Mieście Gdańsku, dotyczące m.in. zarządzania komunikacją kolejową, pocztową, wojskową, częściowego zarządzania portem. Te ustalenia były od początku sabotowane przez władze Gdańska. Po dojściu w 1933 roku w Niemczech Hitlera do władzy rząd gdański, czyli Senat Wolnego Miasta, prowadził otwarcie wrogą politykę wobec Polski. W 1938 roku władzę w Wolnym Mieście Gdańsku przejęło kierownictwo gdańskiego NSDAP. 1 września 1939 uchwałami Reichstagu i gdańskiego Senatu Wolne Miasto Gdańsk włączono do III Rzeszy. 18:10 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Janina Traczykówna, Ryszarda Hanin i inni Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 2 BITWA O ANGLIĘ Teleturniej, 47 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Jeszcze nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak dużo tak nielicznym. Co miał na myśli Winston Churchill, mówiąc te słowa? Tematem rozgrywki Gigantów historii jest tym razem Bitwa o Anglię! 20:00 SZLAK NADZIEI - /2/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska(Prowadzący), Łukasz Nowicki "Szlak nadziei" to cykl o charakterze historyczno - survivalowym, który połączy polską historię z wielką przygodą. Ideą projektu jest upamiętnienie prawie 4 - letniej wędrówki 120 tysięcy żołnierzy i cywilów, którzy przeprawiając się przez 3 kontynenty, przebyli trasę 12500 km i zostali zapamiętani jako Armia Andersa. W programie dokonamy próby odtworzenia szlaku przebytego przez żołnierzy generała Andersa - od miejsca zesłania na Syberii aż po bohaterską bitwę o Monte Cassino. Zadaniem szóstki uczestników będzie pokonanie podobnej trasy, zmierzenie się z dziką przyrodą, mroźną Syberią i rozpaloną słońcem irańską pustynią. Uczestnicy, aby przetrwać tę wyjątkową wyprawę, będą musieli wykazać się sprytem, pomysłowością i sztuką negocjacji. "Szlak nadziei" będzie formą hołdu oddawanego przez uczestników tym, którzy z tułaczy stali się żołnierzami, aby później z żołnierzy stać się bohaterami. Prowadząca - Ida Nowakowska. Szóstka uczestników razem z prowadzącą Idą Nowakowską przemierzają wsypę Olchon śladami zesłanych tam w przeszłości Polaków. Na tej największej na Bajkale wyspie poznają nieludzkie realia sowieckich łagrów, gdzie przez dziesięciolecia trafiali rodacy. Po opuszczeniu Bajkału wyruszają w drogę do polskiej wioski Wierszyna leżącej w głębi mroźnej Syberii. Na miejscu znajdują nocleg i życzliwą gościnę. Przekonują się, że polskie serce bije także na dalekiej Syberii. 21:05 ARCHIWISTA - ODC. 1 Serial kryminalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Żak Scenariusz: Dominik W.Rettinger Zdjęcia: Jakub Stolecki Aktorzy: Henryk Talar, Paulina Gałązka, Maria Gładkowska, Mirosław Zbrojewicz, Mateusz Kmiecik, Rafał Mohr, Maja Barełkowska, Paweł Bernadowski, Magdalena Biegańska, Krystian Biłko, Tomasz Błasiak, Dariusz Błażejewski, Arkadiusz Brykalski, Katarzyna Cygler, Piotr Kabulak Nadchodzi ostatni dzień pracy Henryka Mikosa (Henryk Talar) w archiwum żyrardowskiej komendy policji. Ponieważ nie chce rozstać się z posadą, blokuje elektroniczny zamek w drzwiach swojego królestwa. Ale gdy zjawia się komendant (Mirosław Zbrojewicz), w końcu wychodzi. Niebawem jeden z funkcjonariuszy, Tomasz (Mateusz Kmiecik), zatrzymuje krewkiego malarza (Dariusz Majchrzak), który pobił żonę. Gdy przyprowadza go na komendę, zauważa, że na spotkanie z komendantem czeka młoda policjantka (Paulina Gałązka). Po dotarciu przed swój służbowy komputer, Stachura próbuje znaleźć w cyfrowym archiwum przewinienia, których wcześniej dopuścił się artysta. Chce się upewnić, czy dobrze kojarzy go ze sprawą zaginionej modelki, Klary Bistuły (Natasza Leśniak). Okazuje się, że elektroniczna kartoteka nie działa. Policjant informuje o tym szefa, a ten każe sprowadzić informatyka. Zamieszanie wykorzystuje młoda policjantka i próbuje się dowiedzieć od komendanta o swój przydział. Ryszard kieruje ją do prewencji. Gdy dziewczyna protestuje, oświadcza, że w kadrach zaszła jakaś pomyłka. Przygnębioną funkcjonariuszkę bierze pod swoje skrzydła Tomasz. Dostaje polecenie od komendanta, iż ma szukać Henryka i proponuje Zuzi, by mu towarzyszyła. Ostatecznie Mikos wraca do archiwum, a komendant przydziela mu do pomocy nową funkcjonariuszkę. Początki ich znajomości są trudne. Ale dzięki niewyjaśnionej sprawie Klary Bistułyzaczynają współpracować. Zuzia początkowo próbuje zainteresować odkryciami Henryka zastępcę komendanta, Strączka (Rafał Mohr), a gdy jej się to nie udaje, rozpoczyna prywatne śledztwo. Dociera najpierw do malarza Sosnowskiego, zatrzymanego za pobicie żony. On jednak ma żelazne alibi. Potem spotyka się z koleżanką zaginionej, Mariką (Agata Turkot). Okazuje się, że w czasie dochodzenia sprzed lat, dziewczyna nie powiedziała całej prawdy. Rozmowa z nią kieruje Wasiluk do pewnego przydrożnego motelu. A kolejne wskazówki Henryka do pracowni rzeźbiarza, który pokazywał swoje dzieła na wystawie zorganizowanej przez Sosnowskiego i poświęconej Klarze. Kilka godzin później Wasiluk i Mikos obserwują miejski skwerek ozdobiony rzeźbą przedstawiającą kobiecą postać. W końcu Zuzia nie wytrzymuje, bierze z samochodu młot i zbliża się do rzeźby. Gdy uderza w nią po raz kolejny, nagle zjawia się wściekły rzeźbiarz i dochodzi do szarpaniny. Na szczęście w pobliżu jest Henryk. Niebawem na placyku roi się od policjantów. Zjawiają się także komendant i jego zastępca. Wygląda na to, że Wasiluk i Mikos będą mieć bardzo poważne kłopoty. Każdy odcinek serialu jest oddzielną zagadką kryminalną. Główny bohater Henryk wie, że w archiwum znajdują się zapomniane, nierozwiązane sprawy. Wiele z nich można wyjaśnić i doprowadzić do ukarania winnych. Od lat Henryk przeglądał archiwa, analizował i robił notatki. Coś, co wydawało się dla policjantów z komendy dziwactwem (Sherlock również był uznawany za ekscentryka), w końcu okazuje się logicznie przeprowadzonym dowodem. W chwili pojawienia się młodej policjantki Zuzy, dochodzenia nabierają realnego kształtu i sprawiają, że nieuchwytni dotąd przestępcy zostają ujęci. 21:55 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 12 GORZKI POKÓJ, ŻYWA PAMIĘĆ. Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. 00:10 DOBRY, ZŁY I BRZYDKI (THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY / IL BUONO, IL BRUTTO, IL CATTIVO) Western, 171 min, Włochy/Hiszpania 1966 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Age - Scarpelli, Luciano Vincenzoni Zdjęcia: Tonino Delli Colli Muzyka: Ennio Morricone Aktorzy: Clint Eastwood, Eli Wallach, Lee Van Cleef, Aldi Giuffr, Mario Brega, Luigi Pistilli, Rada Rassimov, Enzo Petito i inni Zmarły w 1989 r. Sergio Leone nie wymyślił ani europejskiego, ani nawet włoskiego westernu, bowiem naśladownictw tego gatunku próbowano na Starym Kontynencie już od dawna. Grzeszyły one jednak brakiem polotu i nieudolnością. Także i Leone, podejmując w 1964 r. jako początkujący reżyser realizację filmu "Za garść dolarów", na wszelki wypadek, w obawie przed niepochlebnymi recenzjami, umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Uczynił słusznie, gdyś krytyka zmiażdżyła jego spaghetti - western, pierwszy z trylogii, na którą złożyły się także "Za kilka dolarów więcej" z 1966 r. i właśnie "Dobry, zły i brzydki". Ponieważ jednak tamten pierwszy film odniósł oszałamiający sukces komercyjny, Sergio Leone poszedł za ciosem: nie tylko nakręcił dwa kolejne westerny, ale już śmiało się pod nimi podpisał. We wszystkich trzech jedną z głównych ról zagrał Clint Eastwood, z którego trylogia Sergia Leone uczyniła gwiazdę ekranu. Bohater serialu "Rawhide" pewnie jeszcze długo terminowałby w amerykańskiej telewizji, gdyby nie propozycja włoskiego reżysera. Jego pozycja rosła z każdym tytułem. Z wynoszącego ponad milion dolarów budżetu "Dobrego, złego i brzydkiego" (więcej niż wydano na dwa poprzednie filmy razem) aż jedną czwartą pochłonęło honorarium Eastwooda. Po trzech udanych rolach wrócił do Hollywood w glorii sławy, zajmując należne miejsce obok Johna Wayne'a i Steve'a McQueena. Westernowa trylogia nie zakończyła też przygody Sergia Leone z tym gatunkiem filmowym. Reżyser jeszcze wielokrotnie do niego wracał, realizując m.in. "Dawno temu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". Tytułowi dobry, zły i brzydki nie tworzą w filmie zgodnej grupy: zdecydowanym przeciwnikiem jasnowłosego, sprytnego i "dobrego" gringo Joego (Eastwood) oraz pochodzącego z meksykańskiej biedoty brzydkiego Tuco (Wallach) jest okrutny i bezwzględny Setenza (Van Cleef). Żaden z nich nie staje jednak w obronie prawa i porządku, wszyscy trzej chcą się obłowić. W ogarniętym wojną secesyjną kraju wydaje się to stosunkowo łatwe. Oto bowiem w wojennym zamęcie przepada gdzieś skrzynia ze skradzionymi dwustoma tysiącami monet dolarowych. Szuka jej, nie przebierając w środkach, Setenza, nie wie jednak, gdzie znajduje się skarb. Tymczasem Joe i Tuco zawiązują spółkę, próbując inaczej się wzbogacić. Zdobywają pieniądze za pomocą sprytnej sztuczki: Joe wydaje szeryfom Tuco, za którego głowę wyznaczono nagrodę, a zgarnąwszy pieniądze, oswobadza wspólnika i obaj uciekają do kolejnego miasteczka, powtarzając ten sam numer. Gdy za którymś razem Tuco o mało nie przypłaca fortelu życiem, postanawia pozbyć się Joego. Ponieważ Joe zabija trzech nasłanych na niego rewolwerowców, Tuco chwyta go sam i wywozi na pustynię na powolną śmierć z gorąca i pragnienia. "Blondie" ratuje skórę wyznając Meksykaninowi, że zna miejsce ukrycia skrzyni z dolarami. Obaj znów ruszają w drogę, ale wkrótce wpadają w ręce Setenzy.