TVP Historia Czwartek, 03.12.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1857 - urodził się Teodor Józef Korzeniowski - Joseph Conrad; 1925 - premiera koncertu F - dur G. Gershwina; 1935 z "Dziennika" Marii Dąbrowskiej; 1967 - pierwsza operacja przeszczepu serca; 07:20 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 2/7 Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Scenariusz: Marek Nowicki, Witold Orzechowski, Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Grażna Barszczewska, Izabella Trojanowska, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Kazimierz Iwiński, Alicja Jachiewicz, Zofia Merle, Jerzy Molga, Włodzimierz Musiał, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Ewa Ziętek, Zygmunt Zintel, Wojciech Pokora, Bohdan Łazuka, Mieczysław Czechowicz, Hanna Stankówna, Tomasz Stockinger, Janusz Bylczyński i inni Nikodem Dyzma przyjeżdża do Koborowa, majątku państwa Kunickich. Dzięki parotysięcznej zaliczce otrzymanej od pracodawcy jego wygląd zmienia się nie do poznania. Pani Nina, żona Kunickiego, i Kasia, jego córka z pierwszego małżeństwa, widzą w nowym administratorze majątku prawdziwego światowca. Dyzma zdaje sobie jednak sprawę z własnych niedostatków - braku obycia, dobrych manier i wykształcenia. Za wszelką cenę stara się je ukryć przed otoczeniem, mówi mało, a nocami uczy się, gorliwie wertując księgi gospodarcze. Przypadkiem spotyka brata Niny, ubezwłasnowolnionego przez jej męża hrabiego Żorża Ponimirskiego. Szalony Żorż wyjawia mu, w jaki sposób Kunicki wszedł w posiadanie majątku swej żony. Pomiędzy "niespełna rozumu" hrabią a administratorem majątku staje układ - Dyzma obiecuje Ponimirskiemu pomoc w zamian za potajemne dokształcanie. Tymczasem pan Kunicki prosi zarządcę swych dóbr, aby korzystając ze znajomości w sferach rządowych, uzyskał od ministra rolnictwa, Jaszuńskiego, przydział drewna dla koborowskich tartaków. Żegnany z żalem przez panią domu Nikodem Dyzma wyrusza do Warszawy. 08:50 HISTORIA POLSKI - POD ZNAKIEM ORŁA, POD ZNAKIEM GRYFA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 1997 Reżyseria: Maria Mydlarska Scenariusz: Maria Mydlarska Zdjęcia: Tomasz Radziemski "Pod znakiem orła, pod znakiem Gryfa", to film opowiadający o zderzeniu dwóch światów, dwóch rzeczywistości. Tej dawnej, organizacji partyzanckiej, prawie nieznanej i dzisiejszych ocen jej działalności. Jednym z ważniejszych dokonań był przerzut Jana Nowaka Jeziorańskiego. Dziś po latach poznajemy ludzi, którzy tego dokonali. Jaka była ta kaszubska organizacja, o której tak mało wiadomo? Jakie były jej relacje z Armią Krajową? Dlaczego przez ponad 40 lat był to temat tabu? 09:45 SENSACJE XX WIEKU - 24 GODZINY IGORA GUZENKO Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Jan Peszek, Beata Kawka, Krzysztof Kołbasiuk Wrześniowego wieczoru 1945 roku Igor Guzenko, szyfrant ambasady radzieckiej w Ottawie postanowił zrealizować plan, który obmyślał od dawna. Wyniósł z terenu ambasady tajne raporty, zawierające pseudonimy szpiegów i informacje umożliwiające ich zidentyfikowanie, oraz wyniki szpiegowskich akcji, prowadzonych przez radzieckie siatki wywiadowcze na terenie Kanady. 10:50 BIBLIA - SALOMON, CZ. 3 (THE BIBLE - SOLOMON, PART 3) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Max Von Sydow, Anouk Aimee, Richard Dillane, David Suchet Król Salomon był synem Dawida. Tuż przed śmiercią Dawida wybucha spór o sukcesję tronu. Salomon pokonuje swojego starszego brata i zostaje królem Izraela. Słynący z mądrości, sprawiedliwości i umiłowania pokoju Salomon zdobywa szacunek ludu. 11:45 Z WIDOKIEM NA WAWEL - PIŁSUDSKI. ODWIECZNY SPÓR Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W naszym kraju od stu lat nie gaśnie spór o ocenę Józefa Piłsudskiego. Obecni w studio historycy i autorzy książek o Marszałku wyjaśniają rozbieżność ocen dotyczącą różnych sfer jego życia - walki o niepodległość, życia prywatnego i kształtowania się pozycji wodza. 12:25 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 4/18 - CAFE ROSE Serial przygodowy, 70 min, Polska 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Alina Janowska, Joanna Jedlewska, Barbara Klimkiewicz, Janusz Bylczyński, Jolanta Wołłejko, Edmund Fetting, Jerzy Przybylski, Mieczysław Voit, Leon Pietraszkiewicz, Eugeniusz Kamiński i inni Rok 1942 r. Hans Kloss otrzymuje rozkaz wyjazdu do Ankary, aby "rozpracować" agenta wywiadu brytyjskiego, który działa na terenie konsulatu niemieckiego w stolicy Turcji. Równocześnie polski wywiad powierza mu inne ważne zadanie szpiegowskie w tamtym rejonie. Punktem kontaktowym w obu sprawach ma być Caf? Rose, prowadzona przez Rose Arens. Nie od razu Klossowi udaje się ustalić, że szefem siatki brytyjskiej jest właściciel hotelu. Ale do wykonania pozostaje jeszcze druga, trudniejsza część zadania: trzeba znaleźć dla Niemców fałszywego agenta. Kloss ma do wyboru konsula Grandela, radcę handlowego Wittego, gruzińskiego księcia Mżawanadze i Greka Christopoulisa. 13:45 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 2/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 14:45 PEKIN. BIOGRAFIA CESARSKIEJ STOLICY - CENTRUM WSZECHŚWIATA ODC. 1/3 (BEIJING - BIOGRAPHY OF AN IMPERIAL CAPITAL) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2008 Reżyseria: Mike Ellery Scenariusz: Asha Gill Pekin zawsze był niezwykłą stolicą. Położony na peryferiach starożytnych Chin mógł pozostać mało znaczącym przygranicznym miastem, ale dzięki wizji kilku osób, które dostrzegły jego strategiczną wartość, stał się wielką stolicą. W tej fascynującej trzyczęściowej serii, dzięki niesamowitym animacjom komputerowym, Pekin ożywa. Każda część skupia się na innej sile, która ukształtowała długą historię stolicy Chin, od jej unikalnego położenia po wpływy czynników zewnętrznych. 17:35 HISTORIA POLSKI - ZANIM BĘDZIE ZA PÓŹNO Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Nowak, Jarosław Rybicki Scenariusz: Krzysztof Nowak Tematem filmu jest polityka wschodnia realizowana przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w latach 2005 - 2010. W oparciu o materiały archiwalne został przedstawiony jeden z najważniejszych filarów polityki prezydenta, czyli nowy model polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. W filmie została podkreślona prezydencka koncepcja sojuszu politycznego, który łączy strategia oparta na wspólnocie realnych interesów państw Europy Środkowo - Wschodniej. Szczególnie w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Osnową narracji filmowej są wypowiedzi przywódców państw Europy Środkowo - Wschodniej, dotyczące współpracy z prezydentem Lechem Kaczyńskim, zarejestrowane podczas konferencji pt. "Suwerenność, solidarność, bezpieczeństwo. Lech Kaczyński a Europa Środkowa i Wschodnia", która odbyła się 21 grudnia 2015 r. w Pałacu Prezydenckim z inicjatywy Marty Kaczyńskiej. Film przypomina zdarzenia z najnowszej historii, które wywoływały dyskusje i kontrowersje wokół polityki realizowanej przez prezydenta Kaczyńskiego. Przywołuje także jego opinie dotyczące np. imperialnej polityki Rosji, które z dzisiejszej perspektywy okazały się bardzo realistyczne. 18:50 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 3/7 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Zofia Merle, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Izabella Trojanowska, Wojciech Pokora i inni Wysłany przez pana Kunickiego do Warszawy ze specjalną misją Nikodem Dyzma odnajduje pułkownika Waredę. Ma nadzieję, że znajomy z pamiętnego bankietu pomoże mu dostać się do ministra Jaszuńskiego. Razem włóczą się po lokalach, zabawy i pijatyki cementują stare przyjaźnie i ułatwiają zawieranie nowych znajomości. Słysząc o zagrożonej pozycji ministra rolnictwa, Dyzma przedkłada projekt ratowania kraju przed klęską urodzaju. Pomysł skupowania zboża od ziemian i magazynowania go, czekając na koniunkturę oraz wypuszczania specjalnych obligacji z przeznaczeniem na skup zasłyszał od Kunickiego, ale przedstawia go oczywiście jako własny. Projekt zapewniający rządowi maksymalne zyski zostaje uznany za genialny, rośnie sława Dyzmy jako "tęgiej głowy", wręcz mężaopatrznościowego polskiej gospodarki. Dzięki hrabinie Przełęskiej, ciotce Żorża Ponimirskiego, pan Nikodem wchodzi do środowiska arystokratycznego. Ekscytują się nim wytworne damy, cenią sobie jego przyjaźń panowie. Jego prostactwo jest przyjmowane jako dowód siły, milczenie, za którym próbuje ukryć brak wiedzy i obycia, uchodzi za przejaw rozwagi. Dyzma bez trudu uzyskuje przydział drewna dla koborowskich tartaków i jako triumfator wraca do posiadłości państwa Kunickich. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 16. POWSTANIE LISTOPADOWE I WIELKA EMIGRACJA Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Powstanie listopadowe obudziło nadzieję na odzyskanie Niepodległości. Klęska powstańczego zrywu zmusiła tysiące Polaków do wyjazdu z kraju. Do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii. Najpotężniejszym ośrodkiem polskiej kultury stał się Paryż, w którym działali i tworzyli m.in Mickiewicz, Słowacki, Bem, Chopin, Mochnacki. Artyści, politycy, Polacy marzyli o niepodległej Polsce. Powstanie Listopadowe i Wielka Emigracja. To temat kolejnego odcinka teleturnieju Giganci historii! 23:00 "DEMONICZNE" KOBIETY WITKACEGO Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1995 Scenariusz: Natalia Koryncka - Gruz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Wykonawcy: Natalia Koryncka-Gruz, Zbigniew Wichłacz, Marek Wojciechowski, Joanna Siedlecka-Kulpińska Aktorzy: Piotr Machalica, Henryk Machalica Jeśli wierzyć ty, którzy go znali, Stanisława Ignacego Witkiewicza zawsze otaczały kobiety zaintrygowane tym "półbogiem zakopiańskiego Olimpu". Pociągała je nie tylko jego malarska i literacka sława, ale i niezwykła uroda artysty: wysokiego, dobrze zbudowanego, o pięknych szarozielonych oczach i bardzo proporcjonalnych rysach. Znająca go od dzieciństwa Magdalena Samozwaniec wspominała: "Był zawsze i stale zakochany. Tak jak inni nie wyobrażali sobie życia bez pieniędzy, tak on nie wyobrażał sobie życia bez miłości". Trudno wyliczyć wszystkie kobiety, które wywarły wpływ na jego życie i twórczość. Wśród najważniejszych była Eugenia Dunin-Borkowska, żona malarza Władysława. Uwieczniona na niezliczonych rysunkach i portretach, darzyła go do końca jego dni serdeczną przyjaźnią. O Witkacym z jego studenckich czasów wiele mówią pamiętniki Heleny Czerwijowskiej - studiującej wówczas na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zakochana w nim bez wzajemności, prowadziła z Witkacym ożywioną korespondencję, musiała jednak ulec potężnej rywalce: Irenie Solskiej, aktorce, żonie Ludwika Solskiego, najgoręcej chyba adorowanej kobiecie swych czasów, kapryśnej uwodzicielce. Uwiecznił ją w wielu szkicach, na litografiach, a literacką wersję ich romansu przelał na karty powieści "622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta". Na przełomie lat 1912-13 w listach Witkacego do ojca zaczęło się pojawiać nazwisko panny Jadwigi Janczewskiej. Wkrótce ta córka adwokata z Mińska, ładna, inteligentna i oczytana, została oficjalną narzeczoną artysty. Zazdrosny o jej znajomość z Szymanowskim Witkacy pokłócił się z panną, a ta, w przypływie rozpaczy, popełniła samobójstwo. Witkacy przez długie lata obwiniał się o jej śmierć, a samobójstwo narzeczonej odcisnęło na zawsze na jego psychice rys depresji i niewiary w stałość czegokolwiek. Wiosną 1923 r. Witkacy nieoczekiwanie dla wszystkich ożenił się z Jadwigą Unrug, zwaną Niną, siostrą cioteczną Marii i Magdaleny Kossakówien. "Ruda panna o szalenie zmysłowych wargach i wściekle wprost namiętna", jak scharakteryzowała ją kuzynka Magdalena, tworzyła z Witkacym bardzo nietypowe stadło, oparte bardziej na wzajemnym podziwie i przyjaźni niż na tradycyjnie rozumianej miłości małżeńskiej. Od 1928 r. Stanisław Ignacy dzielił swe życie uczuciowe między nią i Czesławę Oknińską, oficjalną kochankę, akceptowaną przez żonę, która tłumaczyła zdrady męża jego "artystycznym usposobieniem". I to właśnie Czesława towarzyszyła mu w ostatniej, tragicznej podróży, jaką podjął w pierwszych dniach września 1939 r. Po wielu dniach wędrówki oboje dotarli do wsi Jeziory na Polesiu i zatrzymali się w leśniczówce, gdzie mieszkali krewni jego znajomych. Któregoś dnia o świcie wyszli z domu. Po paru godzinach gospodarze znaleźli ich leżących w trawie. Witkacy, z podciętymi żyłami, już nie żył. Czesława odzyskała przytomność. Choć zmarła w 1975 r., uparcie milczała na temat swego związku z artystą. Natalia Koryncka-Gruz przypomina w swym filmie sylwetki "demonicznych", niezwykłych kobiet, które przewinęły się przez artystyczne i prywatne życie artysty, próbuje określić rolę, jaką każda z nich odegrała w jego biografii. Śledzi ich późniejsze losy, a z ich wspomnień, korespondencji, zapisków i fotografii odtwarza obraz Witkacego, jaki każda z nich tworzyła na swój użytek. Odwiedza też z kamerą miejsca, wyznaczające trasę uczuciowych peregrynacji artysty. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - 24 GODZINY IGORA GUZENKO Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Jan Peszek, Beata Kawka, Krzysztof Kołbasiuk Wrześniowego wieczoru 1945 roku Igor Guzenko, szyfrant ambasady radzieckiej w Ottawie postanowił zrealizować plan, który obmyślał od dawna. Wyniósł z terenu ambasady tajne raporty, zawierające pseudonimy szpiegów i informacje umożliwiające ich zidentyfikowanie, oraz wyniki szpiegowskich akcji, prowadzonych przez radzieckie siatki wywiadowcze na terenie Kanady. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SZKIC DO PORTRETU OJCA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Szkic do portretu ojca Kiedy w Europie umilkły pomruki wojny, setki tysięcy polskich rodzin zaczęło stawiać pytania o losy swoich najbliższych. Jednym udawało się zdobyć strzępy informacji, inni stawali bezradni wobec mroku historii. Najwytrwalsi nie ustali do dziś. Do naszej redakcji zwrócił się listowanie pan Julian Szczerbiński. Opowiemy dziś historię jego ojca, niezwykłego człowieka służącego w niezwykłej jednostce 201. Pułku Piechoty jednostki rezerwowej, zmobilizowanej w sierpniu 1939 r. , a w kampanii wrześniowej walczącej w składzie Armii Kraków. W dziesiątym dniu wojny znaczne siły Armii Kraków stanęły przed realną groźbą zamknięcia w potrzasku. W takich sytuacjach dowódcy i żołnierze zdają najsurowszy egzamin. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY - LUFTWAFFE CZ. 2 Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego genezie wojny, pokazująca przygotowania Niemiec do rozpoczęcia działań militarnych. Audycja poświęcona Luftwaffe. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.