TVP Kultura Środa, 02.12.2020 08:30 NIEDZIELA Z... TWÓRCZOŚCIĄ ANDRZEJA ZAUCHY Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Natalia Banaczek Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) W jego krwi płynął swing. Określany jako najlepszy polski czarny głos, wszechstronny wokalista, saksofonista, perkusista, a także aktor. Jako samouk zadziwiał swoimi możliwościami wokalnymi i szerokim repertuarem. Oprócz wielkiego talentu, był także wspaniałym człowiekiem, uwielbianym w środowisku artystycznym, życzliwym, ciepłym, skromnym, dowcipnym zawsze z uśmiechem, którym zarażał wszystkich. Kolejny odcinek programu "Niedziela z..." poświęcony jest twórczości Andrzeja Zauchy. 09:20 IKARIA XB - 1 (IKARIE XB - 1) Film science fiction, 83 min, Czechosłowacja, 1963 Reżyseria: Jindich Polk Scenariusz: Jindich Polk Zdjęcia: Saa Railov Muzyka: Zdenk Lika Aktorzy: Zdenk Štpnek, Frantiek Smolk, Dana Medick, Irena Karkov, Radovan Lukavsk Statek kosmiczny, przewożący kolonistów na nową planetę, napotyka na swej drodze liczne problemy: najpierw spotkanie z opuszczonym obcym statkiem kosmicznym, później awaria komputerów na pokładzie i konflikt załogi z pasażerami statku. 11:00 PRZEPROWADZKI - ODC. 4/10 - KANAPA DOKTORA REUTTA Serial obyczajowy, 52 min, Polska 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Krzysztof Banaszyk, Artur Janusiak, Krzysztof Kolberger, Leon Charewicz, Łukasz Nowicki, Wiktor Zborowski, Maja Ostaszewska, Olaf Lubaszenko, Kinga Preis, Maria Pakulnis Rok 1914. Wybucha I wojna światowa. Wzrastają nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. W Warszawie mobilizacja idzie pełną parą. Mietek Szczygieł - wciąż zakochany w Róży, choć ożeniony z pracownicą firmy, Celiną - wstępuje do rosyjskiej armii i rusza na front. Tymczasem władze carskie zmuszają warszawiaków pochodzenia niemieckiego do opuszczenia miasta. Do firmy Cześka Szczygła zgłasza się Zygfryd Reutt, student medycyny, a zarazem syn znanego ordynatora Szpitala Ewangelickiego. Młodzian zamawia przeprowadzkę rodzinnego majątku do Niemiec. Zamówienie wiąże się z wielkim ryzykiem, gdyż jest równoznaczne z przekroczeniem linii frontu. Róża, która po długim oczekiwaniu niedawno zaszła w ciążę, chce odrzucić ofertę. Jednak, ku jej rozpaczy, Czesiek postanawia przeprowadzić Reuttów. Na granicy Królestwa stary ordynator dostaje ataku serca. Trzeba zrobić przystanek w pobliskiej szopie. Tymczasem ostrzał wokoło wzmaga się, a umierający Reutt nakazuje synowi wracać i walczyć o wolność Polski, gdyż to ona jest jego prawdziwą ojczyzną. 12:05 PRZEPROWADZKI - ODC. 5/10 - RONDEL KUCHMISTRZA SOKOŁKA Serial obyczajowy, 52 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Jacek Januszyk, Piotr Śliskowski, Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Igor Przegrodzki, Krzysztof Banaszyk, Halina Łabonarska, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Lewandowski, Rafał Kosecki, Łukasz Nowicki Rok 1918. Kończy się I wojna światowa, Polska odzyskuje niepodległość. Czesław wraca do domu. Tu czekają nań dwie nowiny, jedna dobra, druga zła. Pierwsza, że urodził mu się długo oczekiwany syn. Druga zaś, że Mieczysław zaginął bez wieści na froncie. Czesiek postanawia rozpocząć poszukiwania brata. Na razie musi na nowo rozkręcać interes. Liczne powroty warszawiaków napędzają koniunkturę na przeprowadzki. Firma kwitnie. Jednym z pierwszych klientów jest lwowski kuchmistrz Sokołek, który po powrocie z Syberii marzy o sprowadzeniu się do rodzinnego miasta, by zacząć tam nowe życie u boku Klary, sympatycznej starej panny. Czesiek mimo ryzyka - trwają właśnie walki o Lwów - przyjmuje zlecenie. Niestety, wkrótce po wyruszeniu w drogę transport wpada w wir działań wojennych. Kto wie, jakby się skończyła przygoda z armią ukraińską, gdyby nie ugotowany przez Sokołka w rondelku smakowity barszcz ukraiński. 13:30 KAROL PALCZAK Reportaż, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Karol Palczak zwyciężył ostatnie Biennale Malarstwa "Bielska Jesień" oraz konkurs Krakowskiego Salonu Sztuki. Jury pod przewodnictwem Piotra Rypsona nagrodziło go "za prace łączące współczesne obrazy prowincji z nastrojem niepokoju i zagrożenia". Ten bardzo intrygujący malarz jest absolwentem krakowskiej ASP. Nazywany na swojej uczelni Rembrandtem z Bieszczad. Tworzy kameralne, realistyczne malarstwo mocno osadzone w jego rodzinnej wsi Krzywcze, pod Przemyślem. Portretuje lokalną społeczność, znajomych, rodzinę tworząc jednocześnie bardzo aktualne i uniwersalne obrazy. 13:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - POLIPTYK GRUDZIĄDZKI Magazyn, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Magda Seweryn, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Zofia Herman Druga część szóstego sezonu "Którędy po sztukę" to powrót do warszawskiego Muzeum Narodowego. W pierwszej części cyklu przedstawialiśmy głównie kolekcję muzeum zgromadzoną w Galerii Sztuki Dawnej oraz w Galerii Sztuki XX i XXI wieku. Tym razem naszą opowieść chcemy przenieść do sal prezentujących sztukę XIX wieku, czyli tych, w których można zobaczyć najbardziej ikoniczne dla tego muzeum dzieła. Nie zabraknie tu płócien najsłynniejszych jak "Dziwny ogród" Józefa Mehoffera czy "Hamlet polski" Jacka Malczewskiego. Pojawią się także europejscy mistrzowie jak Sandro Botticelli czy Jacopo Tintoretto. Postaramy się również opowiedzieć o mniej znanych skarbach np. o Poliptyku Grudziądzkim, czyli późnogotyckiej nastawie ołtarzowej z krzyżackiego zamku czy zabytkach Galerii Faras. Poza szczegółową analizą warstwy artystycznej, skupimy się również na opowiadaniu o polskiej historii, która często jest tematem dzieł. Ponadto będą nas interesowały skomplikowane, często dramatyczne przejścia, jakich prace te doświadczyły - jak ukrywanie eksponatów w czasie wojny czy powojenne ich odzyskiwanie. 14:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY ILLG Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina znany krytyk literacki i wieloletni redaktor naczelny Społecznego Instytutu Wydawniczego "Znak", Jerzy Illg. 14:35 PLAKAT - NARODZINY NOWOCZESNEJ REKLAMY (PLAKAT - THE BIRTH OF MODERN ADVERTISING GRAPHIC) Film dokumentalny, 53 min, Włochy, 2017 Reżyseria: Adolfo Conti Młodzi i piękni ludzie. Wyeksponowany produkt koniecznie wraz ze swoim znakiem towarowym. Błyskotliwa (a przynajmniej zabawna) prezentacja. To trzy filary reklamy, które nadal są obecne na co dzień. Nie są one nowym wynalazkiem ani owocem badań naukowych czy eksperymentów artystycznej awangardy. Pochodzą z początków XX wieku, kiedy to wyjątkowo utalentowana grupa niemieckich artystów zainicjowała złoty wiek sztuki komercyjnej i designu. W 1905 roku powstał pierwszy nowoczesny plakat reklamowy - odważny, przyciągający wzrok napis w monotonnych kolorach, uproszczone kształty i przedmioty oraz kompozycja skoncentrowana na głównym przedmiocie. Lucian Bernhard, Ludwig Hohlwein i Julius Klinger: ci trzej artyści zrewolucjonizowali podejście do reklamy i pozostawili nam dziedzictwo idei, które do dzisiaj pozostają aktualne. 15:45 PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2005 Scenariusz na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej Dziennik we dwoje i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Krystyna Janda, Andrzej Hudziak, Igor Przegrodzki, Zdzisław Wardejn, Krystyna Tkacz, Arkadiusz Detmer, Monika Obara, Elżbieta Kępińska, Witold Skaruch, Żanna Gierasimowa i inni Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran "Zawału" Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje", na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFFw Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka. Akcja filmu obejmuje lata 1975 - 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On - nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna. Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań. Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL - owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z cowtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film Andrzeja Barańskiego opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby. 17:55 URODZENI ARTYŚCI - RODZINA SIEMASZKÓW Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Tym razem Redbad i Emilia odwiedzają wielopokoleniową rodzinę Siemaszków - znanych, warszawskich fotografów. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - EGZAMIN (BACALAUREAT) Dranat, 122 min, Rumunia/Francja/Belgia, 2016 Reżyseria: Cristian Mungiu Scenariusz: Cristian Mungiu Zdjęcia: Tudor Vladimir Panduru Aktorzy: Adrian Titieni, Maria Dragus, Lia Bugnar, Malina Manovici, Vlad Ivanov, Rares Andrici, Gelu Colceag Dramat nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes. Eliza kończy liceum, pozostał jej tylko egzamin dojrzałości i ma już drogę otwartą na studia w Londynie. O tym marzy przede wszystkim jej ojciec, Romeo Aldei, który sam stracił kiedyś szansę wyrwania się z prowincjonalnego rodzinnego miasteczka i w ogóle z kraju trawionego korupcją. Zrobi więc wszystko, by Eliza bez przeszkód wyruszyła na podbój świata. Ale na dzień przed maturą dziewczyna zostaje brutalnie zaatakowana na ruchliwej ulicy, napastnik próbował ją nawet zgwałcić. Romeo zdaje sobie sprawę, że ten dramat może zaważyć na przyszłości córki. Teraz nie cofnie się już przed niczym, by Eliza jednak zdała maturę i to z jak najlepszym wynikiem. Dlatego prosi o pomoc przyjaciela z dawnych lat, obecnie komendanta policji, który ma znajomości wśród członków komisji egzaminacyjnej. Choć Romeo Aldei zawsze przeciwstawiał się korupcji, teraz jednak nie zawaha się jako lekarz obiecać przyspieszenie operacji wuja jednego z policjantów. Oczywiście w zamian za "drobną" przysługę - za pomyślnie zdany egzamin przez córkę. 22:15 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - JAK WCZORAJ - PETER BOGDANOVICH I ZAGINIONY AMERYKAŃSKI FILM (ONE DAY SINCE YESTERDAY: PETER BOGDANOVICH & THE LOST AMERICAN FILM) Film dokumentalny, 93 min, USA, 2014 Reżyseria: Bill Teck Dokument przedstawia sylwetkę Petera Bogdanovicha, twórcy wielkich obrazów filmowych, takich jak "Papierowy księżyc" czy "Ostatni seans filmowy". 00:25 JAZZ - DZIEDZINIEC KULTURY NCK - MISTRZOWIE MUZYKI KLASYCZNIE JAZZUJĄCEJ Koncert, 107 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Marcin Masecki, Paweł Janas Koncert Marcina Maseckiego i zespołu Paweł Janas Duo, którzy zaprezentują muzyczne dialogi z mistrzami muzyki klasycznie jazzującej. 02:45 LEKKIE OBYCZAJE - NA KARUZELI ŻYCIA (WONDER WHEEL) Dramat, 96 min, USA, 2017 Scenariusz i reżyseria: Woody Allen Aktorzy: Jim Belushi, Kate Winslet, Juno Temple, Justin Timberlake Aktorzy: Kate Winslet, Juno Temple, Justin Timberlake Mickey Rubin, ratownik z Coney Island, marzy o karierze dramatopisarza, chce być jak sławny laureat Nagrody Nobla z 1936 r. w dziedzinie literatury, Eugene O'Neill. To on jest narratorem w filmie. To historia czeterech bohaterów, których losy są związane z parkiem rozrywki na Coney Island. Lata 50. ubiegłego stulecia. Carolina, córka Humpty'ego Rannella, operatora karuzeli, pojawia się po długiej nieobecności w poszukiwaniu Ginny Rannell, drugiej żony swego ojca, która pracuje w niewielkim barze jako kelnerka. Dziewczyna błaga macochę, by pozwoliła jej zamieszkać z nimi. Ojciec wyrzucił ją z domu, gdy związała się z gangsterem Frankiem i dla niego zrezygnowała z dalszej nauki w college'u. Caroline wyznaje, że uciekła od Franka, bo ten chce ją zabić za to, że wydała go FBI. Ostatecznie Humpty przyjmuje córkę z powrotem, pod warunkiem, że zacznie oszczędzać pieniądze i wróci do college'u. Ginny, która załatwia jej prace w barze, sama ma za sobą burzliwą przeszłość. Była aktorką, żyła w udanym związku. Pierwszy mąż zostawił ją, bo miała skłonności do flirtowania. Wyszła za Humpty'ego, gbura i trzeźwiejącego alkoholika, nie jest z nim szczęśliwa. Razem wychowują jednak jej nieletniego syna Ritchiego, który sprawia duże problemy. Ginny romansuje z młodszym od siebie Mickeyem Rubinem, któremu imponuje jej życiowe doświadczenie. Kiedy Carolina i Mickey poznają się przypadkowo, on jest nią zafascynowany. Wydaje się mu, że ją kocha, jednocześnie nie potrafi się wyrzec Ginny. A kiedy ta uświadamia sobie, co łączy ukochanego z jej pasierbicą, staje się coraz bardziej zazdrosna. Tymczasem na horyzoncie pojawiają się gangsterzy, którzy szukają Caroliny. 04:35 KINO NOCNE - BALLADA O ŚCINANIU DRZEWA Komedia, 30 min, Polska 1972 Reż. Feridun Erol Scenariusz: Feridun Erol, Tadeusz Wieżan Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Adam Brzozowski Wyk. Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Henryk Gęsikowski, Ewa Berger - Jankowska, Kazimierz Iwiński, Wanda Ostrowska i inni Feridun Erol uchodzi za specjalistę od rozśmieszania widzów, co udowodnił m. in. w "Jak pozbyć się czarnego kota?" i "Honorze dziecka" oraz popularnym Jedynkowym serialu "Sąsiedzi". Nakręcona w 1972 roku "Ballada o ścinaniu drzewa" jest debiutem reżysera. Główną rolę w tym filmie zagrał Bolesław Płotnicki (1913 - 88), ceniony aktor charakterystyczny, znany też z wielu znakomitych kreacji teatralnych. W pamięci widzów zapisał się przede wszystkim jako Panasiuk z komedii "Gdzie jest generał?" Chmielewskiego i Jambroży z "Chłopów" Rybkowskiego. Z równym sukcesem wcielał się zarówno w postacie pełne patriarchalnej godności, jak i w zwykłych plebejuszy. W 1971 roku na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie otrzymał nagrodę za rolę w "Kardiogramie" Romana Załuskiego. W "Balladzie o ścinaniu drzewa" Płotnicki zagrał majstra Błaszczyka, kierującego trzyosobową brygadą robotników. Jego podwładni to zapalony grzybiarz Malawka i żółtodziób Kazio. Brygada Błaszczyka dostaje zadanie ścięcia przydrożnego drzewa. Majster jako pierwszy zjawia się na miejscu pracy. Niedługo potem przychodzi Kazio. Malawka, który od wczesnego ranka szukał grzybów, spóźnia się, co wywołuje zdenerwowanie majstra. Kiedy wreszcie wszyscy są w komplecie, Kazio chwyta piłę i chce brać się do roboty. Błaszczyk jednak obcesowo studzi jego zapał, w wyniku czego chłopak się obraża. Widząc to, Malawka perswaduje majstrowi, jak należy postępować z "młodymi". Lekko skonfundowany Błaszczyk przywołuje więc Kazia i łagodniejszym tonem zleca mu wykonanie dokładnych pomiarów drzewa. Prawdziwy fachowiec musi przecież wiedzieć, co ścina. Tymczasem nadchodzi południe, czyli pora posiłku. Kazio biegnie na pobliskie pole, gdzie zauważył koleżankę w kostiumie kąpielowym. Malawka i Błaszczyk zaś z zadowoleniem raczą się kiełbasą i opowieściami "z dawnych, dobrych czasów". A robota jak czekała, tak czeka.