TVP Kultura Piątek, 04.12.2020 09:15 BRZEZINA Dramat, 91 min, Polska, 1970 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Wajda Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Daniel Olbrychski, Marek Perepeczko, Danuta Wodyńska, Elżbieta Żołek, Mieczysław Stoor, Jan Domański, Andrzej Kotkowski "Andrzej Wajda po raz pierwszy (i nie ostatni) dokonał niemożliwego. Zrobił film nasycony treściami filozoficznymi, a jednocześnie pełen nieposkromionej zmysłowej urody. A najdziwniejsze, że uroda ta bierze się ze śmiałej transpozycji malarstwa Jacka Malczewskiego" - pisał o "Brzezinie" jeden z krytyków. Związki filmu z twórczością autora słynnego obrazu obrazu Melancholia podkreślano zresztą wielokrotnie. Trudno się dziwić. Wajda z rozmysłem stylizował niektóre sceny na płótna Malczewskiego. Wszechstronność plastycznej wrażliwości reżysera sprawiła, że w "Brzezinie" dostrzec można też wpływy innych mistrzów pędzla, choćby Gierymskiego i Wyspiańskiego. W umiejętnym nasyceniu filmu malarskimi aluzjami miał też swój udział operator Zygmunt Samosiuk, który potrafił tak wkomponować żywe obrazy w tkankę fabuły, że nie zaburzają one płynności narracji. Scenariusz "Brzeziny" powstał na kanwie noweli Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem. Leśniczówkę, położoną analogicznie jak w literackim pierwowzorze, znaleziono w Puszczy Kampinoskiej. Tu i ówdzie reżyser pozwolił sobie na zmiany wobec tekstu Iwaszkiewicza. Odmłodził bohaterów, dodał Bolesławowi wojskową przeszłość, śmielej potraktował sceny erotyczne, dopisał też kilka nowych dialogów. Pomimo to udało mu się zachować ducha i filozoficzną głębię noweli. "Brzezina" na ekranie pozostała przede wszystkim kameralną, intymną, poruszającą historią o miłości, śmierci i samotności. Ciekawostką może być fakt, że utwór Wajdy jest pierwszym filmem wyprodukowanym przez polską telewizję, który wyświetlano także w kinach. Choć nie podejmuje, typowych dla twórcy "Kanału", wielkich narodowych tematów, został doceniony przez krytykę zarówno w kraju, jak i za granicą (niektórzy widzieli w nim nawet arcydzieło). Zdobył też kilka prestiżowych wyróżnień, w tym: Złoty Medal - dla najlepszego filmu oraz nagrodę za najlepszą rolę męską dla Daniela Olbrychskiego na MFF w Moskwie w 1971 r. , nagrodę na Międzynarodowych Targach Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego MIFED w Mediolanie za najwybitniejszy fabularny obraz roku zrealizowany na taśmie barwnej dla TV (1970) oraz Złote Grono dla filmu i nagrodę dla Daniela Olbrychskiego na LLF w Łagowie (1971). Akcja "Brzeziny" toczy się w latach dwudziestych. W zagubionym w puszczy domku mieszka leśnik Bolesław. Śmierć żony całkowicie odmieniła jego życie. Jedynie obecność córeczki Oli i gosposi Maliny sprawia, że nie został kompletnym odludkiem. Pewnego dnia Bolesława odwiedza brat Stanisław. Przyjechał prosto z Davos. Jest ciężko chory na gruźlicę. Wie, że niebawem umrze. Pragnie jednak do końca cieszyć się pełnią życia. Jego rozpaczliwa fascynacja urodą świata i sztucznie hałaśliwy sposób bycia coraz bardziej drażnią Bolesława, ale i budzą go z duchowego odrętwienia. Rozpoczyna się podświadoma, uczuciowa rywalizacja obu braci. Dla jednego z nich skończy się ona śmiercią, drugiego zaś przywróci życiu. 11:00 PRZEPROWADZKI - ODC. 8/10 - STEINWAY ORDYNATA Serial obyczajowy, 53 min, Polska 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Olgierd Łukaszewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki, Tomasz Sapryk, Maciej Kozłowski, Agnieszka Dygant, Maciej Karpiński, Mirosław Jękot i inni Rok 1929. W firmie i rodzinie Szczygłów wszystko układa się znakomicie. Kiedy jedni się bogacą, inni muszą tracić. Do tych ostatnich należy książę Dowgiałło. Arystokrata wszakże się nie poddaje. Chcąc poprawić swoją sytuację finansową, planuje wielkie, lecz bardzo ryzykowne przedsięwzięcie. Zamierza uzyskać gwarancję zobowiązań finansowych, przyjmując kontrahenta w urządzonym z przepychem pałacyku w Alejach Ujazdowskich. Najpierw jednak musi przetransportować swój dobytek z majątku w Ośnieżu do stolicy. W tym celu prosi Szczygła o przeprowadzkę... na kredyt. Czesław godzi się, a ordynat - kiedy już urządza się w pałacyku - zaprasza go wraz z rodziną na wystawne przyjęcie z udziałem m.in. Hanki Ordonówny i Bolesława Wieniawy - Długoszowskiego. Tak efektowna oprawa robi wrażenie na kontrahencie, w wyniku czego Dowgiałło zarabia okrągłe 150 tysięcy dolarów. Cóż z tego, skoro następnego dnia dochodzi do krachu na Wall Street i czek, który otrzymał książę, okazuje się bez wartości. 12:10 PRZEPROWADZKI - ODC. 9/10 - SEJF 1 - GO PUŁKU SZWOLEŻERÓW Serial obyczajowy, 55 min, Polska 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Rafał Królikowski, Wiktor Zborowski, Maciej Kozłowski, Paweł Deląg, Wojciech Majchrzak, Andrzej Precigs, Marcin Chochlew, Marcin Krawczyk, Magdalena Kriger, Tomasz Wieczerzak, Dariusz Lewandowski, Kazimierz Wojda, Tadeusz Koca, Tomasz Budyta, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki i inni Rok 1939. Męska część rodziny Szczygłów zostaje powołana do wojska, Krzysztof do piechoty, Ryszard do marynarki, Czesław i Wacław zaś do 1. Pułku Szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego. Niestety, nie oznacza to bynajmniej spełnienia marzeń o ułańskim mundurze. Szczygłowie znani są jako świetni przewoźnicy i takąż funkcję otrzymują w wojsku. Bo i któż lepiej nadaje się do przetransportowania pułkowego sejfu? Do plutonu transportowego zgłasza się na ochotnika niejaki Holz. Od samego początku budzi on nieufność Czesława. Nie bez powodu. Wkrótce okazuje się, że Holz to w cywilu król warszawskich kasiarzy, który zamierza wykraść z sejfu sztaby złota. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 24 TRZEBNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) Na północ od Wrocławia rozciągają się Wzgórza Trzebnickie oraz Dolina Baryczy. To dwie sąsiadujące ze sobą krainy, które przyciągają turystów nie tylko bogatą historią i wyjątkowymi zabytkami, ale i unikatową przyrodą. Wzgórza Trzebnickie to miejsce spektakularnych wykopalisk antropologicznych i najbardziej urozmaicona pod względem rzeźby część Wału Trzebnickiego zwanego popularnie Górami Kocimi. Z kolei Dolina Baryczy jest jednym z najcenniejszych miejsc w Polsce pod względem przyrodniczym - przede wszystkim ze względu na żyjące tam gatunki ptaków. Tomek Bednarek rusza w podróż, odkrywając po drodze archeologiczne wykopaliska, średniowieczne klasztory, XIX - wieczne uzdrowisko i piękną przyrodę z unikatowym ptactwem i drzewami. 13:55 TAJEMNICA ŻÓŁTEGO NALEŚNIKA Film animowany, 13 min, Polska, 1959 Reżyseria: Leonard Pulchny Scenariusz: Tadeusz Frey Krótki film animowany. Parodia filmu detektywistycznego: inspektor próbuje rozwiązać zagadkę morderstwa lorda of Cherry Brandy. 14:35 JANEK SIMON Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska Dla mnie sztuka to jest sposób na przeżycie mojego życia w sposób satysfakcjonujący, a ciekawość to najsilniejsza motywacja emocjonalna - mówi bohater filmu, Janek Simon. Nie ma wykształcenia artystycznego, był studentem socjologii, być może dlatego właśnie w swojej sztuce zajmuje się badaniem rzeczywistości. Bardzo często definiuje siebie jako anarchistę. Ważnym nurtem w jego twórczości jest etyka i praktyka Do It Yourself (DIY). Od 2011roku w oparciu o gotowe projekty modeli kupuje zestawy części, samemu składa, modyfikuje Drukarki 3D. Na nich w domu drukuje swoje rzeźby. W filmie zobaczymy, jak wygląda proces ich powstawania. Oprócz ideowych powodów lubi konstruować, cieszy go, kiedy sam buduje mechanizmy, obiekty, które potem zaczynają działać. Porównuje te działania do radości budowania z klocków lego. Jego pracownia wygląda więc jak anarchistyczne laboratorium, pełne komputerów, podzespołów, fragmentów drukowanych posągów oraz przedmiotów zwiezionych z różnych zakątków globu. Film pokazuje nie tylko indywidualistyczną stronę osobowości artysty, który od rana do nocy zatopiony jest w wirtualnym świecie, tworzącego własne narzędzia, maszyny i technologie. Równie ważną stroną jego osobowości jest pasja podróżnika. Simon co jakiś czas opuszcza swoją samotnię. Podróżuje do Indii, Afryki. Artysta przedstawi materiały filmowe powstałe wokół projektu Auropol w ramach, którego zaprosił polskich artystów na wspólną rezydencję do Auroville - utopijnego miasta w Indiach. Chciał sprawdzić, jak przebiegnie interakcja ironicznych i pesymistycznych postaw polskich twórców z optymistycznym kontekstem Auroville. Biorę jakiś kawałek Polski w zupełnie inne odległe miejsce i patrzę, co z tego wyniknie - mówi w filmie artysta. Do Nigerii z kolei zabiera "Popiół i diament", słynny film Andrzeja Wajdy. Pokazuje go producentom z Nollywood, w nigeryjskim przemyśle filmowym szuka twórcy, który przeniesie polskie pytania w tamtejsze realia. Sprawdza, na ile problemy, pytania, dylematy zawarte w polskim filmie są uniwersalne, na jaką historię można przełożyć scenariusz Wajdy i Andrzejewskiego. Obserwując twórczość Janka, można powiedzieć, że dość regularnie pojawia się u niego potrzeba działań grupowych. Opowiemy między innymi o takich projektach i inicjatywach jak autonomiczna przestrzeń sztuki, niezależnej organizacji powołanej przez Janka Simona, Janka Sowę i Jakuba de Barbaro, działającej w Krakowie w latach 2008 - 2012 (Goldex Poldex). Pokażemy dokumentację Szalonej Galerii, w ramach której Simon wraz z kilkorgiem innych artystów (m.in. z Agnieszką Polską) wyruszył w Polskę z mobilną wystawą. Inicjatywa ta powstała jako odpowiedź na brak dostępu do kultury współczesnej dużej części polskiego społeczeństwa. Artysta opowie o tym, co najbardziej motywuje go do pracy, czego szuka w sztuce, jak definiuje sens swoich artystycznych działań. 19:00 WIRTUOZI. MIĘDZYNARODOWY TALENT SHOW CZ. 2 (WIRTUOZI. MIĘDZYNARODOWY TALENT SHOW CZ. 2) Koncert, 120 min, Węgry, 2020 Wykonawcy: Thomas Gottschalk (prowadzący), Ida Nowakowska (prowadzący), Gabriela Bohacova, Erika Miklosa, Alicja Węgorzewska, Nemanja Radulovic, Peter Valentovic, Budafok Dohnanyi Orchestra, Gabor Hollerung Virtuosos V4+ to węgierski talent - show dla młodych wykonawców muzyki klasycznej. Na scenie zobaczymy najzdolniejszą młodzież z krajów Grupy Wyszehradziej: Polski, Czech, Węgier i Słowacji, a także gościnnie z Serbii. Celem programu jest promocja muzyki klasycznej i dzielenie się muzycznymi tradycjami krajów Europy Środkowej. Jedną z prowadzących będzie Ida Nowakowska, a wśród międzynarodowego jury zasiądzie mezzosopranistka Alicja Węgorzewska. 21:20 WIECZÓR KINOMANA - DAWNO TEMU W AMERYCE (ONCE UPON A TIME IN AMERICA) Film gangsterski, 219 min, USA/Włochy 1984 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz na podstawie powieści "The Hoods" Harry'ego Greya: Leo Benvenuti, Piero De Bernardi, Enrico Medioli, Franco Arcalli, Franco Ferrini, Sergio Leone, Stuart Kaminsky Zdjęcia: Tonino Delli Colli Muzyka: Ennio Morricone Aktorzy: Robert De Niro, James Woods, Elizabeth McGovern, Treat Williams, Tuesday Weld, Joe Pesci, Danny Aiello, Bill Forsythe, James Hayden i inni O włoskim reżyserze Sergio Leone świat usłyszał w latach 60. , to wówczas powstały jego słynne spaghetti - westerny "Za garść dolarów", "Za kilka dolarów więcej", "Dobrzy, źli, brzydcy". Triumfalnie powrócił na scenę filmową po 12 latach twórczej stagnacji, prezentując poza konkursem na festiwalu w Cannes w 1984 roku arcydzieło utrzymane w konwencji filmu gangsterskiego. "Dawno temu w Ameryce" - epicka opowieść o przyjaźni, miłości, lojalności i zdradzie - wzbudziła wiele emocji i dyskusji. Niezależnie o skrajnych opinii światowych krytyków, film można śmiało zaliczyć do najwybitniejszych dzieł współczesnej kinematografii. Na sukces składają się: gwiazdorska obsada, sprawna reżyseria, umiejętnie łączone, przeplatające się wątki czasowe, znakomicie oddane realia, żywa, nie pozbawiona humoru akcja oraz genialna muzyka Ennio Morricone. Pierwsza część filmu koncentruje się głównie wokół wydarzeń z lat 20. i 30. , w barwnej, realistycznej oprawie uzyskanej dzięki wspaniałym dekoracjom i tłumom statystów, współtworzących nostalgiczny fresk o żydowskich gangsterach z nowojorskiego getta. Wątki drugiej części opowieści, nawiązujące do końca lat 60. - to przede wszystkim pełen melancholii i zadumy rozrachunek z przeszłością. Ujawnia się gorzka prawda o amerykańskich marzeniach, straconych złudzeniach emigrantów, o brutalnym świecie przestępczym, w którym nie ma zwycięzców, są tylko przegrani. Film otwiera i zamyka sekwencja z chińskiej palarni opium, gdzie bohater pogrąża się w narkotykowym transie. Za podstawę scenariusza posłużyła na poły autobiograficzna książka wydana pod pseudonimem - Harry Grey, którą autor napisał w więzieniu Sing Sing podczas odsiadywania 15 - letniego wyroku za zabójstwo. Gangsterska historia sięga 1922 roku. Dawno temu David Aarson (Robert De Niro) poznał i zaprzyjaźnił się z Maxem (James Woods). Mieli wówczas po kilkanaście lat, razem wychowywali się i dorastali w żydowskim getcie w Nowym Jorku. Byli członkami młodzieżowego gangu, okradali pijanych knajpianych gości, żyli z drobnych przekrętów. David przeżywał wtedy pierwszą miłość do ślicznej Deborah, która marzy o karierze primabaleriny. Chociaż dziewczyna darzy sympatią adoratora, jednak nie zamierza nigdy wiązać się z nieudacznikiem i chłystkiem. Potwierdzi to za parę lat, gdy ich drogi znowu się spotkają. Mijają lata. Max i David kierują własnym gangiem, mają wspólne fundusze, nad którymi pieczę sprawuje ich kompan Moe. Robią wielkie interesy na nielegalnym handlu alkoholem. Za morderstwo David trafia na 10 lat do więzienia.Wraz z nadejściem końca prohibicji, który nastąpił w grudniu 1933 roku, gang przeżywa kryzys finansowy. Kompani planują skok na bank. Zgrana niegdyś paczka powoli się rozpada, wybuchają między nimi coraz większe konflikty. W końcu dochodzi do absurdalnej sytuacji. Aby ratować dawnego kompana Maxa, David denuncjuje go w policji. W ten sposób przegrywa wszystko - przyjaźń, pieniądze. Zostaje sam i musi się ukrywać. Po 35 latach wraca do Nowego Jorku. Znajome miejsca i ulice przywołują na nowo dawne przeżycia, w gorzkich wspomnieniach z tamtych lat pojawia się również Deborah. 02:55 GOMORRA S.III - ODC. 26 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 50 min, Włochy/Niemcy, 2014 Reżyseria: Roberto Saviano Rok później. Dzięki kontaktom z honduraskim handlarzem kokainy, Joaquinem, biznes Gennara rozkręca się na dobre. Genny dostaje wsparcie n’dranghetty, by pozbyć się gangu rywalizującego z Joaquinem. Don Giuseppe, teść Gennara zostaje zwolniony z więzienia i otrzymuje zgodę na areszt domowy. Gege, księgowy nowej firmy Gennara, pod groźbą Don Giuseppego ujawnia prawdę: Genny zamierza oszukać teścia. 04:00 TERAZ ANIMACJE! - FERAL (FERAL) Film animowany, 12 min, USA, 2012 Reżyseria: Daniel Sousa Scenariusz: Daniel Sousa Krótki film animowany nominowany do Oscara. Myśliwy przygarnia znalezionego w lesie dzikiego chłopca i stara się go wprowadzić w świat cywilizacji. Chłopiec, wyobcowany w dziwnym nowym środowisku, próbuje się przystosować do życia, wykorzystując te same strategie, dzięki którym przetrwał w lesie. (opis festiwalowy, źródło: ANIMATOR) 04:10 TERAZ ANIMACJE! - PORTRET (A PORTRAIT) Film animowany, 2 min, Grecja, 2014 Reżyseria: Aristotelis Maragkos Scenariusz: Aristotelis Maragkos Animowany dokument będący biografią dziadka autora i podróżą w głąb siebie. (opis dystrybutora) 04:15 TERAZ ANIMACJE! - LEO (L 3.0) Film animowany, 4 min, Francja, 2014 Reżyseria: Alexis Decelle, Cyril Declercq, Vincent Defour, Pierre Jury Film animowany. W opustoszałym Paryżu żyje robot o imieniu Leo. Jego samotność kończy się w chwili, gdy spotyka ostatnią żywą istotę.