TVP Kultura Poniedziałek, 11.01.2021 09:55 REŻYSERZY S.I - ALFRED HITCHCOCK 10/10 (THE DIRECTORS - ALFRED HITCHCOCK) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najwybitniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Alfreda Hitchcocka, analizując jego najwybitniejsze dzieła filmowe, takie jak "Lokator", "Psychoza" czy "Okno na podwórze". 11:00 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 1/3 Miniserial historyczny, fantasy, 45 min, Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Paweł Lebieszew, Jerzy Gościk Muzyka: Krzesimir Dębski Występują: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Kiedy pod Kruszwicą pojawił się konny posłaniec i obwieścił zwycięstwo wyprawy wojów na Poznań, książę Popiel triumfował. Ale radość z pokonania dawnego przeciwnika nie trwała długo. Wraz z wyprawą wracali dwaj bratankowie księcia, cali i zdrowi, choć wedle planów władcy mieli zginąć. Otoczeni troskliwą opieką piastuna młodzieńcy dokonali na wojnie wielkich czynów i dowiedli swojej dojrzałości, aby przejąć od Popiela tron, który ten zajmował od czasu śmierci ich ojca. Prócz chwały pełnoletnich bratanków sen z powiekspędzała księciu przepowiednia zagłady, jaką otrzymał od wieszczki w świątyni Światowida. Śmierć Popielowi miały zadać myszy i, choć pomny wróżby władca szybko wygubił podejrzewany o spisek ród Myszków, nadal dręczyła go złowroga świadomość groźby utraty tronu i życia. Tej nocy, kiedy okryci chwałą bratankowie księcia zasiedli wraz z nim i całym książęcym rodem do uczty, pan na Kruszwicy zapowiedział, że następnego dnia odda tron. Ale tak naprawdę Popiel nie zamierzał rezygnować z władzy, chciał natomiast zapewnić sukcesję swojemu synowi. Gdy jego równie ambitna i bezwzględna żona uśpiła biesiadników przygotowaną miksturą, książę wdarł się do sypialni bratanków i zamordował jednego z nich sztyletem drugiego. Rankiem skrwawiony brzeszczot posłużył za dowód bratobójstwa. Nieszczęsny właściciel sztyletu stracił oczy, zaś Popiel umocnił się na tronie. Podejrzewając opór wolnych kmieciów, rozpuścił swoich wojów po kraju, aby przywiedli nad Gopło zakładników. Tymczasem z dala od wielkiej polityki pana na Kruszwicy w borze poluje Ziemowit, syn Piasta. W pewnym momencie do uszu myśliwego dolatują krzyki młodej dziewczyny, którą osaczyli słudzy Popiela. Ziemowit przychodzi z pomocą pięknej Dziwie, córce kmiecia Wisza. Między młodymi rodzi się uczucie, ale dziewczyna ma zostać kapłanką. Ziemowit postanawia starać się o rękę Dziwy i odwiedza dom Wisza, skąd właśnie wojowie Popiela uwożą kmiecego syna, Sambora, jako zakładnika do Kruszwicy... Jerzy Hoffman, reżyser ekranizacji Sienkiewiczowskiej "Trylogii", tym razem podjął się przenieść na ekran powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego "Stara baśń". Akcja toczy się w IX w. , na terenach przyszłej Polski, zamieszkiwanych przez liczne plemiona słowiańskie. W serialu pojawia się plejada polskich gwiazd oraz znany z roli Bohdana Chmielnickiego w "Ogniem i mieczem" ukraiński aktor Bohdan Stupka. Zdjęcia kręcono w okolicach Żnina, Rogalina i Biskupina. 11:55 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 2/3 Miniserial historyczny, fantasy, 45 min, 3 odc. , Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Popiel dowiaduje się o planowanym wiecu kmieci. Wysyła swego przybocznego, Smerdę, z wojownikami, aby ukarał przywódcę buntowników, Wisza. Uprzedzeni o ataku kmiecie otaczają wojowników i zmuszają ich do odwrotu. Wycofując się z zagrody, Smerda zabija Wisza. Na uroczystościach pogrzebowych rodzina żegna zmarłego, paląc go, zgodnie z obrzędami, na stosie wraz z żoną Jagą. Po pogrzebie Ziemowit, który nie zdążył uzyskać zgody Wisza na poślubienie Dziwy, prosi o to jej braci. Niestety, dowiaduje się, że Dziwa w dniu urodzin została przeznaczona do służby w świątyni. Wkrótce po tym pod dębami odbywa się wiec zebranych rodów kmiecych. Wszyscy opowiadają się za wojną z Popielem, ale dopiero po żniwach. Gdy Popiel dowiaduje się, że kmiecie planują oblężenie grodu, za namową żony wzywa na pomoc wikingów. W noc Kupały Ziemowit porywa Dziwę. W trakcie ucieczki dziewczyna ciężko go rani. Przekonana, że go zabiła, udaje się do świątyni, aby dopełnić swego przeznaczenia i służyć bogom. Tymczasem ciężko rannego Ziemowita przywraca do zdrowia wiedźma Jarucha. Po żniwach kmiecie atakują gród Popiela. Po pierwszej nieudanej i okupionej ciężkimi stratami próbie rozbijają obóz wokół grodu. 13:00 CZARODZIEJE ZZA KULIS (LES ENCHANTEURS. LA MONNAIE/DE MUNT) Film dokumentalny, 88 min, Belgia, 2016 Reżyseria: Frederic Laffont Scenariusz: Jose Van Dam Film dokumentalny poświęcony operze brukselskiej La Monnaie. Każdego wieczora, kiedy kurtyna się podnosi, na scenie dzieje się magia. Za tym wszystkim stoi wiele osób. Pracę wielu z nich widzimy, jednak część jest dla nas niewidzialna, choć jest równie istotna. Czym jest i jak funkcjonuje opera? Kto i w jaki sposób wykonuje tam swoją pracę? Odpowiedzi na te wszystkie pytania można znaleźć w dokumencie "Czarodzieje zza kulis" ("Les enchanteurs. La Monnaie/De Munt"). 14:45 PORTRET OSOBISTY Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Małecki Zdjęcia: Piotr Małecki Dokument przedstawia pracę czterech fotografów - Jacka Poremby, Filipa Ćwika, Magdy Hueckel i Andrzeja Świetlika. W filmie artyści opowiadają o swojej pasji, zdradzają tajniki pracy z bohaterem na planie zdjęciowym. 15:35 BO OSZALAŁEM DLA NIEJ Komedia, 98 min, Polska 1980 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Gabriela Kownacka, Ignacy Gogolewski, Witold Pyrkosz, Wiesław Drzewicz, Małgorzata Zajączkowska, Alicja Jachiewicz, Witold Skaruch i inni Adaptacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego pod tym samym tytułem. Główna postać filmu to Roman Kolatowski - skromny, prowincjonalny buchalter o aktorskich skłonnościach, marzący o stolicy, Teatrze Wielkim i pracy z Hanuszkiewiczem. Podczas występu w amatorskim teatrze zwraca na niego uwagę szef zaopatrzenia zakładów odzieżowych. Jego zdaniem uzdolnienia aktorskie Kolatowskiego znakomicie się przydadzą do pracy zaopatrzeniowca. I rzeczywiście. Pan Roman jest znakomity. Wyczuwając nastroje dostawców, raz zjednuje ich uśmiechem, raz jest bliski płaczu. Swój kunszt wspiera ofiarowywanymi "po kosztach własnych" najmodniejszymi garniturami. W efekcie do zakładów zaczyna płynąć strumień podszewek, guzików i innych niezbędnych artykułów. Niepostrzeżenie świat przemienia się w oczach Kolatowskiego w wielką teatralną scenę. W domu przykładny mąż i ojciec, w pracy szybko z zahukanego urzędnika przedzierzga się w ustosunkowanego fachmana, bywalca stołecznych restauracji i hoteli. Od tego już tylko krok do wykorzystania aktorskich umiejętności do podbojów miłosnych. Po pierwszych sukcesach Kolatowski wpada w pułapkę. Poderwawszy atrakcyjną blondynkę, zakochuje się w niej bez pamięci. Osadzony we współczesnych realiach film Chęcińskiego balansuje na granicy między satyryczną komedią a dramatem psychologicznym. Kpiąc z wynaturzeń i absurdów rzeczywistości, jest również poruszającą opowieścią o tęsknocie za czymś wielkim, szlachetnym i prawdziwym. 17:30 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 6/21 - WŁOSY FLORY, CZYLI LABIRYNT Serial komediowy, 48 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Występują: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Hanna Skarżanka, Saturnin Żurawski, Janusz Kłosiński, Wacław Kowalski, Bohdan Ejmont i inni Czterdziestolatka coraz bardziej niepokoją powiększające się zakola nad czołem i rzednąca z biegiem lat czupryna. Te same problemy mają jego koledzy, a nawet ministerialni zwierzchnicy. W kręgu znajomych pocztą pantoflową rozchodzi się wieść o fenomenalnej pani Florze i jej niezawodnym specyfiku na porost włosów. Inżynier Karwowski poddaje się kuracji zapobiegającej łysieniu. Minister Zawodny żąda, by jego również zaprowadził do pani Flory. Nikt nie przypuszcza, że Flora okaże się zwykłą szarlatanką. Kuracja przynosi fatalne efekty, a sytuacja inżyniera na budowie wyraźnie się komplikuje. 20:00 PANORAMA KINA POLSKIEGO - EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 78 min, Polska 1957 Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Reżyseria: Andrzej Munk Zdjęcia: Jerzy Wójcik Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 21:25 POWIDOKI VLADIMIR NABOKOV O GOGOLU Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszającym istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka "Nikołaj Gogol" autorstwa Vladimira Nabokova. 23:55 SCENA MUZYCZNA - ENSEMBLE INEGALITE Koncert, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Ensemble Inegalite, Artur Orzech (prowadzący) W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi zespół Ensemble Ingalite w składzie: Irena Filuś, Natalia Tyrańska (skrzypce barokowe), Marek Przywarty (klawesyn), Łukasz Macioszek (violone) i Weronika Kulpa (wiolonczela). Grupa specjalizuje się w muzyce renesansowej, barokowej i pochodzącej z okresu wczesnego klasycyzmu. Dzieła znanych, mniej znanych, a czasem nawet zapomnianych kompozytorów okresu baroku, wykonywane na instrumentach historycznych, stanowią ciekawą i cenną alternatywę dla dzieł muzyki kameralnej, z którymi dzisiejsi melomani są już doskonale osłuchani. Skąd wzięła się nazwa zespołu? Ingalite w dosłownym tłumaczeniu z języka francuskiego oznacza "nierówność". W terminologii muzycznej jest to specyficzny dla barokowej muzyki francuskiej sposób grania równych wartości rytmicznych - gra się je "nierówno". 01:30 RAIN MAN (RAIN MAN) Dramat obyczajowy, 128 min, USA, 1988 Reżyseria: Barry Levinson Scenariusz: Ronald Bass, Barry Morrow Zdjęcia: John Seale Muzyka: Hans Zimmer Aktorzy: Dustin Hoffman, Tom Cruise, Valeria Golino, Jerry Molen, Jack Murdock i inni Jedna z najgłośniejszych produkcji lat 80. nagrodzona czterema Oscarami w kategoriach: najlepszy film, scenariusz, reżyser oraz aktor pierwszoplanowy - Dustin Hoffman. Nominacje do najważniejszej filmowej nagrody przyznano również za zdjęcia, montaż, muzykę, scenografię. Pierwowzorem ekranowego bohatera, cierpiącego na autyzm, była postać rzeczywista. Współautor scenariusza, Barry Morrow, czerpał pomysły z własnych doświadczeń. Od lat zajmuje się organizowaniem różnych form pomocy społecznej dla chorych umysłowo i psychicznie. Sam opiekował się dotkniętym autyzmem Billem, który stał się bohaterem jego artykułu, a potem filmu telewizyjnego, uhonorowanego nagrodą Emmy. Dopiero po kilku latach powstał scenariusz kinowego "Rain Mana", a niezapomnianą kreację w tym filmie stworzył Dustin Hoffman. Charlie Babbit (Tom Cruise) to typowy produkt współczesnej cywilizacji, karierowicz i spryciarz. Handluje samochodami, ale ostatnio interesy nie idą mu najlepiej. Klienci grożą wycofaniem się z kolejnych transakcji, tymczasem wierzyciele domagają się wypłaty należności. Charlie tonie w długach. Aby przynajmniej na jakiś czas zapomnieć o problemach, wybiera się z dziewczyną na wakacje do Palm Springs. Właśnie tu dostaje wiadomość o śmierci ojca, z którym od dawna się nie kontaktował. Po latach wraca do rodzinnego domu, gdzie dowiaduje się, że odziedziczył w spadku krzewy róż i starego buicka. Cały ogromny majątek ojciec zapisał nieznajomemu, przebywającemu w zakładzie specjalnym w Wallbrook. Pełnomocnikiem tajemniczego spadkobiercy jest dr Bruner, któremu Charlie składa wizytę. Na miejscu przeżywa szok. Okazuje się, że ma rodzonego brata, Raymonda (Dustin Hoffman), który cierpi na autyzm. Charlie jest wściekły, że to upośledzonemu bratu przypadła w udziale cała rodzinna fortuna. Postanawia zaopiekować się Raymondem, tylko po to, by wymusić na nim prawo do połowy spadku. Ku wielkiemu zaskoczeniu nawet samego Charliego, sprawy potoczą się jednak zupełnie inaczej. 03:50 TAMTE LATA, TAMTE DNI - AGNIESZKA DUCZMAL Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Dla Agnieszki Duczmal miejscami tymi są własny ogród oraz siedziba orkiestry kameralnej Polskiego Radia, Amadeus. Wybitna, polska dyrygentka opowiada o wojennych losach swojej rodziny, dzieciństwie, dojrzewaniu i pasji zawodowej.