TVP Kultura Wtorek, 12.01.2021 08:25 BIAŁORUSKI KLIMAT ODC. 2 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jakub Kowalczyk Scenariusz: Maria Czykwin 8 - odcinkowy program w formie cyklu reportaży przedstawiający najciekawszych niezależnych artystów tworzących na Białorusi. Maria Czykwin pyta o tożsamość, o korzenie, o inspiracje przedstawicieli wszystkich dziedzin artystycznych. Spotyka się z artystami we wskazanych przez nich miejscach - ważnych dla ich tożsamości. Udajemy się w podróż po miastach i prowincji kierowani wspomnieniami, doświadczeniami, historią bohaterów cyklu. Program przygotowany w konwencji dokumentalnego kina drogi, każdy odcinek będzie miał gospodarza - artystę danej gałęzi sztuki, który zaprasza widzów do swojego świata. Filmować będziemy zarówno w stolicy Mińsku, jak i na prowincji, m.in. w Chutorach znajdujących się w północno - zachodniej części Białorusi. Bohaterka drugiego odcinka to Maryna Rusia Šukiurava - liderka zespołu Shuma grającego mix elektroniki i brzmień klubowych z tradycyjnym śpiewem i muzyką ludową. Zajmuje się terapią poprzez głos. W swojej pracy terapeutki sięga głęboko w tradycyjne pieśni aż do VIII w. Śpiewa białym głosem. Propagatorka tradycyjnej kultury Białorusi. 09:05 BO OSZALAŁEM DLA NIEJ Komedia, 98 min, Polska 1980 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Gabriela Kownacka, Ignacy Gogolewski, Witold Pyrkosz, Wiesław Drzewicz, Małgorzata Zajączkowska, Alicja Jachiewicz, Witold Skaruch i inni Adaptacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego pod tym samym tytułem. Główna postać filmu to Roman Kolatowski - skromny, prowincjonalny buchalter o aktorskich skłonnościach, marzący o stolicy, Teatrze Wielkim i pracy z Hanuszkiewiczem. Podczas występu w amatorskim teatrze zwraca na niego uwagę szef zaopatrzenia zakładów odzieżowych. Jego zdaniem uzdolnienia aktorskie Kolatowskiego znakomicie się przydadzą do pracy zaopatrzeniowca. I rzeczywiście. Pan Roman jest znakomity. Wyczuwając nastroje dostawców, raz zjednuje ich uśmiechem, raz jest bliski płaczu. Swój kunszt wspiera ofiarowywanymi "po kosztach własnych" najmodniejszymi garniturami. W efekcie do zakładów zaczyna płynąć strumień podszewek, guzików i innych niezbędnych artykułów. Niepostrzeżenie świat przemienia się w oczach Kolatowskiego w wielką teatralną scenę. W domu przykładny mąż i ojciec, w pracy szybko z zahukanego urzędnika przedzierzga się w ustosunkowanego fachmana, bywalca stołecznych restauracji i hoteli. Od tego już tylko krok do wykorzystania aktorskich umiejętności do podbojów miłosnych. Po pierwszych sukcesach Kolatowski wpada w pułapkę. Poderwawszy atrakcyjną blondynkę, zakochuje się w niej bez pamięci. Osadzony we współczesnych realiach film Chęcińskiego balansuje na granicy między satyryczną komedią a dramatem psychologicznym. Kpiąc z wynaturzeń i absurdów rzeczywistości, jest również poruszającą opowieścią o tęsknocie za czymś wielkim, szlachetnym i prawdziwym. 11:00 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 3/3 Miniserial historyczny, fantasy, 45 min, Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Paweł Lebieszew, Jerzy Gościk Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Wikingowie napadają na obozowisko kmiecych rodów oblegających gród Popiela. Kmiecie, którym udało się przeżyć pogrom, zbierają się w świątyni. Za namową kapłana wybierają Piastuna na swojego dowódcę. Przygotowani do walki wyruszają naprzeciw wikingom. Dzięki przemyślnej strategii Piastuna wikingowie zostają pokonani. Ich dowódca, Jarl Sigvald, ginie w pojedynku z Ziemowitem. Zwycięscy kmiecie ponownie oblegają gród Popiela, który po klęsce wikingów sam musi się bronić. Księżna truje ludzi niezdolnych do walki. Resztkę zatrutej kaszy zjada też jej syn Popiołek i umiera. Na widok jego bezwładnego ciała księżna wpada w obłęd. Myszy zjadają zapasy zboża. Popiel przeklina bogów i ginie rażony piorunem. Kmiecie wybierają Piastuna na księcia, a Ziemowita Piastowica na jego następcę. Przebłagani bogowie oddają Ziemowitowi ukochaną Dziwę. 11:55 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY - ODC. 1 - NIECH ŻYJE CESARZ I JESZCZE KILKA INNYCH OSÓB Serial przygodowy dla młodych widzów, 45 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fajge, Aleksandra Rajewska, Wojciech Malajkat, Henryk Talar, Krystyna Tkacz, Jan Jakubik, Marek Serdiukow, Tomasz Koźlik, Paweł Jakowlew, Jan R. Nowicki, Rafał Kołsut, Krystyna Tkacz, Justyna Sieńczyłło, Emilan Kamiński, Marek Nowak Serial na podstawie powieści Kornela Makuszyńskiego pod tym samym tytułem. Śliczna dziewczyna o fiołkowych oczach, niezwykła zagadka tkwiąca w pamiętniku oficera napoleońskiego wracającego spod Moskwy, niebezpieczna szajka gotowa na wszystko, by zdobyć skarb oraz sensacyjna akcja okraszona humorem słownym i sytuacyjnym. No i oczywiście... główny bohater - tytułowy szatan z siódmej klasy, który logiką myślenia pokonuje najtęższe umysły. Rok 1937. Jeden z uczniów gimnazjum męskiego, Adaś Cisowski, chłopiec szlachetny o umyśle przenikliwym, wyróżnia się nadzwyczajną umiejętnością logicznego myślenia. Z tej racji nazywany jest przez kolegów Szatanem. Poznajemy jego rodzinę: ojca - lekarza, czułą mamę i szalone, dużo młodsze rodzeństwo. Widzimy też, że myśli Adama biegną ku gimnazjum żeńskiemu, gdzie króluje piękna, wysportowana i niezwykle pewna siebie Zofia Górska. Akcja "Szatana..." toczy się podczas wakacji w starym pałacu, gdzieś na polskiej prowincji. Siedemnastoletni Adaś Cisowski, zwany przez swego nauczyciela "Szatanem" ze względu na swe nadzwyczajne zdolności detektywistyczne, wpada na trop skarbu, ukrytego gdzieś w okolicy przez żołnierza napoleońskiego. Nie wie, że na podobny trop wpadła szajka niebezpiecznych przestępców... 13:00 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - WŁADIMIR WYSOCKI (VLADIMIR VYSOTSKY BEHIND THE MYTH) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Matthias Schmidt Scenariusz: Matthias Schmidt "Za młodzi na śmierć" (Too Young To Die) to cykl dokumentalny opowiadający historię różnych artystów, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Będąc u szczytu sławy, śmierć, często tragiczna zresztą, przekreśliła ich niesamowite kariery. W dokumencie przedstawiono kulisy ich śmierci oraz wpływ, jaki wywarli na świat sztuki. Nie zabrakło również bogatych materiałów archiwalnych. Bohaterem tego odcinka jest Władimir Wysocki. 14:05 SCENA MUZYCZNA - ENSEMBLE INEGALITE Koncert, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Ensemble Inegalite, Artur Orzech (prowadzący) W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi zespół Ensemble Ingalite w składzie: Irena Filuś, Natalia Tyrańska (skrzypce barokowe), Marek Przywarty (klawesyn), Łukasz Macioszek (violone) i Weronika Kulpa (wiolonczela). Grupa specjalizuje się w muzyce renesansowej, barokowej i pochodzącej z okresu wczesnego klasycyzmu. Dzieła znanych, mniej znanych, a czasem nawet zapomnianych kompozytorów okresu baroku, wykonywane na instrumentach historycznych, stanowią ciekawą i cenną alternatywę dla dzieł muzyki kameralnej, z którymi dzisiejsi melomani są już doskonale osłuchani. Skąd wzięła się nazwa zespołu? Ingalite w dosłownym tłumaczeniu z języka francuskiego oznacza "nierówność". W terminologii muzycznej jest to specyficzny dla barokowej muzyki francuskiej sposób grania równych wartości rytmicznych - gra się je "nierówno". 15:25 CIEMNONIEBIESKI ŚWIAT (TMAVOMODRY SVET) Dramat wojenno-obyczajowy, 108 min, Czechy/Wielka Brytania/Niemcy/ Dania/Włochy 2001 Reżyseria: Jan Sverak Scenariusz : Zdenek Sverak Występują: Ondrej Vetchy, Krystof Hadek, Tara Fitzgerald, Oldrich Kaiser, Hans-Jorg Assmann, Charles Dance, David Novotny, Linda Rybova, Jaromir Dulava i inni "Ciemnoniebieski świat" to jedna z najdroższych produkcji czeskiej kinematografii. Jego twórca Jan Sverak (rocznik 1965) to dziś w tym kraju ścisła reżyserska czołówka. Zdobywca Oscara za film "Kola" jest znany polskim widzom także jako autor filmów: "Szkoła podstawowa" czy "Jazda". Scenariusz napisał jego ojciec, znany czeski aktor i scenarzysta Zdenek Sverak, z którym Jan współpracował przy niemal wszystkich swoich dziełach. Akcja filmu rozpoczyna się w 1950 r., w okresie największego nasilenia zimnej wojny. W obozie pracy Mirov na terenie Czechosłowacji przebywa czterdziestoparoletni Franta Slama osadzony tam jako rzekomy "wróg ludu". Komunistyczne władze kraju uznały, że Franta, który w czasie wojny służył jako pilot w jednostce RAF-u w Wielkiej Brytanii i przesiąkł tam niebezpiecznymi ideami wolności i demokracji, stanowi teraz zagrożenie dla porządku państwa. Gdy Franta zapada na zapalenie płuc, trafia do więziennego szpitala, gdzie zaprzyjaźnia się z innym pacjentem, Houfem. Razem obmyślają plan ucieczki z obozu. Snując refleksje nad swoim dotychczasowym życiem, Franta cofa się pamięcią do roku 1938. Czechosłowacja zostaje wówczas włączona do III Rzeszy. Kontrolę nad czeską armią przejmują Niemcy. Część niepogodzonych z losem żołnierzy ucieka do Anglii, by tam prowadzić dalej walkę z okupantem. Wśród uciekinierów są dwaj przyjaciele, wytrawni piloci: młodziutki Karel Vojtisek i właśnie Franta, który zostawił w kraju swoją ukochaną Hanickę. Obaj wstępują na służbę do angielskich sił powietrznych i przechodzą intensywne trzymiesięczne szkolenie bojowe i językowe. W końcu stają się pełnoprawnymi żołnierzami. W czasie jednego z pierwszych lotów samolot Karela zostaje poważnie uszkodzony. Pilot ląduje przymusowo i szuka schronienia na nieodległej farmie należącej do młodej, ładnej Susan Whitmore. Kobieta, początkowo wystraszona i nieufna, pozwala mu wreszcie zostać pod swoim dachem. Wyjaśnia też, że jej mąż, który służył w marynarce, zaginął podczas działań wojennych. Karel i Susan spędzają razem miłosną noc. Chłopak zakochuje się w Angielce, którą postanawia przedstawić swemu przyjacielowi i mentorowi. Niestety, Susan wybiera starszego Frantę. Nawiązuje z nim potajemny romans, który Karel niebawem odkrywa. Zdesperowany, po pijanemu atakuje przyjaciela. W czasie następnej powietrznej misji obaj piloci przeżywają dramatyczne chwile: w ogniu walki Franta omyłkowo stwierdza, że Karel ostrzelał jego samolot. Dopiero później odkrywa, że w rzeczywistości chłopak uratował mu życie. Ale urażony pilot nie chce jego przeprosin i zrywa wszelkie kontakty. Trzy miesiące później dochodzi do tragedii. 17:25 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 7/21 - JUDYM, CZYLI CZYN SPOŁECZNY Serial komediowy, 50 min Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Piotrek Kąkolewski, Grażyna Woźniak, Janusz Kłosiński, Jan Gałązka, Jan Tadeusz Stanisławski, Zofia Czerwińska, Wojciech Pokora i inni Inżynier Stefan Karwowski podejmuje działalność społeczną w tzw. komitecie blokowym. Rola współczesnego Judyma nie jest jednak łatwa, a próby zintegrowania lokalnej społeczności nie zawsze przynoszą spodziewane efekty. Którejś nocy Karwowskich budzi płacz na klatce schodowej. Stefan zastaje tam naukowców badających reakcje społeczne na wołanie o pomoc. Zainspirowany rozmową z nimi o rozpadzie więzi sąsiedzkich we współczesnym społeczeństwie wielkomiejskim, zmusza dozorcę Walendziaka do założenia w piwnicy klubu lokatorskiego. Karwowski rozwiesza plakaty, zawiadamia sąsiadów. Inaugurację "uświetnia" odczyt dyr. Wardowskiego o znaczeniu Trasy Łazienkowskiej dla Warszawy. Poza rodziną Karwowskich i Walendziakiem nie przychodzi nikt. Inicjatywa upada. 19:10 POWIDOKI VLADIMIR NABOKOV O GOGOLU Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadzący), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszającym istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka "Nikołaj Gogol" autorstwa Vladimira Nabokova. 20:00 TEATR TELEWIZJI - DWAJ PANOWIE B. CZYLI JEJ PIERWSZY KOCHANEK Teatr, 94 min, Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Majewski Aktorzy: Marek Kondrat, Wiktor Zborowski, Elżbieta Zającówna, Jerzy Bończak, Wojciech Pokora, Krystyna Kołodziejczyk, Igor Śmiałowski, Leonard Pietraszak, Mieczysław Gajda, Gabriela Kownacka, Paweł Wawrzecki, Jan Kobuszewski, Tatiana Sosna Sarno, Henryk Łapiński, Jerzy Tkaczyk Telewizyjna adaptacja komedii Mariana Hemara, której prapremiera miała miejsce w 1929 roku w Warszawie w Teatrze Polskim. Sztuka "Dwaj panowie B. czyli jej pierwszy kochanek" to debiut dramatyczny M. Hemara. Tematem sztuki jest pisanie i wystawienie komedii, paradoksy przeradzania się życia w sztukę i sztuki w życie. Na scenie piszą tę komedię również debiutanci, panowie literaci, Bertoni w tej roli Marek Kondrat i Gorzeń - Wiktor Zborowski. 00:30 MŁODA POLSKA - DOM Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Filip Jacobson Zdjęcia: Tomasz Nowak Film przedstawia życie i pracę dwóch sióstr Grażyny i Violetty, które prowadzą ośrodek dla bezdomnych mężczyzn. Serce i niekonwencjonalne podejście do swoich podopiecznych sprawia, że wspólnie budują prawdziwy dom. (Opis: www.filmpolski.pl) 01:05 PANORAMA KINA POLSKIEGO - EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 78 min, Polska 1957 Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Reżyseria: Andrzej Munk Zdjęcia: Jerzy Wójcik Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy.