TVP Kultura Czwartek, 14.01.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - AGNIESZKA DUCZMAL Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Dla Agnieszki Duczmal miejscami tymi są własny ogród oraz siedziba orkiestry kameralnej Polskiego Radia, Amadeus. Wybitna, polska dyrygentka opowiada o wojennych losach swojej rodziny, dzieciństwie, dojrzewaniu i pasji zawodowej. 09:00 LIGA DŻENTELMENÓW (LEAGUE OF GENTLEMEN, THE) Komedia kryminalna, 109 min, Wielka Brytania, 1960 Reżyseria: Basil Dearden Scenariusz: Bryan Forbes Zdjęcia: Arthur Ibbetson Muzyka: Philip Green Aktorzy: Jack Hawkins, Nigel Patrick, Roger Livesey, Richard Attenborough, Bryan Forbes, Kieron Moore Po latach oddanej służby w armii pułkownik Hyde zostaje wysłany na przymusową emeryturę, z czego wcale nie jest zadowolony. Jeden po drugim znajduje siedmiu innych byłych oficerów, doskonałych fachowców w swoich dziedzinach, ale obecnie bezrobotnych i proponuje im udział w swoim projekcie. Wszystkich ośmiu panów zgadza się wspólnie zorganizować skok na bank, który chcą przeprowadzić z prawdziwe wojskową precyzją. 11:00 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY - ODC. 4 - TAJEMNICZY ŚLAD Z ODLEGŁEJ PRZESZŁOŚCI Serial przygodowy dla młodych widzów, 45 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski, Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fajge, Katarzyna Bator, Wojciech Malajkat, Krzysztof Globisz, Halina Rowicka, Rafał Walentowicz, Rafał Cieszyński, Hanna Kochańska, Barbara Zielińska Adaś, rekonwalescent z podejrzeniem wstrząśnienia mózgu, nie przestaje intensywnie myśleć. Szuka starych zapisków. Na strychu odnajduje informację o Francuzach wracających spod Moskwy: napoleońskim oficerze i żołnierzu. Adaś dowiaduje się o jakimś skarbie, który ukrył umierający oficer. 12:00 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY - ODC. 5 - DAN. AL. INF. C. III. 10 - 11... - UFF Serial przygodowy dla młodych widzów, 45 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fajge, Katarzyna Bator, Wojciech Malajkat, Krzysztof Globisz, Krystyna Tkacz, Paulina Tworzyańska, Aleksandra Rajewska, Weronika Cherubińska, Jakub Jakubik, Jan Jakubik, Radosław Popłonikowski, Aleksander Sosiński, Renata Pękul, Wojciech Siemion, Leon Niemczyk W Bejgołach zjawia się podejrzany malarz. Zachowuje się arogancko wobec Adasia i ucieka z bezcennymi zapiskami. Aby zmylić czujność wroga, chłopiec postanawia ostentacyjnie odjechać. Następnie niezauważenie wraca, by łatwiej obserwować podejrzanego mężczyznę. Adaś udaje się do rodzeństwa, a guwernantka dzieci prosi go o pomoc w przetłumaczeniu listu, który przyniósł jakiś nieznajomy. W ten sposób w ręce chłopaka trafia korespondencja francuskiego oficera. W owym liście odczytuje zaszyfrowaną wiadomość, odnoszącą się do cytatu z Dantego. Jest w nim mowa o tajemnicy ukrytej "na odrzwiach bramy". Adaś śledzi mężczyznę podającego się za malarza. To właśnie on zgłasza się po przekład listu. Niestety, chłopiec zostaje przez niego schwytany. 13:00 ŚLADAMI WIELKICH KOMPOZYTORÓW - ŚLADAMI BIZETA (BIZET) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Alain Dualt Cykl dokumentalny przedstawiający sylwetki sławnych kompozytorów. Bohaterem tego odcinka jest Georges Bizet. Jego opera "Carmen" jest jedną z najbardziej znanych na całym świecie. Kompozytor zmarł bardzo wcześnie, bo już w wieku 36 lat i nie doczekał sukcesu, jakim okazało się jego dzieło. Odwiedzając Paryż i Rzym, o życiu i twórczości Bizeta opowiadają muzycy, historycy oraz dyrygenci. 14:05 URODZENI ARTYŚCI - ANNA BOGUSZ - GAZDA I RAJMUND GAZDA Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra (prowadzący) Bohaterowie tego odcinka to małżeństwo konserwatorów zabytków: Anna Bogusz - Gazda i Rajmund Gazda. W swym dorobku mają między innymi konserwację zabytków starożytnego Egiptu oraz grobowca Jana III Sobieskiego. Poznali się ponad dwadzieścia lat temu na misji konserwatorskiej w egipskiej Dolinie Królów. W tym odcinku odwiedzamy ich podczas prac konserwatorskich w XVIII - wiecznym kościele św. Mikołaja w Niegowej. 14:35 ŚWITEŹ Film animowany, 19 min, Dania/Francja/Kanada/Polska/Szwajcaria 2010 Scenariusz i reżyseria: Kamil Polak Wykonawcy: Małgorzata Pańko, Cantabile Film inspirowany balladą Adama Mickiewicza o tym samym tytule. Akcja filmu toczy się w dwóch planach czasowych. W XIX - wiecznym pojawi się narrator, sam Adam Mickiewicz. Zobaczymy go w rodzinnych stronach pod Nowogródkiem, nad brzegiem Świtezi, gdzie jak pisał: "Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą, I dwa obaczysz księżyce". Ten plan filmu utrzymany jest w klimatach realistycznego malarstwa Chełmońskiego i Gierymskiego. W średniowieczu zaś rozegrają się sceny w legendarnym litewskim grodzie książąt Tuchanowiczów, broniącym się przed najazdem potężnych wojsk z Rusi. Balladę inspirowały ludowe opowieści zasłyszane przez Mickiewicza w Tuchanowiczach, gdzie odwiedzał Marylę Wereszczakównę. 15:00 ESTERHAZY (ESTERHAZY) Film animowany, 23 min, Polska/Niemcy, 2009 Reżyseria: Izabela Plucińska Scenariusz: Izabela Plucińska, Anna Jadowska Zdjęcia: Izabela Plucińska, Bernatette Paassen Muzyka: Max Knoth Wykonawcy: Maria Peszek, Wiktor Zborowski, Maciej Stuhr, Piotr Dzięcielski, Bogdan Łazuka, Robert Więckiewicz, Roma Gąsiorowska, Borys Szyc, Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Jolanta Fraszyńska, Mateusz Grabowski, Dominik Bąk, Hanna Piaseczna, Anna Kutkowska Projekt jest adaptacją znanej w Niemczech książki dla dzieci pt. "Esterhazy" autorstwa Irene Dische oraz Hanza Magnusa Ernensbergera. Pod przygodami malutkiego, krótkowzrocznego królika z wiedeńskiego rodu Esterhazy, który z pokolenia na pokolenia staje się coraz mniejszy, ma odnaleźć wielką żonę oraz króliczy raj (zieloną trawę między wschodnią i zachodnią częścią pilnie strzeżonego muru berlińskiego), ukryty jest dramat podzielonej Europy i poszukiwanie wolności. Historia dla dzieci naznaczona jest piętnem historii prawdziwej (króliczy raj pomiędzy częścią wschodnią, a zachodnią muru berlińskiego na prawdę istniał). 15:35 CWAŁ Komediodramat, 103 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Bartosz Obuchowicz, Maja Komorowska, Andrzej Szenajch, Karolina Wajda - Nowakowska, Piotr Szwedes, Piotr Adamczyk, Sławomira Łozińska "Kiedy doszedłem do opisywania stalinowskiej szkoły, zorientowałem się, że dotarłem do granicy nieprzekraczalnej ze względów cenzuralnych. Później też nie mógłbym tego filmu zrobić, chyba że w roku 1980, ale wtedy Ryszard Bugajski realizował"Przesłuchanie", które o wiele poważniej traktowało tamte czasy. Teraz wszystko się oddaliło, a ja postarzałem się o tyle, że nie chce mi się już rozliczać z tamtą epoką, ale ją wspominać. To było moje dzieciństwo" - mówił o motywach powstania "Cwału" Krzysztof Zanussi. Film ów miał być drugim po "Strukturze kryształu" (1969) w dorobku reżysera. Zmaterializował się dopiero ćwierć wieku później. Przez licznych krytyków został jednak nazwany jednym z ważniejszych, a na pewno najbardziej niezwykłym w dotychczasowym dorobku autora "Iluminacji". "Cwał" to bowiem... komedia, w dodatku dotycząca okresu stalinowskiego, a więc czasów życia w ciągłym strachu, ubeckich prześladowań, złowrogich polowań na prawdziwych i urojonych odstępców od "linii partii" i aksjomatów stalinowskiej wykładni marksizmu - leninizmu. Pogodny ton opowieści nie ma wszakże nic wspólnego z cynizmem. Przeciwnie - niesie trudne do określenia ciepło, którego trudno szukać we wcześniejszych dokonaniach Zanussiego. Reżyser nie zapomina też bynajmniej o okrucieństwie epoki, lecz na główny plan wysuwa się problem sposobu przetrwania w świecie pełnym kłamstwa i przemocy. Główna bohaterka filmu - pani Idalia - znakomicie zagrana przez Maję Komorowską - to stara panna z dobrego ziemiańskiego domu, która pod maską "szaleństwa" kryje determinację, by nie dać się "zdeklasować" i ocalić ostatni z azyli człowieka zniewolonego - azyl intymności. Jego namiastką jest hippika - prywatna pasja "zwariowanej ciotki". Pasja tym groźniejsza, że pachnie "pańskością" i sanacyjną fanaberią. Wszak w nowym, lepszym świecie konie służą głównie do pracy i defiladowych parad. Pani Idalia, mimo licznych grożących jej niebezpieczeństw, nie rezygnuje. Walcząc na swój sposób przeciw "bolszewickiej zarazie", balansuje na granicy moralności. Kłamie, kręci, wyrabia papiery na swoją nieistniejącą siostrę bliźniaczkę, by mieć kiedyś podwójną emeryturę. Zapisuje ją nawet do partii, a czerwoną legitymację chowa między karty Biblii. W postępowaniu Idalii nieustannie heroizm miesza się z otwartym podlizywaniem się znienawidzonej władzy. Nie może tego zrozumieć mały Hubert, wysłany przez matkę pod opiekę Idalii. Ojciec chłopca został po wojnie w Anglii, więc przed malcem zamknęła się droga do edukacji. Tylko zmieniając miejsce zamieszkania i udając sierotę oraz dzięki przebiegłości przyszywanej ciotki udaje mu się dostać do szkoły. Półlegalne zabiegi Idalii ratują go też przed relegowaniem, gdy zostaje rozpoznany jako element reakcyjny, upowszechniający wśród kolegów imperialistyczną literaturę ("Lenin" Ferdynanda Ossendowskiego). Chłopiec wychowany w kulcie wiary, prawdy i honoru nie może zrozumieć postawy ciotki. Na jego ciągłe pytania Idalia odpowiada wreszcie cytatem z Szekspira: "Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom". "To najbardziej autobiograficzny z moich filmów, jak karta wyjęta z rodzinnego albumu" - mówił po premierze Krzysztof Zanussi. Postać Huberta to niemal wierny portret reżysera z czasów dzieciństwa. Podobnie jest z innymi bohaterami. Ich odpowiedniki istniały naprawdę, wymogi scenariusza tylko nieznacznie zmodyfikowały właściwy im sposób bycia. Nie inaczej było z ciotką Idalią - centralną postacią filmu. To właśnie jej niezwykła osobowość sprawiła, że po latach pewien reżyser zrealizował równie niezwykły film o radości życia, której nie stłumią ani mury więzienia, ani szykany i prześladowania. Nagroda Specjalna na XXI Festiwalu w Gdyni w 1996 roku. Złota Kaczka '96 dla Mai Komorowskiej - w kategorii najlepsza polska aktorka. 17:30 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 9/21 - RODZINA, CZYLI OBCY W DOMU Serial komediowy, 48 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Władysław Hańcza, Janusz Gajos, Ewa Milde, Piotrek Kąkolewski, Grażynka Woźniak, Wojciech Pokora, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Wacław Kowalski Do Karwowskich przyjeżdża rodzina Madzi: ojciec, brat i bratowa. W mieszkaniu naraz robi się bardzo ciasno, na dodatek gościom nic się nie podoba. Narzekają na chleb kupiony w sklepie, brakuje im też sejfu. Przywieźli bowiem całą walizkę pieniędzy przeznaczonych na zakup samochodu. Pobyt rodziny przedłuża się, życie Karwowskich ulega dezorganizacji. W dodatku Antek proponuje Stefanowi, by został kierownikiem jego farmy hodowlanej i daje mu znacznie lepsze warunki niż ma na budowie Dworca Centralnego. Szwagierka także lekce sobie waży stanowisko inżyniera, dogaduje, że już dawno powinien zostać przynajmniej wiceministrem. Nic dziwnego, że atmosfera u Karwowskich staje się napięta. Domownicy z niecierpliwością oczekują wyjazdu gości. 19:15 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - MIESZKAĆ INACZEJ Magazyn, 28 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Czym jest dziś projektowanie domów i osiedli mieszkaniowych? Architekci opowiadają, jak przy pomocy niesztampowych pomysłó, próbują przekonać Polaków, że mieszkanie w miejskim bloku ma ogromne zalety. Odwiedzamy jeden z najoryginalniejszych polskich loftów i, pierwszy po kilkudziesięciu latach przerwy, dom mieszkalny zbudowany całkowicie z prefabrykatów. Wizyta na zbudowanym w czasach PRL unikatowym osiedlu z domieszką średniowiecza obali mit o prefabrykacji oznaczającej nudę i powtarzalność. 19:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - PARIS BORDONE Magazyn, 4 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Magda Seweryn, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Joanna Kilian XVI - wieczni wenecjanie zamknięci za wysokimi murami swoich pałaców tęsknili za zielonymi ogrodami. Stąd tak częstym tłem obrazów zamawianych do wytwornych wnętrz była bujna przyroda. Tak jest i w przypadku obrazu "Wenus i Amor" autorstwa Parisa Bordone, przedstawiającego boginię miłości. Ten popularny motyw był pretekstem do pokazania nagości, która w okresie renesansu miała znaczenie duchowe. O symbolice wizerunku Wenus i skomplikowanej historii obrazu opowie Joanna Kilian. 21:30 KINO MISTRZÓW - BIRDMAN CZYLI (NIEOCZEKIWANE POŻYTKI Z NIEWIEDZY) (BIRDMAN. THE UNEXPECTED Komediodramat, 114 min, USA, 2014 Reżyseria: Alejandro Gonzalez Inarritu Scenariusz: Alejandro Gonzalez Inarritu, Nicolas Giacobone, Alexander Dinelaris, Armando Bo Aktorzy: Michael Keaton, Emma Stone, Edward Norton, Andrea Riseborough, Zach Galifianakis, Naomi Watts "Birdman" to zdobywca aż 4 Oscarów (za najlepszy film, reżyserię, scenariusz i zdjęcia), 2 Złotych Globów (dla najlepszego aktora Michaela Keatona i scenariusz), BAFTA (za najlepsze zdjęcia) oraz kilkudziesięciu innych nagród i nominacji, co tylko potwierdza uznaną przez krytyków niezwykłość tego filmu. Odtwóca głównej roli Michael Keaton (słynny Batman z przeboju Tima Burtona) zagrał tym razem amerykańskiego aktora, którego dawna sława mocno już przybladła. Wcielając się w tę postać Keaton inspirował się ponoć doświadczeniami z własnej kariery aktorskiej. Riggan Thomson był niegdyś gwiazdorem uwielbianym przez rzesze fanów, głównie za występy w filmowej trylogii z lat 90. w roli superbohatera Birdmana. Lata największej świetności aktora już minęły, co mocno odbiło się na jego psychice. Zgorzkniały, zepchnięty na margines Thomson marzy tylko o tym, by znowu być w centrum uwagi widzów i krytyków. Przymierza się do wyreżyserowania broadwayowskiej adaptacji opowiadania Raymonda Carvera i zagrania w niej głównej roli. Ale przed targanym wątpliwościami i rozterkami Thomsonem piętrzą się same problemy. Producentem sztuki jest Jake, prawnik i najlepszy przyjaciel Riggana. W spektaklu występują m.in.: broadwayowska debiutantka Lesley oraz dziewczyna Riggana, Laura, która oświadcza mu, że jest w ciąży. Z kolei jego córka Sam jest asystentką, niedawno leczyła się z narkomanii i wymaga szczególnej uwagi, ale sprawy wymykają się spod kontroli. Tuż przed premierą poważnej kontuzji ulega aktor Ralph. Za namową Lesley, Thomson zgadza się, by zastąpił go jej chłopak, Mike Shiner, który okazuje się jednak wyjątkowo niestabliny w swoim zachowaniu, czemu daje wyraz w scenie erotycznej. Zbierają się czarne chmury nad projektem Thomsona, który odczuwa coraz wiekszy niepokój o powodzenie swojej sztuki. 23:50 SCENA MUZYCZNA - ENSEMBLE INEGALITE Koncert, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Ensemble Inegalite, Artur Orzech (prowadzący) W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi zespół Ensemble Ingalite w składzie: Irena Filuś, Natalia Tyrańska (skrzypce barokowe), Marek Przywarty (klawesyn), Łukasz Macioszek (violone) i Weronika Kulpa (wiolonczela). Grupa specjalizuje się w muzyce renesansowej, barokowej i pochodzącej z okresu wczesnego klasycyzmu. Dzieła znanych, mniej znanych, a czasem nawet zapomnianych kompozytorów okresu baroku, wykonywane na instrumentach historycznych, stanowią ciekawą i cenną alternatywę dla dzieł muzyki kameralnej, z którymi dzisiejsi melomani są już doskonale osłuchani. Skąd wzięła się nazwa zespołu? Ingalite w dosłownym tłumaczeniu z języka francuskiego oznacza "nierówność". W terminologii muzycznej jest to specyficzny dla barokowej muzyki francuskiej sposób grania równych wartości rytmicznych - gra się je "nierówno". 01:45 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - LATO 1993 (ESTIU 1993) Dramat, 94 min, Hiszpania 2017 Reżyseria: Carla Simón Scenariusz: Carla Simón Zdjęcia: Santiago Racaj Muzyka: Pau Bogues Aktorzy: Laia Artigas, Paula Blanco, Bruna Cusi, Etna Campillo, David Verdaguer, Jordi Figueras Akcja filmu zaczyna się latem 1993 roku. Po śmierci rodziców, który zmarli na tajemniczą chorobę, 6 - letnia Frida opuszcza Barcelonę i swoich dziadków, by zamieszkać na prowincji z wujem Estevem i jego żoną Margą. Dziewczynka próbuje się odnaleźć w nowej dla niej rzeczywistości, poznaje górzyste okolice, farmę ze starym domem z kamienia, otoczoną gęstym lasem. Na szczęście jej nowi rodzice okazują się bardzo życzliwi dla swej podopiecznej. Frida odnajduje też bratnią duszę i towarzyszkę zabaw w 3 - letniej Annie, córce wujostwa. Mimo że czas spędzony na farmie przypomina permanentne wakacje, to jednak dziewczynka wciąż nie może się pogodzić ze stratą rodziców, żyje wspomnieniami o świecie, którego już nie ma. Choć z drugiej strony potrafi docenić, że ma nowy dom i nową kochającą rodzinę, stara się od nowa budować swoje szczęście. Czy Fridzie uda się pokonać wszystkie lęki i problemy? 03:30 KINO NOCNE - WARSAW BY NIGHT Film obyczajowy, 97 min, Polska 2014 Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz Scenariusz Marek Modzelewski Zdjęcia: Zdzisław Najda, Michał Sobociński Muzyka: Aleksander Gruz Aktorzy: Stanisława Celińska (Helena), Izabela Kuna (Iga), Roma Gąsiorowska - Żurawska (Maja), Marta Mazurek (Renata), Leszek Lichota (Rafał), Maja Malcher (Karolina), Julia Zielińska (Paulina), Jan Wieczorkowski (Paweł), Piotr Nowak (taksówkarz), Agata Kulesza (Ola), Agnieszka Żulewska (Ala), Marian Dziędziel, Kazimierz Kaczor, Joanna Kulig, Tomasz Sapryk Obyczajowa opowieść z komediową nutą o samotności w wielkim mieście. To film o kobietach wyreżyserowany przez kobietę. Bohaterki są w różnym wieku, każda z nich ma inny bagaż życiowych doświadczeń, inne wyobrażenie o miłości, inne spojrzenie na świat i na związki damsko - męskie. W ich nocnej eskapadzie po Warszawie towarzyszą im nowo poznani ludzie, a także zawsze ten sam taksówkarz. Najmłodsza z bohaterek to dwudziestoparoletnia Renata, przyjechała do wielkiego miasta w poszukiwaniu prawdziwej miłości, złamane serce leczy u boku Konrada. Najstarsza Helena jest po sześćdziesiątce, od 35 lat żyje przeszłością, do tej pory nie pogodziła się z rozpadem swojego małżeństwa. Mimo upływu czasu, wciąż tęskni za mężem. Iga i Maja też szukają swego miejsca w życiu. Pierwszą miotają sprzeczne uczucia, tylko na pozór żyje w szczęśliwym związku z Rafałem, bo tak naprawdę nie czuje się spełniona w tym małżeństwie. A Maja obawia się stabilizacji, zastanawia się jak żyć, by uniknąć monotonii i rutyny. Losy tych czterech kobiet splatają się w nocnym klubie.