TVP Historia Wtorek, 19.01.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1915 - pojawił się pierwszy neon; 1947 - sfałszowano wybory do Sejmu; 1978 - z taśmy fabrycznej w Emden zjechał ostatni VW "Garbus". 07:20 BODO - ODC. 6 Serial biograficzny, 54 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Piotr Derewenda, Doman Nowakowski Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Anna Pijanowska, Adam Fidusiewicz odc. 6. Bodo i Zula Pogorzelska występują w teatrze Qui Pro Quo, który stał się legendą dwudziestolecia międzywojennego. Aby mieć możliwość solowego numeru, Bodo godzi się na udawany na potrzeby gazet romans z Zulą. Wkrótce Bodo lansuje swój pierwszy przebój "Titinę". Dostaje również propozycję zagrania w filmie. 08:25 HISTORIA POLSKI - W CIENIU PREZYDENTA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2012 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Przemysław Niczyporuk, Mateusz Skalski Postać wiceprezydenta Jana Pohoskiego - zastępcy i przyjaciela Stefana Starzyńskiego do tej pory nie doczekała się upamiętnienia, a właściwie uległa całkowitemu zapomnieniu. W dobie walki o Warszawę ze wszystkich sił ofiarowywał pomoc mieszkańcom stolicy, walcząc o wodę, prąd, komunikację. W zastępstwie prezydenta Starzyńskiego podpisał akt kapitulacyjny i w tym samym momencie uczestniczył w tworzeniu zrębów Polskiego Państwa Podziemnego, snując plany odbudowy zniszczeń. Pozostał na stanowisku do końca, do aresztowania w marcu 1940 roku. Zginął w Palmirach 20/21 czerwca 1940 roku. 09:40 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 10:35 PEWNEGO RAZU NA ZACHODZIE - TYGRYSY Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dagmara Spolniak Scenariusz: Dagmara Spolniak "Pewnego razu na Zachodzie" to czteroodcinkowy cykl reportaży, które z przymrużeniem oka i wyrazistą narracją nawiązującą do parodii westernów Sergio Leone, opowiada o mniej znanych postaciach i obyczajowości Śląska. Znajdzie się w nim historia sztucznego jeziora wybudowanego sumptem rodziny Garnierów z Turawy, spokrewnionych z założycielami znanej firmy kosmetycznej, perypetie Fryderyka Wielkiego, a właściwie jego pomnika, który po 1945 r. zniknął w niewyjaśnionych okolicznościach, wyczyny najsłynniejszego i najbardziej rozpoznawalnego medialnie duetu śląskich Robin Hoodów, czyli Karola Pistułki i Wincentego Eliasza oraz wspomnienie Emina Paszy znad opolskiej Młynówki, który stał się bohaterem "W pustyni i w puszczy" Sienkiewicza. 10:50 TAJEMNICE PAŃSTWA PODZIEMNEGO - SKRYTKI PAŃSTWA PODZIEMNEGO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Rafał Bryl Scenariusz: Witold Głowacki Wielu z nich nadal nie odnaleziono, niektóre zostały otwarte dopiero w ostatnich latach. W niejednej warszawskiej kamienicy do dziś pod podłogami lub parapetami wciąż kryją się prawdziwe historyczne skarby. Co może znajdować się w tych konspiracyjnych skrytkach? 11:30 WOJOWNICY CZASU - SZWEDZI NA PODLASIU, CZYLI TYKOCIN 1657 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Piotr Matuś, Igor Awdiejew, Krzysztof Ridan Rekonstrukcja historyczna jednego z mniej znanych epizodów z czasu potopu szwedzkiego, czyli oblężenia zamku w Tykocinie jest tematem tego odcinka "Wojowników czasu". Potop szwedzki, jaki spadł na Rzeczpospolitą w latach 1655 - 1660, rozlał się także na Podlasie. Wydarzenie to z 1657 roku, niezbyt wiernie zobrazowane w Trylogii, dziś powraca w historycznej rekonstrukcji. 12:10 CZAS HONORU - ODC. 12 ZA MUREM Serial wojenny, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Czesław zgadza się na przeprowadzenie akcji odbicia Władka. Sam też ma wziąć w niej udział. Karol przekazuje majorowi Halbe wiadomość, że na Pawiaku szykuje się ucieczka jednego z więźniów. W takiej sytuacji akcja odbicia Władka zostaje odwołana. Sajkowski demaskuje oszustwa Moslera. Bronek spotyka się z Wandą. Zabija śledzących ją gestapowców. Krystyna dostarcza Jankowi przepustkę dla Leny. 13:05 AKCJA PENSJONAT Dokument fabularyzowany, 37 min, Polska, 2017 Reżyseria: Bogdan Miszczak Scenariusz: Marcin Ziobro, Bogdan Miszczak Program przedstawia autentyczną historię, jaka zdarzyła się Jaśle w nocy z 5 na 6 sierpnia 1944 roku. Sześciu żołnierzy Armii Krajowej w spektakularny sposób uwolniło 66 więźniów politycznych, dając szansę ucieczki kolejnym 67 osobom. 14:05 KISSINGER (KISSINGER) Film dokumentalny, 96 min, Wielka Brytania, 2019 Opowieść o kontrowersyjnym człowieku, który ukształtował powojenną politykę zagraniczną Stanów Zjednoczonych. Film powstał na podstawie 25 godzinnych unikalnych materiałów archiwalnych, w tym wywiadów, których udzielił bohater filmu. Dzięki temu autorzy mogli pokazać prawdziwą twarz tego wszechstronnego człowieka. Dokument nie tylko przybliża sylwetkę Henry’ego Kissingera, pozwala także zrozumieć epokę zimnej wojny, sytuację Stanów Zjednoczonych i całego świata w tamtych czasach i obecnie. 15:55 EKSPERTYZA - DOWODY ZBRODNI NA KSIĘDZU JERZYM POPIEŁUSZCE Reportaż, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Po zakończeniu procesu toruńskiego w 1985 r. dowody związane z uprowadzeniem i męczeńską śmiercią ks. Popiełuszki trafiły do sądowego archiwum w Toruniu. Po kilku latach rodzina zamordowanego kapłana zaczęła czynić starania o odzyskanie bezcennych przedmiotów osobistych należących do księdza. Była to m.in. sutanna, dokumenty i rzeczy, które ks. Popiełuszko miał przy sobie w chwili uprowadzenia i śmierci. Dzięki interwencji Aleksandra Głazka (dyrektora IES, zmarłego w marcu 2009 r.) przedmioty te zostały przewiezione z Torunia do Krakowa, obfotografowane oraz przebadane przez biegłych z IES. Później część z nich trafiła do Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki w podziemiach kościoła św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu. I są tam do dziś. 16:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 17:10 HISTORIA POLSKI - CZAS NA DOKUMENT - CHEŁMSKA 21 Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1999 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Film dokumentalny o Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Film został zrealizowany w 1999 roku, gdy Wytwórnia obchodziła 50 - lecie działalności. 18:05 #DZIEDZICTWO - JĘZYK Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2017 Autor: Piotr Legutko Zdjęcia: Piotr Trela Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Język to wyjątkowa wartość kultury narodowej. W historii kultury polskiej językowi zawsze przyznawano eksponowane miejsce i to nie przypadkiem poeci zostawali wieszczami narodowymi. Debata oscyluje wokół dziedzictwa języka, poparta jest artefaktami z wystawy, na której pokazano zabytki języka polskiego od czasów Kochanowskiego, przez Mickiewicza, Wyspiańskiego po Białoszewskiego. W dyskusji nie zabrakło również odniesień do języków, którymi mówiono na terenach historycznych Rzeczpospolitej. Padły również pytania o pielęgnowanie pięknej polszczyzny i kryteria tworzenia kanonu. 18:40 BODO - ODC. 7 Serial biograficzny, 55 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Piotr Żurawski, Roma Gąsiorowska - Żurawska, Wojciech Solarz, Eryk Kulm, Bartłomiej Kotschedoff odc. 7 Premiera filmu "Rywale" z 1925 r. z debiutancką rolą Bodo okazuje się wielkim sukcesem. Z dnia na dzień aktor staje się gwiazdorem. Sława nie pomaga jednak w podejmowaniu decyzji. Bodo odrzuca kolejne propozycje aktorskie. Tymczasem coraz większą popularność zyskuje Adolf Dymsza. 20:55 WYJĘCI SPOD PRAWA - ODC. 3/4. BEN HALL (ODC. 3) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Michael Davie Scenariusz: Daniela Ortega, Margaret Parker Seria filmów dokumentalnych przedstawiających zbrodnie, które zapisały się w historii kolonialnej Australii. To opowieści zarówno o tych, którzy złamali prawo, jak i o tych, którzy go bronili. Od narodzin legendy Neda Kelly'ego do brutalnej śmierci Bena Halla. Wydarzenia te spowite są tajemnicą oraz zostały zniekształcone przez ludowe przekazy. Mike Munro, popularny australijski prezenter telewizyjny, wraz z zespołem ekspertów, postarają się oddzielić fakty od fikcji. W tym celu wykorzystają zdobycze współczesnej nauki, badania archeologiczne oraz najnowsze metody medycyny sądowej. Dzięki temu odkryją nowe dowody i często głęboko ukrytą, ale i niewygodną, prawdę. 22:00 PO PRLU - RELACJE POLSKO - AMERYKAŃSKIE Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Relacje polsko - amerykańskie. Program Po PRLu analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoimi gośćmi: z profesorem Tomaszem Żyro, politologiem i amerykanistą z Uniwersytetu Warszawskiego oraz Arturem Wróblewskim, politologiem i amerykanistą z Uczelni Łazarskiego, rozmawia o stosunkach II RP ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki. O tym, jaką rolę odgrywają USA w polskiej polityce zagranicznej i obronnej. 22:35 GWIAZDY Dramat, 101 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Scenariusz: Jacek Kondracki, Jan Kidawa - Błoński Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Dariusz Kowalczyk, Piotr Ługowski Aktorzy: Mateusz Kościukiewicz, Sebastian Fabijański, Karolina Szymczak, Magdalena Cielecka, Eryk Lubos Film zainspirowany wątkami z biografii Jana Banasia, piłkarza m.in. Polonii Bytom i Górnika Zabrze, zawodnika reprezentacji Polski w latach 1964 - 1973. Nieślubny syn Niemca i Polki, Heinz - Dieter Banas, urodził się w Berlinie w 1943 roku, ale wychowuje i dorasta na Górnym Śląsku, gdzie mieszka z matką, ojczymem i przybraną siostrą. Piłką nożną interesuje się od dzieciństwa, to jego życiowa pasja. Najlepszym przyjacielem jest Ginter, który również swoją przyszłość związał z piłką nożną. Koledzy rywalizują na boisku, a także o względy Marleny, która z kolei marzy o karierze filmowej. Po ciężkiej kontuzji Ginter musi zrezygnować ze sportu, Heinz - Dieter ma grać w niemieckiej drużynie, wyjeżdża do swego ojca, który okazuje się jednak oszustem. Po powrocie do Polski Heinz zmienia nazwisko na Jan Banaś i z powodzeniem kontynuuje karierę sportową. Po latach spotyka się z dawnym przyjacielem Ginterem, który ożenił się z Marleną i ma z nią córkę. 00:45 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program publicystyczny poświęcony historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia przyczyny przystąpienia Japonii do wojny oraz przybliża kulisy jej ekspansji militarnej.