TVP Historia Piątek, 22.01.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1863 - wybuch Powstania Styczniowego; 1901 - śmierć królowej Wiktorii; 1980 - deportacja Andrieja Sacharowa do Gorkiego; 1984 - pierwszy komputer osobisty Macintosh w sprzedaży; 07:10 BODO - ODC. 9 Serial biograficzny, 55 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Piotr Żurawski, Bartłomiej Kotschedoff, Anna Próchniak, Piotr Głowacki, Roma Gąsiorowska - Żurawska, Tomasz Włosok, Wojciech Solarz, Mateusz Damięcki odc. 9 Eugeniusz Bodo rzuca się w wir pracy, by otrząsnąć się z traumy po śmierci przyjaciela. Razem z kolegami reżyserem Michałem Waszyńskim i aktorem Adamem Brodziszem postanawia zrealizować pierwszą polską superprodukcję "Głos pustyni" (1932). Sam jest autorem scenariusza przygodowego filmu i zagrał w nim rolę szejka Abdallaha. W trakcie kręconych w Afryce zdjęć w ekipie zaczyna dochodzićdo konfliktów. 09:20 HISTORIA POLSKI - POWIEDZ MI DLACZEGO? Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2006 Reżyseria: Małgorzata Imielska Scenariusz: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Tomasz Tupalski Muzyka: Fiodor Korol-Borodziuk Poznali się w 1936 roku w Otwocku. Jurek właśnie został wyrzucony z drugiego już gimnazjum. W nowej szkole koedukacyjnej chłopak zwrócił uwagę na Stellę. Piękna, czarnowłosa dziewczyna o śniadej cerze wpadła mu w oko. I choć pochodzący z żydowskiej rodziny Jurek wolał Polki, zakochał się w Żydówce. Rodzice Stelli krzywo patrzyli na związek swojej uwielbianej córeczki z "warszawskim łobuzem". Ale znajomość kwitła, młodzi często spacerowali razem "aleją kochanków" - drogą z Otwocka do Śródborowa. Kiedy wybuchła wojna, Stella i Jurek, jak wszyscy polscy Żydzi, znaleźli się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. On dość szybko postanowił wstąpić do konspiracji. Znajomy, Malinowski, załatwił chłopakowi fałszywe, aryjskie papiery. Jurek wiedział, jak zmylić Niemca czy szmalcownika. Chodził sprężystym, zawadiackim krokiem, wyprostowany, z młodzieńczą bezczelnością w oczach. Wstąpił w szeregi Narodowych Sił Zbrojnych, podziemnej organizacji kładącej wielki nacisk na wartości narodowe. Niektórzy towarzysze broni Jurka, nieświadomi jego prawdziwego pochodzenia, wyrażali antysemickie uwagi i doceniali rolę Hitlera w "oczyszczaniu" Polski z Żydów. Doskonale zakamuflowany wśród nich młodzieniec nie zapomniał o Stelli. Parokrotnie pomagał jej przenieść się z miejsca w miejsce. Uratował życie dziewczynie, kiedy hitlerowcy likwidowali otwockie getto. Spotykali się potajemnie, w tajemnicy też wzięli ślub. Wkrótce jednak doszło do tragedii. Podczas jednej z akcji Jurek został schwytany przez Niemców. Nieświadoma jego losu, przerażona Stella opuściła Polskę. Po wojnie Jurek, który przeżył piekło obozów koncentracyjnych, postanowił odnaleźć żonę. Ta jednak całkiem zerwała kontakty. Zrozpaczony mężczyzna szukał jej po całej Europie, aby w końcu dowiedzieć się, że Stella ponownie wyszła za mąż i wyemigrowała ze Starego Kontynentu. Po ponad pięćdziesięciu latach dawni kochankowie i małżonkowie wspominają swoją pierwszą miłość. Dzielą ich tysiące kilometrów - Stella mieszka w Bostonie w USA, Jurek w Izraelu. On nadal nie może zrozumieć, czemu żona go opuściła i uciekła z innym. Czy uda im się zobaczyć i porozmawiać po raz pierwszy od pół wieku? 10:15 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 11:15 BIBLIA - APOKALIPSA ŚWIĘTEGO JANA CZ. 2 (THE BIBLE - APOCALYPSIS REVELATION P. 2) Serial religijny, 48 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Richard Harris, Vittoria Belvedere, Benjamin Sadler, Christian Kochlund Część druga ostatniego odcinka cyklu o głównych postaciach biblijnych. Azja Mniejsza, rok 90 naszej ery. Rzymski cesarz Domicjan prowadzi wojnę z chrześcijanami. Apostoł Jan więziony przez Rzymian na wyspie walczy o przetrwanie swoich współwyznawców. Chrześcijanka Irena, chcąc zobaczyć Jana dostaje się do więzienia. Ten powierza jej dokument będacy zapisem wizji Boga i prosi o rozpowszechnienie wśród chrześcijan. 12:10 Z ANDRUSEM PO GALICJI - KRAKÓW Magazyn, 33 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz O tym, że Kraków to stolica polskiej satyry i kabaretu, opowiada kolejny odcinek serii o miastach niegdysiejszej Galicji. Prowadzący Artur Andrus odwiedza m.in. Wawel, Collegium Maius, podziemia Nowej Huty. Wśród jego rozmówców są: Leszek Mazan, Adam Grzanka, Alosza Awdiejew, ostatni klezmer Galicji Leopold Kozłowski oraz wiele innych ciekawych i niezwykłych osób. Na zakończenie piosenka. Tym razem ze strażacką trąbką w roli głównej. 12:50 CZAS HONORU - ODC. 15 "NA SERBII" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Magdalena Różczka, Daniel Olbrychski Aresztowana Wanda trafia do siedziby gestapo w alei Szucha. W czasie przesłuchania rozpoznaje ją Rappke. Dziewczyna zostaje przeniesiona na Pawiak. Na Karola zapada wyrok śmierci, ma go wykonać Bronek. Doktor przydziela Michała do komórki kontrwywiadowczej. Niemcy poszukują Władka. Trafiają do klasztoru, w którym się ukrywa. Halbe odwiedza Kellera w szpitalu. Prosi go o akta Ryszkowskiego. Bronek i Długi wpadają w ulicznej łapance. Tymczasem Michał poznaje Celinę, dawną znajomą Hani. Dziewczyna wywiera na nim duże wrażenie. Bronek wprowadza się do nowego lokalu konspiracyjnego - domu Sowińskich. Helena prosi strażniczkę z Pawiaka, Grażynę, o pomoc w sprawie Wandy. W celi Wanda poznaje Ninę. Rappke dostaje rozkaz wyjazdu na front wschodni. Halbe obiecuje mu zmianę rozkazu w zamian za przysługę: Rappke ma wykraść akta Karola z gabinetu Kellera. 16:50 POLSKIE 100 LAT - GOSPODARKA II RZECZPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Polska utraciła podczas pierwszej wojny światowej około 30 procent majątku narodowego. Po odzyskaniu niepodległości trzeba było przeprowadzić unifikację nie tylko gospodarczą, ale również prawa, administracji, oświaty, systemu podatkowego, miar i wag. Między ośrodkami przemysłowymi i największymi miastami Polski brakowało połączeń komunikacyjnych. Problem stanowiły również różnice gospodarcze występujące między poszczególnymi częściami kraju. Jednym z najpilniejszych zadań władz skarbowych Rzeczypospolitej była unifikacja walutowa. Markę zastąpił złoty polski emitowany przez Bank Polski. Wielkim osiągnięciem było wybudowanie portu morskiego w Gdyni oraz magistrali kolejowej łączącą Gdynię z Górnym Śląskiem. W latach trzydziestych rozpoczęto budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego. 18:25 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE STYCZNIOWE - A GDYBY TAK... Reportaż, 20 min, Polska, 2012 Film opisujący Powstanie Styczniowe, zrealizowany w radomskim skansenie przy udziale grup rekonstrukcji historycznych. Oprócz warstwy dokumentalnej film zawiera wypowiedzi wybitnych historyków i popularyzatorów dziejów Polski. 18:50 REPORTAŻ TVP INFO - EMISARIUSZKA LANGIEWICZA Reportaż, 11 min, Polska, 2013 Autor: Renata Chrobot Nieznane, tragiczne epizody zrywu narodowego 1863 roku. Powstanie Styczniowe widziane oczami emisariuszki generała Mariana Langiewicza, Jadwigi Prędowskiej. W reportażu wykorzystano inscenizacje z udziałem historycznej grupy rekonstrukcyjnej. 19:10 BODO - ODC. 10 Serial biograficzny, 52 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Patrycja Kazadi, Józef Pawłowski, Roma Gąsiorowska - Żurawska, Bartłomiej Kotschedoff, Anna Próchniak, Michał Żurawski, Wojciech Solarz, Eryk Kulm odc. 10 Do Warszawy przyjeżdża na gościnne występy hollywoodzka gwiazda, piękna Tahitanka Reri. Bodo jest zafascynowany jej urodą i niezwykłym temperamentem. Wkrótce okazuje się jednak, że Reri musi wyjechać z Polski. Ma zakontraktowane występy w całej Europie, a ewentualne zerwanie trasy wiązałoby się z gigantycznym odszkodowaniem. 23:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NADWORNEGO ARTYSTY PREZYDENTA UZBEKISTANU Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Sirodżidinem - artystą, który zajmuje się sztuką użytkową w drewnie i mieszka w stolicy Uzbekistanu - Taszkiencie. 23:45 NIEZWYKŁE MIASTA - LIZBONA ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadzącya, Alastair Sooke (prowadzący) Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje prowokujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 01:00 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 198 BELGIJSKIE SZTUCERY Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Powstańczy depozyt - kopiemy! Zakopane trzy skrzynie sztucerów belgijskich. To zdanie podziałało na nas jak magnes. 90 lat temu w Sielpi zjawili się pierwsi poszukiwacze. Nie mieli jeszcze sprzętu, ale mieli informacje. W 1964 roku, broń, która nie trafiła do lasu, została na terenie miejscowego zakładu zakopana. 2/ Z pamiętnika Romana Rogińskiego. Następnie przeniesiemy się do Białej Podlaskiej i opowiemy o jednej z najbardziej niezwykłych bitew powstania styczniowego, jakie się tu rozegrały - bitwie na siłę charakteru. Naczelnikiem wojennym naznaczony został Roman Rogiński. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Magazyn, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi.