TVP Historia Niedziela, 24.01.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1848 - odkrycie złóż złota w Kalifornii przez Johna Suttera zapoczątkowało gorączkę złota; 1965 - śmierć Winstona Churchilla; 1971 - w Stoczni Gdańskiej Edward Gierek zwrócił się do robotników: "Pomożecie?"; 1986 - sonda Voyager 2 odkryła 10 nowych księżyców Urana; 06:50 CZŁOWIEK BOGA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Tadej Scenariusz: Krzysztof Tadej Wykonawcy: Piotr Borowiec, Józef Pawłowski Film dokumentalny o życiu i działalności księdza Władysława Bukowińskiego (1904 - 1974). Ksiądz Bukowiński spędził 13 lat 5 miesięcy i 10 dni w sowieckich łagrach i więzieniach. Potajemnie odprawiał msze św. , spowiadał, nauczał o Bogu. Był zdradzany, a jednak pokonał w sobie niechęć i nienawiść wobec tych, przez których cierpiał. Jego odwagę i poświęcenie podziwiał kard. Karol Wojtyła. Dokument zrealizowany w Polsce, na Ukrainie i w Kazachstanie. W filmie występuje 20 osób, większość z nich to świadkowie działalności niezwykłego kapłana Kazachstanu. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 2/10 - KRWAWE SWATY Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka Pułkownik Krzysztof Dowgird, podstępem wyprowadzony z więzienia przez wiernego wachmistrza Kacpra, musi jak najszybciej opuścić Lecko. W pogoni za uciekinierami ruszają wierne elektorowi oddziały pod wodzą rotmistrza Zaremby i kapitana Knothego. W miasteczku szaleje namiestnik von Hollstein, sypią się wyroki śmierci. Bezbronni mieszczanie ślą poselstwo do Warszawy, prosząc o opiekę polskiego króla. Ku granicom Rzeczypospolitej zdążają również dwaj zbiegowie. Jednak żołnierze elektorscy są już blisko. Pułkownik Dowgird decyduje, że przejdą wraz z Kacprem przez bagna, oddział Knothego z pewnością nie odważy się pójść ich śladem. Rzeczywiście, pogoń zostaje w tyle, ale kryjówka w kuźni nie wydaje się bezpieczna. Właściciel zachowuje się podejrzanie. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - OWOCE PO NALEWKACH Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zajmie się owocami, które zostają po nalewkach. Wiele osób w naszym kraju robi nalewki na owocach sezonowych, jest to bardzo stara polska tradycja. Jeszcze sto lat temu prawie każdy polski dom miał w swoim kredensie jakąś nalewkową specjalność. Dziś wracamy do tej tradycji, ale też zazwyczaj owoce po nalewkach po prostu wyrzucamy, traktujemy je jako odpad. A przecież nasze babcie, choć zapewne nie znały modnej w dzisiejszym świecie idei zwanej z angielska zero waste, czyli po polsku zero odpadów, to nie wyrzucały nigdy czegoś, co można wykorzystać. Tak właśnie jest z owocami po nalewkach. Karol pokaże, jakie potrawy można wyczarować, wykorzystując te owoce. Przygotuje między innymi stek z antrykotu w glazurze z owoców rokitnika po nalewce, a także stek wołowy pieczony w sosie barbecue wykonanym z owoców trześni, czyli dawnej odmiany dzikiej wiśni. 10:30 ROZTOCZAŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Autor: Karol Nowakowski, Maciej Janisławski Reżyseria: Karol Nowakowski, Maciej Janisławski Scenariusz: Karol Nowakowski, Maciej Janisławski Wykonawcy: Grażyna Szcześniak Film przedstawia historię Roztoczańskiego Parku Narodowego. Opowiada o jego usytuowaniu na Roztoczu, a także o prehistorii tych terenów począwszy od trzeciorzędu i okresu kredowego. Autorzy dokumentu prezentują różnorodną roślinność typową dla Roztocza. Pokazują m.in. całą rodzinę storczyków leśnych z pięknym obuwikiem na czele. W części poświęconej zwierzętom zamieszkującym park zobaczymy m.in. wilki, rysie, a także jelenie i dziki. 11:25 SZLAK NADZIEI - /4/ Reality show, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy Szlaku nadziei docierają do Kanionu Szaryńskiego w Kazachstanie. Po nocy spędzonej w tradycyjnym kazachskim obozowisku ekipa wyrusza w trzydniową wędrówkę po górach Tien - szan. Pierwszym celem jest jezioro Kaindy. Za pomoc przy wykopkach miejscowa gospodyni organizuje grupie transport w głąb gór. Ekstremalna podróż ciężarówką i konno na długo pozostaną w pamięci ekipy. Po nocy spędzonej w obozowisku bajkowej scenerii jeziora Kaindy, kolejny dzień wypełnia męcząca wędrówka przez góry. Przez te same góry wiele lat temu przedzierali się żołnierze Andersa i towarzyszący im cywile. Przed snem, mając w perspektywie następną dobę wycieńczającego marszu, uczestnicy otrzymują od Idy niecodzienną propozycję. 13:10 PLANETY - JOWISZ. ODC. 3/5 (THE PLANETS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Cooter W trzecim odcinku Jowisz. Poza wewnętrznym obszarem Układu Słonecznego i pustkowiem pasa planetoid krąży Jowisz, ojciec chrzestny planet. Wyglądem przypomina gładką fakturę marmuru, lecz w jego grubych na tysiące kilometrów chmurach szaleją gwałtowne burze. To piękny i potężny świat. Cztery i pół miliarda lat temu jego grawitacja miała niszczący wpływ na otaczające go światy. Przyciągając materiał skalny wnętrza Układu Słonecznego, odmienił losy planet, również Ziemi. Jowisz to świat o mrocznej przeszłości. Nie trzeba daleko szukać, by znaleźć na to dowody. Na pustyni w Arizonie znajduje się Krater Barringera. Powstał pięćdziesiąt tysięcy lat temu, gdy asteroida o średnicy czterdziestu metrów uderzyła w powierzchnię Ziemi z prędkością czterdziestu trzech tysięcy kilometrów na godzinę. Być może właśnie Jowisz skierował ją w stronę Ziemi. W jaki sposób z tak daleka Jowisz może wpływać na losy Ziemi? I jak do tego doszło? Dopiero obejrzenie Jowisza z bliska pozwoliło sformułować pierwsze wnioski. 14:10 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - UKRYTE GNIAZDO DYNASTII Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Wykonawcy: Maciej Gudowski Tym razem autorzy cyklu dokumentalnego wraz z naukowcami poszukują prawdziwego miejsca narodzin dynastii Piastów. Czy faktycznie jest nim Gniezno, czy może gród w Kaliszu - Zawodziu. Naukowcy różnych specjalności: archeolodzy, dendrochronolodzy, historycy przedstawiają argumenty za i przeciw obu tym koncepcjom. Dzięki animacjom komputerowym widzowie przenoszą się w czasy Mieszka I, by śledzić tajniki życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu oraz poznawać wielkie wydarzenia polityczne owych czasów, mające wpływ zarówno na żyjących wówczas ludzi, jak i na przyszłość. 15:05 BIBLIA - APOKALIPSA ŚWIĘTEGO JANA CZ. 2 (THE BIBLE - APOCALYPSIS REVELATION P. 2) Serial religijny, 48 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Richard Harris, Vittoria Belvedere, Benjamin Sadler, Christian Kochlund Część druga ostatniego odcinka cyklu o głównych postaciach biblijnych. Azja Mniejsza, rok 90 naszej ery. Rzymski cesarz Domicjan prowadzi wojnę z chrześcijanami. Apostoł Jan więziony przez Rzymian na wyspie walczy o przetrwanie swoich współwyznawców. Chrześcijanka Irena, chcąc zobaczyć Jana dostaje się do więzienia. Ten powierza jej dokument będacy zapisem wizji Boga i prosi o rozpowszechnienie wśród chrześcijan. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 4 KAMPANIA POLSKA 1939 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) W planach Adolfa Hitlera miało być zaledwie kilka dni. Polacy bronili się przez miesiąc. Kampania wrześniowa to temat kolejnego odcinka Gigantów Historii. Niezłomna wola walki o niepodległą Ojczyznę w historycznych faktach. 18:10 NOCE I DNIE - ODC. 8/12 - CZAS MIŁOŚCI I CZAS ŚMIERCI Serial obyczajowo-historyczny, 50 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Anna Nehrebecka, Olgierd Łukaszewicz, Stanisława Celińska, Beata Tyszkiewicz W kraju wzmagają się nastroje rewolucyjne. Polityka wdziera się nawet do salonów. Po ukończeniu szkoły Agnieszka wyjeżdża na studia przyrodnicze do Lozanny. Poznaje tu Marcina Śniadowskiego - Polaka, gorącego patriotę i rewolucjonistę. Między młodymi rodzi się uczucie. Tymczasem Celina, żona Katelby, która opuściła męża i została kochanką Janusza Ostrzeńskiego, popełnia samobójstwo. 19:15 NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomoca obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 21:25 ZACHODNI SZLAK (THE WAY WEST) Western, 117 min, USA 1967 Reżyseria: Andrew V. McLaglen Scenariusz na podstawie powieści "The Way West" Alfreda Bertrama Guthrie, Jr.: Ben Maddow, Mitchell Lindemann Aktorzy: Kirk Douglas, Robert Mitchum, Richard Widmark, Lola Albright, Michael Witney, Stubby Kaye, Sally Field, Katherine Justice, Michael McGreevey, Connie Sawyer i inni Za podstawę scenariusza posłużyła opublikowana w 1949 roku powieść Alfreda B. Guthrie, za którą autor dostał prestiżową nagrodę Pulitzera. Rozgrywający się w latach 40. XIX wieku western, ze znakomitą obsadą, opowiada o pionierach wędrujących szlakiem na Zachód w poszukiwaniu "ziemi obiecanej". W 1843 roku karawana wozów zaprzężonych w woły rusza z miasteczka Independence w stanie Missouri historycznym szlakiem do Oregonu. Wędrują przez niebezpieczne, niedostępne i dzikie tereny. Wyprawą przewodzi twardy i bezwzględny William J. Tadlock, wdowiec, któremu towarzyszy kilkuletni syn. Wśród pierwszych osadników, którzy wyruszają razem z nim szlakiem na Zachód są m.in.: występujący w roli przewodnika, doświadczony pionier Dick Summers (Robert Mitchum), farmer Lije Evans (Richard Widmark), jego żona Rebecca (Lola Albright) i ich szesnastoletni syn Brownie (Michael McGreevey), a także Johnnie Mack (Michael Witney) wraz ze swą świeżo poślubioną małżonką Amandą (Katherine Justice) oraz rodzina McBee i ich flirtująca młodziutka córka Mercy (Sally Field). Gdy Johnnie zabija syna indiańskiego wodza, biorąc go w ciemnościach za wilka, w obawie przed zemstą Siuksów, Tadlock postanawia na własną rękę wymierzyć sprawiedliwość sprawcy tragedii. Winowajca zostaje powieszony. Śmierć Johnniego opłakuje nie tylko żona, ale również Mercy, która wdała się z nim w romans i nosi w łonie jego dziecko. Dziewczynie proponuje małżeństwo od dawna podkochujący się w niej Brownie. Karawana podąża dalej. Kiedy są już niemal u celu podróży, dochodzi do kolejnej tragedii. 23:35 ARCHIWISTA - ODC. 6 Serial kryminalny, 41 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Żak Scenariusz: Piotr Rzepka, Katarzyna Górtat - Rzepka Zdjęcia: Jakub Stolecki Muzyka: Jan Krzysztof Górski, Piotr Mikołajczak Aktorzy: Henryk Talar, Paulina Gałązka, Mirosław Zbrojewicz, Mateusz Kmiecik, Rafał Mohr, Aleksander Mikołajczak, Lucjan Krzysztof Chrzanowski, Mateusz Łasowski, Lech Mackiewicz, Modest Ruciński, Małgorzata Maślanka, Grzegorz Heromiński, Bianka Rucińska, Bartosz Adamczyk, Paweł Szczęsny Zuzia słabo sobie radzi z wyszukiwaniem akt poukładanych według tajemniczego systemu Mikosa. Niebawem w archiwum zjawia się policjant z teczką sprawy, którą śledczy próbowali rozwikłać przez ostatnie dwa lata. Wasiluk przegląda akta, a Mikos opowiada jej, że dyrygent chóru Zygmunt Mazur zginął od strzału w głowę z pistolety P - 38 Wanat, popularnej broni wojskowej. Mogłoby to wyglądać na samobójstwo, gdyby nie fakt, że broń zniknęła z miejsca zbrodni. Archiwista wspomina złodzieja Ola, który kilka minut po śmierci Mazura zjawił się na komendzie i wywołał awanturę. Sugeruje Zuzi, by poprosiła Tomka o porównanie odcisków palców włamywacza z tymi znalezionymi na miejscu zbrodni. Tymczasem dziewczyna ustala, że Olo pracuje jako taksówkarz i zamawia kurs. Wachub okazuje się groźnym człowiekiem. Archiwiści zjawiają się na próbie chóru, który prowadził Mazur. Poznają Malwinę, którą podobno coś łączyło z dyrygentem, ale ona zaprzecza. W jednym z klubów bokserskich Zuza i Henryk odnajdują jej zazdrosnego chłopaka Maćka. Następnego dnia Mikos spotyka się ze Zdzisławem, który wręcza mu dokumenty dotyczące rozwodu Mazura, przeprowadzonego w Kielcach. Mikos i Wasiluk ruszają do Kielc. W domu kultury, w którym dyrygent kiedyś prowadził zajęcia, dowiadują się o chorobie jednej z jego chórzystek. Diana niedługo po rozwodzie i wyjeździe Mazura trafiła na oddział psychiatryczny. W szpitalu archiwistom udaje się ustalić, że dziewczynka jest w stanie katatonii po przeżytej traumie. Jej matka zmarła, a ojciec, czynny wojskowy, odwiedza ją niemal codziennie. Kiedy w końcu Zuza zdobywa DNA podejrzanego, zostaje przeprowadzona analiza porównawcza z materiałem zabezpieczonym na miejscu śmierci Mazura. Technicy nie mają żadnych wątpliwości. 00:30 WSZYSTKO DLA POLSKI - DZIEJE II INSPEKTORATU ZAMOJSKIEGO AK Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2019 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk Zdjęcia: Paweł Iwaniuk Film dokumentalny o II Inspektoracie Zamojskim Armii Krajowej to dokument opatrzony naukowym komentarzem i wzbogacony fabularyzowanymi inscenizacjami. Przedstawia historię działalności tej formacji jak również jej genezę. Poza szeroką genezą powstania w Polsce II konspiracji, przedstawiono sylwetkę twórcy i dowódcy II Inspektoratu Mariana Pilarskiego Jara i jego najbliższych współpracowników. 01:40 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - UKRYTE GNIAZDO DYNASTII Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Wykonawcy: Maciej Gudowski Tym razem autorzy cyklu dokumentalnego wraz z naukowcami poszukują prawdziwego miejsca narodzin dynastii Piastów. Czy faktycznie jest nim Gniezno, czy może gród w Kaliszu - Zawodziu. Naukowcy różnych specjalności: archeolodzy, dendrochronolodzy, historycy przedstawiają argumenty za i przeciw obu tym koncepcjom. Dzięki animacjom komputerowym widzowie przenoszą się w czasy Mieszka I, by śledzić tajniki życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu oraz poznawać wielkie wydarzenia polityczne owych czasów, mające wpływ zarówno na żyjących wówczas ludzi, jak i na przyszłość. 02:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NADWORNEGO ARTYSTY PREZYDENTA UZBEKISTANU Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Sirodżidinem - artystą, który zajmuje się sztuką użytkową w drewnie i mieszka w stolicy Uzbekistanu - Taszkiencie.