TVP Historia Wtorek, 26.01.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1788 - pierwszy transport więźniów do Sydney; 1905 - w kopalni w Pretorii znaleziono największy diament świata; 1947 - Maria Dąbrowska o "Zakazanych piosenkach"; 1984 - sejm uchwalił restrykcyjne prawo prasowe; 07:25 BODO - ODC. 11 Serial biograficzny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Patrycja Kazadi, Piotr Żurawski, Józef Pawłowski, Roma Gąsiorowska - Żurawska, Wojciech Solarz, Eryk Kulm, Bartłomiej Kotchedoff, Piotr Głowacki, Anna Próchniak, Anna Pijanowska odc. 11 Pobyt Reri w Polsce staje się coraz bardziej uciążliwy, wszystko się komplikuje. Dziewczyna zbyt często zagląda do kieliszka i wszczyna awantury. Na dodatek do Warszawy przyjeżdża Ada. Bodo staje przed bardzo trudnym wyborem. 08:45 HISTORIA POLSKI - KOBIETY Z AUSCHWITZ Reportaż, 37 min, Polska, 2004 Autor: Marcin Sępiak Wspomnienia byłych więźniarek KL Auschwitz-Birkenau. Cztery kobiety: Zofia Posmysz-Piasecka, Hanna Polarczyk, Alina Dąbrowska oraz Maria Chodwikiewicz opowiadają swoje bardzo osobiste historie związane z pobytem w obozie koncentracyjnym. W filmie przedstawione zostaną między innymi wstrząsające przeżycia związane z pobytem na rewirze (szpitalu obozowym), czy przymusowym odwszawianiem. 09:35 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:25 W ODMĘTACH RAVENSBRUCK Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski Scenariusz: Marek Zając, Joanna Zając Zdjęcia: Mirosław Krzyszkowski, Manuel Frauendorf Muzyka: Krzysztof Odrobina Filmy "W odmętach Ravensbruck" i "W czeluściach Gusen" tworzą dyptyk dokumentalny. Tragizm rzeczywistości niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych został w nich pokazany z perspektywy kobiet i mężczyzn, którzy doznali cierpień, przekraczających granice ludzkiej wyobraźni. KL Ravensbrück położony nad idyllicznym jeziorem, gdzie przed wojną odpoczywali berlińczycy. A potem największy w III Rzeszy obóz koncentracyjny dla kobiet, w którym najliczniejszą grupę stanowiły Polki. Rytm wyznaczały mordercza praca i głód, przemoc i wszechobecna śmierć. Przerażających obozowych dni i nocy nie jest w stanie oddać żadna forma sztuki. Dlatego głos oddajemy więźniom, ich wrażliwości i woli przetrwania. 11:15 WOJOWNICY CZASU - GWIAŹDZISTA ESKADRA, CZYLI LWÓW 1919 - 1920 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Jan Gajewski Muzyka: Piotr Matuś, Igor Awdiejew, Krzysztof Ridan Ten odcinek "Wojowników czasu" dedykowany jest historii polskich lotników z "Gwiaździstej eskadry". Panuje powszechne przekonanie, że rozegrana w 1920 roku wojna polsko - bolszewicka była ostatnim wielkim konfliktem, w którym tak ogromną rolę odegrała kawaleria. Warto jednak pamiętać, że do polskiego zwycięstwa przyczynili się jednak również kawalerzyści podniebnych dróg - piloci. Powstałe u progu polskiej niepodległości lotnictwo w sposób bezprecedensowy przyczyniło się wówczas do powstrzymania wyzwolicielskiego pochodu na wschód sowieckich armii. Historia i tradycje polskich zwycięstw i polskich formacji wojskowych na przestrzeni tysiąclecia odżywają dziś dzięki entuzjastom - rekonstruktorom, kolekcjonerom i poszukiwaczom. Cykl pokaże historie ludzi i przedmiotów - egzemplarzy starej broni, historii zapomnianych bitew, które teraz zyskują nowe życie. Każdy odcinek opowie historię broni lub bitwy i człowieka bądź grupy ludzi, którzy pasjonując się historią, odtwarzają ją możliwie wiernie i widowiskowo. Każda z opowiadanych historii dzięki obecności wątku historycznego zawierającego komentarz oraz ikonografię, będzie mieć, prócz wartości sentymentalnej i patriotycznej, także walor edukacyjny. 11:55 CZAS HONORU - ODC. 17 "SERWUS, PANOWIE" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Magdalena Różczka, Daniel Olbrychski Michał rozpoczyna zbieranie informacji o oficerach Abwehry. Janek przygotowuje zaproszenia ślubne. Bronek wciąga do współpracy Antka. Sajkowski próbuje dostać pracę na budowie. Grażyna mówi Helenie, że Wanda jest na liście osób wywożonych do Oświęcimia. Podsuwa jej pomysł przekupienia niemieckiego urzędnika z Szucha. Helena prosi Bronka, by ten pomógł jej załatwić pieniądze. Bronek postanawia porozmawiać z dawno niewidzianym ojcem, właścicielem odlewni metali kolorowych. Władek spotyka się z Marią przy grobie Czesława. Siebie obwinia o śmierć ojca. Lena mówi Jankowi, że ktoś ją śledzi. Janek zdradza Lenie tajniki fałszowania dokumentów. Nie podoba się to jego łączniczce, Krysi. Michał zleca Hani obserwacje Halbego. Hania, robiąc zdjęcia pod siedzibą Abwehry, zostaje zatrzymana przez patrol. Mosler proponuje Sajkowskiemu posadę dozorcy. Kwapisz zaczyna szantażować Janka. Żąda 5 tys. złotych za milczenie na temat Leny. Władek dowiaduje się, że jego współlokator Nowotnik jest konwojentem Reichsbanku. Schneider próbuje uwieść Wandę. Rainer i Halbe wpadają na pomysł zamontowania podsłuchu w warszawskiej kawiarni. Kierowanie lokalem proponują dawnemu współpracownikowi Karola, Woźniakowi. 12:55 KOMEDA, KOMEDA Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2012 Reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk, Marek Hendrykowski Film dokumentalny "Komeda, Komeda" poświęcony jest wybitnemu twórcy muzyki jazzowej Krzysztofowi "Komedzie" Trzcińskiemu. Film ukazuje genialnego kompozytora, łącząc go z obrazem miasta, z którego artysta i które ukształtowało jego wrażliwość oraz muzyczną wyobraźnię. 14:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ANNA BRETOŃSKA, KRÓLOWA FRANCJI (ANNE OF BRITTANY) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Anna Bretońska, królowa Francji. Księżna Anna z Bretanii urodziła się w Nantes w roku 1477. Jest jedyną kobietą w historii Francji, która była dwukrotnie królową. Na przełomie średniowiecza i renesansu o jej rękę zabiegali władcy Niemiec i Francji. Dzięki małżeństwu z francuskim królem Karolem VIII, a następnie z Ludwikiem XII połączyła Bretanię z Francją. Burzliwe panowanie Anny z Bretanii było osadzone w legendarnych budowlach: od Nantes - stolicy Bretanii, po najpiękniejsze zamki położone nad najdłuższą z francuskich rzek - Loarą: Langeais, Amboise i Blois. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji publicznej, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej, jednocześnie prezentując bogactwo europejskiego dziedzictwa kultury. 16:05 EKSPERTYZA - BADANIE SZCZĄTKÓW GENERAŁA SIKORSKIEGO Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Ponowna ekshumacja szczątków generała Władysława Sikorskiego w listopadzie 2008 roku miała dać odpowiedź na szereg nasuwających się od lat wątpliwości. Czy generał został otruty lub zastrzelony przed znalezieniem się na pokładzie liberatora? Czy też jego śmierć nastąpiła w wyniku katastrofy lotniczej? Krakowski Instytut Ekspertyz Sądowych wspólnie z m.in. Zakładem Medycyny Sądowej CM UJ przeprowadził szereg badań kryminalistycznych, w tym: toksykologicznych i genetycznych. Przebadano szczątki generała, ustalono nawet gatunek drewna, którego elementy znaleziono wbite w czaszkę Sikorskiego. Stworzono też jego tzw. portret przyżyciowy. Zamierzano ustalić wygląd generała tuż przed śmiercią. Antropolog z IES zweryfikował w ten sposób metodę stosowaną przez sobie podczas wcześniejszych badań. Czy o śmierci generała Sikorskiego wiemy już wszystko? 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 199 ZBRODNIA WRZEŚNIOWA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kolejna sowiecka zbrodnia. W siedemnastym dniu wojny polsko - niemieckiej, ze wschodu uderzyli Sowieci. Na rubieżach Rzeczypospolitej skrzyżowały się wtedy dwa wielkie szlaki odwrotu polskich oddziałów. Jedne, jak Korpus Ochrony Pogranicza, ruszyły, by wesprzeć walczącą Warszawę. Inne, forsownymi marszami zmierzały na przedmoście rumuńskie, skąd miało wyjść polskie kontruderzenie, rozstrzygające losy zmagań. Rozpoczęło się też polowanie na rozproszone grupki polskich żołnierzy. Myśliwymi byli miejscowi chłopi, urządzający zasadzki po drogach. W zbrodniczym dziele miejscowi konkurowali z Armią Czerwoną, a liczbowego rezultatu tej rywalizacji nie poznamy zapewne nigdy. Niemiej mimo upływu lat ciągle ujawniane są nieznane fakty. Dziś też zamierzamy tak uczynić, a opowieść zaczynamy w Bieszczadach, a dokładnie w Krościenku, na granicy z Ukrainą. 17:10 HISTORIA POLSKI - SZRAJBERKA Z AUSCHWITZ Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Jan Gajewski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Dokument o historii życia Zofii Posmysz, więźniarki Auschwitz i Ravensbruck, pisarki i poetki, autorki m.in. opowiadania "Pasażerka" będącego kanwą scenariusza filmu Andrzeja Munka. Zofia Posmysz (rocznik 1923), pomimo swoich lat aktywnie działa na rzecz ofiar obozów zagłady, uczestnicząc w warsztatach dla młodzieży niemieckiej i polskiej, podczas których opowiada o horrorze obozowego życia oraz o przebaczeniu i pojednaniu. 18:15 #DZIEDZICTWO - OBYWATELE Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2017 Autor: Piotr Legutko Zdjęcia: Piotr Trela Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Dyskusja, w odniesieniu do wystawy, koncentruje się wokół tych wszystkich, którzy tworzyli polskie dziedzictwo i dla których ono było wyborem i chęcią utożsamiania się z nim. W tej kategorii "mieszczą się wizerunki rozmaitych narodów i grup etnicznych tworzących natione Polonus (...), którzy uznali się za polskich obywateli, dowodząc, jak atrakcyjne okazywało się dla nich polskie dziedzictwo. Tak patrząc, można na dowód wybierać każdy z obrazów: - pokazujących przeróżnych anonimowych Polaków od chłopów przez mieszczan, robotników i grup stanowiących o kolorycie polskiej ziemi jak Cyganie czy górale; - pokazujących wybitnych Polaków ze świata nauki, polityki, kultury i sztuki, religii - pokazujących Polaków przeróżnego pochodzenia - polskiego, litewskiego, ormiańskiego, żydowskiego, ukraińskiego; - pokazujących polskich królów, legendarnych władców i wybitnych monarchów oraz rycerstwo; 18:50 BODO - ODC. 12 Serial biograficzny, 53 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Kownacka (Obsada), Michał Rosa, Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Piotr Żurawski, Józef Pawłowski, Wojciech Solorz, Eryk Kulm, Bartłomiej Kotschedoff, Anna Próchniak, Anna Pijanowska, Adam Fidusiewicz, Szymon Czacki odc. 12 Bodo realizuje jeden z najwybitniejszych przedwojennych filmów "Strachy". Zdobywa serca publiczności, występując wspólnie z Dymszą. Największą radość sprawia mu jednak przyjazd Ady, która decyduje się na rozstanie z Hansem. 22:00 PO PRLU - ZABÓJSTWO GENERAŁA MARKA PAPAŁY Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadzący) Program analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, Jerzym Jachowiczem, znanym dziennikarzem śledczym, rozmawia o zabójstwie komendanta głównego policji Marka Papały, który został zamordowany w czerwcu 1998 roku. Sprawcy tej zbrodni nie udało się schwytać. Gość: Jerzy Jachowicz 22:40 VIRTUTI Dramat wojenny, 106 min, Polska 1989 Scenariusz i reżyseria: Jacek Butrymowicz Zdjęcia: Włodzimierz Precht Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Kazimierz Wysota, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Buczkowski, Maciej Góraj, Krzysztof Jędrysek, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Stachowski, Józef Nalberczak, Stanisław Niwiński, Dorota Pomykała, Lech Łotocki, Piotr Komorowski i inni Akcja "Virtuti" toczy się w drugiej połowie września 1939 roku, niedaleko od Bugu. Opowiada o kilkunastu godzinach z życia młodego oficera rezerwy, dowódcy rozbitego oddziału, który na drodze do niemieckiej niewoli jest świadkiem ścierania się przeciwstawnych postaw i racji. Reżyser z upodobaniem stawia swoich bohaterów przed wyborami, które ich przerastają, burzą dotychczasową hierarchię wartości, uświadamiają tragizm żołnierzy Września, skazanych na chaotyczną walkę z przeważającymi siłami nieprzyjaciela. Pozostawieni samym sobie, rozproszeni stawiają sobie pytania, na które bezskutecznie szukają odpowiedzi. Wartością filmu są monochromatyczne, zamglone plenery, podkreślające daremność i beznadziejność walki z najeźdźcą. Zwraca też uwagę brak patosu i narodowo - patriotycznej frazeologii w ukazaniu tragedii Września 1939 roku. Dzięki temu bohaterowie "Virtuti" stają się bardziej ludzcy i bliżsi widzowi. 00:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 199 ZBRODNIA WRZEŚNIOWA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kolejna sowiecka zbrodnia. W siedemnastym dniu wojny polsko - niemieckiej, ze wschodu uderzyli Sowieci. Na rubieżach Rzeczypospolitej skrzyżowały się wtedy dwa wielkie szlaki odwrotu polskich oddziałów. Jedne, jak Korpus Ochrony Pogranicza, ruszyły, by wesprzeć walczącą Warszawę. Inne, forsownymi marszami zmierzały na przedmoście rumuńskie, skąd miało wyjść polskie kontruderzenie, rozstrzygające losy zmagań. Rozpoczęło się też polowanie na rozproszone grupki polskich żołnierzy. Myśliwymi byli miejscowi chłopi, urządzający zasadzki po drogach. W zbrodniczym dziele miejscowi konkurowali z Armią Czerwoną, a liczbowego rezultatu tej rywalizacji nie poznamy zapewne nigdy. Niemiej mimo upływu lat ciągle ujawniane są nieznane fakty. Dziś też zamierzamy tak uczynić, a opowieść zaczynamy w Bieszczadach, a dokładnie w Krościenku, na granicy z Ukrainą. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 2 Magazyn, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim przygotowaniom do lądowania w Normandii.