TVP Historia Niedziela, 31.01.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 31 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1901 - premiera "Trzech sióstr" Antoniego Czechowa; 1943 - kapitulacja wojsk generała Friedricha Paulusa pod Stalingradem; 1976 - do Sejmu wpływa "Memoriał Stu Jeden"; 1977 - otwarcie Centrum Pompidou w Paryżu. 06:45 HELENKA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Autor: Julita Wołoszyńska - Matysek Reżyseria: Julita Wołoszyńska - Matysek Historia ostatnich lat życia młodej świeckiej misjonarki Heleny Kmieć, która w styczniu 2017 roku w Boliwii w Cochabambie została bestialsko zamordowana. Przebywała tam jako wolontariuszka misyjna w domu sióstr służebniczek dębickich, w prowadzonej przez nie ochronce dla dzieci. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 4/10 - PRZEPRAWA Serial przygodowy, historyczny, 50 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Elżbieta Starostecka i inni Pułkownik Dowgird pojedynkuje się z rotmistrzem Zarembą. Długo ważą się losy walki, wreszcie pan Krzysztof zwycięża. Zostawia Zarembę żywego, z szablą, ale bez konia. Obaj z Kacprem ruszają w dalszą drogę. W klasztorze, w którym zatrzymują się na odpoczynek, dogania ich oddział Knothego. Zbiegom pomagają wędrowni komedianci. Udaje im się wymknąć z potrzasku i schronić w pobliskiej karczmie. Ale rajtarzy są tuż, tuż. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GOTOWANIE NA DZIKO Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zaprosi widzów na opowieść o gotowaniu na dziko. Jeszcze do niedawna niemal każda polska książka kulinarna zawierała liczne przepisy na potrawy tzw. na dziko. Przyczyną takiego stanu rzeczy był fakt, że tak ceniona w dawnej kuchni polskiej dziczyzna stawała się z biegiem lat coraz bardziej produktem rzadkim i odświętnym. Twórcom tych przepisów, chodziło o to, by smakowi mięsa hodowlanych zwierząt nadać specyficznego aromatu dziczyzny. Zazwyczaj wykorzystywano tu długie bejcowanie mięsa w octowych zalewach, bogatych w kojarzące się z lasem przyprawy, takie chociażby, jak jałowiec. Karol pokaże, że można uzyskać dziki smak potraw, bez konieczności długiego bejcowania. Przygotuje roladę z ligawy wołowej aromatyzowaną leśnymi przyprawami, długo duszoną w sosie z czerwonego wina. Będzie również sandacz pieczony na wędzonym boczku z dzika, podany z leśnymi grzybami. 10:30 KAMPINOSKI PARK NARODOWY-Z ŁOSIEM W HERBIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Autor: Piotr Pukos Reżyseria: Włodzimierz Kuligowski Scenariusz: Piotr Pukos, Włodzimierz Kuligowski Dokumentalny film przyrodniczy o Kampinoskim Parku Narodowym. Autorzy przedstawili w nim najcenniejsze walory przyrody ożywionej i nieożywionej w Puszczy Kampinoskiej. Ukazano wszelkie aspekty funkcjonowania KPN: z jednej strony jego społeczną funkcję, z drugiej problemy, z jakimi boryka się na co dzień (pożary, kłusownictwo, itp.). Film ukazuje unikatowy twór przyrodniczy, jakim jest KPN, wpisany w tradycję, kulturę i historię regionu. 11:20 SZLAK NADZIEI - /5/ Reality show, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy wyprawy przemierzają ośnieżone góry Tien - szan w Kazachstanie. Dalsza część szlaku nadziei prowadzi grupę do miejscowości Dolinka w pobliżu Karagandy. Wizyta w jednym z największych stalinowskich łagrów stanowi dla nich ogromne przeżycie. Kolejny wieczór ekipa spędza w serdecznej gościnie u mieszkającej w Karagandzie Polonii. Wzruszające spotkanie z panem Wiktorem na długo pozostanie w pamięci całej szóstki. 14:15 W PUSTYNI I W PUSZCZY - CZ. 2 Film przygodowy, 91 min, Polska, 1973 Reżyseria: Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tomasz Mędrzak, Monika Rosca, Stanisław Jasiukiewicz, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Ahmed Marei, Ahmet Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki Dalszy ciąg opowieści o przygodach Stasia i Nel - bohaterów popularnej powieści Henryka Sienkiewicza i zrealizowanego na jej podstawie filmu. W czasie wędrówki przez sawannę pełną dzikich zwierząt pewnej burzliwej nocy lwy pożerają konie. W zawalonym skałami wąwozie dzieci znajdują wygłodniałego słonia, na którym będą dalej podróżować. Nadają mu imię King. W ogromnym baobabie przeczekują porę deszczową. Nel zapada na malarię. Staś odnajduje obóz umierającego podróżnika i geografa Samuela Lindego, który oddaje mu zapasy lekarstw i amunicji oraz instruuje, w którym kierunku wędrować. Na wioskę murzyńską napadają handlarze niewolników, Staś pomaga pokonać napastników. Wdzięczni mieszkańcy wioski wyprawiają dzieci w dalszą drogę. Kiedy wyczerpana brakiem wody i wędrówką gromadka błądzi po pustyni - Staś dostrzega na horyzoncie sylwetki ludzi. Daje znaki strzałami ze sztucera. W odpowiedzi widzi wystrzelone race. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 5 GIGANCI STAROŻYTNOŚCI Teleturniej, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Giganci historii to teleturniej dedykowany miłośnikom historii. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. Pascal mawiał, że gdyby nos Kleopatry był krótszy, inny byłby bieg historii. W teleturnieju Giganci historii liczą się fakty, a nie przypuszczenia. W tym odcinku to fakty dotyczące historii antycznego świata. 18:00 NOCE I DNIE - ODC. 10/12 - RODZIMY SIĘ I UMIERAMY A ŻYCIA WCIĄŻ WYSTARCZA. Serial historyczno-obyczajowy, 56 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas, Mieczysław Milecki i inni Niechcicowie sprzedają Anzelmowi Ostrzeńskiemu plac w Kalińcu zakupiony za pieniądze otrzymane w spadku. Wkrótce wychodzi na jaw, że Anzelm ich oszukał. W Serbinowie umiera zaprzyjaźniony z Niechcicami proboszcz, a w Kalińcu - Juliusz Ostrzeński. Wszystkich zasmuca też wiadomość o sprzedaży Serbinowa. Bogumił musi opuścić stare kąty. Kupuje mały majątek Pamiętów, który trzeba urządzać na nowo. I znów nadchodzi bulwersująca wiadomość - nowy właściciel Serbinowa, Owrucki, został zamordowany w pociągu. 19:10 GWIAZDY PRZEDWOJENNEGO KINA ALBO FILM DŹWIĘKOWY W II RP Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Zdjęcia: Jan Klima Ubrani we fraki muzycy Jazz Bandu zaczynają grać. Ich koncert stanowi muzyczny podkład i leitmotiv filmu. Eksperci przeprowadzają nas przez etapy rozwoju polskiego kina przedwojennego, koncentrując się na wybitnych osobowościach, gwiazdach aktorskich i reżyserskich. Materiał ilustrowany fotosami z epoki i fragmentami najstarszego zachowanego filmu polskiego "Pruska kultura". Małgorzata Hendrykowska opowiada jak odnalazła ten film w 2000 roku W etap kina niemego wprowadza nas Stanisław Janicki (W starym kinie). Kolejni eksperci przywołują sylwetki pierwszych rodzimych gwiazd filmowych - Jadwigi Smosarskiej, Eugeniusza Bodo, Adolfa Dymszy. Śledzimy ich kariery, przywołując najciekawsze fragmenty filmów z ich udziałem. Dowiadujemy się, jakim wyzwaniem było dla nich pojawienie się dźwięku w filmie, co prowadzi nas w stronę piosenki, która w przedwojennym polskim kinie stanowiła niemal nieodzowny element filmu (czego dowodem jest kariera Hanki Ordonówny). Dowiadujemy się jak postrzegane były ówczesne gwiazdy, jaki był ich status społeczny, jak wyglądało ich życie prywatne. Spośród aktorów tamtych czasów, dwoje zrobiło międzynarodową: Pola Negri, która grała m.in. w Hollywood oraz śpiewak Jan Kiepura. Opowiadamy o meandrach ich losów zawodowych i prywatnych. Życiorysy przedstawianych bohaterów miały jeden wspólny mianownik: ich świetnie zapowiadające się kariery przerwała wojna. Kto z nich odznaczył się bohaterstwem? Komu udało się przeżyć i dalej występować w filmach? Przy pomocy ekspertów próbujemy dokonać całościowej oceny przedwojennej kinematografii, rozważając popularną opinię, że przed wojną mieliśmy znakomitych aktorów, ale filmy nie dorastały do ich poziomu. Próbujemy zweryfikować to stwierdzenie, szukając w tamtych filmach ponadczasowych wartości. 20:20 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 1/5 ZAGADKOWA ŚMIERĆ HESSA (ODC. 1/5 THE HESS ENIGMA) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Cykl dokumentalny (5 odcinków) Co się stało ze składem pociągu, zawierającym nazistowskie złoto? Ile prawdy jest w plotce, że osobisty lekarz Hitlera stopniowo go truje lekami? Co się stało z zaginionym okrętem podwodnym U - 513? Dlaczego zastępca Hitlera Rudolf Hess odbył fatalny lot do Wielkiej Brytanii w 1941 roku? To tylko niektóre z pytań, na które starają się odpowiedzieć twórcy serii na podstawie ostatnio odkrytych dokumentów i archiwaliów. 21:25 15:10 DO YUMY (3:10 TO YUMA) Film fabularny kinowy, 88 min, USA, 1957 Reżyseria: Delmer Daves Aktorzy: Glenn Ford, Van Heflin, Felicia Farr, Henry Jones (3.10 TO YUMA) Western, 88 min, USA 1957 Reżyseria: Delmer Daves Scenariusz na podstawie opowiadania Elmore'a Leonarda: Halsted Welles Aktorzy: Glenn Ford, Van Heflin, Felicia Farr, Leora Dana, Henry Jones, Richard Jaeckel, Robert Emhardt, Sheridan Comerate, George Mitchell i inni Ambitny "western psychologiczny", wymieniany wśród najlepszych, jakie powstały w latach 50. i jeden z ciekawszych w historii tego gatunku. Do legendy przeszła także piosenka z tego filmu autorstwa Neda Washingtona i George'a Duninga w wykonaniu Frankiego Laine'a. Porównywane często do Oscarowego "W samo południe" Freda Zinnemanna dzieło Delmera Davesa odwołuje się do podobnego schematu fabularnego: samotny przedstawiciel prawa musi stawić czoło kowbojskiej bandzie, której szefa ma dostarczyć do więzienia stanowego w innym mieście. Ale Daves, uchodzący raczej za wroga mitologii westernu, pozwolił sobie na idące znacznie dalej niż w tamtym westernie urealnienie postaci. O ile szeryf Bill Kane z filmu Zinnemanna kierował się honorem i troską o spokój swego miasteczka, o tyle bohater Davesa, ubogi farmer Dan Evans, nie świadczy swych usług bezinteresownie. Gdy grupie łowców głów udaje się schwytać groźnego rewolwerowca Bena Wade'a, Dan Evans i miejscowy pijaczek Alex Potter podejmują się eskortowania go aż do więzienia w Yumie. Dan wie, że dostanie za to 200 dolarów, które są mu potrzebne do zbudowania urządzenia nawadniającego pole. Gdyby miał takie urządzenie, lub gdyby ktoś w miasteczku pożyczył mu pieniądze, o co bezskutecznie prosi wszystkich dookoła, nigdy by się nie zdecydował na tak niebezpieczny krok. Jednak studnia to dla jego rodziny sprawa życia lub śmierci, gdyż w okolicy od trzech lat nie spadła kropla deszczu. Potter i Evans zabierają najpierw Wade'a do miasteczka Contention City, gdzie znajduje się stacja kolejowa. Ale pociąg przyjeżdża tam raz dziennie i godziny dzielące ich od wyznaczonej "rozkładem" 15.10 obaj konwojenci mają spędzić w hotelowym pokoju, pilnując więźnia. Banda Wade'a szybko odkrywa miejsce pobytu swego przywódcy i postanawia go odbić. Rewolwerowcy zabijają Pottera i otaczają hotel. 23:05 ARCHIWISTA - ODC. 8 Serial kryminalny, 42 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Żak, Robert Wichrowski Scenariusz: Dominik W.Rettinger, Piotr Rzepka, Katarzyna Górtat-Rzepka Zdjęcia: Jakub Stolecki Aktorzy: Henryk Talar, Paulina Gałązka, Mirosław Zbrojewicz, Rafał Mohr, Mateusz Kmiecik, Maria Gładkowska, Sylwia Juszczak, Beata Fido, Angelika Kurowska, Jan Wieczorkowski, Cezary Iber, Aleksandra Prochownik, Marta Walesiak, Filip Tecław, Monika Szalaty Komendant (Mirosław Zbrojewicz) i jego zastępca (Rafał Mohr) mają pretensje do archiwistów, że jeszcze nie skończyli pracy nad cyfrową kartoteką. Postanawiają dać im nadzorcę. Zostaje nim Tomek (Mateusz Kmiecik). Policjant jest wściekły, bo miał zajmować się sprawą zaginięcia majętnej wdowy, Stefanii Klubowicz (Marta Walesiak). Według relacji jej przyjaciółki (Diana Kadłubowska), kobieta wyjechała z nowo poznanym mężczyzną do Indonezji i kupiła tam hotel. Niedawno go sprzedała i wtedy mocno ograniczyła kontakty z bliskimi. Wysyła tylko maile. Henryk (Henryk Talar), słysząc nazwisko wybrańca Stefanii, przypomina sobie sprawę sprzed lat. Karol Rawski (Jan Wieczkorkowski) został oskarżony o uwiedzenie pięciu kobiet. Mikos spotyka się z jedną z nich, Magdaleną Babicz (Monika Szalaty). Tamtą sprawę prowadził komendant, któremu wprawdzie nie udało się skazać Karola, ale sprawił, że ten stracił cały majątek. Archiwiści dochodzą do wniosku, że Stefania mogła być kolejną ofiarą Rawskiego. W czasie rozmowy z Tomkiem i Zuzą (Paulina Gałązka) Karol wyjaśnia, że postanowił zmienić swoje życie. Później policjanci rozmawiają z Lucyną, która jest zaskoczona, że przyjaciółka sprzedała hotel w Azji, a teraz chce się pozbyć apartamentu w Polsce. Sprzedażą zajmuje się jej brat (Cezary Iber), z którym zawsze miała napięte stosunki. Henryk podszywa się pod potencjalnego kupca i spotyka się z Łukaszem Klubowiczem. Kilka godzin później Tomek dowiaduje się od specjalistów IT, że wprawdzie nie mogą ustalić dokładnego adresu IP komputera, z którego Stefania przez ostatnie pół roku wysyłała maile, ale jednego są pewni znajduje się on na terenie Polski. Stachura zwraca się do komendanta o pomoc w uzyskaniu dostępu do list pasażerów podróżujących między Indonezją i Polską. Mirosław się zgadza, ale kierowanie śledztwem powierza aspirant Dąbrowie (Angelika Kurowska). Niebawem Zuza i Henryk odwiedzają Łukasza, a Tomek oraz Julka jadą do Karola. Kilka godzin później policjanci i archiwiści są świadkami tajnego spotkania Klubowicza, Rawskiego oraz Natalii (Aleksandra Prochownik), którą wcześniej widzieli w mieszkaniu Stefanii. Po ich doniesieniach prokurator (Beata Fido) decyduje się na aresztowanie wszystkich podejrzanych. 00:05 PRZEMYŚL - ZŁAMANE MARZENIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Magierski Scenariusz: Tomasz Magierski Zdjęcia: Maciej Magowski Arianka Spiegel jest cudownym dzieckiem, nazywana przez prasę polską Shirley Temple. W wieku lat siedmiu występuje na scenie "Cyrulika Warszawskiego", grając na fortepianie, śpiewa i recytuje wiersze między innymi Tuwima i Brzechwy. Arianka gra też epizody w paru polskich przedwojennych filmach, między innymi w "Gehennie" Michała Waszyńskiego. Ma 9 lat, kiedy wybucha wojna. Starsza o sześć lat Renia jest niebywale wrażliwa, skryta i romantyczna. Od stycznia 1939 roku pisze swój pamiętnik, w którym zamieszcza wspaniałe wiersze, czasem miłosne, a czasem inspirowane rzeczywistymi wydarzeniami. 700 - stronicowy dziennik opisuje jej samotność, pierwszą miłość, życie codzienne, najpierw podczas sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji Przemyśla. Oddaje okrucieństwa i poniżenia doświadczane w przemyskim getcie. Renia pisze do ostatniego dnia swojego życia. Dwa tygodnie po skończeniu 18 lat, pojedynczym strzałem, zostaje zamordowana na ulicy Przemyśla. Arianę ratuje z getta chłopak Reni. Do Warszawy, do mamy przewozi ją ojciec koleżanki z klasy, który jak dzisiaj wiemy, pracował z oddziale Żegoty w Przemyślu. W Warszawie zostaje ochrzczona i umieszczona w stosunkowo bezpiecznym klasztorze urszulanek. Matka na aryjskich papierach pracuje w biurze Hotelu Europejskiego. Poznaje tam niemieckiego oficera, który się w niej zakochuje i wysyła ją razem z córką do bezpiecznej wtedy jeszcze Austrii. Dzieje się to tuż przed wybuchem powstania warszawskiego. W Austrii zostają wyzwolone przez Amerykanów. Chłopak Reni przeżył obóz w Oświęcimiu i po wojnie doprowadził to tego, że dziennik Reni wrócił do jej siostry, obecnie mieszkającej w Nowym Jorku. To dzięki niemu mamy szansę tę historię opowiedzieć w całości. 01:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA KOMINIARZA W PETERSBURGU Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Wołodią, który od piętnastu lat wykonuje zawód kominiarza. Spotkanie z kominiarzem jest pretekstem do pokazania architektury Petersburga i stanu zabytkowych kamienic z czasów Piotra I.