TVP Historia Czwartek, 04.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 LUTEGO ODC. 462 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1921 - reaktywacja po zaborach Orderu Orła Białego; 1938 - premiera "Królewny Śnieżki" Walta Disneya; 1945 - początek niesławnej Konferencji w Jałcie; 1957 - "Nautilus", pierwszy okręt podwodny o napędzie atomowym wyrównał rekord z powieści Juliusza Verne'a, przepływając pod wodą 20 tysięcy mil; 07:20 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 5 - OBERWANIE CHMURY Serial historyczny, obyczajowy, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna Lipiec 1919 rok. Gazeta prowadzona przez trzy siostry odnotowuje dramatyczny spadek sprzedaży. Na dodatek zbliża się termin porodu Lali. Narzeczony Maryni, Szymon, wciąż nie może wrócić z frontu do domu, tak jak wielu innych polskich oficerów. Wojna polsko - bolszewicka potrwa jeszcze ponad rok. Lala nie może znieść atmosfery skandalu wokół jej ciąży. Obwinia ojca, choć nie chce mu powiedzieć prawdy o ojcu swojego dziecka. Wsiada w pierwszy lepszy pociąg, by uciec jak najdalej od Krakowa. W pociągu zaczyna rodzić. Pomocy udziela jej doktor Przypkowski, w którego domu w Jędrzejowie znajduje opiekę. Anna, która jej towarzyszy, namawia ją do jak najszybszego kontaktu z ojcem dziecka. W domu Przypkowskich Lali udaje się przeprowadzić wywiad z nieoczekiwanym gościem - Komendantem. W redakcji Doster obejmuje rządy silnej ręki. Młody, uparty dziennikarz, 20 - letni Michał Górski - Wilczek, dzięki małemu szantażowi uzyskuje zgodę wydawcy na pracę w Iskrze. Doster zatrudnia również Rudolfa Katznera. 08:55 HISTORIA POLSKI - TELEWIZJA 81. WERYFIKACJA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2006 Scenariusz: Barbara Rogalska, Nina Makowiecka Zdjęcia: Grzegorz Szczygielski Muzyka: Marianna Zając Wydarzenia sierpnia 1980 roku spowodowały prawdziwą rewolucję w całkowicie dotychczas podporządkowanym PZPR Komitecie do Spraw Radia i Telewizji. Powstała "Solidarność", do której należało bardzo wielu dziennikarzy, buntowali się członkowie PZPR, odżyło Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i inne organizacje. Zmieniał się program. Powstało wiele filmów i programów, o których jeszcze kilka miesięcy wcześniej nawet nie można by marzyć. W zespole Fakt realizowano reportaże ukazujące prawdę o sytuacji w kraju i społeczeństwie. W studiach pojawili się nigdy wcześniej niewidziani pisarze, aktorzy, poeci. "Można było być dumnym z tego, że jest się dziennikarzem. Napisy na murach"Telewizja kłamie"nie dotyczyły mnie i mojej ekipy" - mówi w filmie "Telewizja 81" reporterka Łucja Klimas. Za tę wolność przyszło dziennikarzom telewizyjnym drogo zapłacić. Z chwilą ogłoszenia stanu wojennego większość z nich znalazła się na ulicy, bez możliwosci pracy w zawodzie. Wiele osob internowano. Sporą grupę zmuszono do emigracji. Weryfikacja dziennikarzy telewizyjnych miała szczególnie burzliwy przebieg. O tych wszystkich wydarzeniach opowiada film Barbary Rogalskiej i Niny Makowieckiej. Przed kamerami o swoich przeżyciach z tamtego okresu opowiadają znani dziennikarze: Andrzej Bober, Stefan Bratkowski, Marta Piszczatowska, Halina Bińczak, Maciej Wierzyński, Łucja Klimas, Piotr Załuski, Paweł Sosnowski, Jacek Snopkiewicz i inni. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Czy Polska mogła odwrócić kataklizm, jaki spadł na nią 1 września 1939 roku, uniknąć zagłady 6 milionów obywateli, zniszczenia stolicy, wielu miast, miasteczek i wsi, ogromnych strat w gospodarce? Wydawałoby się, że wobec przygniatającej przewagi wroga - nie. Bogusław Wołoszański, analizując to, co działo się wówczas w naszym kraju - ruchy wojsk i działania dyplomatyczne - próbuje znaleźć odpowiedź na to pytanie. Szuka we wrześniu 1939 roku punktu zwrotnego, w którym był czas, by wydarzenia pobiegły innym torem, a bohaterem swojego kolejnego widowiska historycznego czyni generała Tadeusza Kutrzebę, dowódcę Armii "Poznań". Dla Tadeusza Kutrzeby była to trzecia wojna. W roku 1914 szedł do walki jako 28 - letni porucznik pełen przesadnego optymizmu, w roku 1920 - pełen wiary w jasną przyszłość Polski, w 1939 - z uczuciem przykrego niepokoju. Bardzo dobrze znał stan uzbrojenia i terenowego przygotowania polskiego wojska, zbyt dobrze znał jego braki, głównie w uzbrojeniu przeciwpancernym i przeciwlotniczym, aby sobie nie zdawać sprawy z trudnych warunków prowadzenia tej wojny. Broniąca Wielkopolski armia "Poznań" znalazła się pośrodku wielkich niemieckich kleszczy, które z północy i południa posuwały się w stronę Warszawy. Kutrzebę najbardziej interesował kierunek południowy, gdzie w stronę Łodzi posuwała się niemiecka 8. Armia. Była blisko obszaru jego oddziałów. Gdyby więc armia Kutrzeby, która stała bezczynnie, uderzyła z północy na 8. Armię, przyniosłoby to ogromną ulgę ponoszącej ciężkie straty Armii "Łódź". Polskie uderzenie byłoby tym potężniejsze, że Kutrzeba planował zespolenie sił swojej armii i armii "Pomorze" generała Bortnowskiego, razem 150 tysięcy żołnierzy. Ale na ten manewr Kutrzeba musiał uzyskać zgodę Naczelnego Dowództwa. Szef Sztabu Głównego, generał Stachiewicz, nie wyraził jednak zgody na realizację tego planu i w imieniu naczelnego wodza polecił Kutrzebie zarządzenie odejścia armii na ostateczną linię obrony Żnin - Gopło - Warta, przedmościa Koło - Konin. Sytuacja Armii "Łódź", której tak chciał pomóc generał Kutrzeba, stawała się coraz trudniejsza. Uderzenia niemieckich oddziałów pancernych zmusiły żołnierzy do odwrotu. Odchodzili w stronę Łodzi, ścigani przez oddziały niemieckiej 8. Armii, atakowani z powietrza, co uniemożliwiło sprawne przegrupowanie i obronę. Armia "Łódź" nie miała sił, aby zatrzymać wroga. Marszałek Rydz - Śmigły popełnił błąd. Nie pozwalając Kutrzebie na wsparcie Armii "Łódź", uniemożliwiał stworzenie silnego frontu i zatrzymanie wroga. Działał bardzo schematycznie. Ściągał armię na linię Wisły, gdzie miały okopać się i bronić, czekując na pomoc sojuszników. Co więcej, niemieckie oddziały odsłaniały swoje boki i niespodziewane uderzenie, które proponował Kutrzeba, mogło zdecydowanie zmienić sytuację. Mijał bezcenny czas, a marszałek nie dostrzegał, że brak zgody na propozycję Kutrzeby może mieć zgubny wpływ na przebieg kampanii wrześniowej. Zgodnie z rozkazem Rydza - Śmigłego Armia "Poznań" rozpoczęła odwrót z Wielkopolski w stronę Warszawy, choć generał Kutrzeba ani na chwilę nie porzucił planu uderzenia na niemieckie wojska toczące krwawe boje z Armią "Łódź". Musiał jednak wykonać rozkaz. Generał Kutrzeba zatrzymał się w dworze Mchówek koło Izbicy, gdzie miał przygotowaną bojową kwaterę. Wracał z Torunia, po rozmowie z dowódcą walczącej na północy Armii "Pomorze", generałem Władysławem Bortnowskim. Naczelne Dowództwo zmieniało decyzje. Marszałek Rydz - Śmigły zgodził się, aby armia Kutrzeby wspomogła Armię "Łódź", której sytuacja była już tragiczna. Szybko jednak ten rozkaz odwołał, nakazując odwrót Armii "Poznań" do linii Wisły. 11:00 MARIE SPRINGER TO JA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1991 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Hanna Kramarczuk Zdjęcia: Mieczysław Chudzik Muzyka: A. Fronczak Filmowa sylwetka Zofii Rylskiej - asa wywiadu AK w czasie okupacji niemieckiej. To właśnie dzięki niej i zdobytym przez nią informacjom, Anglikom udało się zlokalizować i zniszczyć słynny pancernik Tirpitz. Zofia Rylska zmarła w lipcu 1999 roku. W filmie opowiada o swojej działalności podczas wojny i życiu w konspiracji. W programie wykorzystano materiały archiwalne Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Występują: Zofia Rapp - Kochańska - Rylska /Marie Springer/, członek AK, Stanisław Jankowski - Agaton, członek AK. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 24 "PRZERWANA DEPESZA" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Margaret twierdzi, że Michał, po uwiarygodnieniu się w oczach Halbego, powinien to wykorzystać w działalności kontrwywiadu. Na Pawiaku Nina z Wandą przygotowują się do ucieczki. Bronek dostaje nowe zadanie: ma zlikwidować Rappkego. Jeden z agentów, Włodek, lokator Heleny, deklaruje jej chęć współpracy z konspiracją. Michał, razem z Halbem i Rainerem, odwiedzają Celinę w szpitalu. Celina mówi Marii, że Krzysztof to jej narzeczony. Janek prosi Michała o zlecenie obserwacji Górki. Helena wpada na trop siatki niemieckich agentów: w domu Halbego znajduje teczkę z ich zdjęciami, dokumenty, specjalne rachunki. Jedna z więźniarek, Lola, przyłącza się do ucieczki Wandy i Niny z Pawiaka. W getcie Sajkowscy zostają wyrzuceni z mieszkania i trafiają do noclegowni. Agent Włodek mówi Rainerowi o akcji z Bronkiem. Rappke szykuje obławę pod domem w Józefowie. Władkowi udaje się uciec, ale Kamil zostaje schwytany przez Niemców. 13:15 WE WŁADANIU MONSUNÓW - SUSZA ODC. 3/5 (LANDS OF THE MONSOON) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Część 3. Susza Egzotyka, przyroda i kultura południowej Azji zostały ukształtowane przez jedno z największych zjawisk na ziemi: wiatry monsunowe. Przemierzają one ten rozległy region, zamieniając suszę w potop. Życie ludzi i zwierząt zdominowane jest przez to szalejące zjawisko pogodowe. Od północnych wybrzeży Australii po najwyższe szczyty Himalajów, pustynie północnych Indii, do bujnych lasów równikowych Borneo - uczestniczymy we wspaniałej podróży przez ziemie monsunu. Po drodze poznajemy różnorodne smaki i kolory niezwykłej przyrody oraz kultur w różnych regionach. Dowiadujemy się, w jaki sposób mieszkańcy tych terenów radzą sobie z burzliwą pogodą. Film to fascynująca historia relacji między naturą a ludźmi, którzy żyją przez tysiące lat w cieniu monsunu. 14:10 Z BIEGIEM NILU - ODC. 2/4 (ODC. 2/4) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Fotograf i pisarz Levison Wood marzył o wyprawie wzdłuż Nilu, odkąd był małym chłopcem, podjął więc wyzwanie wędrówki biegiem drugiej najdłuższej rzeki świata. Wyruszył z Rwandy, dawną trasą oficerów armii brytyjskiej przez pustynie, dżungle, sawanny, góry i strefy wojny. Po drodze, żyjąc wśród napotkanych społeczności, poznaje ich życie i zwyczaje. W Rwandzie Levison i jego przewodnik Boston udają się do źródła Nilu. Stamtąd przedzierają się przez gęstą dżunglę i moczary do Tanzanii, gdzie świętują Boże Narodzenie, ozdabiając pobliskie drzewa skarpetkami i kapeluszami. W Ugandzie podróżników niezwykle gorąco wita podekscytowany tłum mieszkańców miast Kasensero i Kampala. W południowym Sudanie Levison zostaje wraz z plemieniem Mundari i ich bydłem na wyspie, gdzie bierze udział w walce zapaśniczej. W ochronie przed komarami musi posmarować włosy krowim moczem i pokryć swoje ciało odchodami krów. W Sudanie Levison spełnia dziecięce marzenia i obozuje w cieniu piramid Meroe. W Egipcie, ostatnim kraju na trasie podróży, Levison zostaje pierwszym człowiekiem, któremu pozwolono wędrować wokół jeziora Nasera. Wreszcie, po zadziwiającej podróży obejmującej ponad 5000 km, 6 krajów, około 7 milionów kroków w ciągu 9 miesięcy, Levison Wood dociera do Morza Śródziemnego. 15:10 CAŁA PRAWDA O WIKINGACH - NOWE ŚWIATY. ODC. 2/2 (THE VIKINGS UNCOVERED) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Harvey Lilley Wikingowie tworzyli swoje imperium przez 500 lat, eksplorując i dokonując wielu krwawych podbojów. Potrafili przetrwać w surowym klimacie, przesuwając granice ludzkiej wytrzymałości. Odkryli Amerykę 500 lat przed Kolumbem. Jak osiągnęli tak wielkie sukcesy? I dlaczego u szczytu swojej potęgi nagle zniknęli z zajętych wcześniej terenów? Archeolog Sarah Parcak podróżuje z wschodniego wybrzeża Szkocji do Islandii, Grenlandii i Ameryki Północnej, aby odkryć tajemnice tego rozległego Imperium Wikingów. Wykorzystując specjalistyczne zdjęcia satelitarne stanowisk archeologicznych i najnowsze techniki badań kryminalistycznych DNA, poszerza stan wiedzy o tej fascynującej cywilizacji. Film pokazuje, że ci nieustraszeni marynarze byli o wiele bardziej wyrafinowani, bezbronni i zwyczajnie ludzcy niż wskazywałaby na to ich dotychczasowa reputacja. 16:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z ZIEMI WŁOSKIEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Z ziemi włoskiej..." Kiedy skończyła się wojna, dla demobilizowanych żołnierzy przyszedł trudny emocjonalnie czas rozstania ze swymi pojazdami bojowymi. Podczas miesięcy spędzonych na wojnie były ich domem, ochroną, kimś na kształt druha. Załogi nadawały im imiona, obdarzały ludzkimi cechami charakteru. Te pojazdy powoli przestawały być tylko zwykłymi narzędziami walki. Z teatru wielkiej wojny jedne odjechały na lokalne fronty w różnych zakątkach świata, inne do wojskowych zakątków zapomnienia. I kiedy czasem udaje się któregoś ze stalowych weteranów odszukać, mamy uczucie, że oto powraca kolejny żołnierz tułacz. Dziś po raz pierwszy zobaczymy takiego właśnie weterana - samochód pancerny Fox, odnaleziony we Włoszech i sprowadzony do Polski przez Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. 17:30 HISTORIA POLSKI - Z ORŁEM W KORONIE - MIĘDZY WROGAMI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2002 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Szczepan Adamiuk Film prezentujący dzieje prezydentów i rządów RP na obczyźnie w latach 1939 - 1990. Pokazano w nim pozycję prezydenta RP w świetle Konstytucji 1935 roku, a także osiągnięcia państwa polskiego przed wrześniem 1939 roku. Szczegółowo opisano działania Armi Polskiej i rządu RP do 17 września 1939 roku. 18:30 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 6 - KOBIETA IDEALNA Serial historyczny, obyczajowy, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna Sierpień 1920. Trwa wojna polsko - bolszewicka. Szymon naraża swoje życie pod Warszawą. Redakcja Iskry organizuje zbiórkę broni dla ochotników. Nawet Emilia Biernacka przekazuje wnuczkom broń powstańczą na ten cel. Henryk Dembiński przesyła Dosterowi szczotkę pierwszego numeru "Kobiety Idealnej". Usypia tym czujność redakcji. Nikt się nie spodziewa artykułu, który wychodzi na łamach nowego dodatku do IKC, szkalującego przeszłość Biernackich. Kiedy Michał Górski wpada na pomysł, jak załatwić autora artykułu, Alina jest przeciwko: brzydzi się takimi metodami. Marynia wbrew siostrze bierze się do działania i przekazuje informacje babce. Anna i Ignacy spędzają ze sobą czas w Lanckoronie. Dla obojga staje się jasne, że nic ich już nie łączy. Anna zdobywa się na odwagę, by wykrzyczeć Ignacemu prawdę o ojcu Józefki. 20:45 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 3/6 KOBIETY HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLER’S WOMEN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Steffi Schoebel, Anja Greulich Prywatne życie Hitlera było wśród Trzeciej Rzeszy najlepiej strzeżoną tajemnicą. Eva Braun nie była jedyną kobietą w jego życiu. Wcześniej miał inne kochanki. Były też wpływowe wielbicielki, i oczywiście bliskie krewne, jak jego siostra i jej córka. Maria Reiter miała 16 lat. Jej szwagier zdołał zapobiec jej samobójstwu, gdy Hitler ją odtrącił. Geli Raubal była siostrzenicą Hitlera. Miała zaledwie 23 lata, gdy zabiła się w jego mieszkaniu. Unity Mitford, angielska arystokratka zafascynowana Hitlerem, strzeliła sobie w głowę w wieku 25 lat. Hitler miał władzę nad każdą z tych kobiet. Twierdził, że nie ma nic lepszego niż wychować sobie młode dziewczę i lepić je jak wosk. Fascynacji Hitlerem ulegały także kobiety dojrzałe z wyższych sfer. Winifred Wagner, synowa kompozytora Richarda Wagnera, była urzeczona jego urokiem i polityczną potęgą. Gdy owdowiała, Hitler podobno proponował jej małżeństwo. Było to wykalkulowane posunięcie, które zapewniłoby mu prestiż, a może zaspokoiło osobiste pasje. Między rokiem 1930 a 1933 dwukrotnie pytał ją, czy wyjdzie za niego za mąż. Odpowiadała, że mogłaby to zrobić, gdyby objął oficjalne stanowisko. Ale gdy już został kanclerzem, nie musiał żenić się dla prestiżu. W jedynym wywiadzie przed kamerą w 1975 roku Winifred Wagner opisywała urok Hitlera. "Od razu wywarł na mnie wielkie i głębokie wrażenie, zwłaszcza jego oczy były niezmiernie pociągające. Niebieskie, duże, wyraziste oczy". Pod wrażeniem Hitlera była również Magda Goebbels, rozwiedziona z bogatym przemysłowcem. Poźniej już jako żona ministra propagandy awansowała do roli pierwszej damy w nazistowskiej Rzeszy. Magda Goebbels była typem kobiety, jaki Hitler uwielbiał, kimś w rodzaju aryjskiej supermatki. Miała sześcioro dzieci, była bogata, urocza. Uważała siebie za ikonę narodowego socjalizmu. Kiedy Hitler bywał w Berlinie, wydawała dla niego przyjęcia. Na zdjęciach widać kobiety omdlewające z namiętności do niego, oczywiście po części był to efekt propagandowej machiny Goebbelsa, ale z pamiętników i listów wynika, że wiele kobiet było w Hitlerze zakochanych. Co motywowało je do ślepego uwielbienia Hitlera, czasem nawet do naśladowania go? Wszystkie te kobiety przenosiły na niego swoje fantazje, co nie byłoby oczywiste, gdyby miał narzeczoną, kochankę czy żonę i rodzinę. To, że Hitler żyje w celibacie, było bardzo ważne dla goebbelsowskiej propagandy. Stworzono wykalkulowany wizerunek wodza, którego sercem i duszą zawładnęła Germania i nic nie powinno go rozpraszać. W oczach opinii publicznej Ewa Braun nie istniała. Dopiero po ślubie i wspólnym samobójstwie w berlińskim bunkrze stała się znana. Kobiety, które uwielbiały Hitlera, pozwalały się zwodzić lub przez niego umierały. Ich miłość była skazana na klęskę, tak jak Wielka Rzesza Niemiecka. 21:45 MIASTO GNIEWU S.I - /5/ Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorgaznizowanej przestępczości w Polsce. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porchunków. W cyklu są wykorzystywane materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 5. W tym odcinku widzowie poznają nowe metody walki pomiędzy grupami przestępczymi. Opowiemy o tym, skąd gangsterzy mieli materiały służące do konstruowania bomb. Jak wchodzili w posiadanie trotylu, granatów moździerzowych, itp.? Kto przygotowywał dla grup przestępczych bomby? Opowiemy również o nowej metodzie zarabiania pieniedzy przez grupy przestępcze, jaką były porwania i uprowadzenia dla okupu. Widzowie poznają też wzruszającą historię policjanta, który zginął na służbie podczas rozbrajania ładunku wybuchowego. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Czy Polska mogła odwrócić kataklizm, jaki spadł na nią 1 września 1939 roku, uniknąć zagłady 6 milionów obywateli, zniszczenia stolicy, wielu miast, miasteczek i wsi, ogromnych strat w gospodarce? Wydawałoby się, że wobec przygniatającej przewagi wroga - nie. Bogusław Wołoszański, analizując to, co działo się wówczas w naszym kraju - ruchy wojsk i działania dyplomatyczne - próbuje znaleźć odpowiedź na to pytanie. Szuka we wrześniu 1939 roku punktu zwrotnego, w którym był czas, by wydarzenia pobiegły innym torem, a bohaterem swojego kolejnego widowiska historycznego czyni generała Tadeusza Kutrzebę, dowódcę Armii "Poznań". Dla Tadeusza Kutrzeby była to trzecia wojna. W roku 1914 szedł do walki jako 28 - letni porucznik pełen przesadnego optymizmu, w roku 1920 - pełen wiary w jasną przyszłość Polski, w 1939 - z uczuciem przykrego niepokoju. Bardzo dobrze znał stan uzbrojenia i terenowego przygotowania polskiego wojska, zbyt dobrze znał jego braki, głównie w uzbrojeniu przeciwpancernym i przeciwlotniczym, aby sobie nie zdawać sprawy z trudnych warunków prowadzenia tej wojny. Broniąca Wielkopolski armia "Poznań" znalazła się pośrodku wielkich niemieckich kleszczy, które z północy i południa posuwały się w stronę Warszawy. Kutrzebę najbardziej interesował kierunek południowy, gdzie w stronę Łodzi posuwała się niemiecka 8. Armia. Była blisko obszaru jego oddziałów. Gdyby więc armia Kutrzeby, która stała bezczynnie, uderzyła z północy na 8. Armię, przyniosłoby to ogromną ulgę ponoszącej ciężkie straty Armii "Łódź". Polskie uderzenie byłoby tym potężniejsze, że Kutrzeba planował zespolenie sił swojej armii i armii "Pomorze" generała Bortnowskiego, razem 150 tysięcy żołnierzy. Ale na ten manewr Kutrzeba musiał uzyskać zgodę Naczelnego Dowództwa. Szef Sztabu Głównego, generał Stachiewicz, nie wyraził jednak zgody na realizację tego planu i w imieniu naczelnego wodza polecił Kutrzebie zarządzenie odejścia armii na ostateczną linię obrony Żnin - Gopło - Warta, przedmościa Koło - Konin. Sytuacja Armii "Łódź", której tak chciał pomóc generał Kutrzeba, stawała się coraz trudniejsza. Uderzenia niemieckich oddziałów pancernych zmusiły żołnierzy do odwrotu. Odchodzili w stronę Łodzi, ścigani przez oddziały niemieckiej 8. Armii, atakowani z powietrza, co uniemożliwiło sprawne przegrupowanie i obronę. Armia "Łódź" nie miała sił, aby zatrzymać wroga. Marszałek Rydz - Śmigły popełnił błąd. Nie pozwalając Kutrzebie na wsparcie Armii "Łódź", uniemożliwiał stworzenie silnego frontu i zatrzymanie wroga. Działał bardzo schematycznie. Ściągał armię na linię Wisły, gdzie miały okopać się i bronić, czekując na pomoc sojuszników. Co więcej, niemieckie oddziały odsłaniały swoje boki i niespodziewane uderzenie, które proponował Kutrzeba, mogło zdecydowanie zmienić sytuację. Mijał bezcenny czas, a marszałek nie dostrzegał, że brak zgody na propozycję Kutrzeby może mieć zgubny wpływ na przebieg kampanii wrześniowej. Zgodnie z rozkazem Rydza - Śmigłego Armia "Poznań" rozpoczęła odwrót z Wielkopolski w stronę Warszawy, choć generał Kutrzeba ani na chwilę nie porzucił planu uderzenia na niemieckie wojska toczące krwawe boje z Armią "Łódź". Musiał jednak wykonać rozkaz. Generał Kutrzeba zatrzymał się w dworze Mchówek koło Izbicy, gdzie miał przygotowaną bojową kwaterę. Wracał z Torunia, po rozmowie z dowódcą walczącej na północy Armii "Pomorze", generałem Władysławem Bortnowskim. Naczelne Dowództwo zmieniało decyzje. Marszałek Rydz - Śmigły zgodził się, aby armia Kutrzeby wspomogła Armię "Łódź", której sytuacja była już tragiczna. Szybko jednak ten rozkaz odwołał, nakazując odwrót Armii "Poznań" do linii Wisły. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z ZIEMI WŁOSKIEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Z ziemi włoskiej..." Kiedy skończyła się wojna, dla demobilizowanych żołnierzy przyszedł trudny emocjonalnie czas rozstania ze swymi pojazdami bojowymi. Podczas miesięcy spędzonych na wojnie były ich domem, ochroną, kimś na kształt druha. Załogi nadawały im imiona, obdarzały ludzkimi cechami charakteru. Te pojazdy powoli przestawały być tylko zwykłymi narzędziami walki. Z teatru wielkiej wojny jedne odjechały na lokalne fronty w różnych zakątkach świata, inne do wojskowych zakątków zapomnienia. I kiedy czasem udaje się któregoś ze stalowych weteranów odszukać, mamy uczucie, że oto powraca kolejny żołnierz tułacz. Dziś po raz pierwszy zobaczymy takiego właśnie weterana - samochód pancerny Fox, odnaleziony we Włoszech i sprowadzony do Polski przez Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 1 Magazyn, 23 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego bitwie o Kursk.