TVP Historia Niedziela, 07.02.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LUTEGO ODC. 465 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1948 - przestał się ukazywać tygodnik "Odrodzenie"; 1964 - zespół The Beatles wystąpił po raz pierwszy w USA; 1994 - zmarł Witold Lutosławski; 06:50 DIALOG - ŻYCIE ZAPISANE W LISTACH Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Justyna Syrek, Wojciech Kursa Scenariusz: Justyna Syrek Zdjęcia: Wojciech Kursa Filmowa opowieść o wyjątkowych, poruszających listach, które św. Jan Paweł II pisał do benedyktyńskiego mnicha, o. Leona Knabita. Ich korespondencja odbywała się regularnie od 28 października 1978 roku, czyli od pierwszego miesiąca pontyfikatu do 17 lutego 2005 roku. Pisali do siebie o sytuacji w Polsce, w polskim Kościele, na świecie, a także o zwykłych, prostych, codziennych sprawach. Listy odkrywają mistyczny świat, w którym autorzy nie odrywają się od spraw ziemskich, a w codziennej walce wspierają siebie słowem i modlitwą. Każdy list zawierał myśl, która nie traci nawet dzisiaj na aktualności i świadczy o prorockim myśleniu św. Jana Pawła II. Telewizja Polska jako pierwsza upublicznia treść tej niezwykłej korespondencji. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 6/10 - INTRYGA Serial przygodowo - historyczny, 51 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka Krzysztof Dowgird jest już w stolicy. Zamierza oddać czarną sakwę hetmanowi Sobieskiemu, lecz nie zastaje go w pałacu. Pułkownik zaczyna realizować swoją misję. Wzywa do udzielenia pomocy ludności Prus, agituje szlachtę na rzecz powrotu do Polski jej dawnego lenna, utraconego w wyniku traktatów welawsko - bydgoskich. Przybyły do stolicy Hollstein również nie traci czasu. Wskutek obmyślonej przez niego intrygi Dowgird zostaje aresztowany przez straż marszałkowską. Następnego dnia ma być wydany rezydentowi elektorskiemu. Hetmana Sobieskiego nie ma w Warszawie, intryganci czują się pewnie. Zrozpaczony Kacper próbuje zebrać szlachtę, aby odbić pułkownika, ale panowie bracia nie zamierzają odstępować wciąż pełnych kielichów. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - INDYK NA POLSKIM STOLE Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Podczas kolejnej wyprawy kulinarnej Karol Okrasa przygotuje dania z indyka. Obecnie jest to trzecie najbardziej popularne wśród Polaków mięso, ale też najkrócej obecne na polskim stole. Indyki nie były znane w Europie przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Pojawiły się w naszym kraju dopiero w XVI wieku i początkowo raczej zaliczano je do ptakówi ozdobnych w parkach biskupów i możnowładców. Ale już w pierwszej drukowanej polskiej książce kulinarnej, wydanym w 1682 r. "Compendium ferculorum" Stanisława Czernieckiego pojawia się indyk. Brakuje w niej jeszcze przepisów na dania stricte z mięsa indyczego, ale jest on już umieszczony w spisie produktów niezbędnych do prowadzenia porządnej pańskiej kuchni. W wydanej sto lat później książce Wojciecha Wielądki "Kucharz doskonały" indyk występuje już w 15 przepisach, co świadczy o rosnącej popularności tego gatunku drobiu. Warto sięgać po mięso z indyka, bo chwalą je zarówno dietetycy z uwagi na niską kaloryczność i wysoką zawartość składników odżywczych, jak i kucharze z uwagi na walory smakowe. Karol Okrasa przygotuje trzy propozycje potraw z indykiem w roli głównej. Pierwszą będzie indyk z limonką, masłem i gruszkami, drugą orientalna zapiekanka z piersi indyczych i makaronu. A trzecia propozycja to indyk pieczony w całości na ruszcie. 10:35 TĘTNO PIERWOTNEJ PUSZCZY - WIELKI DOM Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1995 Autor: Bożena Walencik, Jan Walencik Reżyseria: Bożena Walencik, Jan Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Krystian Matysek, Jan Walencik Wykonawcy: Krystyna Czubówna Film przyrodniczy opisujący Puszczę Białowieską, ostatnią znaczącą pozostałość pierwotnych puszcz w Europie. "Wielki dom" to opisanie ośmiu zbiorowisk leśnych występujących w puszczy, takich jak ols, bór bagienny, świerczyna na torfie, bór mieszany, dąbrowa świetlista, lęg i grąd. To także pokazanie zasad puszcz, m.in. pięter wielkiego domu: koron, pni, podszytu, runa, warstwy podziemnej, a także strefy wody. Przewodnikami po puszczy są autorzy filmu Bożena i Jan Walencikowie, którzy w swej wędrówce odkrywają przed nami nie tylko prawa przyrody, ale i klimat puszczy. 11:20 SZLAK NADZIEI - /6/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadzący), Łukasz Nowicki Prowadząca Ida Nowakowska oraz uczestnicy: Kasia, Gosia, Janek, Jacek, Sławek i Rafał opuszczają Kazachstan i przez Morze Kaspijskie docierają do Iranu. Spotykają się tam z religią, kulturą i zwyczajami całkiem odmiennymi od europejskich. Lecz podobnie jak rodacy podczas drugiej wojny światowej szóstka śmiałków na każdym kroku spotyka się z życzliwością Persów. Uczestnicy wykonują zadanie powierzone przez prowadzącą Idę Nowakowską, poznając syna oraz męża Polki, która przybyła do Iranu z zesłania na Syberii wraz z Armią Andersa. 14:25 C. K. DEZERTERZY - CZ. II (C. K. DEZERTERZY - CZ. II) Komedia, 68 min, Polska/Węgry 1985 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski, Pavel Hajny Muzyka: Gyorgy Selmeczy Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Marek Kondrat, Zoltan Bezeredy, Wiktor Zborowski, Jacek Sas - Uhrynowski, Robert Koltai, Anna Gornostaj, Kalina Jędrusik, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Zbigniew Zapasiewicz, Mariusz Dmochowski, Edward Dziewoński, Gustaw Lutkiewicz, Stefan Friedmann, Leon Niemczyk i inni Po zdobyciu odpowiednich dokumentów przyjaciele wsiadają do pociągu jadącego do Koszyc. Po krótkim pobycie tutaj Kania, Bendek, Haber, Baldini i Czech Hudej postanawiają wyruszyć do Budapesztu. W pociągu spotykają wesołego fotografa, który obiecuje im zafundować niezłą zabawę w Budapeszcie. Niebawem wszyscy chcą uciekać do Wiednia. Wachmistrz jednak udaremnia te plany i doprowadza do aresztowania dezerterów. Odbywa się sąd w rodzimym garnizonie. Rozprawę przerywa wiadomość o abdykacji cesarza. Oznacza to kres monarchii austro - węgierskiej. Wszyscy żołnierze mogą opuścić koszary i odjechać do domów. 15:40 MARIAN NA WOJNIE. ANIMOWANA HISTORIA MARIANA WALENTYNOWICZA Film animowany, 10 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agata Mianowska Scenariusz: Wojciech Kalwat Wykonawcy: Zbigniew Zamachowski Koziołek Matołek i małpka Fiki - Miki, zwierzaki wymyślone przez Kornela Makuszyńskiego, to najbardziej znane postaci, które wyszły spod ołówka Mariana Walentynowicza. Ale już niewiele osób wie, że ten sam rysownik służył także jako korespondent wojenny w 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. To, co widział, nie tylko opisywał, lecz także szkicował i malował. Pozostawione przez niego rysunki, dokumentujące szlak bojowy dywizji gen. Maczka, stały się inspiracją do stworzenia animowanej miniatury o wojennych losach samego Walentynowicza. 12 - minutowa animacja, utrzymana w tradycyjnej, wysmakowanej stylistyce, odbiegającej od współczesnych masowych produkcji, w przystępny i pogodny sposób przybliża najważniejsze wydarzenia z dziejów 1. Dywizji Pancernej. Film jest znakomitą pomocą edukacyjną dla nauczycieli pracujących z dziećmi i młodzieżą w wieku 10 - 14 lat i stanowi interesujący punkt wyjścia do rozmowy np. o historii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Jego walory plastyczne, a także mistrzowska interpretacja Zbigniewa Zamachowskiego, narratora filmu, sprawią, że także dorośli towarzyszący młodszym widzom, będą mieli wiele radości z oglądania. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 6 WŁADYSŁAW ŁOKIETEK Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Pozornie nie miał szansy na sukces. Złośliwe przezwisko miało piętnować jego wzrost. A jednak dumnie przeszło do historii. Nosił je król zwycięzca, który zdobył koronę i zjednoczył kraj. Władysław Łokietek. Wiedza o nim będzie bronią w walce o zwycięstwo w tym odcinku Gigantów Historii. Giganci Historii to teleturniej dla miłośników. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. 17:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ŚMIECHEM W KOMUNĘ! Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Niewyobrażalne dziś absurdy PRL zachęcały do podgryzania komuny drwiną. Szpile, żarty, skecze, prześmiewcze monologi wygłaszane pod salwy śmiechu trafiały boleśnie. Ironiści z darem obserwacji potrząsali posadami reżimu, naruszali bratnie sojusze, wyśmiewali dogmaty komunistycznej ideologii W Archiwum Zimnej Wojny weteran Radia Wolna Europa Janusz Marchwiński przypomina, jak legendy polskiej przedwojennej radiofonii na falach RWE wyszydzały dogmaty PRL, a także Leszek Długosz, poeta krakowski związanyz Piwnicą pod Baranami, oraz Janusz Weiss z niezapomnianego tria Salon Niezależnych. Przypominamy kultowe nagrania Jacka Fedorowicza, Wiesława Dymnego, Jacka Kleyffa, Michała Tarkowskiego i innych. 17:55 NOCE I DNIE - ODC. 12/12 - A POTEM NASTĄPI NOC Serial obyczajowo-historyczny, 56 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth, Grzegorz Kędzierski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Barbara Rachwalska, Zbigniew Koczanowicz, Wanda Łuczycka, Janina Traczykówna, Jan Nowicki, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas i inni Życie Barbary płynie spokojnie i monotonnie. Kaliniec wydaje się sielską wyspą, którą ominą burze wojny rozpoczętej w sierpniu 1914 roku. Wojska rosyjskie opuszczają miasteczko, przychodzą Prusacy. Gdy wydaje się, że to już koniec zawieruchy, na przedmieścia Kalińca wracają jednak Kozacy. Dowódca niemiecki każe rozstrzelać kilkudziesięciu zakładników, zabiera z wojskiem kilkuset, a miasto ogarnia pożar wzniecony przez Prusaków. W tłumie uciekinierów Barbara wraz ze służącą Julką odbywa dramatyczną wędrówkę, przejęta strachem o los własny i najbliższych. 19:05 ŚPIEWAŁA EWA DEMARCZYK Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Filmowa opowieść o Ewie Demarczyk przez jej piosenki - one poprowadzą nas przez jej biografię. Jak powiedział Zygmunt Konieczny, dziś młodzi ludzie nie wiedzą, kim była Ewa, nazwisko Demarczyk nic im nie mówi. Chyba najlepszym sposobem, żeby ją poznali, będzie poznanie jej poprzez jej piosenki i ich wykonania. Na film złożą się wyciągnięte z archiwów TVP wykonania piosenek na festiwalu w Opolu, w Sopocie, nagrania z dwóch koncertów telewizyjnych, sporadyczne, pojedyncze piosenki. Pokażemy Ewę Demarczyk do roku 1980, kiedy była wielka, kiedy śpiewała dla nas, kiedy nie kładł się na nią żaden cień. Konstrukcja filmu opiera się na wspomnieniach ludzi, którzy z nią pracowali, którzy jej towarzyszyli w drodze artystycznej, ale też ją tworzyli. 20:20 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 2/5 PACJENT HITLER (ODC. 2/5 PATIENT HITLER) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Na co chorował Hitler i jak jego dolegliwości wpływały na dowodzenie niemiecką armią? Jaki wpływ miał na Hitlera jego osobisty lekarz? Medyczne akta Hitlera w większości zaginęły, ale z tego co odnaleziono wyłania się intrygujący obraz stanu zdrowia fuhrera. Pod koniec wojny uzależniony od silnych leków i narkotyków stał się słaby fizycznie i psychicznie roztrzęsiony. 21:20 MAŁE KOBIETKI (LITTLE WOMEN) Film obyczajowy, 114 min, USA 1994 Reżyseria: Gillian Armstrong Scenariusz na podstawie powieści Louisy May Alcott: Robin Swicord Zdjęcia: Geoffrey Simpson Muzyka: Thomas Newman Występują: Winona Ryder, Gabriel Byrne, Trini Alvarado, Samantha Mathis, Kirsten Dunst, Claire Danes, Christian Bale, Eric Stoltz, John Neville i inni Poczytna powieść o czterech siostrach March z niewielkiego amerykańskiego miasteczka, rozgrywająca się w okresie wojny secesyjnej i po jej zakończeniu, po raz pierwszy została przeniesiona na ekran w 1918 roku (był to film niemy). W zrealizowanych przez George'a Cukora "Małych kobietkach" z 1933 roku pamiętną kreację stworzyła Katharine Hepburn. Atrakcją nakręconej 16 lat później wersji Mervyna LeRoya była młodziutka Elizabeth Taylor. W filmie australijskiej reżyserki Gillian Armstrong niekwestionowaną gwiazdą została Winona Ryder, której grę Akademia nagrodziła nominacją do Oscara. Nominacje przyznano również za najlepszą muzykę oryginalną i kostiumy. Spośród czterech dotychczasowych adaptacji "Małych kobietek" powstała jeszcze w 1978 roku wersja telewizyjna Davida Lowella Richa. Louisa May Alcott (1832 - 1888), autorka wydanej w 1869 roku powieści, napisała książkę czerpiąc inspiracje z rodzinnego domu i własnych przeżyć. Kreśląc portret jednej z bohaterek, Joe, najbardziej niespokojnej z sióstr March, częściowo przedstawiła siebie. Osadzona w realiach połowy XIX wieku kostiumowa opowieść o nastolatkach wkraczających w świat dorosłych, o ich problemach, marzeniach, pierwszych fascynacjach miłosnych, stała się w Ameryce "czytadłem pokoleń". Choć trwa wojna secesyjna, cztery siostry wiodą sielski żywot w rodzinnym domu pod okiem mądrej, praktycznej i dzielnej matki, pani March (Susan Sarandon). Na barkach kobiety spoczywa cały ciężar obowiązków rodzinnych, podczas gdy jej mąż walczy na froncie. Rodzina mieszka w malowniczo położonym miasteczku Concord w stanie Massachusetts. Najstarsza z sióstr, Meg (Trini Alvarado), jest piękna i próżna. Joe (Winona Ryder) - to pełna temperamentu, zagorzała feministka, marząca o wielkiej literackiej karierze. Umuzykalniona Beth (Claire Danes) jest nieśmiała, delikatna i krucha. Najmłodsza, Amy (Kirsten Dunst, Samantha Mathis), uchodzi za egoistkę, jest zazdrosna o sukcesy starszego rodzeństwa, ale w gruncie rzeczy to dobra dziewczyna. Mimo zdarzających się nieporozumień siostry są bardzo zżyte i kochają się, a o dobre stosunki w rodzinie dba wyrozumiała i czuła matka. Akcja filmu rozpoczyna się podczas mroźnej i śnieżnej zimy, w Wigilię Bożego Narodzenia. Chociaż rodzina Marchów nie żyje w dostatku, dzieli się skromnym świątecznym jadłem z najuboższymi sąsiadami. Spore poruszenie wśród dorastających sióstr wywołuje pojawienie się w zamożnym domu naprzeciwko ich rówieśnika, Lauriego, który najpierw podkochuje się w Joe. Chłopak ma młodego, przystojnego nauczyciela, któremu od razu wpada w oko Meg. 23:30 ARCHIWISTA - ODC. 10 Serial kryminalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Wichrowski, Maciej Żak Scenariusz: Piotr Rzepka, Katarzyna Górtat-Rzepka, Bartosz Janiszewski, Dominik W.Rettinger Zdjęcia: Jakub Stolecki Aktorzy: Henryk Talar, Paulina Gałązka, Mateusz Kmiecik, Maria Gładkowska, Sylwia Juszczak, Beata Fido, Angelika Kurowska, Kamil Ruszecki, Rafał Pyka, Leszek Zdybał, Sandra Herbich, Bartosz Sak, Sylwester Zawadzki, Monika Radziwon, Cezary Kołacz Po rozmowie z Bogusiem, który musiał tłumaczyć się na komendzie ze swoich powiazań z właścicielem klubu, w którym pracuje, Zuza spotyka na korytarzu Tomka. Policjant prowadzi na przesłuchanie Jana Mostowskiego podejrzanego o wyłudzanie haraczy. Gdy Wasiluk wspomina o tym Henrykowi, ten przypomina sobie sprawę sprzed czterech lat. Chodziło o morderstwo psychiatry Bogdana Sawickiego, którego opinia zaprowadziła Mostowskiego do więzienia. Lekarz zginął kilka dni po wyjściu Jana na wolność. Śledczy szybko wykluczyli go z listy podejrzanych, bo miał alibi. Henryk jest jednak pewien, że coś go łączyło z tą sprawą. Jego przeczucia potwierdzają się, gdy ziemia sprzed domu Mostowskiego trafia do analizy. W czasie ponownego przesłuchania Mostowski przyznaje, iż był w domu Sawickiego, ale dotarł tam, kiedy lekarz już nie żył. Henryk i Zuza nie zamierzają rezygnować. Mikos przypomina sobie, iż Sawicki ma syna Norberta. Świadkowie zeznali, że w dniu śmierci lekarza, między nimi doszło do ostrej awantury. Ale chłopak ma alibi. Julka i Hubert jadą do willi Sawickiego, ale zamiast Norberta zastają tam młodą kobietę. Ona daje im jego nowy adres. Okazuje się jednak, że Norbert nie sprzedał domu po ojcu, a przekazał go jako darowiznę niejakiej Elizie Sobczak. Mikos przypomina sobie, że już gdzieś słyszał to nazwisko. Policjanci odwiedzają kobietę i pytają ją o związek z lekarzem. Henryk dochodzi do wniosku, że na śmierci lekarza najwięcej zyskałaby Eliza. Archiwiści proszą Banaszak, by umożliwiała im przejrzenie karty szpitalnej Sobczak i dostęp do komputera doktora Sawickiego. 00:20 ARCHIWUM ISTNIEŃ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2009 Reżyseria: Justyna Łuczaj-Salej Scenariusz: Justyna Łuczaj-Salej, Bogusław Sławiński Zdjęcia: Michał Ślusarczyk Muzyka: Jakub Ostaszewski "Archiwum istnień" to impresyjna opowieść o nieznanej dotychczas działalności antropologów nazistowskich z Sekcji Ras i Ludoznawstwa Instytutu Für Deutsche Ostarbeit działającego w Krakowie w czasie II wojny światowej w miejsce zlikwidowanego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zbiór materiałów z badań został odnaleziony w Ameryce i przekazany Polsce w 2007 roku. Kolorowe zdjęcia, testy, formularze, włosy w kopertach, odbitki palców były gromadzone po to, aby starannie wyselekcjonować przedstawicieli idealnej rasy, zamieszkujących tereny Generalnej Guberni. Po ponad półwieczu ludzie zmuszeni wówczas do poddania się badaniom, mogą spojrzeć na swoje wizerunki i inne materiały zgromadzone na ich temat. 01:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BOJÓWKARZA ORGANIZACJI NEOFASZYSTOWSKIEJ W MOSKWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem gościmy w Moskwie, gdzie autorzy cyklu towarzyszą z kamerą Maksimowi, 18 - letniemu bojówkarzowi ze skrajnie prawicowej Nacjonalistyczno - Narodowej Partii. Członkowie ugrupowania głoszą rasistowskie hasła i jawnie występują przeciwko azjatyckim i kaukaskim imigrantom, którzy przyjeżdżają do Rosji z byłych republik radzieckich. Maksim regularnie bierze udział w organizowanych przez jego partię pogromach nierosyjskiej ludności stolicy.