TVP Historia Wtorek, 16.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - Taryba proklamowała w Wilnie powstanie niepodległej Litwy ze stolicą w Wilnie, nie licząc się ze zdaniem polskiej większości mieszkańców miasta; 1937 - opatentowano nylon; 1968 - premiera dramatu Witolda Leszczyńskiego "Żywot Mateusza"; 1983 - zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna; 07:25 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 13 - DZIEWCZYNKA Z ZAPAŁKAMI Serial historyczny, obyczajowy, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna ODCINEK 13. DZIEWCZYNKA Z ZAPAŁKAMI Maj 1926. W Lanckoronie między Kamilem i Lalą trwa wojna. Anna próbuje ratować córkę, lecz sprawy wymykają się spod kontroli. Alina szykuje się do wyjazdu do Warszawy na spotkanie z nowym korespondentem, Janem Owiczem. Ale w redakcji wybucha jak bomba wiadomość, że Doster sprzedaje "Iskrę" Dembińskiemu. Wydaje się, że przejęcia przez IKC nie da się już zahamować. Redakcja strajkuje, odmawiając dalszej pracy w niepewności. Marynia z trudem radzi sobie z tym bałaganem, wciąż wściekła na Szymona za to, że ją zdradził. W stolicy w dniu przyjazdu Aliny trwają już walki. Spędza dzień, zamknięta w hotelu z nieznajomym o imieniu Albert. Pod ich oknami walczą ze sobą przeciwnicy i zwolennicy Piłsudskiego, który powoli przejmuje władzę w mieście. 08:45 HISTORIA POLSKI - AK - ARMIA PODZIEMNA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1995 Reżyseria: Józef Gębski Scenariusz: Jozef Gębski Zdjęcia: Leszek Winnicki Muzyka: Janusz Bogucki Film opowiada o genezie powstania Armii Krajowej i działaniach tej najsilniejszej i największej w Europie armii polskiego państwa podziemnego. Program ilustrowany wieloma nieznanymi szerzej zdjęciami filmowymi, fotografiami i innymi dokumentami pokazującymi bohaterstwo, waleczność i tragizm ludzi, dla których wojna nie zakończyła się w 1945 roku. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - ŚMIERĆ MARSZAŁKA Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Michaił Tuchaczewski był marszałkiem Zwiazku Radzieckiego, jednym z pierwszych pięciu awansowanych do najwyższego stopnia, wojskowego. Był bohaterem wojny domowej, wiceministrem spraw wojskowych i reformatorem Armii Czerwonej. Dlaczego więc Stalin kazał go aresztować i stracić? 11:00 DZIECI MORZA I WIATRU... Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Janusz Sidor Scenariusz: Janusz Sidor Zdjęcia: Mirosław Basaj, Tomasz Chruściel Film składa się z kilku części łączonych ze sobą impresjami filmowymi pokazującymi konie w związkach z rodzimą literaturą i prezentowanym zagadnieniem. Araby zostały sprowadzone do kraju przed 200 laty przez m. in. Sanguszków, Małachowskich czy Wacława Rzewuskiego, stanowiły podstawę końskiej naszej rasy narodowej, najdoskonalszej do wojny. Film opowiada o najlepszych stadninach i ludziach hodujących konie współcześnie oraz jak pracować z koniem, by rozumiał jeźdźca i był dla jego przyjacielem; pokazuje, jak układa się najlepsze konie do zaprzęgu, do wyścigów, do skoków, do pokazów, do pracy i dla wojny, mimo że ta dzisiaj już nie jest dla konia istotą jego powołania. Jakie teraz w Polsce hoduje się rasy koni i jakich koni używa się do rozmaitych zaplanowanych dla nich zadań? Najznamienitsze egzemplarze koni, ich maści i to, co stanowi w nich znamię szlachectwa oraz naturalnego piękna, po które przyjeżdża do krajowych stadnin świat cały, by zobaczyć, poobcować, kupić, lub by zdobyć genetyczny zaczyn przyszłych doskonałych hodowli. 12:10 WOJOWNICY CZASU - RYCERZEM BYĆ, CZYLI TURNIEJ W GNIEWIE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia i tradycje polskich zwycięstw i polskich formacji wojskowych na przestrzeni tysiąclecia odżywają dziś dzięki entuzjastom - rekonstruktorom, kolekcjonerom i poszukiwaczom. Cykl pokaże historie ludzi i przedmiotów, egzemplarzy starej broni, historii zapomnianych bitew, które teraz zyskują nowe życie. Każdy odcinek opowie historię broni lub bitwy i człowieka bądź grupy ludzi, którzy pasjonując się historią, odtwarzają ją możliwie wiernie i widowiskowo. Każda z opowiadanych historii dzięki obecności wątku historycznego zawierającego komentarz oraz ikonografię, będzie mieć, prócz wartości sentymentalnej i patriotycznej, także walor edukacyjny. 12:45 CZAS HONORU - ODC. 32 SERIA III "INGA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Paweł Małaszyński, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Piotr Adamczyk Rainer krytykuje brutalne metody Tannenberga. Torturowany Bronek, nie chce zdradzić Sorokinowi, gdzie jest radiostacja. Władek odwiedza Michała. Mówi mu, że Bronek zniknął, a Maria trafiła na Pawiak. Lena nie chce powiedzieć Romkowi, kto ją pobił. W końcu wyznaje bratu, że sprawcą jest Mongoł. Prosi Rutkę o pomoc w ustaleniu osoby, która pomogła im znaleźć mieszkanie. Lena dowiaduje się w urzędzie, że mieszkanie przydzielono im na podstawie niemieckiego rozkazu. Celina mówi Michałowi, że Krzysztof został aresztowany. A to właśnie on jest łącznikiem Komendy Głównej. Tadeuszowi udaje się dołączyć do oddziału. Dowiaduje się, kim jest Krzysztof. Chwali się Halbemu swoimi postępami. Dowódca, Michał i Tadeusz planują wykupić Krzysztofa. Do przekazania łapówki zostaje wybrana Celina. Władek chce zapytać ojca Bronka, czy nie miał od niego wieści. Niestety, Woyciechowski zostaje aresztowany. W restauracji Eden Rainer i Halbe słuchają występu Ingi, dawnej kochanki Rainera. Po występie Rainer daje kobiecie kwiaty. Obydwoje cieszą się ze spotkania. Rainer pozwala jej zatrzymać się u siebie. Janek dowiaduje się, że Sajkowskich przeniesiono z noclegowni. Helenie udaje się załatwić metrykę dla Tomka. Postanawia przygarnąć chłopca. Graba ma atak wyrostka. Maria rozpoznaje jej chorobę. Schneider dowiaduje się, że Maria jest lekarką. Karol i Sorokin pozwalają Bronkowi uciec - to część planu. Celina przekazuje pieniądze łapownikowi Schutzowi. Schutz załatwia zwolnienie Krzysztofa. 13:45 NADEJDĄ JESZCZE CHWILE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2019 Reżyseria: Leszek Staroń Tytuł filmu "Nadejdą jeszcze chwile" to słowa jednej ze zwrotek hymnu kibiców Polonii Bytom, wierzących w nadejście kolejnych lat chwały ich Klubu. W 1945 roku, gdy, po zakończeniu II Wojny Światowej, przez całą Europę przetoczyła się fala emigrantów, do Polski przybywali mieszkańcy polskich Kresów Wschodnich, zmuszeni do upuszczenia rodzinnych stron. Duża ich część osiedliła się na Śląsku, a Bytom stał się kresem wędrówki dla licznych mieszkańców Lwowa. Wiązało to się z sentymentem, jakim darzyli to miejsce, wspominając zwycięskie mecze drużyny piłkarskiej Pogoni Lwów z niemieckimi piłkarzami w roku 1920. Reaktywowana w 1945 roku Polonia Bytom miała w swym składzie wielu czołowych piłkarzy Pogoni Lwów. Grali oni przez wiele lat, w znacznym stopniu przyczyniając się do sukcesów piłkarskiej drużyny. Lata największych osiągnięć przypadają na lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte, gdy Polonia Bytom dwa razy zdobyła Mistrzostwo Polski. Jej piłkarze wielokrotnie grali w reprezentacji Polski, a takie nazwiska jak Trampisz, Winkler, Liberda, Szymkowiak, Kempny, Grzegorczyk, Anczok są znane nie tylko w Polsce. Wspomnienia tych piłkarzy, a także trenerów i działaczy (a wielu z nich było właśnie ze Lwowa) dotyczą nie tylko lat świetności Klubu. Prowadzone przez nich rozmowy w Klubie Seniora związane są z teraźniejszością i przyszłością Klubu Polonia Bytom. 14:55 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - CHARLOTTA, WIELKA KSIĘŻNA LUKSEMBURGA (CHARLOTTE OF LUXEMBOURG) Film dokumentalny, 96 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel To filmowa opowieść o żyjącej w wieku XX władczyni księstwa Luksemburg. Charlotta, wielka księżna Luksemburga, objęła rządy w wieku 23 lat - w styczniu 1919 roku, po abdykacji swej starszej siostry Marii Adelajdy. W trakcie II wojny uciekła ze swego kraju okupowanego przez Niemców, znajdując schronienie w Wielkiej Brytanii. Przez 45 lat swego panowania - do śmierci w roku 1985, była szanowaną matką narodu, stając się dla Luksemburga tym, kim dla Francji był generał de Gaulle - symbolem walki o niepodległość kraju. W ciągu 45 lat panowania, przekształciła swoje małe terytorium w finansowy raj, w którym banki miały pierwszeństwo przed przemysłem stalowym. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji France 3, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej. 16:40 EKSPERTYZA - ODC. 14 SPRAWA "ŁOWCÓW SKÓR" Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: dr Tomasz Kupiec W tym odcinku opowiemy o przerażającej historii sprzed osiemnastu lat. W styczniu 2002 roku opinią publiczną wstrząsnął reportaż prasowy opisujący handel informacjami o zwłokach w łódzkim pogotowiu. Okazało się, że pracownicy pogotowia przekazywali wybranym zakładom pogrzebowym konkretnych zmarłych pacjentów. W trakcie dziennikarskiego śledztwa doszedł jeszcze jeden wątek: uśmiercania oczekujących na pomoc ludzi pavulonem. Badania i ekspertyzy w tej sprawie prowadził i wydawał krakowski Instytut Ekspertyz Sądowych. 17:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POLSKA, MIŁOŚĆ I SZACHY Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Polska, miłość i szachy Zdarza się, że koledzy poszukiwacze zapraszają nas na szczególnie intrygujące wyprawy. Tak jest i tym razem. Dziś ruszamy w teren ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. Dolina rzeczna oparta o stary las, mnóstwo zieleni i zabytkowa architektura. To zespół pałacowo - parkowy położony w Wiązownicy - miejscu, w którym zauroczony Polską Rosjanin senator Bazyli Pogodin wybudował w połowie XIX wieku w stylu neogotyckim z elementami mauretańskimi pałacyk z towarzyszącymi mu budowlami będącymi zapleczem: oficyną, wozownią, lodownią i domem ogrodnika. Na cześć pamięci budowniczego i jego spadkobierców, którzy zrobili wiele dla Polski, miejsce to miało się stać Ośrodkiem Pojednania Polsko - Rosyjskiego. Wracamy Następnie przeniesiemy się na obrzeża Nowej Huty, gdzie przy podejściu do lądowania rozbił się samolot pilotowany przez kapitana Władysława Polesińskiego. Ocalenie załogi miało na tyle cudowne cechy, iż lotnik uznał to za znak z nieba i postanowił odmienić tak swoje życie, jak i życie swoich kolegów w mundurach. Założył katolicką organizację Rycerze Krzyża i Miecza. 17:40 HISTORIA POLSKI - SIEROTY SPOD ZNAKU WRONY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Anna Plaszczyk Scenariusz: Jędrzej Lipski Zdjęcia: Witold Kornaś Film poświęcony dzieciom, których rodzice 13 grudnia 1981 roku zostali aresztowani, uwięzieni, skazani czy też internowani w wyniku decyzji władz wprowadzających w Polsce stan wojenny. Inspiracją do realizacji tego przedsięwzięcia dokumentalnego jest piosenka napisana przez Jacka Kaczmarskiego "Kołysanka" o dzieciach, które na początku stanu wojennego trafiły z przyczyn "politycznych" do domów dziecka. 18:15 #DZIEDZICTWO - DEBATA VI POTĘGA POLSKIEGO SMAKU Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2017 Autor: Piotr Legutko Zdjęcia: Piotr Trela Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) W poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania o to, jak definiujemy polski los, dorobek cywilizacyjny, specyfikę kultury narodowej i jej związki z otaczającym nas światem, może pomóc wystawa #dziedzictwo, którą do końca roku można oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie. Jest ona swoistym zapisem toczonej przez wieki dyskusji wokół polskiego dziedzictwa 18:45 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 1 SZYB NAD LASEM (ODC. 1 SZYB NAD LASEM) Serial historyczno - obyczajowy, 53 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jan Nowicki, Maria Gładkowska, Olgierd Łukaszewicz, Rolf Hopp, Alfred Struwa, Zygmunt Bielawski, Jerzy Binczycki, Mirosława Marcheluk, Jerzy Trela, Rafał Wieczyński, Rafał Zwierz, Adam Kamień, Mieczysław Całka, Jan Jankowski, Wiktor Sadecki, Andrzej Buszewicz, Wojciech Wysocki, Aleksander Fogiel, Jerzy Cnota i inni Historia, polityka, skandale obyczajowe, znakomite aktorstwo i świetna realizacja - tak najkrócej określiła recenzentka "Białą wizytówkę", zrealizowaną z epickim rozmachem serialową wersję "Magnata", filmu również wysoko ocenionego przez krytykę. Zarówno kinowa, jak i telewizyjna opowieść o życiu magnackiej rodziny von Teussów (mającej swój pierwowzór w autentycznym rodzie von Plessów), daje niestereotypowy obraz polsko - niemieckiego pogranicza. Serial przywołuje wydarzenia z lat 1900 - 1935 - od panowania cesarza Wilhelma II, poprzez I wojnę światową, narodziny Niepodległej, powstania śląskie, aż po coraz bardziej burzliwy okres narastania fali faszyzmu. Miejscem akcji jest głównie pałac książąt pszczyńskich, gdzie rezyduje ostatni wielki potomek rodu von Teussów. Książę Hans Friedrich żeni się z piękną Angielką, księżną Daisy, ma z nią trzech synów. Ich losy, wybór krańcowo odmiennych dróg życiowych i nawet różnych narodowości, są odzwierciedleniem ogromnie skomplikowanych wzajemnych relacji między żywiołem polskim a niemieckim na terenach pogranicza. Księżna Daisy, skoligacona z najznakomitszymi rodami europejskimi, budzi powszechny zachwyt w kręgach arystokracji. Oczarowany jej urodą cesarz Wilhelm II nadaje jej małżonkowi tytuł Wielkiego Łowczego. Księżna Daisy spędza noc z cesarzem. 22:40 WEST SIDE STORY (WEST SIDE STORY) Film muzyczny, 147 min, USA 1961 Reżyseria: Robert Wise Występują: Natalie Wood, Richard Beymer, George Chaliris, Rita Moreno, Russ Tamblin, Tucker Smith, David Winters, Tony Mordente, Simon Oakland 80 - latek Robert Wise, wieloletni prezydent Amerykańskiej Akademii Filmowej, niemal całe życie poświęcił kinu. Zaczynał jako goniec w jednej z wytwórni filmowych. Potem pracował jako szef montażu przy filmie "Obywatel Kane" Orsona Wellesa. W 1944 r. debiutował jako reżyser. W jego dorobku są filmy wszystkich gatunków: science fiction - "Dzień w którym ziemia zamarła", demaskatorskie dramaty zza kulis boksu - "Zmowa" i "Między linami ringu", adaptacje sztuk teatralnych - "Dwoje na huśtawce". Sławę jednak zawdzięcza musicalowi. "West Side Story" z muzyką Leonarda Bernsteina i choreografią Jerome'a Robbinsa powstał w 1957 r. i został wystawiony w sławnym teatrze Wintergarden na Brodwayu. Cieszył się ogromnym powodzeniem - na scenie utrzymał się 6 lat. W 1961 r. wytwórnia filmowa współpracująca z "United Artists" zakupiła prawa do sfilmowania musicalu. Współpraca reżyserska Roberta Wise'a z choreografem J. Robbinsem dała rezultat rewelacyjny. Wersja filmowa nie tylko dorównała teatralnemu oryginałowi, ale nawet zdystansowała go pod względem efektu artystycznego. Musical amerykański dusił się w kosztownych dekoracjach i odcinał od wszelkich związków z rzeczywistością. "West Side Story" ożył, co sprawiło wyprowadzenie sztuki w plener. Akurat na zachodnim wybrzeżu Manhattanu, przy 68 Ulicy, w sercu tytułowego West Side'u, wyburzono rozległy teren pod budowę Lincoln Center. Filmowcy uzyskali prawo objęcia na parę tygodni w posiadanie kilku pustych domów, które zaadaptowano dla potrzeb filmu. W tym naturalnym środowisku rozgrywał się w rytm muzyki dramat współczesnych "Romea i Julii". Skłócone klany Montecchich i Capulettich ze średniowiecznej Werony zastąpione zostały przez młodzieżowe gangi białych Jets i portorykańskich Sharks. Romeo nazywa się Tony i nie jest w bandzie postacią pierwszoplanową. Szefuje jej gwałtowny i brutalny Riff. Tony wyróżnia się opanowaniem i ogładą. Na sobotnim balu spotyka Marię. Młodzi się pokochają, zanim Tony zorientuje się, że Maria pochodzi z wrogiego portorykańskiego klanu, a jej bratem jest Bernardo, szef znienawidzonych Sharks. Dalej wszystko rozwija się zgodnie z tragicznym fatum. Jerome Robbins, wielki tancerz i choreograf amerykański, jest wraz z George ' em Balanchinem - twórcą nowoczesnego baletu amerykańskiego, a także wielkim inscenizatorem musicali. "West Side Story" uchodzi za jego największe dzieło. Na film spadł deszcz Oscarów. Było ich aż 10: za reżyserię, scenografię, kostiumy, montaż, zdjęcia, muzykę, dźwięk, role drugoplanowe i za najlepszy film 1962 roku. Najwybitniejsze role zagrali w filmie George Chaliris jako Bernardo, znakomity tancerz, przez kilka lat podpora baletu amerykańskiego i Russ Tamblyn, który wcielił się w gwałtownego i bezwzględnego Riffa. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - ŚMIERĆ MARSZAŁKA Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Michaił Tuchaczewski był marszałkiem Zwiazku Radzieckiego, jednym z pierwszych pięciu awansowanych do najwyższego stopnia, wojskowego. Był bohaterem wojny domowej, wiceministrem spraw wojskowych i reformatorem Armii Czerwonej. Dlaczego więc Stalin kazał go aresztować i stracić? 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POLSKA, MIŁOŚĆ I SZACHY Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Polska, miłość i szachy Zdarza się, że koledzy poszukiwacze zapraszają nas na szczególnie intrygujące wyprawy. Tak jest i tym razem. Dziś ruszamy w teren ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. Dolina rzeczna oparta o stary las, mnóstwo zieleni i zabytkowa architektura. To zespół pałacowo - parkowy położony w Wiązownicy - miejscu, w którym zauroczony Polską Rosjanin senator Bazyli Pogodin wybudował w połowie XIX wieku w stylu neogotyckim z elementami mauretańskimi pałacyk z towarzyszącymi mu budowlami będącymi zapleczem: oficyną, wozownią, lodownią i domem ogrodnika. Na cześć pamięci budowniczego i jego spadkobierców, którzy zrobili wiele dla Polski, miejsce to miało się stać Ośrodkiem Pojednania Polsko - Rosyjskiego. Wracamy Następnie przeniesiemy się na obrzeża Nowej Huty, gdzie przy podejściu do lądowania rozbił się samolot pilotowany przez kapitana Władysława Polesińskiego. Ocalenie załogi miało na tyle cudowne cechy, iż lotnik uznał to za znak z nieba i postanowił odmienić tak swoje życie, jak i życie swoich kolegów w mundurach. Założył katolicką organizację Rycerze Krzyża i Miecza. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - WOJNA I GOSPODARKA CZ. 3 Magazyn, 25 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Trzecia część odcinka poświęconego związkom wojny z gospodarką. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe z okresu wojny.