TVP Historia Czwartek, 18.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 LUTEGO ODC. 476 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1930 - odkrycie Plutona; 1981 - Jan Paweł II w dzielnicy slumsów w Manilli; 1981 - porozumienie strajkujących studentów z Ministerstwem Szkolnictwa Wyższego; 1991 - premiera musicalu "Metro"; 07:20 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 2 SWEET HOME Serial obyczajowy, historyczny, 56 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Aktorzy: Jan Nowicki, Maria Gładkowska, Olgierd Łukaszewicz, Rolf Hopp, Alfred Struwa, Zygmunt Bielawski, Jerzy Binczycki, Mirosława Marcheluk, Jerzy Trela, Rafał Wieczyński, Rafał Zwierz, Adam Kamień, Mieczysław Całka, Jan Jankowski, Wiktor Sadecki, Andrzej Buszewicz, Wojciech Wysocki, Aleksander Fogiel, Jerzy Cnota i inni Wybucha I wojna światowa. Daisy von Teuss podejmuje pracę sanitariuszki w pruskim szpitalu. Księżna odwiedza swoje dzieci - spotkanie z Conradem i Bolkiem przerywa brutalnie najstarszy syn Franzel, który przywdział mundur i nazywa matkę szpiegiem angielskim. Cesarz Wilhelm II oznajmia, że postanowił mianować syna von Teussów, Franza Friedricha - królem polskim, ze względu na koligacje tego rodu z polskimi Piastami. Franzel protestuje przeciw decyzji monarchy, ale ojciec uśmierza jego bunt. Plany cesarza nie zostaną jednak nigdy spełnione. Sprawy w rodzinie Von Teussów komplikują się: książę odkrywa, że Daissy przechowuje rannego Anglika. Wymusza także na żonie przyznanie się do zdrady małżeńskiej. Franzel słyszy kłótnie rodziców, docierają też do niego wątpliwości ojca, czy przypadkiem jego pierworodny nie jest synem cesarza. Dumny młodzieniec chce popełnić samobójstwo. Wzbogacony na handlu drewnem Heinberg zostaje właściciclem kopalni węgla w Westfalii. Przenosi się tam i każe Franzowi zdobyć odpowiednią wiedzę, by zarządzał w przyszłości kopalniami. Rok 1922. W efekcie trzeciego powstania część Śląska wraca do Polski. Powstańcy chcą zająć pałac von Teussów, ale Hans Heinrich opowiada się za polskością i zostaje w swej posiadłości. Daisy odchodzi, zostają z nim Conrad i Bolko. Conrad przyjaźni się z Jurkiem Zbierskim, synem inżyniera. Ta przyjaźń ma podłoże erotyczne, wiąże się z nieśmiałością Conrada wobec kobiet. Po zwycięskiej walce odbywa się uroczysta masza, w trakcie której Conrad przyjmuje komunię i - ku wściekłości ojca - zostaje katolikiem. W tej sytuacji Hans Heinrich zatrzymuje tylko Bolka, a Conradowi pozwala odjechać z matką. 09:00 HISTORIA POLSKI - WYŻEJ NIŻ HIMALAJE Reportaż, 47 min, Polska, 1996 Scenariusz: Anna Teresa Pietraszek Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Andrzej Zawada Polacy są jedynymi zdobywcami na świecie najwyższych gór zimą. To Polacy pierwsi zdobyli zimą Mount Everest, a potem kolejne sześć szczytów 8 - tysięcznych w Himalajach. O najtrudniejszych wyprawach i największych sukcesach sportowych Polaków opowiada najwybitniejszy kierownik wypraw wysokogórskich Andrzej Zawada. Pełne anegdot wspomnienia z ekstremalnych, zimowych wspinaczek między innymi: Jerzego Kukuczki, Wandy Rutkiewicz, Krzysztofa Wielickiego i innych. Dramatyczne zdjęcia filmowe z wyprawy w Hinduksz i Himalaje, zimą w skrajnym klimacie. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA HEINRICHA HIMMLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Dlaczego w grudniu 1945 roku, 7 miesięcy po pogrzebaniu zwłok Heinricha Himmlera, który 23 maja tego roku miał popełnić samobójstwo, władze brytyjskie zdecydowały się dokonać ekshumacji? Siedem miesięcy wcześniej Himmler, schwytany przez brytyjskich żołnierzy popełnił samobójstwo. Zwłoki poddano sekcji i pogrzebano w lesie pod Luneburgiem. Czyżby pojawiły się wątpliwości? Czy człowiek, który popełnił samobójstwo, rzeczywiście był Himmlerem? 11:20 Z WIDOKIEM NA WAWEL - CHOROBY RZECZYPOSPOLITEJ Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W tym odcinku: Pod koniec XVI w. Piotr Skarga przekonywał, że chorować mogą nie tylko jednostki, ale także wspólnoty i państwa. Czy jego uwagi przetrwały próbę czasu? Które szczególnie powinniśmy mieć w pamięci? W programie eksperci dyskutują o dostrzeganych przez Skargę chorobach Rzeczypospolitej. 12:00 CZAS HONORU - ODC. 34 "ZAMACH" Serial wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Piotr Adamczyk Doktor, Bronek, Janek, Michał, Władek i Tadeusz ukrywają radiostację w magazynie. Staszek widzi szansę odzyskania radiostacji. Nawiązuje kontakt z Jankiem, który jest wściekły na brata, że współpracuje z Sowietami. Na spotkaniu zjawia się Sorokin, który proponuje wymianę broni za radiostację. Janek przekazuje propozycję dowódcy. Lena mówi Romkowi o szansie wyjazdu do Rosji i że to Niemcy przyznali im nowe mieszkanie. Romek przychodzi na umówione spotkanie z Morycem i przystępuje do Żydowskiego Związku Wojskowego. Tadeusz znajduje ukryty w radiostacji mikrofilm z nazwiskami sowieckich agentów. Przekazuje go Halbemu. Prosi, by wstrzymał się z aresztowaniami. Wanda chce opuścić klasztor. Prosi Bronka, by znalazł dla niej mieszkanie. Maria pracuje jako lekarka na Pawiaku. Opatruje przesłuchiwanych więźniów. Władek przekazuje gryps od matki Michałowi. Wiedzą, że ona żyje. Michał chce, żeby Celina dokonała wyboru. Inga i Rainer przychodzą do restauracji, w której zjawia się Halbe. Rainer nie przyznaje się, że zna Ingę. Tadeusz aranżuje walkę z Krzysztofem o mistrzostwo Warszawy. Sajkowscy znajdują ukryte w mieszkaniu pieniądze. Janek dowiaduje się, że mieszkanie dla rodziny Leny przydzielono na podstawie niemieckiego rozkazu. Prosi dowódcę, by sprawdził Tadeusza, który to załatwił. Tadeusz zostaje rozpoznany przez innego, podstawionego skoczka z Anglii. Tadeusz dołącza do grupy na akcję likwidacji Rainera. 12:55 WE WŁADANIU MONSUNÓW - LUDZIE MONSUNU ODC. 5/5 (LANDS OF THE MONSOON) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Część 5. Ludzie monsumu Egzotyka, przyroda i kultura południowej Azji zostały ukształtowane przez jedno z największych zjawisk na ziemi: wiatry monsunowe. Przemierzają one ten rozległy region, zamieniając suszę w potop. Życie ludzi i zwierząt zdominowane jest przez to szalejące zjawisko pogodowe. Od północnych wybrzeży Australii po najwyższe szczyty Himalajów, pustynie północnych Indii, do bujnych lasów równikowych Borneo - uczestniczymy we wspaniałej podróży przez ziemie monsunu. Po drodze poznajemy różnorodne smaki i kolory niezwykłej przyrody oraz kultur w różnych regionach. Dowiadujemy się, w jaki sposób mieszkańcy tych terenów radzą sobie z burzliwą pogodą. Film to fascynująca historia relacji między naturą a ludźmi, którzy żyją przez tysiące lat w cieniu monsunu. 15:05 HISTORIA SZKOCKICH KLANÓW - BRATOBÓJCZA WOJNA ODC. 2/3 (RISE OF THE CLANS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Rachel Bell Zdjęcia: Carlo D'Alessandro Wykonawcy: Hannah Young, Darren Mitchell, Neil Oliver Dawne szkockie klany to owiani legendą, jedni z najsłynniejszych wojowników w historii. To dzikie plemiona ukształtowane przez surowe i niedostępne góry i doliny Szkocji. W tej fascynującej serii widzowie będą mogli poznać opowieści o bohaterstwie i niegodziwości kultowych postaci Szkocji: Roberta Bruce ’ a czy Mary, królowej Szkotów. Widzowie dowiedzą się, jak zjednoczone klany pokonały największą potęgę militarną Europy, by zdobyć niepodległość Szkocji i jak wykorzystały swoje wpływy, aby obalić władców i zmienić bieg historii. To prawdziwa szkocka gra o tron: epicka walka o władzę, opowiedziana z punktu widzenia zwaśnionych klanów. Odc. 2 Bratobójcza wojna Neil Oliver przedstawia historię klanu Stewart, który stał się królewską dynastią Szkocji. 16:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JUŻ TYLKO SPRÓCHNIAŁY KRZYŻ ODC. 214 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Co stało się z naturalnym krajobrazem historycznym formowanym przez wieki na naszych wschodnich rubieżach, uświadamiamy sobie wtedy, gdy do poszukiwań niezbędny jest nam konkretny dwór z jego rolniczym otoczeniem, lasami i łąkami. Zamiast punktów odniesienia, na miejscu odnajdujemy anonimową pustkę. Tak rzecz się ma w przypadku Hoźnej pod Białymstokiem. A legenda miejscowa powiada, że tu pochowani są powstańcy styczniowi. 16:35 TAŚMY BEZPIEKI - POCZĄTEK STRAJKU W STOCZNI GDAŃSKIEJ W SIERPNIU 1980 R. Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz, Grzegorz Majchrzak Zdjęcia: Maciej Figurski, Michał Gmyz, Rajmund Nafalski Muzyka: Michal Rawicz Cykl "Taśmy bezpieki" ma na celu przybliżenie widzowi działań służb specjalnych PRL. Dzięki zachowanym w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej nagraniom, zrealizowanym przez komunistyczne służby, mamy możliwość poznać tajniki ich działań. Różnorodność tematyki społecznej, politycznej i kryminalnej, którymi ówczesne służby były zainteresowane, gwarantuje atrakcyjność każdego odcinka cyklu. Cezary Gmyz rozmawia z doktorem Przemysławem Ruchlewskim o początkach strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. 17:10 HISTORIA POLSKI - Z ORŁEM W KORONIE - PRZECIW ZNIEWOLENIU Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2002 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Szczepan Adamiuk Dzieje rządów i prezydentów RP na emigracji oraz istota ciągłości władzy od II do III Rzeczpospolitej. Zaprezentowano historię polityczną lat 1939 - 1990 bogato ilustrowaną materiałami archiwalnymi. Odcinek rozpoczyna się w lipcu 1944 roku, trwają represje wobec żołnierzy AK i działaczy Delegatury Rządu na kraj. Do Polski przyjeżdża premier Stanisław Mikołajczyk, by wziąć udział w tworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Wokół jego decyzji narasta rozłam w środowiskach politycznych emigracji. Los Polski jest przesądzony. W 1990 roku do Warszawy przybywa Ryszard Kaczorowski i przekazuje insygnia prezydenckie II RP Lechowi Wałęsie. 18:15 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 3 POJEDNANIE (ODC. 3 POJEDNANIE) Serial historyczny, obyczajowy, 56 min, Polska/Niemcy, 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Aktorzy: Jan Nowicki, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Olgierd Łukaszewicz, Bogusław Linda, Rolf Hoppe, Jerzy Trela, Zygmunt Bielawski, Jerzy Binczycki, Marek Barbasiewicz, Dariusz Rybicki, Włodzimierz Musiał, Mieczysław Całka, Aleksander Fogiel, Jerzy Cnota i inni Początek lat trzydziestych naszego stulecia. Nową żoną księcia von Teuss zostaje Marisca. Do domu powraca najmłodszy syn Bolko, aby zasilić kieszeń po stratach, jakich doznał, uprawiając gry hazardowe. Ojciec podejrzewa go o romans z macochą. Dotknięty paraliżem książę bardzo cierpi. Na wieść o jego ciężkim stanie jeden z urzędników włącza syreny w kopalni. W wyniku tego alarmu dochodzi do wypadku, górnicy wypominają władzom kopalni lekkomyślność. Synowie spotykają się w domu chorego księcia, który upoważnia Franza do prowadzenia spraw majątkowych rodziny. Młodzi von Teussowie obserwują niepokojące zjawiska - kryzys powoduje przestój w pracy szybów i bezrobocie wśród górników. Bracia przeżywają niemiłą przygodę podczas powrotu z wizytacji kopalni: ktoś wrzuca im do samochodu cegłę. 19:35 BOMBA - CZ. 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 20:50 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 5/6 RODZINA HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLERS FAMILY) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Florian Beierl, Thomas Staehler, Oliver Halmburger Nazistowski kult Hitlera opierał się na micie czystości rasowej. Wyznawcy Führera musieli udowadniać, że mają solidne niemieckie pochodzenie. Tymczasem historia jego rodziny daleko odbiegała od ideału nazistowskiej rasy panów. Krążyły pogłoski, że w żyłach Hitlera płynęła żydowska krew. Nigdy tego nie udowodniono, ale jego matka była służącą w żydowskim domu. Poza tym nazwisko Hitler często występowało wśród żydowskich mieszkańców na wschodzie dawnej monarchii habsburskiej. Ojciec Hitlera, Alois, był nieślubnym dzieckiem. Nosił nazwisko matki Schicklgruber. Po śmierci matki dorastał u stryja Johanna Nepomuka Hiedlera, który później zaktualizował rodzinne akta: za ojca Aloisa prawnie uznano Georga Hiedlera, brata Johanna. Miejscowy proboszcz skrupulatnie odnotował szczegóły w księdze parafialnej. Aloisowi Schicklgruberowi nadano nazwisko ojca - Hiedler, chociaż ten nie żył już od 20 lat. Potem nazwisko to uległo zmianie na Hitler. Sam Hitler robił wszystko, by utrzymać w tajemnicy swoje rodzinne sprawy. Nawet dzisiaj niewiele wiadomo o jego bliskich krewnych. Mimo to historycy składają w całość intrygujące szczegóły. Wiadomo, że jego rodzina była kompletnie dysfunkcyjna. Występowały w niej przypadki chorób psychicznych, bigamii, samobójstw. Tajna policja wnikliwie badała przeszłość Hitlera i jego krewnych. W styczniu 1944 roku sekretarz Hitlera Martin Bormann otrzymał niezwykły dokument od szefa SS Heinricha Himmlera: tajne akta dotyczące krewnych Führera. Himmler polecił gestapo sprawdzić pogłoski o krewnych Hitlera w Grazu w Austrii. Agenci odnaleźli niektórych z nich, opisując ich jako półidiotów i szaleńców. Nie wiadomo, czy Führer wiedział, że gestapo sprawdza jego austriackie korzenie. W filmie przedstawione zostają zdumiewające fakty z życia rodzinnego Hitlera oraz historie jego krewnych: rodzonej siostry Pauli Hitler, bratanków Williama Patricka oraz Heinza Hitlera, przyrodniego brata Aloisa, kuzynki Aloisi Veit. Dziś krewni Hitlera chodzą po ulicach Long Island, Nowego Jorku, Niemiec i Austrii. Ich prawnicy blokują każdą próbę nawiązania z nimi kontaktu. Żadne z nich nie życzy sobie rozmów o historii rodziny. Pozostając w cieniu zbrodniarza stulecia, wolą zachować anonimowość. 21:50 MIASTO GNIEWU S.I - /7/ Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 7. Przełom. Nowe narzędzia policji/nowe grupy przestępcze. Zabójstwo: Wojciech Brzózy ps. Brzóza. 22 października 1997 ul. Braci Załuskich 3a. Rozstrzelany pod swoim domem przez Czachę i Komandosa. Historia: Policja w związku z nowelizacją ustawy dostaje nowe środki do walki z przestępczością zorganizowaną, m.in. możliwość pobierania, gromadzenia i wykorzystywania w celach wykrywczych odcisków palców. Policja znalazła odciski palców na magazynku. Opowiadamy też, jak na nowe możliwości Policji reagowali gangsterzy. Anonimowi informatorzy policyjni ze środowisk przestępczych. Nowelizacja ustawy 1997 - nowe narzędzia dla Policji. Pierwsza przesyłka kontrolowana - Piotr Sajur - 3 kg amfetaminy. Wyrok 7 lat. Podsłuchiwanie gangsterów. Świadek incognito. 01:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA HEINRICHA HIMMLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Dlaczego w grudniu 1945 roku, 7 miesięcy po pogrzebaniu zwłok Heinricha Himmlera, który 23 maja tego roku miał popełnić samobójstwo, władze brytyjskie zdecydowały się dokonać ekshumacji? Siedem miesięcy wcześniej Himmler, schwytany przez brytyjskich żołnierzy popełnił samobójstwo. Zwłoki poddano sekcji i pogrzebano w lesie pod Luneburgiem. Czyżby pojawiły się wątpliwości? Czy człowiek, który popełnił samobójstwo, rzeczywiście był Himmlerem? 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JUŻ TYLKO SPRÓCHNIAŁY KRZYŻ ODC. 214 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Co stało się z naturalnym krajobrazem historycznym formowanym przez wieki na naszych wschodnich rubieżach, uświadamiamy sobie wtedy, gdy do poszukiwań niezbędny jest nam konkretny dwór z jego rolniczym otoczeniem, lasami i łąkami. Zamiast punktów odniesienia, na miejscu odnajdujemy anonimową pustkę. Tak rzecz się ma w przypadku Hoźnej pod Białymstokiem. A legenda miejscowa powiada, że tu pochowani są powstańcy styczniowi. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - WOJNA I GOSPODARKA CZ. 5 Magazyn, 25 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Piąta część odcinka poświęconego związkom wojny z gospodarką. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe z okresu wojny. W tym wydaniu: związki wojny z gospodarką, rozwój przemysłu zbrojeniowego w Niemczech.