TVP Historia Piątek, 19.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 LUTEGO ODC. 477 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1473 - urodził się Kopernik; 1958 - ukazał się pierwszy numer miesięcznika "Więź"; 1968 - protest przeciwko zakazowi grania "Dziadów"; 1977 - odkrycie na Galapagos organizmów żyjących w temperaturze ponad 100 stopni C; 07:20 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 3 POJEDNANIE (ODC. 3 POJEDNANIE) Serial historyczny, obyczajowy, 56 min, Polska/Niemcy, 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Aktorzy: Jan Nowicki, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Olgierd Łukaszewicz, Bogusław Linda, Rolf Hoppe, Jerzy Trela, Zygmunt Bielawski, Jerzy Binczycki, Marek Barbasiewicz, Dariusz Rybicki, Włodzimierz Musiał, Mieczysław Całka, Aleksander Fogiel, Jerzy Cnota i inni Początek lat trzydziestych naszego stulecia. Nową żoną księcia von Teuss zostaje Marisca. Do domu powraca najmłodszy syn Bolko, aby zasilić kieszeń po stratach, jakich doznał, uprawiając gry hazardowe. Ojciec podejrzewa go o romans z macochą. Dotknięty paraliżem książę bardzo cierpi. Na wieść o jego ciężkim stanie jeden z urzędników włącza syreny w kopalni. W wyniku tego alarmu dochodzi do wypadku, górnicy wypominają władzom kopalni lekkomyślność. Synowie spotykają się w domu chorego księcia, który upoważnia Franza do prowadzenia spraw majątkowych rodziny. Młodzi von Teussowie obserwują niepokojące zjawiska - kryzys powoduje przestój w pracy szybów i bezrobocie wśród górników. Bracia przeżywają niemiłą przygodę podczas powrotu z wizytacji kopalni: ktoś wrzuca im do samochodu cegłę. 08:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ZBRODNIE BEZ KARY Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Upadek komunizmu i narodziny III RP to był odpowiedni moment, by rozliczyć się z PRL. W parlamencie powstała komisja do zbadania najbardziej ponurych zbrodni resortu spraw wewnętrznych. Zadanie okazało się karkołomne. Nadal funkcjonowały struktury dawnego MSW, a ludzie SB wciąż byli na służbie. Sprawcy pozostawali bezkarni. Oto dlaczego Władimir Bukowski domagał się Norymbergi dla komunizmu. W Archiwum Zimnej Wojny Jan Maria Rokita, po 1989 szef sejmowej komisji badającej zbrodnie MSW, a także eksperci IPN: Filip Musiał i Patryk Pleskot. 09:05 TAŚMY BEZPIEKI - POCZĄTEK STRAJKU W STOCZNI GDAŃSKIEJ W SIERPNIU 1980 R. Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz, Grzegorz Majchrzak Zdjęcia: Maciej Figurski, Michał Gmyz, Rajmund Nafalski Muzyka: Michal Rawicz Cykl "Taśmy bezpieki" ma na celu przybliżenie widzowi działań służb specjalnych PRL. Dzięki zachowanym w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej nagraniom, zrealizowanym przez komunistyczne służby, mamy możliwość poznać tajniki ich działań. Różnorodność tematyki społecznej, politycznej i kryminalnej, którymi ówczesne służby były zainteresowane, gwarantuje atrakcyjność każdego odcinka cyklu. Cezary Gmyz rozmawia z doktorem Przemysławem Ruchlewskim o początkach strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. 09:35 HISTORIA POLSKI - Z ORŁEM W KORONIE - PRZECIW ZNIEWOLENIU Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2002 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Szczepan Adamiuk Dzieje rządów i prezydentów RP na emigracji oraz istota ciągłości władzy od II do III Rzeczpospolitej. Zaprezentowano historię polityczną lat 1939 - 1990 bogato ilustrowaną materiałami archiwalnymi. Odcinek rozpoczyna się w lipcu 1944 roku, trwają represje wobec żołnierzy AK i działaczy Delegatury Rządu na kraj. Do Polski przyjeżdża premier Stanisław Mikołajczyk, by wziąć udział w tworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Wokół jego decyzji narasta rozłam w środowiskach politycznych emigracji. Los Polski jest przesądzony. W 1990 roku do Warszawy przybywa Ryszard Kaczorowski i przekazuje insygnia prezydenckie II RP Lechowi Wałęsie. 11:20 Z ANDRUSEM PO GALICJI - ŻYWIEC Magazyn, 24 min, Polska, 2015 O Putoszach, Przystaczach, Jukacach, blokersach i ziomalach mieszkających w Żywcu opowiada czternasty odcinek galicyjskiej serii, której gospodarzem jest Artur Andrus. Jest to pierwszy odcinek zrealizowany w mieście leżącym w województwie śląskim. Na zakończenie jak zawsze piosenka. Tym razem o spójniku "że". 11:55 CZAS HONORU - ODC. 35 "OPERACJA GENERAŁ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Michał Rogalski Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maciej Zakościelny Ranny Rainer dochodzi do siebie w szpitalu. Odwiedza go Halbe - przynosi mu cygara, jak wcześniej Kellerowi. Tannenberg wykorzystuje sytuację i przejmuje obowiązki Rainera. Helena nawiązuje kontakt z chłopcem. Dowiaduje się, że ma na imię Adam. Zostają rozdzieleni w czasie ulicznej łapanki. Chłopiec nie wraca do mieszkania. Inżynier Garstecki znajduje w radiostacji mikrofilm. Dowódca za pośrednictwem Janka umawia się z Sowietami. Zgadza się wymienić radiostację, jednak nie na broń, ale na gen. Radziszewskiego, który jest w rękach NKWD. Celina mówi Krzysztofowi, że nie wyjdzie za niego. Wściekły Krzysztof napada na Michała. Zdesperowany, chce go zabić. Bronek dowiaduje się od dowódcy, że jego ojciec wyszedł z Pawiaka dzięki łapówce. Za namową dowódcy, odnawia z nim kontakt. Przekazuje mu list z propozycją spotkania. Woyciechowski obiecuje pomóc Bronkowi w znalezieniu mieszkania dla Wandy. Lena coraz bardziej boi się Mongoła. Widząc go na ulicy, mdleje ze strachu. Romek chce ratować siostrę. Daje jej fiolkę z zakażonymi tyfusem wszami. Lena wsuwa ją do kieszeni płaszcza Mongoła. Tadeusz pomaga Bronkowi w przeprowadzce Wandy i Niny. Nina robi im zdjęcia, które przekazuje Rainerowi. Inga widzi Halbego z Tadeuszem. Dochodzi do zrzutu spadochronowego z gen. Radziszewskim. Tadeusz zgłasza się, że po wymianie odwiezie go do lokalu. Janek jest przetrzymywany przez Sowietów. Pilnuje go Staszek. Do mieszkania wpadają Niemcy. Staszkowi i Jankowi udaje się uciec. 15:00 BOMBA - CZ. 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 16:05 POLSKIE 100 LAT - POLACY NA EMIGRACJI 1945 - 1956 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Cykl filmów dokumentalnych opowiadających o najważniejszych wydarzeniach i postaciach w historii Polski od przełomu XIX i XX wieku po rok 2004. Po II wojnie światowej poza granicami kraju znalazły się tysiące przedstawicieli elit politycznych, wojskowych, literackich, naukowych, artystycznych, sportowych oraz zwykłych emigrantów. Tysiące Polaków, aresztowanych i wywiezionych z kraju w latach 1939 - 1945, opuszczało wyzwalane obozy w Niemczech. Wszyscy zadawali sobie pytanie: czy jest sens powrotu do kraju? Wielu z nich nie miało dokąd wracać, bowiem ich domy znalazły się na terenach Związku Sowieckiego. Wielu obawiało się powrotu do Polski, spodziewając się represji komunistycznych. W 1945 roku poza krajem przebywało około 2, 5 miliona Polaków, których wojna wyrzuciła z kraju. Największe ich skupisko znajdowało się w Anglii. Emigranci, niezależnie od wewnętrznych sporów i kłótni, stosunku do nieuznawanego przez świat zachodni rządu emigracyjnego, tworzyli szkoły, teatry, instytuty naukowe, wydawnictwa książkowe i prasowe. Do najważniejszych instytucji, które miały znaczenie także w kraju należało Radio Wolna Europa i Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. Biorąc pod uwagę całokształt działalności środowisk emigracyjnych uprawnione wydaje się stwierdzenie, że Polakom udało się stworzyć państwo polskie na obczyźnie. Był to jedyny tego rodzaju przypadek w dziejach powojennej Europy. 17:40 HISTORIA POLSKI - MARIA Dokument fabularyzowany, 56 min, Polska, 2011 Reżyseria: Alicja Albrecht Scenariusz: Alicja Albrecht Zdjęcia: Małgorzata Ząbkowska, Artur Zdral Alicja Albrecht odkrywa nieznane dotąd oblicza polskiej noblistki Marii Skłodowskiej - Curie. To portret niezwykłej kobiety, czułej matki, kochającej siostry. Film nie przemilcza tematu romansu uczonej ze współpracownikiem jej męża, Paulem Langevinem. Dzięki niepublikowanym dotąd listom Madame historia obfituje w zaskakujące szczegóły z życia Marii Skłodowskiej i jej bliskich. O polskiej uczonej wypowiadają się znakomite postaci francuskiej i polskiej nauki, a także wnuczka samej noblistki, Helene Langevin - Joliot. Ten filmowy, a zarazem poetycki portret jednej z najwybitniejszych Polek, wiele zawdzięcza aktorskiej kreacji Joanny Szczepkowskiej. W pozostałych rolach: Anna Szawiel, Adam Szyszkowski. 18:50 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 4 SPÓŁKA RUBERG (ODC. 4 SPÓŁKA RUBERG) Serial historyczny, obyczajowy, 53 min, Polska/Niemcy 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jan Nowicki, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Olgierd Łukaszewicz, Bogusław Linda, Rolf Hoppe, Jacek Walter, Jerzy Trela, Zygmunt Bielawski, Henryk Bista, Jerzy Binczycki, Witold Holz, Dariusz Rybicki, Włodzimierz Musiał, Mieczysław Całka i inni Franzel z braćmi wybiera się z życzeniami świątecznymi i szampanem do górników w kopalni. Gdy wyjeżdżają na górę, zostają zatrzymani przy windzie. Franzel wini za to dyrektora Zbierskiego i wyrzuca go z pracy. Ulegając polityce Heinberga, najstarszy z braci von Teuss postanawia nawiązać kontakty i współpracę z faszystami, błyskawicznie rosnącymi w siłę. Na spotkaniu z ich przedstawicielami, Goschem i Klugem, zakłada spółkę Ruberg. W zamian za obietnicę opieki nad interesami von Teussów lokuje w niej kapitały rodziny, z których może czerpać partia faszystowska. Książę zastaje swoją żonę Marisce i syna Bolka in flagranti. Wybucha skandal, prasa ma obfity żer. Przebywający w Niemczech Franzel dowiaduje się o wszystkim podczas wiecu z udziałem Goebbelsa. Jest tak zdruzgotany tą wiadomością, że po prostu płacze z bezsilności. 20:00 TEATR HISTORII - PROCES RUDOLFA HOESSA Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do spektaklu Stanisława Trzaski i Andrzeja Gassa "Proces Rudolfa Hoessa" z 1980 roku, w reżyserii Ryszarda Bera, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (Muzeum Historii Polski) będzie dr Wojciech Kozłowski (historyk; dyrektor Instytutu im. Witolda Pileckiego). 20:20 TEATR TELEWIZJI - PROCES RUDOLFA HOESSA Teatr, 111 min, Polska, 1980 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Andrzej Gass, Stanisław Trzaska Aktorzy: Zdzisław Kuźniar, Piotr Pawłowski, Kazimierz Meres, Ignacy Machowski, Jerzy Kamas, Andrzej Krasicki, Maciej Maciejewski, Elżbieta Borkowska Szukszta, Kazimierz Dębicki, Krzysztof Kiersznowski, Marian Łącz, Michał Muskat, Ryszard Pikulski, Henryk Rajfer, Jack Recknitz Spektakl dokumentalny przedstawiający system masowej eksterminacji ludności podczas II wojny światowej. Scenariusz spektaklu został oparty na oryginalnych dokumentach procesu, pochodzących z Archiwum Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. 22:20 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 4/5 ZŁOTO NAZISTÓW (ODC. 4/5 NAZI GOLD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Kiedy alianci przekraczali wschodnią granicę Niemiec, naziści pośpiesznie chowali zrabowane skarby z okupowanych krajów. Najczęściej chowali je w podziemnych sztolniach i ukrytych bunkrach. Część z nich alianci odnaleźli, ale duża cześć przepadła. Co stało się z bogactwami zrabowanymi przez Niemców w czasie II wojny światowej? Jaka część z nich powróciła do prawowitych właścicieli? 23:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA HARLEYOWCA NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem jest to reportaż o kijowskich harleyowcach. Ich kluby zaczęły powstawać na Ukrainie dopiero kilka lat temu, gdyż w czasach radzieckich istnienie jakichkolwiek grup nieformalnych było niemożliwe. Bohater reportażu ma 38 lat. Z wykształcenia jest filologiem, prowadzi własną firmę poligraficzną, ale większość czasu poświęca klubowi, bo bycie tzw. bikerem oznacza styl życia, a nie tylko zamiłowanie do szybkich motocykli. Członkowie klubu żyją według ściśle określonych zasad (także moralnych - bardzo konserwatywnych i prawicowych) i są bezwzględnie podporządkowani szefowi organizacji (dyscyplina jest jedną z czołowych zasad). Tworzą swój zamknięty świat, do którego wpuszczają tylko osoby wybrane przez siebie. Jak sami mówią, klub stanowi namiastkę społeczności zbudowanej według zasad i ideałów, które im odpowiadają (w odróżnieniu od państwa, na które - jak twierdzą - nie mają wpływu). Kamera towarzyszy bohaterowi w domu, w czasie spotkań z innymi harleyowcami, na cmentarzu, gdzie leżą koledzy, którzy zginęli w czasie wypadków, w cerkwi i w łaźni. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŚMIERTELNY UŚCISK Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony współpracy militarnej ZSRR z Niemcami. Wykorzystano czarno - białe archiwalne materiały filmowe.