TVP Historia Niedziela, 21.02.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LUTEGO ODC. 479 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1431 - początek procesu Joanny d'Arc; 1914 - odczyt Jozefa Piłsudskiego w Paryżu, w którym przepowiadał on wielką wojnę; 1916 - początek bitwy o Verdun; 1958 - zmarł Henryk Arctowski, polarnik; 06:50 TANGO PAPIEŻA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2014 Reżyseria: Krzysztof Żurowski Scenariusz: Krzysztof Żurowski Zdjęcia: Krzysztof Żurowski Pozytywny odbiór postaci nowego papieża Franciszka budzi u wielu pytanie: skąd się taki wziął? Co wpłynęło na życie Jorge Mario Bergoglio w jego rodzinnych stronach? Jakie miejsca, zdarzenia, osoby wpłynęły na Jorge? Co kształtowało jego osobowość, cechy charakteru, pasje, ważne decyzje życiowe? Co i kto ukształtował jego postawę, np. pokory, bezpośredniości, ewangelicznego stosunku do osób starszych, ubogich i odrzuconych. Skąd wzięły się u niego gesty prostoty życia, np. odrzucenie przywilejów: skromne mieszkanie, korzystanie z komunikacji miejskiej, etc. Co wpłynęło na jego charyzmat człowieka modlitwy? Czy taki był zawsze? Czy był zawsze nieskazitelny? Jakie miał przeszkody? (np. nie chciał wyspowiadać narkomana, bo śpieszył się na pociąg). Co przychodziło mu najtrudniej? Jak walczył ze swoimi wadami? Jak i o co walczył? (np. z rządem Argentyny o godność życia). Jakich upokorzeń doznał? (np. oskarżenie o donos na porwanych księży w czasach dyktatury lub z "Mamami z placu de Mayo"). Czy jako biskup, kardynał i prymas Buenos Aires miał kłopoty z podwładnymi co do nakazywania im, by stosowali "środki ubogie" i we wdrażaniu swego stylu prostoty? Będziemy poszukiwać śladów papieża Franciszka w stolicy Argentyny, gdzie urodził się, mieszkał i pracował. Będziemy rozmawiać z mieszkańcami Buenos Aires, którzy znali Ojca Świętego Franciszka jeszcze, zanim został papieżem. Oprócz rodziny, przyjaciół, znajomych, współpracowników abp. Bergoglia będą to zwykli ludzie, np. jego fryzjer, kioskarz, z którym codziennie rozmawiał i do którego zadzwonił, gdy został wybrany papieżem, fani klubu San Lorenzo (gdzie w latach 40. regularnie chodził z ojcem na wszystkie ligowe mecze piłkarskie}, grupa trampkarzy. 09:05 CZARNE CHMURY - ODC. 10/10 - POŚCIG Serial przygodowo - historyczny, 54 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy:: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Anna Seniuk, Elżbieta Starostecka, Mariusz Dmochowski, Stanisław Niwiński, Maciej Rayzacher, Józef Nalberczak, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting i inni Porwanie szlachcica i pułkownika w biały dzień, w stolicy wolnego państwa, pod bokiem hetmana i króla, oburza brać szlachecką. Rusza pogoń. Tymczasem w nadgranicznym klasztorze na przyjazd czarnego powozu czeka kapitan Knothe ze swymi rajtarami. Jest tu również rotmistrz Zaremba, zaciekły wróg Dowgirda. Rotmistrz zrozumiał wreszcie, jakiemu panu służy, i postanowił rzucić służbę u elektora brandenburskiego. Dowiedziawszy się o porwaniu Dowgirda, pragnie go odbić, zostaje jednak pojmany i wtrącony do lochu, w którym wcześniej uwięziono pułkownika. Na szczęście, do akcji przystępuje wachmistrz Kacper i jego towarzysze. Przebrani za mnichów organizują zasadzkę na rajtarów i niespodziewanie atakują ludzi elektora. Kapitan Knothe ginie z jego ręki, pan Krzysztof jest wolny. Niebawem popadnie w inną, słodką niewolę. W pałacu hetmana Sobieskiego trwają przygotowania do ślubu dwóch szczęśliwych par - pana Krzysztofa Dowgirda z piękną wychowanicą hetmana Anną, i dzielnego wachmistrza Kacpra z rezolutną Magdą. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - DAWNE ZIARNA NA TALERZU Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński W kolejnym odcinku Karol Okrasa wyruszy w okolice Brodnicy i odwiedzi pana Mieczysława Babalskiego. Pan Mieczysław jest jednym z pierwszych rolników ekologicznych w Polsce. Już w latach osiemdziesiątych zeszłego wieku siał i wytwarzał mąkę z orkisza. Dziś orkisz staje się coraz bardziej popularny, ale wówczas mało kto wiedział cokolwiek o tym dawnym zbożu. Teraz pan Mieczysław wytwarza także mąkę z samopszy, prastarego zboża uprawianego już 7 tysięcy lat temu, jak również z płaskurki uprawianej ponad 2 tysiące lat temu na Bliskim Wschodzie. I to właśnie z mąki płaskurki był najprawdopodobniej upieczony chleb, który Chrystus podawał swoim uczniom podczas Ostatniej Wieczerzy. Obecnie dawne zboża wracają do łask. Jak się bowiem okazuje, współczesne, wysokoglutenowe odmiany pszenicy powodują wiele alergii, natomiast o dziwo stare zboża, o odmiennej budowie glutenu czy o innych aminokwasach są znacznie lepiej tolerowane przez nasze organizmy. Widocznie nasze układy trawienne są lepiej przystosowane do starych odmian zbóż niż do tych obecnych. A więc trzeba po nie sięgać. Karol przygotuje trzy dania, oparte o mąki wytworzone ze starych odmian zbóż. Pierwszym daniem będzie okoń morski podany na kaszy owsianej ugotowanej na soku jabłkowym z buraczkami. Druga propozycja to placki z mąki z płaskurki z kozim twarożkiem i pieczonymi warzywami. A trzecia to żytni makaron z kiszoną kapustą, kaparami i wędzonym łososiem. Jak będą wyglądać takie dania? Zobaczymy w programie. 10:40 TĘTNO PIERWOTNEJ PUSZCZY - OLBRZYMY I KARŁY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1995 Autor: Bożena Walencik, Jan Walencik Reżyseria: Bożena Walencik, Jan Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Krystian Matysek, Jan Walencik Wykonawcy: Krystyna Czubówna Największy i najmniejszy ssak Puszczy Białowieskiej. Największy roślinożerca i najmniejszy owadożerca, czyli żubr i ryjówka malutka. Jak oba gatunki są przystosowane do zmiennych warunków życia w puszczy? Jakich zagrożeń mogą się obawiać? Dlaczego żubr preferuje życie stadne, a ryjówka samotne? W jaki sposób zdobywają pokarm? Jak wychowują młode? Czym byłaby puszcza bez tych gatunków? 11:10 SZLAK NADZIEI - /8/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy szlaku nadziei ruszają do starożytnej cytadeli Ghurtan. W tym niezwykłym zabytku muszą odnaleźć Idę, co okazuje się wcale niełatwym zadaniem. Wzorem rodaków sprzed lat wcielają się w role młynarzy i piekarzy oraz odwiedzają jedno z najdziwniejszych miejsc na świecie 14:15 PRZYGODA NA MARIENSZTACIE Komedia obyczajowa, 93 min, Polska, 1953 Reżyseria: Tadeusz Buczkowski Scenariusz: Ludwik Starski Zdjęcia: Seweryn Kruszyński Aktorzy: Lidia Korsakówna, Tadeusz Schmidt, Adam Mikołajewski, Wanda Bojarska, Tadeusz Kondrat, Antonina Górecka, Barbara Rachwalska, Joanna Walter, Zofia Wilczyńska, Edmund Biernacki, Edward Dziewoński, Wacław Kowalski, Michał Gazda, Leopold Nowak, Wojciech Siemion Pierwszy pełnometrażowy, kolorowy polski film. Mimo propagandowego wydźwięku dokumentuje jednak entuzjazm towarzyszący odbudowie Warszawy. Młoda dziewczyna, Hanka Ruczajówna, przyjeżdża z wycieczką do Warszawy. Stolica podoba się jej ogromnie, a jeszcze bardziej przystojny murarz Janek. Spędza z nim wieczór podczas zabawy na Mariensztacie. Wraca do rodzinnej wsi, lecz bardzo tęskni i wkrótce powtórnie przyjeżdża do Warszawy. Podejmuje tu naukę i pracę. Spotyka przypadkowo Janka, przodownika pracy, który przyjmuje ją do swojej "trójki murarskiej". Niechęć majstra Ciepielewskiego do kobiet powoduje, że między młodymi dochodzi do konfliktu. Hanka przenosi się na inną budowę i z koleżankami murarkami rzuca wyzwanie brygadom męskim. Trwa ożywiony ruch współzawodnictwa pracy, a Hanka i Janek po wielu perypetiach godzą się i rozpoczynają wspólnie nowe życie. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 8 BITWA POD KŁUSZYNEM Teleturniej, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Tematem tego odcinka jest Bitwa pod Kłuszynem, w której ledwie trzy tysiące polskiej husarii pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego pokonało 30 - tysięczną armię rosyjską, a polski król został osadzony na carskim tronie. 17:55 CHŁOPI - ODC. 4/13 - WESELE Serial obyczajowy, 51 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Tadeusz Fijewski, Jadwiga Chojnacka, August Kowalczyk, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, Mieczysław Czechowicz, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka Boryna żeni się z Jagną, w Lipcach odbywa się huczne i długie wesele. Wśród gości brakuje tylko Antka i Hanki, którzy mieszkają teraz w nędznej chałupie jej ojca. Józka, siostra Antka, przynosi im coś do jedzenia. Antek wyrzuca ją, nie chce nic z ojcowskiego stołu. Tymczasem w stodole dogorywa postrzelony Kuba. Próbując odciąć sobie siekierą nogę przeżartą gangreną, traci resztki sił i umiera. 20:10 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 4/5 ZŁOTO NAZISTÓW (ODC. 4/5 NAZI GOLD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Kiedy alianci przekraczali wschodnią granicę Niemiec, naziści pośpiesznie chowali zrabowane skarby z okupowanych krajów. Najczęściej chowali je w podziemnych sztolniach i ukrytych bunkrach. Część z nich alianci odnaleźli, ale duża cześć przepadła. Co stało się z bogactwami zrabowanymi przez Niemców w czasie II wojny światowej? Jaka część z nich powróciła do prawowitych właścicieli? 21:10 MATYLDA (MATILDA) Film kostiumowy, historyczny, 104 min, Niemcy/Rosja 2017 Reżyseria: Aleksiej Uczitiel scenariusz: Aleksandr Tieriechow Aktorzy: Michalina Olszańska, Lars Eidinger, Luise Wolfram Historia tytułowej Matyldy, rosyjskiej tancerki polskiego pochodzenia, występującej na scenach Petersburga i Moskwy, którą łączyły bliskie związki z carewiczem Mikołajem, przyszłym carem Rosji. Spotkali się w 1890 roku. On miał wówczas 22 lata, ona 18 lat i kończyła właśnie szkołę baletową. Początkowa fascynacja przerodziła się w płomienny romans. Ich związek przetrwał kilka lat, do koronacji Mikołaja w 1896 r. i jego ślubu z Aleksandrą Fiodorowną. Premiera "Matyldy" odbyła się 23 października 2017 roku w Teatrze Maryjskim w Petersburgu. Jeszcze przed swoją premierą film wywołał skandal w Rosji. Różnymi sposobami próbowano zablokować pierwszy pokaz. Zdaniem wielu film obraża bowiem uczucia religijne i hańbi pamięć rosyjskiego cara, którego wraz z rodziną zamordowali bolszewicy w 1918 r. Po upadku komunizmu car Mikołaj II został kanonizowany na świętego cerkwi prawosławnej. W roli Matyldy wystąpiła polska aktorka, skrzypaczka i wokalistka, Michalina Olszańska (rocznik 1992), która grała m.in. u Władysława Pasikowskiego w thrillerze szpiegowskim "Jack Strong", w "Córkach dancingu" Agnieszki Smoczyńskiej i "Anatomii zła" Jacka Bromskiego, a także w dramacie biograficznym "Ja, Olga Hepnarova", w koprodukcji Czechy/Francja/Polska/Słowacja. 23:10 HYDROZAGADKA Komedia sensacyjna, 70 min, Polska 1970 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Bonarski, Andrzej Kondratiuk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Aktorzy: Roman Kłosowski, Zdzisław Maklakiewicz, Wiesław Michnikowski, Józef Nowak, Wiesław Gołas, Jerzy Duszyński, Franciszek Pieczka, Jerzy Turek, Iga Cembrzyńska, Ewa Szykulska Tytułową zagadką jest niewytłumaczalne znikanie wody w Warszawie podczas największych upałów. Nad jej rozwiązaniem biedzi się naukowiec, profesor Milczarek (Wiesław Michnikowski). Pomaga mu nieustraszony detektyw As (Józef Nowak), który podejmuje nierówną walkę z tajemniczym, demonicznym przeciwnikiem, sprawcą całej wodnej afery. Trop prowadzi najpierw do ciemnego typa zwanego Plamą, a potem do egzotycznego Maharadży. Swoją telewizyjną komedię Andrzej Kondratiuk utrzymał w konwencji groteski i parodii znanych filmów sensacyjnych i opowieści komiksowych. Większość gagów, postaci i humorystycznych sytuacji widzowie znają już z ekranów. Reżyser zadbał o to, by trzymać publiczność w napięciu, ale też zaserwować jej sporą dawkę rozrywki. Są więc w filmie taniec brzucha i mężczyzna pojawiający się niespodziewanie w haremie, a także komiczny Maharadża Kaburu, którego odtwarza niezrównany Roman Kłosowski. 00:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRZEDSIĘBIORCY NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Ukrainy o przedsiębiorcy, który kilka razy bankrutował i nie zrażając się zaczynał biznes od zera. W czasie powstawania wolnego rynku bankructwa były udziałem tysięcy kijowskich biznesmenów. Przetrwali tylko najbardziej wytrwali i przedsiębiorczy, jak bohater reportażu. Jest nim 38 - letni Sasza, który w czasach radzieckich służył w oddziałach specjalnych i tam przeszedł prawdziwą szkołę życia. Z tamtego czasu zostały mu hart ducha, tężyzna fizyczna i cenne kontakty. Sasza to prawdziwy człowiek orkiestra. Prowadzi kilka firm na raz. Jest współwłaścicielem klubu paint ballu, łaźni i warsztatu lakierniczego. W ramach tego ostatniego zajmuje się między innymi malowaniem ekskluzywnych aut, będących repliką starych modeli, kupowanych przez najbogatszych Ukraińców. W najbliższym czasie Sasza planuje jeszcze budowę prywatnego hotelu. Kamera towarzyszy bohaterowi od rana do nocy - w domu, podczas gry w paint ball, próbnej przejażdżki ekskluzywnym zabytkowym autem, w czasie spotkań biznesowychi relaksu w jego prywatnej łaźni. Reportaż pozwala zrozumieć, jaki typ ludzi potrafi przystosować się do warunków wolnego rynku. 01:10 DOTKNIĘCIE ANIOŁA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Czy był możliwy inny scenariusz holocaustu? Czy w Auschwitz - Oświęcimiu można było uratować tysiące Żydów ze Śląska, zanim powstała idea najokrutniejszego z obozów śmierci? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów. Zanim zrodziła się idea obozu Auschwitz - Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mieście Biuro Emigracji Żydów do Palestyny. Założył je na rozkaz niemieckich władz wojskowych Leo Schoenker, ojciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w nadziei na ratunek ściągały ze Śląska do zwykłego miasteczka Oświęcim. Schoenker zawezwany do Berlina do Eichmanna składał sprawozdanie z wielką wiarą i konkretnym planem międzynarodowego działania. Niestety, wskutek obojętności świata idea legalnej emigracji legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą echa tamtych wydarzeń. Zdjęcia do filmu były nagrywane w autentycznych wnętrzach Oświęcimia, Krakowa, Wieliczki, Bochni i Tarnowa. Większość z budynków uległa zniszczeniu w kilka miesięcy potem. Miejsca ważne dla historii zdążyły jeszcze oddać świadectwo minionych wydarzeń. Sam bohater filmu jest od czasu wojny kompletnie głuchy. "Straszliwe dźwięki mojego dzieciństwa zamknęły się we mnie jak w muszli. Pewnie dlatego straciłem słuch, abym nie mógł o nich zapomnieć" - mówi w filmie Henryk Schoenker krocząc po śladach sześcioletniej gehenny wojennej. W filmie wcielili się w postacie z przeszłości zawodowi aktorzy oraz liczni mieszkańcy Oświęcimia. Wszyscy musieli być podobni do pierwowzoru prawdziwych postaci, więc casting trwał wiele miesięcy. Grający rolę tytułowego Anioła zapuszczał siwe włosy i brodę przez rok. Przyczynę dziwacznego wizerunku utrzymywał w tajemnicy przed bliskimi. Wirtuoza skrzypiec Birnbauma zagrał prawdziwy skrzypek Oświęcimia. Dzieci oprócz talentu musiały się wykazać nadzwyczajnym hartem ducha w skrajnie trudnych warunkach atmosferycznych. W filmie po raz pierwszy na ekranie ożyją tzw. archicollage. Autorski wynalazek reżysera Marka Tomasza Pawłowskiego oraz grafika Roberta Manowskiego jest nowym, artystycznym sposobem przywoływania minionych wydarzeń.