TVP Kultura Czwartek, 18.02.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MAGDALENA ZAWADZKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata dzieciństwa i młodości wspomina popularna aktorka filmowa i teatralna, Magdalena Zawadzka. 09:00 PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2005 Scenariusz na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje" i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Krystyna Janda, Andrzej Hudziak, Igor Przegrodzki, Monika Obara, Arkadiusz Detmer, Krystyna Tkacz, Elżbieta Kępińska, Witold Skaruch, Zdzisław Wardejn Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran "Zawału" Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje", na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFFw Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka. Akcja filmu obejmuje lata 1975 - 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On - nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna. Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań. Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL - owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z cowtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film Andrzeja Barańskiego opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 7 OJCOWSKI DOM. ROK 1919 Serial historyczny, 66 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Występują: Jan Frycz, Izabela Trojanowska, Ferdynand Matysik, Janusz Sykutera, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Eugeniusz Kujawski, Grażyna Barszczewska, Lidia Bienias, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Cnota, Dagmara Foniok, Marek Frąckowiak, Jan Goluch, Andrzej Holaj, Halina Kazimierowska, Stanisław Kierasiński, Adam Kwiatkowski, Grażyna Laszczyk, Teresa Lipowska, Gabriel Nehrebecki, Henryk Stanek, Stanisław Staniek, Czesław Stopka, Zdzisław Szymborski, Henryk Tarczykowski, Bogusław Weil, Fryderyk Widuch, Wiesław Zanowicz, Ewa Ziętek, Antoni Żukowski i inni Nadchodzi koniec I wojny światowej. Nowy porządek w Europie ustala Traktat Wersalski. Po ponad 120 latach niewoli Polska odzyskuje niepodległość. Na Śląsku jednak sytuacja wciąż jest niepewna. Rok później wybucha pierwsze Powstanie Śląskie, którego celem jest przyłączenie Górnego Śląska do państwa polskiego. Rodzina Stanika Pasternika także chwyta za broń. 12:20 POŻEGNANIE Z ALASKĄ (LOSING ALASKA) Film dokumentalny, 81 min, Irlandia, 2018 Reżyseria: Tom Burke "W poszukiwaniu Alaski" opowiada historię małej społeczności, która musi mierzyć się z nieuchronnie nadciągającą katastrofą. Od dekad mieszkańcy wiedzieli, że w przyszłości czeka ich niebezpieczeństwo - nieustannie widzą, jak na ich własnych oczach ląd uszczupla się ze wszystkich stron, a poziom wody podnosi się coraz bardziej z roku na rok. Kolejnym budynkom grozi pochłonięcie przez wodę. 13:55 ŚLADAMI WIELKICH KOMPOZYTORÓW - ŚLADAMI MASSENETA (MASSENET) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Alain Dualt Cykl dokumentalny przedstawiający sylwetki sławnych kompozytorów. Bohaterem tego odcinka jest Jules Massenet, o którym inny wirutoz - Camille Saint - Saens mówił "najjaśniejszy z diamentów w naszej muzycznej koronie". Massenet był jednym z najbardziej uznanych francuskich kompozytorów między XIX i początkiem XX wieku. O jego życiu i twórczości opowiadają m.in. sopranistki Natalie Dessay i Nathalie Manfrino oraz historyk Jacques Bonnaure. 15:00 URODZENI ARTYŚCI - JERZY I JAKUB TURBASA Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra - Komarnicki (prowadzący) W tym odcinku Redbad i Emilia odwiedzają stary krakowski zakład krawiecki z rodzinnymi tradycjami. 15:35 C'EST LA VIE CZ. 1 (C'EST LA VIE CZ. 1) Film animowany, 5 min, Czechosłowacja, 1981 Reżyseria: Viktor Kubal Scenariusz: Viktor Kubal Krótki film animowany mistrza słowackiej animacji. Zbiór żartów sytuacyjnych. 15:40 C'EST LA VIE CZ. 2 (C'EST LA VIE CZ. 2) Film animowany, 4 min, Czechosłowacja, 1982 Reżyseria: Viktor Kubal Scenariusz: Viktor Kubal Krótki film animowany mistrza słowackiej animacji. Zbiór żartów sytuacyjnych. 15:45 PANOPTICUM Film animowany, 5 min, Polska, 1969 Reżyseria: Mirosław Kijowicz Scenariusz: Mirosław Kijowicz Zdjęcia: Jan Tkaczyk Muzyka: Eugeniusz Rudnik Film składa się z pięciu skeczy, których tematem jest okrucieństwo. 15:55 KURARA (KURARA: HOKUSAI NO MOSUME) Film biograficzny, 73 min, Japonia, 2017 Reżyseria: Takao Kato Aktorzy: Aoi Miyazaki, Hiroki Miyake, Ryuthei Matsuda, Kimiko Yo Film oparty na biografii córki jednego z najwybitniejszych malarzy japońskich, twórcy barwnych drzeworytów, świetnego rysownika, pejzażysty i ilustratora z przełomu XVIII i XIX wieku - Hokusai Katsushika. Swojej córce O - Ei wpajał on od najmłodszych lat zamiłowanie do malarstwa. Dziewczynka zaczęła postrzegać świat, jego barwy i kształty z myślą o przenoszeniu swych wrażeń na papier lub drewno, a malowanie stało się sensem jej życia. Po ojcu odziedziczyła niebywały talent, ale też wolnomyślicielstwo, była kobietą dosyć ekscentryczną jak na owe czasy, rozwiodła się z nudnym mężem, by oddać się swej malarskiej pasji. Asystowała ojcu w jego pracowni przy tworzeniu zamówionej serii obrazów "36 widoków góry Fudżi", zafascynowana barwami i półcieniami wypracowała własny styl malarski. Odtwarzała sceny z życia codziennego Japończyków, krajobrazy, florę, faunę, wykazując znakomite opanowanie rzemiosła i bujną wyobraźnię. 17:20 CZTERDZIESTOLATEK - DWADZIEŚCIA LAT PÓŹNIEJ - ODC. 13/15 - POD KLUCZ, CZYLI PRAWO WŁASNOŚCI Serial komediowy, 57 min, Polska 1993 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Zofia Czerwińska, Joanna Kurowska, Leonard Pietraszak, Roman Kłosowski, Wojciech Mann, Wojciech Wiliński, Alina Janowska, Ryszard Pietruski, Wojciech Malajkat, Paweł Nowisz, Krzysztof Materna i inni Firma Stefbud finalizuje kolejną inwestycję. Jednak okazałej willi, przygotowanej "pod klucz", nikt nie chce odebrać od wykonawcy. Stefan Karwowski, który jest człowiekiem niesłychanie odpowiedzialnym, nocami pilnuje obiektu. Mimo to do willi wkrada się jakiś bezdomny. Wkrótce okazuje się, że jest z wykształcenia filozofem o radykalnych poglądach - wyznawcą "wyzwolonego umysłu", przeciwnikiem wszelkiej własności prywatnej. Tymczasem właściciel willi realizuje misterny plan - dewastuje obiekt, by potem na licytacji kupić go za bezcen przez podstawionego człowieka. Jest nim bezdomny filozof. Po przeprowadzeniu operacji finansowej wychodzi na jaw, że filozof wcale nie jest tak radykalnym przeciwnikiem własności prywatnej. 19:15 NOTES RYSKI. ŚLADEM LINII WACŁAWA SZPAKOWSKIEGO Reportaż, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Reportaż z wystawy Notes Ryski. Śladem linii Wacława Szpakowskiego. Ekspozycja za punkt wyjścia bierze życie i twórczość Wacława Szpakowskiego (1883 - 1973), szczególną uwagę skupiając na początkach XX wieku, gdy artysta mieszkał i studiował w Rydze. Otwiera w ten sposób przestrzeń do dialogu, do którego zaprasza także twórców z innych pokoleń, by wydobywając wątki zbiegające się w praktyce artystycznej Szpakowskiego, zainicjować nowe sojusze i spotkania, wykraczające poza horyzont zakreślony przez czas i miejsce życia samego artysty. (...) Szpakowskiego interesowały niewidoczne rytmy, które spajają świat, przebłyski porządku. Można je dostrzec w zjawiskach przyrody i organizacji życia. Te zagadnienia badał nieustannie na wycieczkach terenowych, gdy zbierał obserwacje, przekładane potem na niezliczone notatki, a następnie na rysunki. Prezentowane na wystawie prace pokazują niefiguratywne sposoby widzenia, rozumienia, przedstawiania i wchodzenia w relacje z otaczającym nas światem. Ich abstrakcyjny język sugeruje istnienie rzeczywistości, którą trudno przedstawić słowami. A jest to perspektywa, która wydaje się dziś szczególnie kusząca, gdy język, którego na co dzień używamy, zawodzi w obliczu rosnącego populizmu, tzw. fake newsów, braku wyobraźni politycznej. Czy mogą istnieć inne sposoby pokazania naszej teraźniejszości i wyobrażania sobie alternatywnych przyszłych scenariuszy? Co badają osoby posługujące się dziś językiem abstrakcji w sztuce? Artystki i artyści, których twórczość składa się na ten projekt, podjęli różne wątki obecne w pracach, zainteresowaniach i języku Szpakowskiego, i wpletli je w nowe konteksty. (...) (www.msl.org.pl) 19:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - DYPTYK WINTERFELDÓW Magazyn, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Magda Seweryn, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Zofia Herman W późnym średniowieczu prywatna modlitwa stała się popularną praktyką wśród osób świeckich. Pomagały w tym niewielkich rozmiarów dzieła sztuki o ograniczonej ikonografii, które skupiały się na najważniejszych osobach świętych. Taką funkcję spełniały także dyptyki modlitewne składające się z dwóch tablic połączonych zawiasami, które można było złożyć jak książkę i zabrać ze sobą w podróż. Dyptyk Winterfeldów, ufundowany przez tę rodzinę w kościele Mariackim w Gdańsku był znacznie większy, nie był typowym dyptykiem modlitewnym, nie nadawał się do zabrania w podróż, był na stałe umieszczony w kaplicy. Jego ikonografia była bardzo rozbudowana, czym przypominała nastawy ołtarzowe. Gotycki dyptyk do II wojny światowej znajdował się w Bazylice Mariackiej w Gdańsku, a po 1945 trafił do zbiorów warszawskiego Muzeum Narodowego gdzie znajduje się do dziś. Opowie o nim Zofia Herman. 19:40 RZECZ POLSKA - FOTEL 366 JÓZEFA CHIEROWSKIEGO Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Jest to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program opowiada o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach jest również opowieścią o najnowszej historii Polski. W tym odcinku fotel 366 zaprojektowany przez Józefa Mariana Chierowskiego. Fotel określany jest ikoną designu PRL - owskiego. 21:25 KINO MISTRZÓW - NOCE CABIRII (NOTTI DI CABIRIA) Dramat, 113 min, Włochy/Francja, 1957 Reżyseria: Federico Fellini Aktorzy: Giulietta Masina, Amedeo Nazzari, Franca Marzi, Francois Perier Cabiria jest rzymską prostytutką. Brzydka i niezbyt rozgarnięta, z trudem dorobiła się domku i uciułała trochę pieniędzy. Mimo swej profesji i licznych rozczarowań nieustannie żyje marzeniami o wielkiej, romantycznej miłości. 23:50 SCENA MUZYCZNA - BASTARDA Koncert, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bastarda Trio W kolejnym odcinku "Sceny muzycznej" wystąpi Bastarda Trio w składzie: Paweł Szamburski (klarnet), Tomasz Pokrzywiński (wiolonczela) oraz Michał Górczyński (klarnet kontrabasowy). Muzycy mają na koncie już trzy albumy - poświęcony muzyce średniowiecznej "Promitateterno", podejmujący temat śmierci "Ars moriendi" oraz wydanyna początku 2020 roku "Nigunim". 01:50 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - AJKA (AYKA) Dramat, 108 min, Rosja/Niemcy/Chiny/Polska/Kazachstan, 2018 Reżyseria: Sergei Dvortsevoy Scenariusz: Sergey Dvortsevoy, Gennadiy Ostrovskiy Aktorzy: Samal Esljamova, Polina Severnaya, Andrey Kolyadov Młoda Kirgizka Ajka mieszka w Moskwie, gdzie pracuje na czarno. Jest samotna, nie ma przyjaciół, ani chłopaka, z którym mogłaby się związać na stałe. Młoda imigrantka jest w zaawansowanej ciąży i trafia do szpitala. Po porodzie ucieka jednak z oddziału położniczego, zostawiając nowo narodzonego syna. Ma długi i zdaje sobie sprawę, że nie będzie mogła utrzymać dziecka. Kiedy ochłonie, zaczynają ogarniać ją wątpliwości, doskwiera matczyna tęsknota. Ajka żałuje swego desperackiego kroku i rozpaczliwie zaczyna szukać porzuconego syna. Odtwórczyni tytułowej roli Samal Esljamova otrzymała w 2018 r. na festiwalu w Cannes Złotą Palmę w kategorii Najlepsza aktorka. 03:50 KINO NOCNE - CALL ME TONY Film dokumentalny, 63 min, Polska, 2017 Reżyseria: Klaudiusz Chrostowski Zdjęcia: Michał Łuka Konrad, osiemnastoletni kulturysta, z uporem zabiega o atencję wiecznie nieobecnego ojca. Chłopak mieszka w górniczym miasteczku na południu Polski. Kreując swój wizerunek, inspiruje się aktorami kina akcji, spędza godziny na siłowni i zapisuje się na zawody kulturystyczne. Te wybory prowadzą go jednak do załamania spowodowanego wewnętrznym konfliktem pomiędzy nim samym a wersją siebie, którą stara się stworzyć, aby zyskać akceptację otoczenia. Życie Konrada zmienia się, kiedy na nowo odkrywa swoją dawną pasję do aktorstwa. Czy odnajdzie właściwą dla siebie drogę? Film to opowieść o momencie w życiu, kiedy wszyscy oczekują od nas odpowiedzi, a jedyne co mamy to pytania.