TVP Kultura Niedziela, 21.02.2021 07:00 LITURGIA PRAWOSŁAWNA Z CERKWI W MOROCHOWIE Sprawozdanie, 80 min, Polska, 2021 Autor: Katarzyna Popławska Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Spotkania Pańskiego w Morochowie pochodzi z XIX wieku. Jest jednym z zabytków beskidzkich i świadczy o wielokulturowym i wielowyznaniowym charakterze tego regionu. Liturgia z okazji święta parafialnego pozwoli wiernym prawosławnym uczestniczyć w modlitwie niedzielnej, ale także przybliży wszystkim prawosławne tradycje religijne Łemkowszczyzny. 09:30 OD UCHA DO UCHA - NAJDZIELNIEJSZY Z RYCERZY Artystyczne/estradowe (widowisko), 57 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Cyz Wykonawcy: Chór Opery Wrocławskiej, Chór Dziecięcy Opery Wrocławskiej, Aleksander Zuchowicz, Hanna Sosnowska, Adam Banaszak Rejestracja przedstawienia Opery Wrocławskiej "Najdzielniejszy z rycerzy". "Najdzielniejszy z rycerzy" to opera dziecięca, którą Krzysztof Penderecki napisał w 1965 roku wspólnie z Markiem Stachowskim do tekstu Ewy Szelburg - Zarembiny. Libretto opowiada o skromnym i prostolinijnym strachu na wróble, który pragnie zaprzyjaźnić się z makami. Kwiaty jednak nie życzą sobie takiej znajomości. Nadchodzi zagrożenie. Gromada wróbli szykuje się na podbój łąki maków, atak udaje się odeprzeć dzięki zaangażowaniu stracha, który dzielnie broni kwiatów. Opera jest klasycznym przykładem opowieści z moralitetem, z której płynie nauka, że to nie wygląd, a jedynie cechy charakteru są prawdziwymi wartościami. Reżyserem barwnego widowiska w Operze Wrocławskiej jest Tomasz Cyz, który przedstawił historię tytułowego bohatera w dwóch wersjach: stracha i straszki na wróble (partie wykonują: Aleksander Zuchowicz i Hanna Sosnowska). 12:30 PATHE KONTRA GAUMONT (CHARLES PATHE & LEON GAUMONT, DEUX PRETENDANTS POUR UN EMPIRE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Gaelle Royer, Emmanuelle Nobecourt Podczas gdy bracia Lumiere i Georges Melies stworzyli świat kina, dwóch innych ludzi - Charles Pathe i Leon Gaumont stworzyli branżę kina taką, jaką znamy dziś. Ci dwaj dowcipni przedsiębiorcy zmienili kino z rozrywki na targach, w masowe medium. Dokument przedstawia historię ich przyjaźni i narodziny branży filmowej. 13:40 BILET DO KINA - MIĘDZY ŚWIATAMI (RABBIT HOLE) Dramat, 87 min, USA 2010 Reżyseria: John Cameron Mitchell Scenariusz: David Lindsay - Abaire Aktorzy: Nicole Kidman, Aaron Eckhart, Dianne Wiest, Miles Teller, Tammy Blanchard, Sandra Oh Scenariusz do filmu napisał David Lindsay - Abaire na podstawie własnej sztuki pod tym samym tytułem z 2005 roku, uhonorowanej nagrodą Pulitzera. Akcja koncentruje się wokół tragedii, którą przeżywają rodzice po nagłej śmierci syna. Za świetną rolę matki Nicole Kidman została nominowana do Złotego Globu, a także do Oscara w kategorii najlepsza aktorka pierwszoplanowa. Becca i Howie Corbettowie tracą 4 - letniego syna Danny'ego, który wpada pod koła samochodu, kiedy wybiega na ulicę goniąc swego psa. Becca pragnie jak najszybciej pozbyć się rzeczy zmarłego dziecka i sprzedać dom. Howie próbuje jednak ją powstrzymać, nie chce stracić niczego, co przypomina mu syna. Stara się też namówić żonę na drugie dziecko, ale ona zdecydowanie odmawia. W rodzinie Becki przed laty również wydarzyła się tragedia, zmarł jej brat wskutek przedawkowania narkotyków. Musieli nauczyć się żyć bez niego. Ona uważa jednak, że jej straszny ból jest nieporównywalny do cierpnienia jej matki, Nat. Nie mogąc stłumić żalu po śmierci Danny'ego, Becca i Howie szukają pocieszenia w grupie wsparcia. Ale kobieta szybko rezygnuje z zajęć, zbulwersowana postawą niektórych uczestników, że taka była wola Boga i muszą się z tym pogodzić. Howie zostaje sam. Małżeństwo zaczyna się rozpadać. Tymczasem Becca spotyka się z Jasonem, nastoletnim sprawcą wypadku, w którym zginął jej syn. Chłopak czuje się winny śmierci Danny'ego i próbuje pomóc pogrążonej w bólu matce dziecka. Nastolatek rysuje komiks z króliczą norą, przez którą można się dostać do "równoległego świata", aby tam spotkać tych, którzy odeszli. 15:20 "STWORZENIE ŚWIATA" HAYDNA - DYRYGUJE SIMON RATTLE (LUCERNE FESTIVAL 2017: RATTLE CONDUCTS HAYDN’S SCHÖPFUNG) Koncert, 105 min, Niemcy, 2017 Wykonawcy: Elsa Dreisig, Mark Padmore, Florian Boesch, Berliner Philharmoniker, Simon Rattle Sir Simon Rattle dyryguje zespołem Berliner Philharmoniker wykonującym oratorium "Stworzenie świata" Josepha Haydna. 17:15 NIEDZIELA Z... JÓZEFEM WILKONIEM Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Marta Perchuć - Burzyńska (prowadząca) Gościem kolejnego odcinka cyklicznego programu "Niedziela z..." jest Józef Wilkoń, który 12 lutego 2020 roku kończy 90 lat. Zaczął ilustrować książki z założeniem, że będzie to zajęcie tymczasowe. W rezultacie zilustrował ponad 200 książek w kraju i za granicą oraz sam napisał teksty do kilkunastu z nich. Rzeźbi, głównie zwierzęta. Jego prace trafiły do zbiorów muzealnych w wielu krajach na całym świecie. 18:05 NIEDZIELA Z...JÓZEFEM WILKONIEM - JANUSZA STANNEGO I JÓZEFA WILKONIA SPOJRZENIE NA "PANA TADEUSZA" Reportaż, 28 min, Polska, 1998 Scenariusz: Elżbieta Dryll Glińska Wykonawcy: Janusz Stanny, Józef Wilkoń Dwaj polscy graficy - Janusz Stanny i Józef Wilkoń - wykonali przed laty ilustracje do "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. W ogrodzie Wilkonia, pod rosnącym dębem, który był inspiracją do Wilkoniowych ilustracji, obydwaj panowie rozmawiają o "Panu Tadeuszu", bohaterach dzieła, roli przyrody w nim i znaczeniu dla polskiej kultury. Rozmowa przerywana jest sekwencjami ilustracji i fragmentami "Pana Tadeusza" w reż. Adama Hanuszkiewicza. 18:40 NIEDZIELA Z... JÓZEFEM WILKONIEM - ARKA JÓZEFA WILKONIA Reportaż, 24 min, Polska, 2007 Wykonawcy: Józef Wilkoń, Monika Małkowska, Danuta Wróblewska W grudniu 2006 oraz w styczniu 2007 w Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie trwała wystawa pokazująca przekrój twórczości Józefa Wilkonia - jego bestiarię odmalowaną w akwareli, pastelach, wyrzeźbioną w drewnie, skonstruowaną z metalu. Pokazane zostały też książki dla dzieci napisane i ilustrowane przez artystę. Całość zatytułowana zostrła "Arka Józefa Wilkonia". Film jest zapisem tej wystawy, po której oprowadza widza sam twórca, emocjonalnie opowiadając, w jakich okolicznościach i z jakich inspiracji powstały poszczególne prace. Dookreśleniem twórczości 80 - letniego artysty są opowieści o nim krytyków sztuki: Moniki Małkowskiej i Danuty Wróblewskiej, które mówiąc o tym, że Wilkoń w tym, co robi, jest osobny i niezmiernie konsekwentny, zauważają, że i w sobie, ale i w każdym z nas ocalał czysty świat dziecka. Kamera odwiedza też Józefa Wilkonia w jego pracowni w Zalesiu Dolnym pod Warszawą. Tu artysta otwiera się ponownie, innymi jednak emocjami - podnosząc kloc drewna, czuje jego zapach, widzi barwę, ale przede wszystkim podziwia słoje i już widzi, że jednym czy dwoma cięciami siekiery wyzwoli z niego kolejnego "wilkoniowego" zwierza. Rozkłada szeroko ramiona, pokazując gdzie i jak powstawała Arka. Ujmuje swoją pasją, szczerością, nieodpartą chęcią tworzenia, mimo sędziwego wieku. 19:10 NIEDZIELA Z...JÓZEFEM WILKONIEM - JÓZEF WILKOŃ Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2000 Film jest opowieścią o znakomitym ilustratorze Józefie Wilkoniu. Bohater mówi o sobie, zaś obrazie występują animowane komputerowo postacie zwierząt z jego ilustracji i rzeźb, które wykonane w drzewie i metalu również przenosi na karty książek. 20:00 POLOWANIE NA KRÓLIKI (RABBIT PROOF FENCE) Dramat społeczno-obyczajowy, 90 min, Australia/Wielka Brytania 2002 Reżyseria: Phillip Noyce Scenariusz na podstawie książki Doris Pilkington Garimara: Christine Olsen Muzyka: Peter Gabriel Aktorzy: Everlyn Sampi, Tianna Sansbury, Laura Monaghan, Kenneth Branagh, David Gulpillil, Ningali Lawford i inni Wielokrotnie nagradzany (w tym licznymi nagrodami publiczności), zrealizowany oszczędnymi środkami, ale głęboko zapadający w pamięć film rozliczający Australijczyków z ich najnowszymi dziejami. Opowiada on autentyczną historię, której sędziwe już bohaterki żyły jeszcze w chwili kręcenia filmu. Za kanwę scenariusza posłużyła książka napisana przez Doris Pilkington Garimara, córkę jednej z nich, Molly Craig. Ale u podstaw przedstawionych w filmie wydarzeń legło głęboko niehumanitarne prawo, które obowiązywało w Australii od wczesnych lat XX w. aż do 1971 r. Dawało ono rządowi pełnię władzy nad aborygenami ? rdzennymi mieszkańcami tego kontynentu. Na mocy tych przepisów aborygeni zostali zamknięci w kontrolowanych przez państwo rezerwatach, gdzie dostarczano im żywność i podstawowe, niezbędne do życia produkty, ale w zamian ich mieszkańcy mieli ograniczone prawo poruszania się. Na każdorazowe opuszczenie rezerwatu musieli otrzymać zgodę na piśmie. Najgorsze jednak było to, że władze miały możliwość odbierania rodzinom aborygeńskim dzieci ze związków mieszanych i wychowywanie ich w specjalnych ośrodkach, w których starano się wykorzenić z nich poczucie tożsamości i pamięć o bliskich. Te o ciemniejszej skórze przysposabiano do wykonywania prostych prac fizycznych, te o jaśniejszej karnacji miały szansę na naukę w szkole. Na straży "czystości rasowej" stał przez 25 lat A.O. Neville, główny komisarz do spraw aborygenów, który tłumaczył nieludzkie przepisy koniecznością "chronienia prymitywnych ludów przed nimi samymi" oraz obawami o powstanie nowej, pośredniej rasy będącej genetyczną krzyżówką cech ludzi białych i aborygenów. Znakomite zdjęcia Christophera Doyle'a, dzięki któremu australijska pustynia ani przez chwilę nie jest monotonna, nastrojowa, "etniczna" muzyka Petera Gabriela, a przede wszystkim tchnąca autentyzmem gra trzech dziewczynek odtwarzających główne role, to podstawowe atuty filmu, który w przejmujący, ale pozbawiony taniego sentymentalizmu sposób pokazuje los "skradzionych pokoleń", jak pod koniec XX w. zaczęto nazywać aborygenów poddawanych tym rasistowskim praktykom. Zachodnia Australia, rok 1931. W małej osadzie w Jigalong, na skraju pustyni, niedaleko gigantycznego płotu przecinającego z północy na południe australijski kontynent w celu ochrony przed królikami siedzib i pól białych osadników we wschodniej części kraju, mieszkają z matkami i babką trzy dziewczynki: 14-letnia Molly, jej 8-letnia siostra Daisy oraz ich 10-letnia kuzynka Gracie. Wszystkie trzy są pół krwi aborygenkami. Ich biali ojcowie pracowali przy budowie płotu, ale zakończywszy pracę odjechali w siną dal. Dzieci zostały z matkami. Mający swoją siedzibę w Perth A.O. Neville, stanowy komisarz ds. aborygenów, skrupulatnie wywiązuje się z realizacji ustawy o ochronie czystości rasowej. Jego uwagi nie umknie żadne dziecko z mieszanych rodziców. Neville nakazuje więc miejscowemu policjantowi Riggsowi, aby odebrał Molly, Gracie i Daisy ich matkom i odesłał do oddalonego o 1200 mil ośrodka Moore River prowadzonego przez zakonnice. Mimo błagań i łez matek rozpaczliwie broniących swoich córek, dziewczynki zostają schwytane i odwiezione samochodem do Moore River. Tam dostają jednakowe ubrania i buty i rozpoczyna się codzienny dryl. Molly, Daisy i Gracie nie pojmują sensu działań dorosłych, tęsknią za domem i bliskimi. Najstarsza Molly próbuje się buntować, ale przykład surowo karanych za nieposłuszeństwo koleżanek uświadamia jej, że w ten sposób nic nie wskóra. Dziewczynka postanawia więc uciec. Zabiera ze sobą siostrę i kuzynkę i wszystkie trzy ruszają przez pustynię w stronę domu. Ich całe "wyposażenie podróżne" stanowi umiejętność życia w zgodzie z naturą, korzystania z jej dobrodziejstw, czytania jej znaków. Niestety, w ślad za małymi uciekinierkami Neville wysyła aborygeńskiego tropiciela, wykorzystującego przeciw nim te same zdolności. Niezrażone jednak pościgiem, odległością czy palącym słońcem dziewczynki uparcie wędrują przed siebie, mając za jedyny drogowskaz najdłuższy na świecie płot. 00:10 TERAZ ANIMACJE! - ŁUSKA Film animowany, 4 min, Polska, 2016 Reżyseria: Alicja Kot Scenariusz: Alicja Kot Krótki film animowany. Film animowany w tradycyjnej technice rysunkowej. W humorystyczny sposób opowiada historię człowieka, mieszkającego w ponurym, deszczowym mieście rządzonym przez koty, którym nie może zdradzić swojej prawdziwej tożsamości. (opis producenta) 00:15 TERAZ ANIMACJE! - SAMOTNOŚĆ Film animowany, 8 min, Polska, 2017 Autor: Bruno Schulz Reżyseria: Betina Bożek, Igor Kawecki Krótki film animowany, oparty na opowiadaniu Brunona Schulza "Samotność", jest kompilacją świata literackiego oraz osobistych emocji i doświadczeń autorów. Proza drohobyckiego pisarza stanowi dla twórców inspirację, punkt wyjścia do psychologicznego studium postaci. Samotność to próba lustrzanego odbicia splotów emocji i wewnętrznych odczuć człowieka w metafizycznym doświadczaniu życia. Bohater podobnie jak w prozie Schulza przeżywa swój wewnętrzny świat zamknięty w swoistej klatce emocji. Film zrealizowany w technice animacji przestrzennej stop motion. (opis producenta) 00:20 TERAZ ANIMACJE! - W ODDALI (IN THE DISTANCE) Film animowany, 7 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Florian Grolig Scenariusz: Florian Grolig Krótki film animowany. Ponad chmurami panuje spokój. W oddali jednak czai się chaos, który z każdą nocą zbliża się coraz bardziej. 02:50 SPORTOWE ŻYCIE (THIS SPORTING LIFE) Dramat sportowy, 128 min, Wielka Brytania, 1963 Reżyseria: Lindsay Anderson Scenariusz: David Storey Zdjęcia: Denys N. Denys N. Coop Aktorzy: Rachel Roberts, Richard Harris Młody robotnik zostaje gwiazdą lokalnego zespołu rugby. (filmweb.pl)