TVP Historia Poniedziałek, 22.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1919 - w ciągu tygodnia na grypę "hiszpankę" zmarło w Paryżu tysiąc osób; 1982 - ks. Jerzy Popiełuszko wygłosił pierwszą ze swych homilii; 1983 - zmarł Mieczysław Jastrun; 1987 - zmarł Andy Warhol; 07:25 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 4 SPÓŁKA RUBERG (ODC. 4 SPÓŁKA RUBERG) Serial obyczajowy, 53 min, Polska/Niemcy 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jan Nowicki, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Olgierd Łukaszewicz, Bogusław Linda, Rolf Hoppe, Jacek Walter, Jerzy Trela, Zygmunt Bielawski, Henryk Bista, Jerzy Binczycki, Witold Holz, Dariusz Rybicki, Włodzimierz Musiał, Mieczysław Całka i inni Franzel z braćmi wybiera się z życzeniami świątecznymi i szampanem do górników w kopalni. Gdy wyjeżdżają na górę, zostają zatrzymani przy windzie. Franzel wini za to dyrektora Zbierskiego i wyrzuca go z pracy. Ulegając polityce Heinberga, najstarszy z braci von Teuss postanawia nawiązać kontakty i współpracę z faszystami, błyskawicznie rosnącymi w siłę. Na spotkaniu z ich przedstawicielami, Goschem i Klugem, zakłada spółkę Ruberg. W zamian za obietnicę opieki nad interesami von Teussów lokuje w niej kapitały rodziny, z których może czerpać partia faszystowska. Książę zastaje swoją żonę Marisce i syna Bolka in flagranti. Wybucha skandal, prasa ma obfity żer. Przebywający w Niemczech Franzel dowiaduje się o wszystkim podczas wiecu z udziałem Goebbelsa. Jest tak zdruzgotany tą wiadomością, że po prostu płacze z bezsilności. 08:55 HISTORIA POLSKI - MARIA Dokument fabularyzowany, 56 min, Polska, 2011 Reżyseria: Alicja Albrecht Scenariusz: Alicja Albrecht Zdjęcia: Małgorzata Ząbkowska, Artur Zdral Alicja Albrecht odkrywa nieznane dotąd oblicza polskiej noblistki Marii Skłodowskiej - Curie. To portret niezwykłej kobiety, czułej matki, kochającej siostry. Film nie przemilcza tematu romansu uczonej ze współpracownikiem jej męża, Paulem Langevinem. Dzięki niepublikowanym dotąd listom Madame historia obfituje w zaskakujące szczegóły z życia Marii Skłodowskiej i jej bliskich. O polskiej uczonej wypowiadają się znakomite postaci francuskiej i polskiej nauki, a także wnuczka samej noblistki, Helene Langevin - Joliot. Ten filmowy, a zarazem poetycki portret jednej z najwybitniejszych Polek, wiele zawdzięcza aktorskiej kreacji Joanny Szczepkowskiej. W pozostałych rolach: Anna Szawiel, Adam Szyszkowski. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 11:00 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku 12:30 CZAS HONORU - ODC. 36 "OSTATNIA RUNDA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Granatowy policjant Olek jest przesłuchiwany. Zaprzecza, że jest komunistą. Dowódca oddziału mówi chłopakom, że muszą wstrzymać dalsze akcje aż do wyjaśnienia przecieku. Helena szuka chłopca, który przepadł podczas łapanki. Sorokin chce, żeby Karol zabił generała, gdyż stał się dla Rosjan bezużyteczny. Karol wpada na pomysł innej wymiany. Rutka mówi Lenie o planach zmniejszenia getta. Na zebraniu Żydowskiego Związku Wojskowego Romek dowiaduje się o możliwości wyjazdu do Palestyny. Mówi o tym rodzicom. Mongoł nie pojawia się w pracy. Ale nadzieja Leny i Rutki na uwolnienie się od oprawcy jest tylko chwilowa. Po kilku dniach pijany Mongoł wraca do warsztatu. Wszy z tyfusem nie zadziałały. Lena znów wraca do domu pobita. Tadeusz jest wściekły na Halbego, że pozwolił na aresztowania sowieckich agentów. Musi teraz uwiarygodnić się w oczach chłopaków, by odwrócić od siebie podejrzenia. Tadeusz aranżuje spotkanie z fotografem Sołtanem. Ten zeznaje, że Woyciechowski donosił w czasie przesłuchań. Kiedy kontaktuje się powtórnie, by przekazać ważne informacje, zostaje zamordowany. Dowódca i Tadeusz znajdują przy Sołtanie aparat z filmem. Wywołują zdjęcia, na których jest Woyciechowski w towarzystwie Niemców. Dowódca ma już wystarczające dowody. Inga rozpoznaje Tadeusza na zdjęciach u Rainera. Przypomina sobie, że widziała go rozmawiającego z Halbem. Rainer próbuje się czegoś dowiedzieć o Tadeuszu od Niny. Krzysztof i Tadeusz trenują przed pojedynkiem. Sędzia ustala szczegóły walki. Tadeusz mówi Bronkowi, że na jego ojca został wydany wyrok. Zdradza mu szczegóły planowanej przez niego i Władka akcji. Bronek w ostatniej chwili uniemożliwia kolegom wykonanie rozkazu. Ratuje ojca. Woyciechowski przysięga przed synem, że nie jest zdrajcą. Michał i Janek nie mogą znaleźć Bronka. Tadeusz zaprasza chłopaków na walkę. Rozpoczyna się sparing, wkraczają Niemcy. Aresztują dowódcę, Krzysztofa i mężczyznę, którego Tadeusz wskazuje jako Komendanta Głównego. 13:25 PRZYGODA NA MARIENSZTACIE Komedia obyczajowa, 93 min, Polska, 1953 Reżyseria: Tadeusz Buczkowski Scenariusz: Ludwik Starski Zdjęcia: Seweryn Kruszyński Aktorzy: Lidia Korsakówna, Tadeusz Schmidt, Adam Mikołajewski, Wanda Bojarska, Tadeusz Kondrat, Antonina Górecka, Barbara Rachwalska, Joanna Walter, Zofia Wilczyńska, Edmund Biernacki, Edward Dziewoński, Wacław Kowalski, Michał Gazda, Leopold Nowak, Wojciech Siemion Pierwszy pełnometrażowy, kolorowy polski film. Mimo propagandowego wydźwięku dokumentuje jednak entuzjazm towarzyszący odbudowie Warszawy. Młoda dziewczyna, Hanka Ruczajówna, przyjeżdża z wycieczką do Warszawy. Stolica podoba się jej ogromnie, a jeszcze bardziej przystojny murarz Janek. Spędza z nim wieczór podczas zabawy na Mariensztacie. Wraca do rodzinnej wsi, lecz bardzo tęskni i wkrótce powtórnie przyjeżdża do Warszawy. Podejmuje tu naukę i pracę. Spotyka przypadkowo Janka, przodownika pracy, który przyjmuje ją do swojej "trójki murarskiej". Niechęć majstra Ciepielewskiego do kobiet powoduje, że między młodymi dochodzi do konfliktu. Hanka przenosi się na inną budowę i z koleżankami murarkami rzuca wyzwanie brygadom męskim. Trwa ożywiony ruch współzawodnictwa pracy, a Hanka i Janek po wielu perypetiach godzą się i rozpoczynają wspólnie nowe życie. 17:35 HISTORIA POLSKI - ŁOM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Tadeusz Pikulski Scenariusz: Tadeusz Pikulski Współpraca: Elżbieta Jaworska Wykonawcy: Tadeusz Łomnnicki Aktorem został mimo woli. Chciał studiować dramatopisarstwo, ale zdając do Studia Teatralnego przy Starym Teatrze, pomylił drzwi sali egzaminacyjnej... Anegdoty, autorefleksje i opinie innych, wypowiedzi, wywiady i fragmenty programów telewizyjnych z jego udziałem oraz prawdziwy kalejdoskop różnorodnych ról składają się na filmowy portret Tadeusza Łomnickiego, artysty uwielbianego przez publiczność i nieakceptowanego przez środowisko, uwikłanego w politykę, ideologię. Przedstawiając niebywałą osobowość artystyczną, rozterki i dramaty wielkiego aktora, autor telewizyjnego dokumentu wykorzystał bogate materiały archiwalne TVP oraz fragmenty filmów fabularnych - od debiutu kinowego z 1946 r. ("Dwie godziny" w reż. Stanisława Wohla) po ostatni spektakl w Teatrze TV ("Stalin" w reż. Kazimierza Kutza z 1992 r.) i ostatni, nieukończony spektakl w Poznaniu. Tadeusz Łomnicki zmarł na scenie Teatru Nowego 22 lutego 1992 podczas próby "Króla Leara". Aktorstwo uważał za najstarszą ze sztuk, ponieważ zawsze istniała twarz człowieka i jego ciało, ten najczulszy instrument. Lubił swój zawód, ale nie lubił o nim mówić. Wolał zademonstrować, jak "wtapiał się w postać", chociażby Leara ze sztuki Bonda, Artura Ui Brechta czy Łatki z "Dożywocia" Fredry (wielkie kreacje stworzone w Teatrze Współczesnym opatrzył autokomentarzem w programie tv "Sam na sam"). Jak twierdził, w pierwszym dziesiątku lat na scenie przekonywał dyrektorów, reżyserów i siebie, że może być aktorem. Później przyszedł niebezpieczny "okres zachwytu, że się coś potrafi". Miał w dorobku wiele niezapomnianych kreacji teatralnych, w tym Kordiana, bodaj jedyną wielką rolę romantyczną. Widzowie podziwiali, krytycy doceniali jego umiejętności i styl gry. "Jego znużenie, omdlałe członki, wysychające gardło i chrypienie miały nową duszę. Ciało i dusza Łomnickiego i postaci, w które wchodził i które w niego wchodziły, były nierozerwalne" - pisał Jan Kott. Grał u Wajdy, Munka, Skolimowskiego w najważniejszych filmach lat 50. i 60. - "Piątka z ulicy Barskiej", "Pokolenie", "Baza ludzi umarłych", "Eroica", "Niewinni czarodzieje", "Bariera". Niezrównany "Pan Wołodyjowski" z filmów Hoffmana, zaznaczył też swą obecność w kinie lat 70. i 80. ("Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie", "Klucznik", "Lawa" i in.). Czy czuł się sławny? Na to pytanie również odpowiadał żartem. Był cenionym rektorem warszawskiej PWST. "Szkoła kocha swojego rektora, gdy ten gra role eleganckie. Stąpa wtedy lekko, zwraca się do kolegów z kurtuazją. Szkoła drży, gdy rektor gra w teatrze łajdaka. Klnie, miota się, mówi brutalnym Prysypkinem i ordynarnym Głumowem. Od jego wybuchów sekretarka dostaje spazmów" - zanotowała Magdalena Grochola. Zdobywał Srebrne Maski i Złote Ekrany, ale w teatrze wciąż odczuwał niedosyt akceptacji. Żalił się - "Gdyby nie publiczność, gdyby nie jej poparcie, pewnie nie umiałbym zdobyć się na znoszenie tego wszystkiego, na szamotanie się z przeciwnościami. Ale widownia ma do mnie zaufanie. Ona nie wątpi, traktuje mnie serio, jest gorąca i oddana. Pozwala zapomnieć o przeszkodach, a nawet goryczy". W połowie lat 70. doprowadził do założenia swojego wymarzonego Teatru Na Woli. "Warszawka" z przekąsem mówiła o robotniczym teatrze dla "szemranej publiczności", środowisko się dystansowało. "Partia kupiła go, a on uznał, że cena, jaką płaci za możność działania nie jest za wysoka. Jednocześnie był w roli tego dostojnika partyjnego zabawny, grał go serio - nie serio" - zauważył Erwin Axer. W archiwach TVP znalazły się materiały ilustrujące działalność niezwykłej sceny, zarówno spotkania z robotniczą publicznością, jak i fragmenty głośnych spektakli, "Amadeusza" z Łomnickim i Polańskim, czy jawnie antytotalitarnych ztuk, "Gdy rozum śpi" i "Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna". Kazimierz Kutz wyznał - "To mnie bawiło, jak ten partyjny Tadeusz grać będzie partyjną kanalię. Jak partyjne jadło przenosić będzie na scenę". Los Teatru Na Woli przypieczętowało wystawienie "Do piachu". Łomnicki przestał być dyrektorem teatru, wystąpił z partii. Już z żadną sceną nie związał się na stałe, gościnnie zagrał Feuerbacha w sztuce Dorsta, Krappa w "Ostatniej taśmie..." Becketta, Bruscona w "Komediantce" Bernharda. Na scenie był wspaniały. W głębi duszy skrywał rozczarowanie i gorycz. "Sam nie zauważyłem, jak i kiedy wyżarzyło się we mnie i stliło do reszty to, co pozwala działać: niespodzianka, przygoda, nadzieja i wiara". 18:40 BIAŁA WIZYTÓWKA - ODC. 5 ŚLUB PRZED PAŁACEM (ODC. 5 ŚLUB PRZED PAŁACEM) Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Jan Englert, Jan Nowicki, Maria Gładkowska, Bogusław Linda, Grażyna Szapołowska, Zygmunt Bielawski, Jerzy Binczycki, Marek Barbasiewicz, Włodzimierz Musiał, Mieczysław Janowski, Ryszard Zaorski, Emir Buczacki, Wiesław Wójcik, Mirosława Poślad, Mirosława Marcheluk, Erwin Niwaszak, Zygmunt Józefczak Na żądanie Franzla dochodzi do rozwodu Hansa Heinricha i Mariski, po czym Marisca wychodzi za Bolka. Wesele odbywa się w ogrodach pałacowych, natomiast do pałacu państwo młodzi nie mają prawa wstępu. Książę ma chwilę satysfakcji, gdy na gości spada potworna ulewa, a on zamyka drzwi i trzyma ich na zewnątrz. Po ślubie Franzel wyprawia Bolka i Mariskę do Szwajcarii. Conrad przezwycięża swój homoseksualizm i rozpoczyna współżycie z kobietami. Zdradza też tajemnicę finansowych machinacji Franzla na rzecz faszystów. W kopalniach znowu wybuchają strajki. Majątkowi von Teussów grozi licytacja lub zarząd przymusowy. 19:55 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - WINSTON CHURCHILL, LEW ALBIONU (CHURCHILL, LE LION AU COEUR TENDRE...) Film dokumentalny, 115 min, Francja, 2016 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film pozwala lepiej poznać charakter i osobowość oraz życie osobiste i działalność polityczną Winstona Churchilla, nazywanego przez wielu pieszczotliwie starym lwem. Ten ekstrawagancki Anglik, potomek znanego arystokratycznego rodu był niezwykle radykalnym zwierzęciem politycznym, który z dużą swobodą poruszał się na arenie wielkiej światowej polityki. Churchill zbudował swoją legendę na niewzruszonej woli nieustępowania nazistowskiemu reżimowi Hitlera. Dlatego przez wielu uważany jest za wybawcę Wielkiej Brytanii, człowieka który ocalił ojczyznę. Ale niektóre jego decyzje pozostawiają wiele do życzenia, a jego pragmatyzm polityczny był często realizowany kosztem innych. Mogli się o tym przekonać Polacy walczący po stronie aliantów, którzy poczuli się zdradzeni po decyzjach konferencji w Jałcie. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to cykl filmów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Seria, w oparciu o archiwalia, fragmenty biograficznych filmów fabularnych i wypowiedzi ekspertów, przybliża losy najbardziej charakterystycznych postaci historii europejskiej. Gospodarzem programu jest Stephane Bern, znany francuski prezenter. \ 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - INTELLIGENZAKTION Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Niemalże natychmiast po zakończeniu działań militarnych w Polsce, jesienią 1939 roku Niemcy przystąpili do akcji wymierzonej przeciwko polskiej inteligencji, głównie inteligencji zamieszkałej na ziemiach włączonych do III Rzeszy. Ofiarami Intelligenzaktion, czyli akcji "Inteligencja" mieli być między innymi członkowie organizacji politycznych, powstańcy wielkopolscy i śląscy, nauczyciele, księża, ziemianie, przedstawiciele wolnych zawodów, bo zdaniem Adolfa Hitlera "tylko naród, którego warstwy kierownicze zostaną zniszczone, da się zepchnąć do roli niewolników". Szacuje się, że rozstrzelanych zostało około 50 tysięcy przedstawicieli polskiej elity. Tyle samo osób trafiło do obozów koncentracyjnych. Akcja zakończyła się w kwietniu 1940 roku. Jej odpowiednikiem na terenie Generalnego Gubernatorstwa była "Akcja AB", czyli Nadzwyczajna Akcja Pacyfikacyjna. 23:15 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 1/6 PRAWA RĘKA HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HIMMLER - HITLER’S HENCHMAN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Friedrich Scherer, Ricarda Schlosshan Sześcioodcinkowa seria o nieznanych faktach z dziejów Trzeciej Rzeszy. Nigdy niepublikowane dokumenty i wypowiedzi ludzi, którzy wspominają tamte czasy oraz rozmowy z naukowcami badającymi historię Trzeciej Rzeszy. W pierwszym odcinku dowiadujemy się, że teoria o wyższości rasy aryjskiej i ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, związane są nierozłącznie z osobą Reichsfuehrera SS, Heinricha Himmlera, który był pragmatycznym wykonawcą nazistowskich planów. Eksperci badający historię nazistowskich Niemiec są zgodni: to Himmler jest odpowiedzialny za Holocaust. Film opowiada o fascynacji Himmlera starożytnymi, pogańskimi rytuałami i tradycjami niemieckimi, okultyzmem, o jego trudnych relacjach z kobietami, o zaangażowaniu w tworzenie i rozbudowę SS oraz planach ludobójstwa na masową skalę. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Rommel zdawał sobie sprawę, że nie wygra z aliantami, jeżeli nie otrzyma posiłków. Wprowadzony w błąd przez brytyjski wywiad uznał, że nic złego się nie stanie jeżeli na kilka tygodni uda się do Europy. 23 września wyjechał do Rzymu, a następnie do Winnicy na Ukrainie, aby tam w polowej kwaterze Hitlera przedstawić mu sytuację w Afryce Północnej i uzyskać niezbędne dostawy broni i amunicji. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 1 Magazyn, 21 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Galiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia Armii Czerwonej (w okresie od 1939 do końca 1941 roku).