TVP Historia Czwartek, 25.02.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1837 - w Nowym Jorku przyznano patent na silnik elektryczny; 1901 - zmarł malarz Wojciech Gerson; 1948 - powstała formacja Służba Polsce; 1981 - papież Jan Paweł II modlił się za ofiary II wojny w Hiroszimie; 07:20 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 1/7 - KURIER Z ANKARY Serial sensacyjny, 60 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz, Marek Bahdaj Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Stefan Friedman, Grażyna Barszczewska, Krystyna Feldman, Wiktor Sadecki, Stanisław Michalski, Marta Żak Akcja serialu rozgrywa się w międzywojennym Gdańsku, a jego bohaterem jest prywatny detektyw Bednarski. Bednarski to mężczyzna bardzo przeciętny - ani szczegónie przystojny, ani bardzo sprytny. Wiele rzeczy mu nie wychodzi i właściwie można powiedzieć o nim, że jest życiowym nieudacznikiem. A jednak udaje mu się rozwiązać nawet najbardziej zawiłe zagadki, przy tym jest niezywkle sympatyczny i ma duże poczucie humoru. W postać Bednarskiego znakomicie wcielił się Stefan Friedmann, od lat obsadzany w rolach komediowych, ale widzowie częściej myślą o nim jako autorze i wykonawcy tekstów kabaretowych niż aktorze. Jemu to jednak nie przeszkadza - "Robię to, w czym się dobrze czuję. Moją zasadą jest żart dla żartu i humor dla sztuki". W tajemniczych okolicznościach zamordowany zostaje polski dyplomata Janicki. Zaangażowany przez polskie władze oraz żonę dyplomaty detektyw Bednarski wpada na trop afery przemytniczej. Okazuje się, że z Ankary przemycane są do Gdańska narkotyki. Bednarski wyjaśnia zagadkę kolejnych morderstw związanych z tą sprawą. Dowiaduje się także, że gangiem kieruje Janicka, żona zamordowanego dyplomaty. Postępuje jak dżentelmen i pozwala jej wybrać - aresztowanie albo... 08:30 PO PRLU - MARSZE MILCZENIA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem dr. Konradem Kołodziesjim, publicystą i pisarzem, rozmawia o marszach milczenia, jakie odbywały się w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Były to spontaniczne akty protestu przeciwko przemocy, przeciwko brutalnym morderstwom. Ludzie, w tym w dużej części młodzież i studenci, reagowali w taki sposób na powszechną bezkarność sprawców zbrodni. 09:05 HISTORIA POLSKI - ON WIERZYŁ W POLSKĘ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1992 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Wykonawcy: Tadeusz Bobrowski, Stefan Czarnecki, Anna Bobrowska, Włodzimierz Rzeczycki, Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Marek Raczyński, Adam Ferency Film opowiada o życiu i śmierci Emila Fieldorfa "Nila", jednego z najwybitniejszych dowódców Armii Krajowej i przywódców ruchu oporu. Człowieka, którego stalinowskie UB uznało za najgroźniejszego przeciwnika Polski Ludowej i Związku Radzieckiego. Autorka programu przypomina fakty, przytacza relacje świadków oraz rodziny i wykorzystuje unikatowe dokumenty dotyczące procesu "Nila". Po filmie rozmowa o problemach związanych z powstaniem książki oraz felieton ze spotkania poświęconego promocji książki. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 11:00 RADOSŁAW Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2016 Reżyseria: Małgorzata Brama Bohaterem filmu jest legendarny dowódca Powstania Warszawskiego urodzony w 1896 roku we Lwowie Jan Mazurkiewicz. Podczas I wojny światowej walczył w Legionach. Po jej zakończeniu na stałe związał się z armią. W sierpniu 1939, przed wybuchem II wojny światowej, był w sztabie Grupy Operacyjnej Dywersji. W połowie września 1939 w Stanisławowie założył Tajną Organizację Wojskową. Po jej połączeniu w marcu 1943 z "Kedywem" - Kierownictwem Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej - został zastępcą szefa organizacji, pułkownika Augusta Emila Fieldorfa, ps. "Nil", a 1 lutego 1944 objął dowództwo Kedywu. W Powstaniu Warszawskim dowodził zgrupowaniem (nazwanym od jego pseudonimu Radosław), w skład którego wchodziły oddziały: Broda 53, Zośka, Parasol, Miotła, Pięść i Czata 49. Przeszedł szlak bojowy od Woli, poprzez Stare Miasto, ewakuację kanałami, na Czerniaków i ponownie kanałami na Mokotów. Został poważnie ranny 11 sierpnia, w czasie walk w rejonie ulic Okopowej i Stawki. 2 października 1944 został awansowany na pułkownika. Po kapitulacji kontynuował działalność konspiracyjną, a po rozwiązaniu Armii Krajowej został delegatem na Obszar Centralny Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. 1 sierpnia 1945, w pierwszą rocznicę wybuchu powstania, został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Zwolniony po miesiącu, stanął na czele tzw. Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK. 8 września 1945 zwrócił się do AK - owców z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii. 4 lutego 1949 został ponownie aresztowany. Poddano go długotrwałemu śledztwu, próbując wymusić zeznania obciążające gen. Fieldorfa "Nila". 16 listopada 1953 został skazany na karę dożywotniego więzienia. Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1956, a rok później został zrehabilitowany. Zmarł 4 maja 1988. [cyt: Rafał Pawłowski Portal filmowy"Kręci się"] 11:55 Z WIDOKIEM NA WAWEL - KRUCJATOWE ROZTERKI Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) W tym odcinku: Dlaczego dziś wciąż pojawiają się głosy, że należy przepraszać za krucjaty i dlaczego taki gest wychodzi na przykład od Amerykanów? Historycy wyjaśniają, czym były wyprawy krzyżowe i które z wypraw wojsk chrześcijańskich można do nich zaliczyć. 12:30 CZAS HONORU - ODC. 30 SERIA III "ZDRAJCY" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Władek w przebraniu niemieckiego żołnierza zawozi rannego Michała do szpitala Marii. Ordynator przeprasza Marię, pozwala jej zostać w szpitalu i pomaga w operacji. Poleca też bezpieczne mieszkanie. Stach każe Kmiecikowi spalić niemiecki mundur. Kmiecik znajduje w nim dokumenty zabitego Niemca, zanosi je Rappkemu. Fuchs aresztuje Marię i ordynatora. Lena częstuje rodzinę czekoladkami od Mongoła. Kłamie, że dostała je od Janka. Kiedy Janek przynosi Sajkowskim paczkę z jedzeniem, Romek dziękuje mu za czekoladki. Janek i Bronek przekazują dowódcy zasobniki z radiostacją i bronią. Bronek mówi, że rozpoznał Karola. Tadeusz śledzi chłopaków. Dowiaduje się, że miejscem ich spotkań jest stary magazyn. Od Janka dowiaduje się, że Michał jest ranny. Stara się zastąpić go w oddziale. Aby zyskać przychylność Janka, obiecuje z pomocą znajomego, załatwić mieszkanie dla Sajkowskich. Prosi Halbego o załatwienie sprawy. Sajkowscy wkrótce zostają przeniesieni do nowego mieszkania. Nina przychodzi do Rainera z informacją o Helenie. Michał dochodzi do siebie w aptece braci Golańskich. Celina dowiaduje się, że został ranny. Helena próbuje zaprzyjaźnić się z chłopcem. Nadaje mu imię Tomek, próbuje załatwić dla niego mieszkanie, dokumenty. Helena odwiedza Wandę w klasztorze. Nie wie, że śledzi ją Nina. Wanda mówi matce, że dziecko może nie być Bronka. Karol zostaje pojmany w czasie odbioru papierów. Trafia w ręce Sorokina, sowieckiego spadochroniarza. Sorokin zmusza go, by pomógł w odzyskaniu utraconej radiostacji. Karol rozpoznał Bronka, już wie, jak można dotrzeć do grupy, która przejęła radiostację. 13:30 PAPUA - NOWA GWINEA: LEGENDY I PRZYSZŁOŚĆ (HIDDEN TREASURES OF OCEANIA: PAPUA NEW GUINEA) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2017 Reżyseria: Gildas Corgnet Papua Nowa Gwinea jest niemal jak z powieści przygodowych. Ogromne rzeki i gęste lasy tropikalne sprawiają, że kraj ten z 800 dialektami zaskakuje bogactwem kulturowym i niesamowitą różnorodnością biologiczną. Film to opowieść o krainie, w której legendy i mity wciąż są żywe. 14:35 SZLAKIEM AMFOR. HISTORIA PODBOJU GALII (THE AMPHORAE ROAD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Nicolas Jouvin Scenariusz: Nicolas Jouvin Historia podboju obszaru Galii przez Rzym w pierwszym stuleciu przed naszą erą. 15:40 HISTORIA SZKOCKICH KLANÓW - ZDRADZONA KRÓLOWA ODC. 3/3 (RISE OF THE CLANS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Rachel Bell Zdjęcia: Carlo D'Alessandro Wykonawcy: Hannah Young, Darren Mitchell, Neil Oliver Odc. 3 Zdradzona królowa Neil Oliver ujawnia, jak klany spiskowały przeciwko charyzmatycznej Mary Stewart. 16:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 218 BITWA O NOCNE NIEBO Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bitwa o nocne niebo Nasze potoczne wyobrażenie o wojnie to tyraliery żołnierzy ścierających się w rozbłyskach wybuchów i kłębach dymu. To zionące ogniem stalowe potwory, pożerające się nawzajem. Ale gdzieś daleko w tle trwał również pojedynek najtęższych mózgów obdwu walczących stron, owocujący niesłychanym przyspieszeniem technicznym. Ten wątek wojennych dziejów będzie dziś przedmiotem naszego zainteresowania. To już kolejna akcja organizowana przez Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie. A szukać będziemy miejsca ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. Pirat Nasza kolejna opowieść także dotyczyć będzie interesującego eksponatu, tym razem przeznaczonego dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Szybowiec Pirat, który będziemy mieli okazję zobaczyć, to drugi wyprodukowany w Polsce prototyp ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. 17:45 HISTORIA POLSKI - NA POCZĄTKU BYŁO HILLSIDE AVE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2008 Reżyseria: Sławomir Grunberg Scenariusz: Ewa Bilińska Film o losach Polaków - sympatyków Solidarności, którzy znaleźli się w Stanach Zjednoczonych tuż przed stanem wojennym i zamieszkali na Hillside Ave na Górnym Manhattanie w Nowym Jorku. Dowiadujemy się o nich z opowiadania Sławka Grunberga, znanego reżysera filmowego mieszkającego w Stanach Zjednoczonych. i Janusza Głowackiego - słynnego dramaturga i scenarzysty filmowego. 18:45 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 2/7 - BURSZTYNOWE SERCE Serial sensacyjny, 51 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Marek Bahdaj Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Stefan Friedman, Igor Kujawski, Ewa Skibińska, Emil Karewicz, Stanisław Michalski, Wiktor Sadecki, Zdzisław Wardejn, Jan Tesarz, Bronisław Wrocławski Faszyści przygotowują się do objęcia władzy w Wolnym Mieście Gdańsku. Tymczasem duże szanse na objęcie stanowiska burmistrza ma socjaldemokrata Wagner. Faszyści zamierzają zlikwidować Wagnera, a w czasie zdobywania potrzebnej im do tego broni zabijają Groshopfa, starego przyjaciela ojca Bednarskiego. Detektyw rozpoczyna śledztwo. Komisarz Hagemann twierdzi, że zabójcą jest polski student, Leszek Borowski, a jednym z dowodów przeciwko niemu jest bursztynowe serduszko - własność zmarłej matki Leszka. Bednarski stara się wyjaśnić tę sprawę. 20:00 PROWANSJA 1944. FRANCUSKI DESANT (PROVENCE, AUGUST 1944: THE OTHER D - DAY) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2014 Pod koniec 1943 i na początku 1944 roku alianci postanowili przeprowadzić podwójną inwazję na północy i południu Francji. Najpierw przeprowadzili operację Overlord w Normandii 6 czerwca 1944 r. , a następnie operację Dragoon w Prowansji 15 sierpnia 1944 roku. Film opowiada o tym drugim desancie. Uczestniczyły w nim wojska amerykańskie, francuskie, brytyjskie oraz kanadyjskie. Lądowanie odbyło się na odcinku wybrzeża między Cannes a Tulonem i zakończyło się sukcesem aliantów. Po zdobyciu bez większego oporu plaż, alianci ruszyli na północ, zachód i wschód, m.in. wyzwalając 28 sierpnia Marsylię. 21:05 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 6/6 ARCHITEKT HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLERS ARCHITECT) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Uli Weidenbach W Kolonii, metropolii nad Renem, słynącej ze średniowiecznych kościołów, w 1981 r. na aukcji dzieł sztuki w domu aukcyjnym Lempertz zjawia się prominentny oferent. Negocjacje przebiegają dyskretnie, gdyż sprzedający jest postacią znaną, a chce zachować anonimowość. Jest także inny powód utrzymania w tajemnicy tej transakcji. Otóż cenne malowidła zostały nabyte w czasach nazizmu, zapewne od żydowskich ofiar zmuszonych do sprzedaży swej własności. Anonimowy sprzedawca odbiera około miliona marek gotówką. To kolejna wygrana mistrza przetrwania, lojalnego architekta i ministra uzbrojenia Hitlera, Alberta Speera. Ten ulubieniec führera, w pewnym okresie typowany był nawet do objęcia sukcesji po dyktatorze. Albert Speer, budowniczy Trzeciej Rzeszy, nadawał nazistowskim ideom monumentalne formy w kamieniu i betonie. Dzięki znajomości z Hitlerem, który był zachwycony jego projektami, zrobił błyskawiczną karierę. Miał wybudować dla niego stolicę świata, Germanię. Jako młody architekt został ministrem do spraw zbrojeń. Będąc sprawnym technokratą, w fabrykach zbrojeń wykorzystywał pracę więźniów obozów koncentracyjnych. Chciał uchodzić za apolitycznego fachowca, tworzył legendę dobrego nazisty. Na procesie norymberskim, by ratować własną skórę, uznał winę nazistowskiego reżimu i zaprzeczał, jakoby wiedział o zbrodniach holocaustu. W rzeczywistości jednak zasłaniał się kłamstwami i zdradą. Wiemy, że Speer wizytował obozy koncentracyjne. Na własne oczy widział, jak potwornie traktowano więźniów Mauthausen. Wysłał do Auschwitz tysiące ton stali do budowy fabryki oleju syntetycznego w oparciu o niewolniczą pracę. Niemożliwe, żeby nie wiedział o wykorzystywaniu niewolniczej siły roboczej i potwornych warunkach w obozach. Gdyby sędziowie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze wiedzieli to, co dziś wiemy o Speerze, znalazłby się wśród największych zbrodniarzy wojennych, którzy zostali straceni. Albert Speer - tak jak inni zbrodniarze hitlerowscy - utrzymywał w ruchu nazistowską machinę wojenną, wykorzystując niewolniczą pracę więźniów obozów koncentracyjnych, ale udało mu się uniknąć stryczka. Skazany w Norymberdze na 20 lat więzienia, wyszedł na wolność w 1946 r. Potem przez całe życie odgrywał rolę dobrego nazisty, niezorientowanego obserwatora wydarzeń. Zmarł w 1981 r. w Londynie. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY ZAMEK Magazyn, 48 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Rafał Mohr, Radosław Pazura, Andrzej Szopa, Jerzy Schejbal, Dorota Deląg, Andrzej Szczytko, Eryk Lubos W 1945 roku, gdy klęska Rzeszy była już właściwie przesądzona, zachodni wojskowi i politycy coraz baczniej przyglądali się dotychczasowemu radzieckiemu sprzymierzeńcy, a w najbliższej przyszłości - potencjalnemu rywalowi lub wręcz wrogowi. Alianci przechowywali ogromne ilości niezłamanych radzieckich szyfrogramów. Gdyby udało się zdobyć niemiecki "Aparat" i odczytać komunikaty, można by nie tylko zweryfikować intencje sojusznika, lecz także ujawnić jego agenturę na Zachodzie. Rozpoczęła się tajna, amerykańsko - radziecko - niemiecka rozgrywka o cenne trofeum. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 218 BITWA O NOCNE NIEBO Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bitwa o nocne niebo Nasze potoczne wyobrażenie o wojnie to tyraliery żołnierzy ścierających się w rozbłyskach wybuchów i kłębach dymu. To zionące ogniem stalowe potwory, pożerające się nawzajem. Ale gdzieś daleko w tle trwał również pojedynek najtęższych mózgów obdwu walczących stron, owocujący niesłychanym przyspieszeniem technicznym. Ten wątek wojennych dziejów będzie dziś przedmiotem naszego zainteresowania. To już kolejna akcja organizowana przez Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie. A szukać będziemy miejsca ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. Pirat Nasza kolejna opowieść także dotyczyć będzie interesującego eksponatu, tym razem przeznaczonego dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Szybowiec Pirat, który będziemy mieli okazję zobaczyć, to drugi wyprodukowany w Polsce prototyp ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - B - BARBAROSSA Magazyn, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. W tym wydaniu okoliczności planu Barbarossa - ataku Niemiec na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku.