TVP Historia Niedziela, 28.02.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1943 - powstał tzw. Związek Patriotów Polskich; 1953 - odkrycie DNA; 1976 - zmarła Zofia Stryjeńska; 1976 - prof. Janusz Groszkowski złożył mandat poselski w proteście przeciw zmianom w konstytucji PRL; 06:50 JAN XXIII Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2014 Reżyseria: Leszek Wasiuta Scenariusz: Grzegorz Górski Film przedstawia sylwetkę Jana XXIII - papieża, który zmienił oblicze Kościoła katolickiego w XX wieku. Dzięki niemu papiestwo zrezygnowało z wielu pompatycznych, dworskich form funkcjonowania, charakterystycznych dla średniowiecznej monarchii, a wybrało drogę dostosowania swego przekazu do warunków otaczającego go świata. Słowem kluczem, którym posługiwał się papież, było "aggiornamento", czyli uwspółcześnienie, zaktualizowanie chrześcijańskiego orędzia, by lepiej trafiało do dzisiejszego człowieka. Zarazem Jan XXIII zwołał Sobór Watykański II, który stał się najważniejszym wydarzeniem, w historii Kościoła w XX wieku, nadając katolicyzmowi na świecie kierunek rozwoju na przyszłość. Choć papież ten był w Polsce bardzo popularny, nigdy nie doczekał się filmu dokumentalnego na swój temat. 27 kwietnia 2014 roku Jan XXIII został (wspólnie z Janem Pawłem II) ogłoszony świętym. 09:00 PRZYŁBICE I KAPTURY - ODC. 2/9 - NA TROPIE ZDRADY Serial kostiumowy, przygodowy, szpiegowski, 59 min, Polska, 1985 Reżyseria: Marek Piestrak Scenariusz: Marek Piestrak, Jerzy Diatłowicki Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Wojciech Karolak Wykonawcy: Krzysztof Kolberger Aktorzy: Ewa Biała, Wiesława Gutowska, Władysław Komar, Henryk Machalica, Piotr Garlicki, Roch Siemianowski, Marek Frąckowiak, Władysław Komar, Bożena Krzyżanowska, Marta Klubowicz, Maciej Kozłowski, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Lesień, Bolesław Abart, Eugeniusz Kujawski Kanonik Dunin przekazuje Krzyżakom kopie tajnych pism powstających na Wawelu. Jest śledzony przez Czarnego i Jaksę, którzy odkrywają tajemnicę porwania Uny i próbują wyśledzić miejsce jej uwięzienia. Przy okazji poznają olbrzymiego flisaka imieniem Dzieweczka. Flisak zostaje ich kompanem. Czarny - czyli Hubert z Borów - zamieszkuje w oberży Pod Gnatem. Szybko odkrywa, że oberżysta Marcin jest człowiekiem Krzyżaków. Zdemaskowany Marcin godzi się pomagać Czarnemu w nadziei na ocalenie życia... 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PIECZARKI Z CZEKOLADĄ Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa(Prowadzący), Aleksander Trąbczyński Polska jest trzecim producentem na świecie po USA i Chinach, ale pierwszym światowym eksporterem świeżych pieczarek. W ciągu zaledwie kilku lat pokonaliśmy najmocniejszych w tej dziedzinie na naszym kontynencie - Holendrów. W programie odwiedzimy nowoczesną pieczarkarnię, a Karol Okrasa pokaże, jak te smaczne grzyby przygotować w niecodzienny sposób. W jednym daniu połączy w smakowitą całość tak odległe od siebie produkty, jak pieczarki, jagnięcinę i czekoladę. Karol przygotuje trzy dania. Pierwsze to pieczony łosoś z sosem z pieczarek, mleka kokosowego i szpinaku. Druga potrawa to marynowany w soku z kiszonej kapusty łosoś z marynowanymi pieczarkami i sałatą. Trzecią propozycją jest ciasto z jagnięciny z pieczarkami i czekoladą. 10:40 TĘTNO PIERWOTNEJ PUSZCZY - NIE TYLKO KŁY I PAZURY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1995 Autor: Bożena Walencik, Jan Walencik Reżyseria: Bożena Walencik, Jan Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Krystian Matysek, Jan Walencik Wykonawcy: Krystyna Czubówna Puszcza Białowieska - ostatnia pozostałość europejskich lasów niżowych. Tutaj możemy zaobserwować nieprzerwany cykl wzrostu, śmierci, zaniku i odradzania się organizmów. Jedyne miejsce na świecie, gdzie ciągle jeszcze żubr żyje wespół z łosiem, rysiem, dzikiem, jeleniem, bobrem. Kto zobaczy ten las, ujrzy Europę taką, jaka istniała przed tysiącami lat. Każdy z pięciu odcinków serialu jest poświęcony innemu problemowi ekologicznemu. W tej części będzie mowa o drapieżnikach: od najmniejszych po wilki i rysie. Dowiemy się, jak łowi ryjówka, ale także zobaczymy polowanie pod lodem rząsorka, owadożerne grzyby, owady i ptaki. Nie każde polowanie jest udane. Okazuje się, drapieżnik ma również swoich wrogów. 11:15 SZLAK NADZIEI - /9/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy wyprawy pokonują Wielką Pustynię Słoną w Iranie, przeżywają burzę pustynną i docierają do Izraela. W Tel - Awiwie poznają skomplikowane losy Polaków pochodzenia żydowskiego, którzy walczyli w Armii generała Władysława Andersa. 14:20 PRAWO I PIĘŚĆ Film sensacyjny, psychologiczny, 92 min, Polska 1964 Reżyseria: Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Gustaw Holoubek, Jerzy Przybylski, Ryszard Pietruski, Zdzisław Maklakiewicz, Zofia Mrozowska, Hanna Skarżanka, Ewa Wiśniewska, Wiesława Kwaśniewska, Wiesław Gołas, Zbigniew Dobrzyński Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski przez lata stanowili nierozłączną parę reżyserską. Ich debiutem był dokument "Uwaga chuligani" nagrodzony w 1955 roku nagrodą Polskiej Krytyki Filmowej jako najlepszy film roku. Wspólnie nakręcili blisko 30 filmów dokumentalnych m.in "Tor", "Patria o muerte", "Aby kwitło życie", "Pamiątka z Kalwarii", "Typy na dziś" oraz kilka filmów fabularnych, m.in "Trzy kroki na ziemi", "Gangsterzy i filantropi" i "Prawo i pięść". "Prawo i pięść" to filmowa adaptacja powieści Józefa Hena zatytułowanej "Toast". Akcja rozgrywa się w roku 1945. Pełnomocnik rządu ustanawia doktora Mieleckiego burmistrzem jednego z miasteczek na ziemiach odzyskanych. Doktor jedzie tam z kilkoma swoimi ludźmi i przydzielonym mu w ostatniej chwili Andrzejem Koenigiem. Na miejscu okazuje się, że Mielecki i jego ludzie są po części bandytami i szabrownikami. Zamierzają obrabować mieszkania i zakłady z cenniejszych przedmiotów i uciec. Koenig podejmuje nierówną walkę z bandą. Muzykę do filmu napisał Krzysztof Trzciński - Komeda, balladę "Nim wstanie dzień" śpiewa Edmund Fetting. 17:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OPERACJA "ŻELAZO" Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Operacja Żelazo to była jedna z większych afer kryminalnych PRL. Od początku do końca pod patronatem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Napady rabunkowe, kradzieże, nawet morderstwa. Zdobywanie pieniędzy, złota i dzieł sztuki. Finansowano nimi działalność wywiadu MSW. W Archiwum Zimnej Wojny niezwykłe śledztwo dziennikarskie i jego autor Jerzy Morawski, filmowiec, autor dokumentu i książki Złota afera, oraz badacze czarnych stron historii PRL - Witold Bagieński, Władysław Bułhak, Krzysztof Madej 18:00 CHŁOPI - ODC. 6/13 - OGIEŃ Serial obyczajowy, 50 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Tadeusz Janczar, August Kowalczyk, Stanisław Milski, Jadwiga Chojnacka, Stanisław Niwiński, Tadeusz Bartosiewicz, Bronisław Pawlik, Maciej Damięcki, Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie do Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar. 19:05 POLSKI ZWYCIĘZCA BITWY O ATLANTYK Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Norbert Rudaś Scenariusz: Norbert Rudaś, Jan Tarczyński O losach bitwy o Atlantyk, kluczowej dla przetrwania Wielkiej Brytanii i możliwości wsparcia przez USA walk w Europie, zadecydowała taktyka i technologiczny wyścig, który doprowadził do gwałtownego rozwoju lotnictwa morskiego, dekryptażu niemieckich szyfrów kodowanych maszynami Enigma oraz masowego wprowadzenia urządzeń wykrywających niemieckie okręty podwodne. Urządzenia te to aktywne sonary, radary oraz radionamierniki HF/DF. Radionamierniki, które przyczyniły się do ok. 1/4 wszystkich strat U - bootów podczas wojny, stały się potężną bronią aliantów dzięki przełomowemu wynalazkowi polskiego inżyniera Wacława Struszyńskiego. Jednego z pięciu i pół tysiąca naukowców, inżynierów i technologów, którzy po przegranej we wrześniu 1939 r. walce z niemieckim i sowieckim najeźdźcą, znaleźli się na ziemi zachodnich sojuszników, wspierając ich ośrodki badawcze i przemysłowe w wojnie z III Rzeszą. Radionamierniki, czyli urządzenia umożliwiające namierzenie sygnału pracującej radiostacji były powszechnie stosowane przez obydwie strony konfliktu w pojazdach i samolotach. Jednak ich skuteczne użycie na okrętach powszechnie uważano za niewykonalne. Wacław Struszyński udowodnił, że to założenie było błędne i dostarczył aliantom broń, która pomogła rozbić zgrupowania okrętów podwodnych, tzw. wilcze stada, uderzając w podstawę ich taktyki - komunikację między U - bootami. Efekty tej pracy przez dziesięciolecia stanowiły tajemnicę wojskową. Film opowiada historię prac nad wynalazkiem zespołu inż. Struszyńskiego na tle dramatycznych zmagań na Atlantyku. 20:05 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 5/5 ŚMIERTELNE MISJE (ODC. 5/5 DEADLY MISSIONS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Niemieckie siły specjalne często podejmowały ryzykowne przedsięwzięcia. Ile z tych akcji przyniosło zamierzone skutki? Film opowiada o czterech najbardziej śmiałych operacjach, w tym o niezwykłym uwolnieniu Mussoliniego przez komandosów Otto Skorzenego. 21:10 STEPY (BEYOND THE STEPPES) Dramat, 79 min, Polska/Belgia, 2010 Reżyseria: Vanja D'Alcantara Scenariusz: Vanja D'Alcantara Zdjęcia: Ruben Impens Muzyka: Eric Bribosia Aktorzy: Agnieszka Grochowska, Aleksandra Justa, Borys Szyc, Tatiana Tarskaja, Ahan Zolanbinek Poruszająca historia młodej matki, którą wraz z nowo narodzonym dzieckiem wojenne losy rzuciły w głąb stepów Azji Środkowej. Film pokazuje ogromną determinację, z jaką kobieta walczy o przetrwanie. Pierwsze lata II wojny światowej przyniosły najazd Związku Radzieckiego na Polskę. W latach 1940 - 1941 duża liczba cywilów została zesłana na Syberię i do Azji Środkowej. Taki właśnie los spotkał bohaterkę filmu, Ninę, żonę polskiego oficera. Kiedy jej mąż, po krótkim spotkaniu z rodziną, wraca na front, rankiem kobietę budzi łomot do drzwi. Celujący do niej z karabinu sołdat, pogania wystraszoną Ninę, oświadczając, że natychmiast wyrusza w daleką podróż. Wraz z maleńkim synkiem Antosiem i innymi wygnańcami w samym środku mroźnej zimy bohaterka przemierza na piechotę surowe i niedostępne stepy. Kobiety zostają przydzielone do ciężkiej pracy w sowchozie, pod nadzorem NKWD. Mieszkają w fatalnych warunkach w barakach, dostają niewielkie porcje żywności. Choć wszyscy wiedzą, że stąd nie ma ucieczki, Nina marzy, że na wiosnę uda się jej wyrwać z koszmaru i odnaleźć ukochanego Romana. Kiedy jednak okazuje się, że mały Antoś ma czerwonkę, wszystko inne staje się nieważne. Matka za wszelką cenę próbuje dostać się do szpitala po lekarstwa. Musi najpierw zdobyć pozwolenie na opuszczenie obozu pracy, co wcale nie jest takie łatwe. Więźniarki mogą bowiem poruszać się jedynie po określonym terytorium. Tymczasem szpital znajduje się w innym obwodzie. Belgijska reżyserka i autorka scenariusza "Stepów", Vanja d’Alcantara, zrealizowała film zainspirowana przeżyciami z czasów wojny swojej babci Haliny Czarnockiej, poświęcając to dzieło właśnie jej pamięci. 23:10 MEDYCEUSZE: WŁADCY FLORENCJI S.I - ODC. 1/8 GRZECH PIERWOTNY (MEDICI: MASTERS OF FLORENCE) Serial historyczny, 55 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sergio Mimica - Gezzan Scenariusz: Nicholas Meyer Wykonawcy: Marek Ciunel Aktorzy: Dustin Hoffman, Richard Madden Florencja, XV wiek. Po śmierci Giovanniego Medyceusza (Dustin Hoffman) na czele potężnego rodu staje jego syn Kosma (Richard Madden). Młody władca Florencji jest zainteresowany rozwojem sztuki i podróżami, trwoniąc na te zachcianki większość majątku rodzinnego. Mimo oporów szlachty florenckiej Kosma będzie rządził Florencją przez 30 lat, zyskując sobie miano jednego z prekursorów epoki odrodzenia. 00:20 KABARET ŚMIERCI Film dokumentalny, 95 min, Polska, 2013 Reżyseria: Andrzej Celiński Scenariusz: Andrzej Celiński Zdjęcia: Aleksander Dyl Aktorzy: Rafał Gąsowski, Feliks Szajnert, Piotr Dąbrowski, Jacek Milczanowski, Magdalena Wojnarowska, Andrzej Deskur, Krzysztof Szczepaniak, Miłosz Pietruski, Piotr Piecha, Sławomir Grzymkowski, Szymon Kuśmider, Rafał Jędrzejczyk, Ryszarda Bielicka-Celińska, Beata Deutschman, Jakub Giel Wojenna opowieść o artystach żydowskiego pochodzenia, walczących o przetrwanie za pomocą jedynej dostępnej im broni - twórczości muzycznej, teatralnej i filmowej. Przed niemieckim aparatem represji, bronią się za pomocą żartu, przedstawień kabaretowych, skeczy, spektakli, piosenek, koncertów. Organizują je w obozach koncentracyjnych i gettach. Walczą o życie, ale przede wszystkim - jak sami podkreślają - o duszę i godność. W serii fabularnie inscenizowanych epizodów, będących wierną rekonstrukcją faktów, śledzimy jak muzyka, skecz i żydowski szmonces stają się bronią w bitwie o podtrzymanie woli życia i ducha oporu, w grających artystach i tych, którzy ich występy oglądają, wycieńczonych katorżniczą pracą i głodem współwięźniach. Pokazujemy, jak funkcjonował humor i subtelne szyderstwo, czytelne dla ofiar, a niezrozumiałe dla ich strażników i oprawców. Grałem o życie - mówi jeden z bohaterów filmu, streszczając w krótkim zdaniu istotę tego, czym były jego występy przed komendantem obozu koncentracyjnego. Grałem tym, którzy rozstrzeliwali i grałem tym, którzy byli rozstrzeliwani... Symbolicznym przewodnikiem po pełnym paradoksów, nieprawdopodobnych wydarzeń i dramatycznych spięć świecie obozowych kabareciarzy, gwiazd wiedeńskich i warszawskich scen, aktorów, muzyków i popularnych przed wojną filmowców jest legendarna postać getta warszawskiego - uliczny błazen Rubinstein. W filmowej podróży docieramy do warszawskiego getta, obozów w Kurowicach, Jaktorowie, Buchenwaldzie, Theresienstadt, Auschwitz, Ravensbruck. W roli komentatorów wydarzeń występują współcześni artyści i pisarze, którzy zgłębiali w swojej twórczości temat sztuki za kolczastym drutem, oraz ostatni żyjący uczestnicy i świadkowie wydarzeń. 02:05 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LEKARZA ONKOLOGA W DONIECKU Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Doniecka, z Instytutu Onkologii. Bohaterem jest prof. Grigori Bondar, chirurg, którego metody leczenia znane są w USA, Francji, Wielkiej Brytanii, Izraelu i wielu innych krajach. Reportaż pokaże jeden dzień z życia lekarza i będzie to pretekst, by przedstawić metody leczenia raka na Ukrainie: przyczyny i skalę zachorowań oraz ukraińską specyfikę zjawiska.