TVP Historia Piątek, 05.03.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - Francisco Fernandez ofiarował królowi Hiszpanii tytoń; 1953 - pilot z bazy pod Słupskiem uciekł na Bornholm MiG - iem 15bis; 1953 - śmierć Stalina; 07:25 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 7/7 - NASZ CZŁOWIEK Serial sensacyjny, 54 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Aktorzy: Stefan Friedmann, Krystyna Feldman, Wiktor Sadecki, Marta Żak, Stanisław Michalski, Grażyna Barszczewska i inni Ostatnie dni sierpnia 1939 roku. Bednarski jest poszukiwany przez gdańską policję. Z trudem udaje mu się przedostać na teren Wolnego Miasta, by ratować swojego przyjaciela profesora. Aby uzyskać dla niego paszport, musi wziąć udział w ostatniej akcji polskiego wywiadu - próbie sprzedania Niemcom fałszywych planów Westerplatte. Bednarski daje się złapać Niemcom. Po ciężkim przesłuchaniu udaje mu się przekonać ich, że mikrofilm, który przy nim znaleziono, zawiera prawdziwe informacje. Tymczasem okazuje się, że człowiekiem sprawdzającym na zlecenie Niemców prawdziwość owych planów jest Bruno Piwoński, syn polskiego kolejarza. Bednarski usiłuje nakłonić Bruna, aby wycofał się z tej gry, ale Niemcy okazują się szybsi. Chłopak ginie, a odpowiedzialność za jego śmierć spada na Bednarskiego. Polacy traktują go teraz jak zdrajcę. Bednarski zwraca się o pomoc do starego Piwońskiego i razem z nim przystępuje do swej ostatniej akcji. 08:25 TAŚMY BEZPIEKI - ASY WYWIADU PRL Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz, Grzegorz Majchrzak Zdjęcia: Maciej Figurski, Michał Gmyz, Rajmund Nafalski Muzyka: Michal Rawicz W tym wydaniu Cezary Gmyz rozmawia z Władysławem Bułhakiem o wywiadzie w Polsce Ludowej. 08:55 HISTORIA POLSKI - TESTAMENT ŻUROWSKIEGO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Michał Jarosiński Film opowiada o mniej znanych wydarzeniach, które rozgrywały się na warszawskiej Pradze od drugiej połowy lipca 1944 roku do stycznia 1945. Opowieść bazuje na relacjach żyjących dziś powstańców, prześladowanych przez NKWD i UB, świadków oraz na testamencie Antoniego Żurowskiego, pseudonim Papież, dowódcy powstania warszawskiego na Pradze, który po wojnie przez lata ukrywał się pod przybranym nazwiskiem. Jego testament został nagrany do kamery u schyłku życia przez syna. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globicz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony sprawie udziału Erwina Rommla w spisku na Adolfa Hitlera. W 1944 roku feldmarszałek Erwin Rommel uważany za najwierniejszego oficera Hitlera przyłączył się do spisku antyhitlerowskiego. Program przedstawia nieznane dotąd fakty z frontu zachodniego, gdzie Niemcy i Amerykanie podjęli próbę zawarcia pokoju. Jednym z uczestników rokowań był Erwin Rommel. 12:00 WOJOWNICY CZASU - DADZĄ MI KABACIK Z WYŁOGAMI, CZYLI UŁAŃSKI FASON Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia munduru wojskowego to temat kolejnego odcinka "Wojowników czasu". Mundur wojskowy, za którym, jak wiadomo, panny przemieszczają się sznurem, pojawił się w Polsce już kilkaset lat temu, ewoluując w barwie i kroju. Co jednak zdecydowało o jego fasonie i co stanowi o jego polskości i wyjątkowości zarazem, skoro w kawaleryjskiej odmianie przyjął się w wielu armiach świata... 12:35 CZAS HONORU - ODC. 45 "NOWY ŚWIADEK" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Osmańska budzą się po wspólnie spędzonej nocy. Władek wypytuje Janka o Rudą. Dowiaduje się, że Ruda została w podziemiu likwidatorką, wykonuje wyroki sądów. Prosi Janka, by załatwił mu udział w akcji jako jej obstawa. Brehm melduje Rainerowi, że zamachowiec pod restauracją został podstawiony przez Stocka. W lokalu konspiracyjnym Władek, Brodowicz i Tokarz oglądają element przywieziony przez Władka z Pustkowa. Mechanizm wygląda na część układu sterującego lotem. Polacy chcą szybko przerzucić go do Anglii. Tokarz przypuszcza, że do Pustkowa został przeniesiony poligon z Peenemunde. Helena trafia do gospodarstwa Heiricha, gdzie poznaje jego córkę, Gizelę i drugą robotnicę, Rosjankę, Walę. Brehm i Rainer doprowadzają do aresztowania Falkenheima. W czasie przesłuchania zastraszony Falkenheim wyjawia, że to nie on mordował SS - manów na zlecenie Stocka. Mordercą był Johann Blazer. Zeznaje również, że to on, na polecenie Stocka, wystawił Polakom Schoebbla. Osmańska daje Władkowi, Michałowi i Bronkowi fragmenty pism swojego szefa do Ministerstwa Gospodarki Rzeszy, w którym są szczegóły zapotrzebowania związane z planami rozbudowy obozu. Otto Kirchner odwiedza Fischerową. Zauważa u niej wyraźną poprawę nie tylko stanu zdrowia, ale i samopoczucia. Maria, korzystając z okazji, prosi Otta o przekazanie wiadomości jej synom. Otto odmawia. Osmańska przekazuje plany obozu Władkowi, Michałowi i Bronkowi. Bronek decyduje się zawieźć je do Warszawy. Żegna się z Bogusiem. Skotnicki powołuje grupę do przechwycenia planów nowej niemieckiej broni V 2. Przydziela Alana i Lolka do Michała, Władka i Bronka. Oddział ma przeprowadzić akcję wywiadowczą w obozie. Do obstawy oddeleguje pobliskie oddziały partyzanckie. Lena znajduje kennkartę ojca. Ma pretensje do Janka, że nie powiedział jej o śmierci rodziców. Rainer i Brehm jadą do magazynu, na który nakierował ich Falkenheim. Znajdują w nim skrzynie pełne sztab złota. 13:35 HISTORIA NA SPRZEDAŻ - 1/6 (TRADING HISTORY) Film dokumentalny, 48 min, USA, 2016 Reżyseria: Nick Deninng Skarby, wyjątkowo cenne i pożądane przedmioty, mają swoje niezwykłe historie, ale i miejsce w dziejach świata. Są one reliktami przeszłości, które można dotknąć, ale można też kupić. Seria "Historia na sprzedaż" pokazuje to z perspektywy tych cennych przedmiotów, trafiających do domów aukcyjnych i badających je naukowców. To oni potwierdzają autentyczność skarbów, przybliżają biografie ich znalazców, właścicieli i twórców. W każdej opowieści prezentowane są ciekawe materiały archiwalne, interesujące wątki i często zadziwiające fakty. Dzięki pomocy domów aukcyjnych, te niezwykłe przedmioty mogą nawet po dziesiątkach lat ponownie ujrzeć światło dzienne i przybliżyć znane postaci historyczne, np. Abrahama Lincolna, Winstona Churchilla, Adolfa Hitlera, księżną Dianę czy Królową Wiktorię. W wielu przypadkach to ostatnia szansa, żeby zobaczyć te niezwykłe skarby, zanim zostaną zamknięte w prywatnych kolekcjach. 14:35 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. ZAGROŻONY LAS (WILD BRAZIL.) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Serial dokumentalny przedstawiający dziką Brazylię. Niedostępne krainy Amazonki, Pantanalu, Wybrzeży Atlantyku i wyspy otaczające ten egzotyczny kraj. Mata Atlantica (Las Atlantycki) - rozciąga się tysiące kilometrów wzdłuż wybrzeża Brazylii od umiarkowanego klimatu na południu kraju po tropikalną północ. Z wybrzeża las wcina się 600 km w głąb lądu, tworząc rozmaite habitaty. Są tu bujne, nizinne lasy deszczowe, skały i otwarte przestrzenie, porośnięte trawą. Przez 500 lat większość Mata Atlantica została przekształcona w pastwiska i tereny rolnicze. Pozostałe płaty lasu wciąż są jednak domem dla niezwykłych zwierząt. Istny kalejdoskop motyli. Blisko 1000 gatunków ptaków, więcej niż w całej Europie. Nie tylko małpy są wyjątkowymi rezydentami Mata Atlantica. Wiele gatunków ptaków leśnych występuje wyłącznie tutaj. Tereny leśne wzdłuż bagien i strumieni są ulubionym habitatem pakożera leśnego. Mata Atlantica jest wciąż jednym z najbujniejszych habitatów na Ziemi. 15:40 GUŁAG. ŻYCIE W SOWIECKIM RAJU (GULAG, A LIFE UNDER THE SOVIET SYSTEM) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2019 Reżyseria: Michael Prazan Film dokumentalny powracający pamięcią do gułagów - obozów pracy przymusowej w ZSRR. System ten został założony dekretem WCKW w 1918 roku, wkrótce po rewolucji październikowej. Przemieszczał i niszczył miliony istnień, to była jedna z najbardziej brutalnych sieci obozów pracy przymusowej. Jednak historia gułagów pozostaje w dużej mierze nieznana i nieudokumentowana do dziś. Od Moskwy po skrajne granice wschodniej Syberii, film wnikliwie przygląda się jednemu z najbardziej brutalnych systemów penitencjarnych XX wieku, który pozostawił głęboką bliznę w narodzie rosyjskim. Autorem filmu jest Michael Prazan, narratorem zaś wnuczka więźnia Assii. Film łączy w sobie materiały archiwalne oraz wyjątkowe świadectwa byłych więźniów. Ich głosów nie będzie można więc zapomnieć. (Film w selekcji Realscreen’s MIPTV PICKS oraz Prix Italia 2019. Production: TV Presse Productions for France Televisions) 16:45 POLACY NA MORZE - ODC. 1 Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Sędek 100 - lecie zaślubin Polski z morzem, z powodu nadzwyczajnych okoliczności, mija prawie bez echa. Imprezy edukacyjne przygotowane na ten rok przez muzea i stowarzyszenia nie odbędą się. Chcemy pokazać, jak niewielki, uzyskany po I wojnie światowej, kawałek wybrzeża wywołał entuzjazm narodu i przemyślane działania władz; jak uruchomił aktywność - od gospodarczej po sztukę. 17:50 HISTORIA POLSKI - ELEGIA NA ŚMIERĆ ROJA Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jerzy Zalewski Scenariusz: Jacek Suchecki, Jerzy Zalewski, Grzegorz Boguszewski Zdjęcia: Jerzy Rudziński Dzieje człowieka, który był legendą powojennego podziemia niepodległościowego i losy żołnierzy z nim związanych. Kanwą będą opowieści Czesława Czaplickiego ps. Ryś, Stanisława Świercza, Wolskiego ps. Wal, Ryszarda Brońskiego, państwa Świąteckich. Mieczysław Dziemieszkiewicz, rocznik 1925. Urodził się i wychował w pow. łomżyńskim. Jest to teren jego późniejszego działania w szeregach NSZ - NZW. Lata okupacji spędza w Makowie Podhalańskim, pracując jako robotnik transportowy. Jednocześnie przewozi materiały konspiracyjne przekazywane mu przez brata Romana ps. Adam. Brat wspólnie z żołnierzami Czesława Czaplickiego ps. Ryś w maju 1945 roku rozbija więzienie w Krasnosielcu. Wiosną tego roku Mieczysław Dziemieszkiewicz zostaje wcielony do wojska w Warszawie. Na wieść o zastrzeleniu brata przez sowietów dezerteruje z wojska i wstępuje do oddziału partyzanckiego Mariana Kraśniewskiego ps. Burza, gdzie przyjmuje pseudonim Rój. Bezpośrednim przełożonym Roja jest Marian Koźniewski Walter. Jesień 1946 roku to wielka fala aresztowań w powiecie pułtuskim. UB chce zniszczyć siatkę wywiadowczą NSZ - NZW w tym rejonie. Odpowiedzią żołnierzy była akcja odbicia 65 aresztowanych z więzienia w Pułtusku. W tej ostatniej akcji wykonanej w wielkim stylu przez podziemie niepodległościowe bierze udział grupa Bolesława Barczyńskiego Kruka, Zygmunta Godlewskiego Skowronka, żołnierze Roja oraz partyzanci Jana Kmiołka Mazurka. W oddziale Mazurka walczy ojciec Jerzego i Ryszarda Kowalczyków. Atmosfera tamtych lat ma dla tych młodych ludzi wielkie znaczenie, kształtuje ich charakter i determinację do późniejszego działania. To oni w 1971 wysadzają aulę Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Opolu. Jest to protest również za śmierć Roja. Rój w nowej strukturze Okręgu podporządkowuje się rozkazom chor. Józefa Kozłowskiego ps. Las. Całością zgrupowania XVI Okręgu NZW dowodzi kpt. Zbigniew Kulesza ps. Młot, doświadczony i dalekowzroczny dowódca. Odział Roja, którego skład to około 20 ludzi, dzieli się na trzy patrole: Pilota, Tygrysa, Kazimierczuka. Uzbrojenie oddziału nie jest najlepsze. Brakuje ciężkiej broni. Ale mimo to patrole partyzanckie Roja w ramach Pogotowia Akcji Specjalnej likwidują konfidentów, rozbijają posterunki MO, zdobywają zaopatrzenie dla oddziału. W 1947 roku powstaje Rzeczpospolita Kurpiowska, wywalczony przez NZW skrawek wolnej i niepodległej Polski. Spektakularna akcja NZW na cukrownie w Krasińcu, gdzie dochodzi do bitwy z udziałem ciężarówek, a po stronie okupantów czołgów i wozów bojowych świadczy o determinacji i odwadze dowódców i żołnierzy podziemia. W 1947 roku ogłoszono drugą akcję ujawnieniową. Młot nie widząc perspektyw skutecznej walki i wiedząc, że czeka go śmierć, której się nie boi, rozwiązuje oddział i przedostaje się na zachód. Pozostawiając wolną rękę każdemu żołnierzowi. Las, który przybył z Wileńszczyzny i wie. czym kończy się paktowanie z komunistami, zostaje w podziemiu. Zostaje też Żbik, który na własną rękę nocami likwiduje ubeków. Oddziały Roja i Lasa sieją popłoch wśród aparatu bezpieczeństwa, ale też same ponoszą coraz cięższe straty. W połowie 1950 roku ginie z donosu, Pilot, prawa ręka Roja. "Matko Najświętsza ocal mnie i osłaniaj swoim płaszczem" to ostatnie słowa Pilota. W podobny sposób zostaje aresztowany i powieszony na rynku w Przasnyszu, Las. Rojowi nie udaje się spektakularna akcja porwania gen. Jaroszewicza, aby wymienić go na aresztowanych kolegów. Rój zostaje wydany przez narzeczoną o pseudonimie Magda. 18:25 16 MM HISTORII - MACHINA ŚMIERCI Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk (prowadzący) Pierwszy odcinek cyklu "16 mm historii" opiera się na 14 - minutowym dokumencie z 1967 r. w reżyserii Andrzeja Brzozowskiego pt. "Archeologia". Ten film o współczesnej archeologii jest prostą i surową relacją z prac wykopaliskowych ekipy archeologicznej Instytutu Kultury Materialnej PAN na terenie krematorium III w obozie koncentracyjnym Auschwitz - Birkenau. Dokument nabiera wstrząsającej wymowy w miarę odkrywania przedmiotu poszukiwań, pozostałości po bestialsko zamordowanych tu przez niemieckich oprawców ludziach rożnych narodowości, świadectwa bezprecedensowego aktu ludobójstwa. Goście: dr Adam Sitarek, Centrum Badan Żydowskich UŁ, Justyna Tomaszewska - Centrum dialogu im. Marka Edelmana. Archiwum Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi posiada w swoich zbiorach filmy, które dokumentując wydarzenia budujące naszą tożsamość, stały się wraz z upływem lat świadectwem historycznym. Na 16 - milimetrowych celuloidach utrwalono najważniejsze momenty z współczesnej historii Polski, takie jak zakończenie II wojny światowej, wyswobodzenie niemieckiego obozu Auschwitz - Birkenau, powstanie Solidarności czy wybór Karola Wojtyły na papieża. 19:00 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 1 - DUET Serial wojenny, 40 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Aleksandra Justa, Marianna Zydek, Dorota Landowska, Wiktoria Wolańska, Maja Rybicka, Julian Świeżewski, Krzysztof Szekalski, Bartosz Adamczyk, Mirosław Kropielnicki, Katarzyna Bernaś, Maciej Radel, Stefan Weinert Serial przedstawia wydarzenia związane z oddziałem o kryptonimie Pazur, działającego w czasie II wojny światowej w Warszawie, w strukturach kontrwywiadu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej. Jego pierwowzorem był słynny oddział bojowy kontrwywiadu o kryptonimie Wapiennik", który powstał w 1941 r. , a jednym z jego głównych zadań była likwidacja osób skazanych wyrokami sądów podziemnych. Wydarzenia, o których mowa w serialu zostały zainspirowane prawdziwymi akcjami, o których głośno było w okupowanej Warszawie. Odc. 1 pt. Duet Warszawa, rok 1941. Porucznik Leszek Zaręba, ps. Onyks i kapral Tadeusz Korzeniewski ps. Dager po klęsce kampanii wrześniowej prowadzą w stolicy na pozór normalne życie cywili. Obaj jednak są zaangażowani w działalność Związku Walki Zbrojnej. Sąd kapturowy wydaje wyrok na Igo Syma i to ich oddział jest odpowiedzialny za jego likwidację. Po wykonaniu wyroku nasilają się represje ludności cywilnej. Matka Dagera ląduje na Pawiaku. Kapral wraz z bratem chcą ją wykupić. 20:00 TEATR HISTORII - ŚMIERĆ ROTMISTRZA PILECKIEGO Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do autorskiego dramatu Ryszarda Bugajskiego "Śmierć rotmistrza Pileckiego" z 2006 roku, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (Muzeum Historii Polski) będzie dr Wojciech Kozłowski - historyk, dyrektor Instytutu Pileckiego). Autorska sztuka Ryszarda Bugajskiego opowiada o ostatnim etapie biografii rtm. Witolda Pileckiego, gdy na polecenie dowództwa 2. Korpusu Polskiego wyjeżdża do opanowanej przez komunistów Polski, gdzie zostaje aresztowany, po czym skazany i zamordowany w 1948 r. Spektakl ma charakter paradokumentalny, wiernie oddaje kolejne koleje losów rtm. Pileckiego po powrocie do Polski, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu przesłuchań i prób wymuszenia zeznań torturami oraz przebiegu procesu. Innym wątkiem spektaklu jest postawa sędziego ppłk. Jana Hryckowiana, przewodniczącego składu osądzającego Pileckiego i jego ludzi. Oficer ma przeszłość akowską, na jego przykładzie można zobaczyć, jak komuniści wykorzystywali i niszczyli patriotów, którzy w ich mniemaniu byli potencjalnymi wrogami ustroju. Sztuka jest wiernym odzwierciedleniem prawdziwych wydarzeń. Styl opowiadania tej historii i prowadzenie akcji, przypomina nieco inny słynny film Ryszarda Bugajskiego "Przesłuchanie", z tym wyjątkiem, że postać rtm. Pileckiego jest autentyczna, a także w pełni świadoma swojej sytuacji oraz jej konsekwencji. Przedstawienie jest jednym z pierwszych obrazów, który w popkulturowej formie przypomina postać rtm. Pileckiego, jego biografię i poglądy, przełamując tym samym lata milczenia na temat jego osoby. Nie jest to jednak hagiografia, autor wyraziście pokazuje, z jak wieloma dylematami musiał zmierzyć się Pilecki, jak choćby z możliwością wystosowania prośby o ułaskawienie, do czego namawiała go żona. Dzięki temu zabiegowi scenariuszowemu oglądamy postać jak najbardziej realną, jesteśmy świadkami przeżywania jej wewnętrznego dramatu. 20:15 ŚMIERĆ ROTMISTRZA PILECKIEGO Teatr, 85 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Ryszard Bugajski Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Paweł Szymański Występują:: Marek Proboszcz (oskarżony rotmistrz Witold Pilecki), Marek Kalita (sędzia podpułkownik Jan Hryckowian), Andrzej Niemirski (prokurator Czesław Łapiński), Jacek Rozenek (pułkownik UB Józef Różański), Andrzej Czernik (generał Władysław Anders), Gabriela Muskała (Maria Pilecka), Jan Monczka (prokurator pułkownik Stanisław Zarakowski), Aleksandra Konieczna (Stanisława Hryckowian), Łukasz Simlat (oskarżony Tateusz Płużański), Agnieszka Mandat (Leokadia Płużańska), Krzysztof Bień (mecenas Buszkowski), Anna Gornostaj (mecenas Pintarowa), Magdalena Gnatowska (oskarżona Maria Szelągowska), Witold Bieliński (oskarżony Witold Różycki), Robert Mazurkiewicz (oskarżony Maksymilian Sieradzki), Tomasz Sobczak (oskarżony Ryszard Jemontt - Krzywicki), Klaudiusz Kauffmann (protokolant porucznik Ryszard Czarkowski), Mariusz Zaniewski (porucznik UB Eugeniusz Chimczak), Magdalena Emilianowicz (dziennikarka), Aleksandra Godlewska (Eleonora Ostrowska), Katarzyna Olasz (Zosia Pilecka), Kamil Krawczykowski (Andrzej Pilecki), Tomasz Dedek (pułkownik Henryk Holder), Zbigniew Suszyński (oddziałowy), Tomasz Preniasz - Struś (podoficer) i inni Honor? Jaki honor? Tutaj nie ma honoru! Tu nie jest przedwojenna podchorążówka, to jest więzienie Urzędu Bezpieczeństwa w Polsce Ludowej! - pułkownik UB Józef Różański nie kryje wściekłości. Mimo długich miesięcy bicia i torturowania podczas brutalnych przesłuchań nie udało mu się złamać więźnia. Wprawdzie skatowany rotmistrz Witold Pilecki jest teraz ledwie cieniem dumnego oficera, lecz nadal nie poddaje się woli Różańskiego. I nie chce przyznać w toczącym się pokazowym procesie, że szpiegował na rzecz obcego mocarstwa i planował zamachy na wysokich urzędników państwowych. Rotmistrz domyśla się już, że nie uniesie cało głowy. Do końca jednak stara się osłaniać innych oskarżonych i pozostać wiernym temu, co uważał za najważniejsze: Bogu, Honorowi, Ojczyźnie. Pilecki uchodzi za jednego z najodważniejszych i najwierniejszych żołnierzy, jakich wydała II Rzeczpospolita, o imponującym szlaku bojowym. W czasie wojny 1920 roku odznaczył się w walkach z bolszewikami o Wilno. Po klęsce wrześniowej kontynuował walkę w szeregach Polskiego Państwa Podziemnego. We wrześniu 1940 roku dobrowolnie pozwolił Niemcom aresztować się podczas łapanki i wywieźć do Oświęcimia. Celem było zdobycie informacji o obozie oraz zorganizowanie w nim konspiracji. W Auschwitz Pilecki przebywał ponad dwa lata, planując także zbrojne uwolnienie więźniów. Po ucieczce z obozu wziął udział w powstaniu warszawskim. Los rzucił go następnie do Włoch, gdzie rotmistrz dołączył do II Korpusu Polskiego generała Andersa. Stąd wyruszył w swoją ostatnią podróż - do komunistycznej Polski. Dramat Ryszarda Bugajskiego stanowi rekonstrukcję trzech najbardziej tragicznych lat życia Witolda Pileckiego. Akcja sztuki rozgrywa się w Warszawie, na sali sądowej, w zawilgoconych podziemiach więzienia przy ulicy Rakowieckiej, w strasznych pokojach przesłuchań, gabinetach sędziego i prokuratora, wreszcie w celi oskarżonego. Sam rotmistrz swoje śledztwo określał jako bardziej okrutne niż pobyt w Oświęcimiu. W 1948 roku został skazany na karę śmierci i stracony. Bolesław Bierut nie zgodził się na ułaskawienie, Józef Cyrankiewicz zaaprobował karę, odmówił poparcia prośby o ułaskawienie. Pilecki za swą niezłomność zapłacił życiem oraz piętnem "bandyty" i "szpiega". Nieznane jest nawet miejsce jego pochówku. Do roku 1989 wszelkie informacje o dokonaniach i losie Pileckiego podlegały w PRL ścisłej cenzurze. Dopiero w 1990 r. został on zrehabilitowany.W opowieść o losach bohaterskiego rotmistrza twórcy spektaklu wplatają również dramat innych oskarżonych: Tadeusza Płużańskiego, Marii Szelągowskiej, Ryszarda Jamontta - Krzywickiego. Wśród osób dramatu są także członkowie rodziny Pileckiego: żona, córka, kuzynka. 21:55 POLSKI ZWYCIĘZCA BITWY O ATLANTYK Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Norbert Rudaś Scenariusz: Norbert Rudaś, Jan Tarczyński O losach bitwy o Atlantyk, kluczowej dla przetrwania Wielkiej Brytanii i możliwości wsparcia przez USA walk w Europie, zadecydowała taktyka i technologiczny wyścig, który doprowadził do gwałtownego rozwoju lotnictwa morskiego, dekryptażu niemieckich szyfrów kodowanych maszynami Enigma oraz masowego wprowadzenia urządzeń wykrywających niemieckie okręty podwodne. Urządzenia te to aktywne sonary, radary oraz radionamierniki HF/DF. Radionamierniki, które przyczyniły się do ok. 1/4 wszystkich strat U - bootów podczas wojny, stały się potężną bronią aliantów dzięki przełomowemu wynalazkowi polskiego inżyniera Wacława Struszyńskiego. Jednego z pięciu i pół tysiąca naukowców, inżynierów i technologów, którzy po przegranej we wrześniu 1939 r. walce z niemieckim i sowieckim najeźdźcą, znaleźli się na ziemi zachodnich sojuszników, wspierając ich ośrodki badawcze i przemysłowe w wojnie z III Rzeszą. Radionamierniki, czyli urządzenia umożliwiające namierzenie sygnału pracującej radiostacji były powszechnie stosowane przez obydwie strony konfliktu w pojazdach i samolotach. Jednak ich skuteczne użycie na okrętach powszechnie uważano za niewykonalne. Wacław Struszyński udowodnił, że to założenie było błędne i dostarczył aliantom broń, która pomogła rozbić zgrupowania okrętów podwodnych, tzw. wilcze stada, uderzając w podstawę ich taktyki - komunikację między U - bootami. Efekty tej pracy przez dziesięciolecia stanowiły tajemnicę wojskową. Film opowiada historię prac nad wynalazkiem zespołu inż. Struszyńskiego na tle dramatycznych zmagań na Atlantyku. 22:50 SAMOCHODY PRZYWÓDCÓW (THE WHEELS OF POWER: HISTORY OF OFFICIAL CARS) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jessy Picard Adolf Hitler i jego samochód - pokazowy mercedes 770K. Charles De Gaulle i jego DS 19. Papież Jan Paweł II i jego papa mobile. Donald Trump i bestia, jego ultrabezpieczna limuzyna. Wszyscy ci przywódcy wpisali się ze swoimi pojazdami w historię motoryzacji. Używali samochodów wyprodukowanych na specjalne zamówienie. Cechowały je: bezpieczeństwo, luksus, czasami nawet ekstrawagancja. Miały symbolizować władzę i siłę. Wykorzystywano w nich najnowsze technologie. Od czasu kadencji prezydenta Baracka Obamy rząd amerykański zainwestował 14 milionów euro w unowocześnienie bestii, w które między innymi wzmocniono pancerną karoserię i wymieniono silniki na modele inspirowane silnikami lotniczymi oraz silnikami samochodów wyścigowych. 01:05 POLACY NA MORZE - ODC. 1 Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Sędek 100 - lecie zaślubin Polski z morzem, z powodu nadzwyczajnych okoliczności, mija prawie bez echa. Imprezy edukacyjne przygotowane na ten rok przez muzea i stowarzyszenia nie odbędą się. Chcemy pokazać, jak niewielki, uzyskany po I wojnie światowej, kawałek wybrzeża wywołał entuzjazm narodu i przemyślane działania władz; jak uruchomił aktywność - od gospodarczej po sztukę. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globicz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 02:05 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIERNIEJSZY ŻOŁNIERZ HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Odcinek poświęcony sprawie udziału Erwina Rommla w spisku na Adolfa Hitlera. W 1944 roku feldmarszałek Erwin Rommel uważany za najwierniejszego oficera Hitlera przyłączył się do spisku antyhitlerowskiego. Program przedstawia nieznane dotąd fakty z frontu zachodniego, gdzie Niemcy i Amerykanie podjęli próbę zawarcia pokoju. Jednym z uczestników rokowań był Erwin Rommel. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAJEMNICE BELGIJSKICH TWIERDZ Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony atakowi Niemiec na Europę Zachodnią i twierdzy Eben Emal, która broniła granic Belgii.