TVP Kultura Piątek, 05.03.2021 09:15 DAMA Z SZANGHAJU (THE LADY FROM SHANGHAI) Dramat kryminalny, 84 min, USA 1948 Reżyseria: Orson Welles Scenariusz na podstawie powieści Sherwooda Kinga "If I Die Before I Wake" i reżyseria: Orson Welles Zdjęcia: Charles Lawton Jr Muzyka: Heinz Roemheld Występują: Rita Hayworth, Orson Welles, Everett Sloane, Glenn Anders, Ted De Corsia, Erskine Sanford, Gus Schilling, Carl Frank i inni "Jedyny ratunek przed głupotą to się zestarzeć, chyba że przyjdzie śmierć, zanim człowiek się ocknie" - taką sentencją młody irlandzki marynarz Michael O'Hara, prowadzący dość awanturniczy tryb życia, opatruje swą opowieść o przygodzie z piękną kobietą, która omal nie doprowadziła go do zguby. Elsa Bannister jest żoną słynnego adwokata z San Francisco, Arthura Bannistera. Podczas przechadzki w parku zostaje napadnięta przez grupę chuliganów. Michael O'Hara, który przypadkiem znalazł się na miejscu, staje w jej obronie. Nazajutrz mąż Elsy odwiedza go, by mu podziękować za uratowanie żony i zaprasza go na przejażdżkę jachtem i piknik. Wśród gości Bannistera jest też jego wspólnik, George Grisby. Podczas pikniku składa on Michaelowi dziwną ofertę: proponuje mu 5 tys. dolarów w zamian za sfingowanie jego zabójstwa, chciałby bowiem zniknąć bez śladu i zacząć nowe życie. Zgodnie z kalifornijskim prawem przyznanie się Michaela do winy nie pociągnie za sobą odpowiedzialności karnej z braku ciała ofiary. Marynarz, zakochany w Elsie, która stale zapewnia go o swojej miłości i wdzięczności, przystaje na propozycję, ma bowiem nadzieję, że otrzymane pieniądze pozwolą mu uciec z nią. Tymczasem Grisby, zgodnie z umową, wyjeżdża do San Francisco. Ale wkrótce przychodzi stamtąd wiadomość, że naprawdę został zamordowany. Michael trafia do więzienia, czeka na proces, w trakcie którego ma go bronić Bannister. Marynarz uświadamia sobie jednak, że padł ofiarą podłej intrygi i w trakcie rozprawy podejmuje próbę ucieczki. "Dama z Szanghaju" była jednym z najgłośniejszych filmów amerykańskich lat 40. Rozgłos zapewniło filmowi nazwisko reżysera, "cudownego dziecka Hollywoodu", oraz odtwórczyni głównej roli, żony Wellesa, Rity Hayworth, uchodzącej wówczas, po filmach "Anioły nad Broadwayem" i"Gilda", za symbol kobiecej urody i seksu. Przygotowania do realizacji "Damy z Szanghaju" zbiegły się z krokami rozwodowymi skłóconej pary małżonków. Jak chce legenda, Welles, budując postać bohaterki filmu, chciał zemścić się na żonie i pozbawić ją popularności. Stworzył portret kobiety okrutnej, bezlitosnej i wyrachowanej, niemającej w sobie nic romantycznego. Rozjaśniona na platynowo Rita Hayworth powiększyła galerię kobiet fatalnych, amoralnych, spiskujących przeciwko mężczyźnie z samego upodobania do ryzykownej gry. Dzieło zemsty się powiodło: kariera Rity mimo sukcesu gwałtownie się załamała. Gwiazda straciła dotychczasową sympatię widzów. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 18 TA ZIMA BYŁA GORĄCA. ROK 1945 Serial historyczny, 74 min, 19 odc. , Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Eugeniusz Kujawski, Janusz Sykutera, Tadeusz Szaniecki, Lidia Bienias, Maria Mielnikow - Krawczyk, Zbigniew Zaniewski, Marcin Sosnowski, Czesław Stopka, Stanisław Michalski, Henryk Stanek, Ewa Ziętek, Leszek Piskorz i inni Styczeń 1945. Jerzy Passtenreich - nowy dyrektor kopalni - postanawia ją zatopić. Jednak jego niecne zamiary w porę uniemożliwiają górnicy i partyzanci, którzy na czele z Zygmuntem, Robertem i Menderą zajmują kopalnię. Na szybie mocują biało - czerwoną flagę. Chcą w ten sposób powitać wkraczających na Śląsk polskich żołnierzy. 12:25 PORTRET OSOBISTY CZ. 2 Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Małecki Scenariusz: Piotr Małecki Zdjęcia: Piotr Małecki Kontynuacja pierwszej części "Portretu osobistego" Piotra Małeckiego, który filmuje czterech polskich fotografów. Tym razem przyglądamy się pracy Rafała Milacha, Mikołaja Grynberga, Macieja Nabrdalika i duetu Magdy Wunsche i Agnieszki Samsel. 13:30 SCENA MUZYCZNA - KAPELA FEDAKÓW Koncert, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Kapela Fedaków, Marek Horodniczy (prowadzący) W kolejnym odcinku wystąpi zespół Kapela Fedaków w składzie: Iga Fedak (śpiew, baraban), Kuba Fedak (akordeon, cymbały), Karo Przewłoka (skrzypce). Ten rodzinny zespół z Katowic gra muzykę tradycyjną ze Śląska i innych części kraju, oraz kompozycje własne inspirowane polską muzyką tradycyjną. Członkowie grupy regularne prowadzą warsztaty polskich tańców ludowych i zajęcia z zakresu polskiej muzyki tradycyjnej. 14:50 DZIENNIK OBSERWATORA Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń Film pokazuje dwanaście dni z życia Jacka Sroki. Podstawą opowieści filmowej jest dziennik czy raczej antydziennik artysty, mieszając artystyczne z intymnym, dystans z bliskością i wyobrażone z mniemanym. Świat obrazów Obserwatora przenika się z życiem osobistym, a prywatność zyskuje walor uniwersalny w jego pracach. Język filmu, trzeci bohater, prowadzi narrację pomiędzy dokumentem (opowieści o obrazach) a realizmem magicznym (frapujące animacje), znajdując własny wyraz, bogaty i niespodziewanie szeroki: podążamy z nim po zakamarkach domu, pracowni i wyobraźni artysty. 16:10 TATARAK Dramat obyczajowy, 82 min, Polska, 2009 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Paweł Mykietyn Wykonawcy: Jakub Mazurek Aktorzy: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Julia Pietrucha, Roma Gąsiorowska, Krzysztof Skonieczny, Paweł Tomaszewski, Mateusz Kościukiewicz, Marcin Łuczak "Tatarak", film oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, wydaje się na początku subtelną i wzruszającą historią o niemożliwej miłości, jednak Andrzej Wajda idzie dalej, tworząc wielowymiarową opowieść o miłości, która przychodzi za późno, i o śmierci, która zawsze przychodzi za wcześnie. Marta, kulturalna kobieta w średnim wieku, która jest żoną Doktora (Jan Englert) z małego miasteczka, nie wie o tym, że jest śmiertelnie chora. Od lat opłakuje śmierć swoich dwóch synów, którzy zginęli w powstaniu warszawskim. Pewnego dnia Marta poznaje znacznie młodszego od siebie mężczyznę, prostego robotnika Bogusia, który oczarowuje ją swoją młodością i niewinnością. Ich spotkania na brzegu rzeki porośniętej tatarakiem są naznaczone wzajemną fascynacją dwóch istnień, z których jedno zmierza do przedwczesnego końca, drugie zaś wkracza dopiero w dojrzałość. Jednak los obchodzi się z nimi okrutnie. To dopiero pierwsza warstwa historii, bo "Tatarak" to również film o tworzeniu filmu, a główna bohaterka jest nie tylko fikcyjną Martą, ale i aktorką, która ją gra. Andrzej Wajda wplótł w opowiadanie Iwaszkiewicza autentyczne monologi Krystyny Jandy na temat przedwczesnej śmierci jej męża, cenionego operatora Edwarda Kłosińskiego, któremu film jest dedykowany. W ten sposób obie kobiety - Krystyna i Marta - zlewają się w jedną głęboko zranioną istotę, która musi znaleźć w sobie siłę i poradzić sobie z perspektywą nieuniknionej śmierci. 01:35 TERAZ ANIMACJE! - LYKANTROPIA Film animowany, 5 min, Polska, 1981 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Stanisław Kucner Muzyka: Aleksander Korecki, Andrzej Przybielski Fałszywe wilki, a właściwie ludzie przebrani w wilcze skóry, zostają wcześniej czy póżniej zdemaskowani i pożarci. 01:40 TERAZ ANIMACJE! - ŚCIANY Film animowany, 8 min, Polska, 1987 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Grzegorz Świetlikowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Pełna niepokojącego nastroju opowieść o człowieku zamkniętym w pomieszczeniu bez wyjścia. Oczy bacznie obserwują ściany, mężczyzna nasłuchuje każdy szmer, porusza się, szukając możliwości wyzwolenia. W ponurym labiryncie korytarzy pojawia się inny mężczyzna i do otworu kamiennej skarbonki wrzuca monetę. Człowiek siedzący we wnętrzu obserwuje spadający pieniądz. Zapada ciemność. Ofiarodawca zgasił palącą się żarowkę. Tworzywem klimatu filmu Piotra Dumały - prócz jego refleksyjnych treści - są wysmakowany rysunek i sposób animacji, nieco przypominające "Łagodną" tego realizatora, a także spójna z obrazem, sugestywna muzyka Przemysława Gintrowskiego. 01:45 TERAZ ANIMACJE! - WOLNOŚĆ NOGI Film animowany, 9 min, Polska, 1988 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Grzegorz Świetlikowski, Krzysztof Męcina Muzyka: Janusz Hajdun Śpiący spokojnie człowiek dezintegruje się nagle i rozpada. Po przebudzeniu wszystkie członki wracają do właściciela, z wyjątkiem nogi, która wybiera wolność... 04:40 WIELKIE CHWILE W DZIEJACH MUZYKI - MARIA CALLAS TOSCA 1964 (MAGIC MOMENTS OF MUSIC - MARIA CALLAS & TOSCA) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Holger Preusse Początek roku 1964 przyniósł muzycznemu światu wielką niespodziankę: Maria Callas powróciła do opery jako primadonna. Jej Tosca w Royal Opera House stałą się sensacją. Nawet The Beatles nie mieli w tym czasie tylu prasowych relacji i wzmianek. Przepowiadany artystce koniec kariery okazał się chwilową przerwą, kiedy to nie przedstawienia, ale skandale z jej udziałem zdominowały nagłówki. Nieszczęśliwa w miłości z Onasisem, Maria Callas chciała raz jeszcze pokazać całemu światu, że tytuł primadonna assoluta wciąż słusznie należy do niej. Callas przyjmuje rolę w operze Pucciniego, ale stawia warunek, że produkcję tę wyreżyseruje słynny Franco Zeffirelli. Jej fani ustawili się wtedy w kolejce po bilety przed Royal Opera House na londyńskim Covent Garden na cztery, a niektórzy nawet na pięć zimowych nocy i cały ten czas spędzali w śpiworach i na składanych krzesełkach. Ten film to jedna z niewielu możliwości zobaczenia Marii Callas na scenie; doświadczenia jej emocjonalności i kompetencji wokalnej. Rejestrowany jest drugi akt opery z udziałem Callas. Zresztą jeden z najbardziej dramatycznych aktów w całej historii opery. By uratować torturowanego malarza Cavaradossiego, Tosca morduje szefa policji, Scarpię.