TVP Historia Poniedziałek, 08.03.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1901 - zmarł Aleksander Gierymski; 1968 - wiec studencki na dziedzińcu UW; 1973 - z pamiętników Kisielewskiego o Dniu Kobiet w PRL; 07:20 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 1 - DUET Serial wojenny, historyczny, 40 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Aleksandra Justa, Marianna Zydek, Dorota Landowska, Wiktoria Wolańska, Maja Rybicka, Julian Świeżewski, Krzysztof Szekalski, Bartosz Adamczyk, Mirosław Kropielnicki, Katarzyna Bernaś, Maciej Radel, Stefan Weinert Serial przedstawia wydarzenia związane z oddziałem o kryptonimie Pazur, działającego w czasie II wojny światowej w Warszawie, w strukturach kontrwywiadu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej. Jego pierwowzorem był słynny oddział bojowy kontrwywiadu o kryptonimie Wapiennik", który powstał w 1941 r. , a jednym z jego głównych zadań była likwidacja osób skazanych wyrokami sądów podziemnych. Wydarzenia, o których mowa w serialu zostały zainspirowane prawdziwymi akcjami, o których głośno było w okupowanej Warszawie. Odc. 1 pt. Duet Warszawa, rok 1941. Porucznik Leszek Zaręba, ps. Onyks i kapral Tadeusz Korzeniewski ps. Dager po klęsce kampanii wrześniowej prowadzą w stolicy na pozór normalne życie cywili. Obaj jednak są zaangażowani w działalność Związku Walki Zbrojnej. Sąd kapturowy wydaje wyrok na Igo Syma i to ich oddział jest odpowiedzialny za jego likwidację. Po wykonaniu wyroku nasilają się represje ludności cywilnej. Matka Dagera ląduje na Pawiaku. Kapral wraz z bratem chcą ją wykupić. 08:45 HISTORIA POLSKI - ELEGIA NA ŚMIERĆ ROJA Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jerzy Zalewski Scenariusz: Jacek Suchecki, Jerzy Zalewski, Grzegorz Boguszewski Zdjęcia: Jerzy Rudziński Dzieje człowieka, który był legendą powojennego podziemia niepodległościowego i losy żołnierzy z nim związanych. Kanwą będą opowieści Czesława Czaplickiego ps. Ryś, Stanisława Świercza, Wolskiego ps. Wal, Ryszarda Brońskiego, państwa Świąteckich. Mieczysław Dziemieszkiewicz, rocznik 1925. Urodził się i wychował w pow. łomżyńskim. Jest to teren jego późniejszego działania w szeregach NSZ - NZW. Lata okupacji spędza w Makowie Podhalańskim, pracując jako robotnik transportowy. Jednocześnie przewozi materiały konspiracyjne przekazywane mu przez brata Romana ps. Adam. Brat wspólnie z żołnierzami Czesława Czaplickiego ps. Ryś w maju 1945 roku rozbija więzienie w Krasnosielcu. Wiosną tego roku Mieczysław Dziemieszkiewicz zostaje wcielony do wojska w Warszawie. Na wieść o zastrzeleniu brata przez sowietów dezerteruje z wojska i wstępuje do oddziału partyzanckiego Mariana Kraśniewskiego ps. Burza, gdzie przyjmuje pseudonim Rój. Bezpośrednim przełożonym Roja jest Marian Koźniewski Walter. Jesień 1946 roku to wielka fala aresztowań w powiecie pułtuskim. UB chce zniszczyć siatkę wywiadowczą NSZ - NZW w tym rejonie. Odpowiedzią żołnierzy była akcja odbicia 65 aresztowanych z więzienia w Pułtusku. W tej ostatniej akcji wykonanej w wielkim stylu przez podziemie niepodległościowe bierze udział grupa Bolesława Barczyńskiego Kruka, Zygmunta Godlewskiego Skowronka, żołnierze Roja oraz partyzanci Jana Kmiołka Mazurka. W oddziale Mazurka walczy ojciec Jerzego i Ryszarda Kowalczyków. Atmosfera tamtych lat ma dla tych młodych ludzi wielkie znaczenie, kształtuje ich charakter i determinację do późniejszego działania. To oni w 1971 wysadzają aulę Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Opolu. Jest to protest również za śmierć Roja. Rój w nowej strukturze Okręgu podporządkowuje się rozkazom chor. Józefa Kozłowskiego ps. Las. Całością zgrupowania XVI Okręgu NZW dowodzi kpt. Zbigniew Kulesza ps. Młot, doświadczony i dalekowzroczny dowódca. Odział Roja, którego skład to około 20 ludzi, dzieli się na trzy patrole: Pilota, Tygrysa, Kazimierczuka. Uzbrojenie oddziału nie jest najlepsze. Brakuje ciężkiej broni. Ale mimo to patrole partyzanckie Roja w ramach Pogotowia Akcji Specjalnej likwidują konfidentów, rozbijają posterunki MO, zdobywają zaopatrzenie dla oddziału. W 1947 roku powstaje Rzeczpospolita Kurpiowska, wywalczony przez NZW skrawek wolnej i niepodległej Polski. Spektakularna akcja NZW na cukrownie w Krasińcu, gdzie dochodzi do bitwy z udziałem ciężarówek, a po stronie okupantów czołgów i wozów bojowych świadczy o determinacji i odwadze dowódców i żołnierzy podziemia. W 1947 roku ogłoszono drugą akcję ujawnieniową. Młot nie widząc perspektyw skutecznej walki i wiedząc, że czeka go śmierć, której się nie boi, rozwiązuje oddział i przedostaje się na zachód. Pozostawiając wolną rękę każdemu żołnierzowi. Las, który przybył z Wileńszczyzny i wie. czym kończy się paktowanie z komunistami, zostaje w podziemiu. Zostaje też Żbik, który na własną rękę nocami likwiduje ubeków. Oddziały Roja i Lasa sieją popłoch wśród aparatu bezpieczeństwa, ale też same ponoszą coraz cięższe straty. W połowie 1950 roku ginie z donosu, Pilot, prawa ręka Roja. "Matko Najświętsza ocal mnie i osłaniaj swoim płaszczem" to ostatnie słowa Pilota. W podobny sposób zostaje aresztowany i powieszony na rynku w Przasnyszu, Las. Rojowi nie udaje się spektakularna akcja porwania gen. Jaroszewicza, aby wymienić go na aresztowanych kolegów. Rój zostaje wydany przez narzeczoną o pseudonimie Magda. 09:30 HISTORIA POLSKI - OBYWATEL ZIEMSKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Kasperek, Henryk Janas Scenariusz: Grzegorz Kasperek, Henryk Janas Wykonawcy: Andrzej Pilecki, Zofia Pilecka Opowieść o Witoldzie Pileckim, jednym z najodważniejszych ludzi z okresu II wojny światowej, współzałożycielu Tajnej Armii Polskiej, który dobrowolnie poszedł do KL Auschwitz aby, utworzyć tam struktury konspiracyjne, a następnie po 947 dniach pobytu uciec. Żołnierzu KG AK, uczestniku Powstania Warszawskiego, który po 1945 roku nie zaprzestał walki i stworzył na terenie kraju ruch niepodległościowy skierowany przeciwko sowietyzacji kraju. Aresztowany przez UB i po głośnym procesie zamordowany w 1948 roku w więzieniu mokotowskim. Filmowa opowieść koncentruje się na przedwojennym okresie życia Witolda Pileckiego, gdy w latach 1926 - 1939 gospodarował w rodzinnym majątku Sukurcze w powiecie lidzkim. Swojego ojca Witolda wspominają dzieci Andrzej i Zofia Pileccy. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 10:50 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - WYBRZEŻA PACYFIKU (PERU: EXTREME PLANET. 3. THE PACIFIC COAST) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. Dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. W tym odcinku: Wybrzeże Pacyfiku. 12:00 16 MM HISTORII - MACHINA ŚMIERCI Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk(Prowadzący) Pierwszy odcinek cyklu "16 mm historii" opiera się na 14 - minutowym dokumencie z 1967 r. w reżyserii Andrzeja Brzozowskiego pt. "Archeologia". Ten film o współczesnej archeologii jest prostą i surową relacją z prac wykopaliskowych ekipy archeologicznej Instytutu Kultury Materialnej PAN na terenie krematorium III w obozie koncentracyjnym Auschwitz - Birkenau. Dokument nabiera wstrząsającej wymowy w miarę odkrywania przedmiotu poszukiwań, pozostałości po bestialsko zamordowanych tu przez niemieckich oprawców ludziach rożnych narodowości, świadectwa bezprecedensowego aktu ludobójstwa. Goście: dr Adam Sitarek, Centrum Badan Żydowskich UŁ, Justyna Tomaszewska - Centrum dialogu im. Marka Edelmana. Archiwum Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi posiada w swoich zbiorach filmy, które dokumentując wydarzenia budujące naszą tożsamość, stały się wraz z upływem lat świadectwem historycznym. Na 16 - milimetrowych celuloidach utrwalono najważniejsze momenty z współczesnej historii Polski, takie jak zakończenie II wojny światowej, wyswobodzenie niemieckiego obozu Auschwitz - Birkenau, powstanie Solidarności czy wybór Karola Wojtyły na papieża. 12:35 CZAS HONORU - ODC. 46 "ZNAK ROSENFARBA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Krawiec szykuje oddział do akcji na poligonie. Zbierają się oddziały partyzantów. Fischerowa wypytuje Marię o pobyt w obozie. Złotnik rozpoznaje na sztabach znalezionych w magazynie znak Rosenfarba, najlepszej przedwojennej firmy złotniczej w Warszawie. Złotnik mówi Rainerowi i Brehmowi, że Rosenfarb został wywieziony do obozu i prawdopodobnie nie żyje. Reiner i Brem chcą odnaleźć żydowskiego złotnika. Zrozpaczona wiadomością o śmierci rodziców Lena wycofuje się z działalności kurierskiej. Helena wyjawia Wali, że szuka w Czerniejewie córki. Dowiaduje się od Wali, że ostatnio kilka nowych robotnic trafiło do gospodarstwa Kugla. Helena towarzyszy Heinrichowi w czasie wizyty u Kugla. Spotyka się tam z Wandą. Widzi, że córka jest ciężko chora. Przebrany w niemieckie mundury oddział wchodzi na teren obozu. Spanikowani alarmem bombowym Niemcy chowają się w schronach. Osmańska wykorzystuje sytuację i zakrada się do biura z dokumentami. Janek fotografuje wyrzutnie V 2. Dochodzi do strzelaniny. Polakom udaje się uciec, jednak Janek zostaje pogryziony przez psa wartowników. Osmańska przekazuje zdobyte w biurze szkice oddziałowi. Krawiec decyduje o pilnym przewiezieniu ich do Warszawy. Władek zawozi rannego Janka do lekarza. Kiedy sam idzie do mieszkania doktora Bieleckiego, Janek zostaje aresztowany w ulicznej łapance. Rozpoznaje go esesman ranny w zamachu na Schoebbla. Janek trafia na przesłuchanie do gabinetu Rainera. 13:35 MIASTO Z MORZA Dramat historyczny, obyczajowy, 113 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Muzyka: Tomasz Gąssowski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Olgierd Łukaszewicz, Zdzisław Wardejn, Marian Dziędziel, Piotr Polk Scenariusz filmu oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać". To opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego - w owym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od wiosny 1923 roku do uzyskania przez Gdynię praw miejskich w 1926 roku. Główni bohaterowie filmu to cała galeria barwnych postaci. Butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień pochodzi ze wsi pod Przeworskiem. Wyruszył na Wybrzeże w poszukiwaniu pracy i swojego miejsca w życiu. Jest sierotą, jego rodzice zginęli w czasie bombardowania. W czasie podróży Krzysztof zostaje okradziony, dociera do Gdyni nocą, nie ma się pieniędzy na nocleg. Nazajutrz w kolejce do punktu werbującego robotników do pracy poznaje Wołodię Jazowieckiego, który proponuje mu niezbyt legalny, ale za to opłacalny interes. Razem zatrudniają się w garkuchni, gdzie pracuje też Łucka, dziewczyna z Kaszub. Krzysztof podoba się jej, a on odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość szybko przeradza się w miłość. Kariera Grabienia na Wybrzeżu rozwija się. Młody człowiek podejmuje pracę przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką i wreszcie idzie na studia. Sukcesywnie wrasta w rodzące się miasto. Jego miłość, Łucka, pochodzi z rodziny z Konków. Początkowo zatrudniona w garkuchni dla robotników, później znajduje zatrudnienie w biurze inż. Tadeusza Wendy, kierownika budowy portu w Gdyni. Łucka zostaje żoną Krzysztofa zostaje wbrew woli ojca, Augustyna. Ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich. Równie ciekawą postacią w filmie jest Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i serdeczny przyjaciel Krzysztofa. Umie czerpać radości, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wrócił do kraju ze Związku Sowieckiego wraz z ojcem. Jego matka nie przeżyła trudów podróży. Początkowo Wołodia zajmuje się lewymi interesami, jednak wszystko się zmienia, gdy ma okazję wykorzystać swoją znajomość języków obcych. Od tej pory pracuje jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port w Gdyni, a później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć uchodzi za lekkoducha, jest jednocześnie człowiekiem honoru. Skłócony z ojcem, kategorycznie odmawia przyjęcia od niego pomocy finansowej. Woli pozostać na własnym utrzymaniu. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe do Gdyni z Warszawy prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Francuscy inżynierowie oraz Krzysztof i Wołodia często bywają w restauracji Heleny, tu koncentruje się życie towarzyskie, tu przychodzą miejscowi i letnicy w sezonie. Helena związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw na przyszłość, zamierza pozostać w Gdyni. W czasie weselnego przyjęcia Krzysztofa i Łucki, organizowanego w restauracji Heleny, wszystkich poraża wiadomość, że wskutek kryzysu konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Roboty zostają wstrzymane, ludzie tracą pracę, Francuzi wyjeżdżają. W czasie pożegnania na dworcu w Gdyni Helena zapewnia Lebraca, że przyjedzie do Paryża. Kryzys niemieckiej marki sprawia, że przepadają wszystkie oszczędności Augustyna Konki, trzymane w gdańskim banku. Konka pada rażony apopleksją. Sprowadzony przez Krzysztofa lekarz niewiele może pomóc. Pielęgnowany przez rodzinę Augustyn, leży w domu, nie ma kontaktu ze światem.Krzysztof, Łucka, Helena i Wołodia spotykają się w restauracji. Rozmawiają o przyszłości. Wszyscy są w podłym nastroju. Losy tej czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i tworzącym się miastem. 17:35 HISTORIA POLSKI - DZIEWCZYNY Z TAMTYCH LAT Film dokumentalny, 42 min, Polska 2005 Scenariusz i reżyseria: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Robert Jażdżyk Kiedy we wrześniu 1939 roku na polskie miasta posypały się bomby, a hitlerowskie zagony pancerne wtargnęły do kraju, one miały po kilkanaście lat. Ich rodzice byli najczęściej inteligentami - lekarzami lub nauczycielami. Wielu ojców miało wojskową przeszłość, niektórzy brali udział w walce o niepodległość Polski u boku Józefa Piłsudskiego. Rodziny dziewcząt łączyło wychowanie w duchu patriotycznym i troska o narodową świadomość. W owych czasach dla młodego pokolenia fraza "Bóg, honor, ojczyzna" nie była tylko pustymi słowami. Po klęsce wrześniowej dziewczęta włączyły się do ruchu konspiracyjnego. Tak jak ich męscy rówieśnicy narażały życie w walce z najeźdźcą. W oddziałach państwa podziemnego służyły jako sanitariuszki, łączniczki, szyfrantki czy kurierki. Nawet Erich von dem Bach, generał SS i głównodowodzący wojskami dławiącymi Powstanie Warszawskie, był pod wrażeniem odwagi i godności polskich kobiet. Koniec wojny był dla młodziutkich weteranek Armii Krajowej początkiem nowego koszmaru. Dla komunistycznych władz żołnierze państwa podziemnego stanowili zagrożenie. Rozpoczęły się aresztowania. Zatrzymywano także te kobiety, których bracia lub mężowie walczyli na Zachodzie. Kilkunasto - lub dwudziestoparoletnie dziewczęta trafiały do więzień UB. W trakcie przesłuchań były bite i torturowane. Strażnicy i funkcjonariusze służby bezpieczeństwa robili wszystko, aby je upokorzyć. Golono im głowy do gołej skóry, zmuszano więźniarki do noszenia bielizny zabranej przez hitlerowców Żydówkom. W zimnych, zawilgoconych celach kobiety cierpiały z powodu licznych chorób. Wiele z nich nie przeżyło pobytu w więzieniach, ciągnących się tygodniami przesłuchań, katowania i poniżania. Na niektórychz nich zbrodniczy reżim wykonał egzekucje. Po latach kobiety pokolenia Armii Krajowej opowiadają o strasznych chwilach okupacji i okresie stalinowskim. Przed kamerą wspominają upokorzenia i prześladowania, z jakimi się spotykały już po zwolnieniu z ubeckich więzień. W filmie Aliny Czerniakowskiej wykorzystano także relacje więźniarek spisane przez profesor Barbarę Otwinowską, zasoby archiwalne TVP S. A. oraz materiały ikonograficzne warszawskiego Domu Literatury i ze zbiorów prywatnych. Jest to film o kobietach, których życie, praca i postępowanie, często w cieniu "wielkich" mężczyzn, świadczą o odwadze, sile charakteru i umiejętności łączenia wielu funkcji rodzinnych i społecznych tak, "by nie stała się katastrofa, by mogło życie wokół funkcjonować" (cyt. z wypowiedzi Józefa Piłsudskiego o swojej matce). 18:25 PO PRLU - ODZYSKIWANIE ZAGRABIONYCH PRZEZ NIEMCÓW DZIEŁ SZTUKI Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, dr Magdaleną Ogórek, historykiem, pisarką i publicystką, autorką książki o grabieży dzieł sztuki przez Niemców w Polsce podczas II wojny światowej, rozmawia o problemach związanych z odzyskiwaniem zagrabionych przez niemieckiego okupanta dzieł i artefaktów. Rozmowa dotyczy ostatniego trzydziestolecia. 19:00 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 2 - PIERWSZY WYROK Serial wojenny, historyczny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Edyta Olszówka, Patryk Szwichtenberg, Marianna Zydek, Maja Rybicka, Dorota Landowska, Jakub Kamieński, Mirosław Haniszewski, Marek Kossakowski, Stefan Weinert, Krzysztof Szekalski, Maciej Radel, Bartosz Adamczyk ODC. 2 PIERWSZY WYROK Dagerowi i Wadze udaje się wyciągnąć matkę z Pawiaka. Dager nie przestaje wymierzać sprawiedliwości na własną rękę. W sklepie Tylko dla Niemców zabija szupowca, który wsadził jego matkę do Pawiaka. Później wybiera się do domu Szamały i zabija szmalcownika. Na miejscu spotyka Żydówkę Różę i decyduje się jej pomóc. Za samowolne zabijanie Niemców, Dager zostaje skazany przez Wydział Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu na karę śmierci. Ze względu na wojnę wykonanie wyroku zostaje jednak zawieszone. Dager ma szansę się zrehabilitować. Zostaje powołany patrol specjalny do likwidacji agentów i zdrajców, kryptonim Pazur. Oprócz Dagera do patrolu należy Onyks. Ich pierwszym zadaniem jest likwidacja konfidentów Kulawca i Kmicica. 20:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ANNA BRETOŃSKA, KRÓLOWA FRANCJI (ANNE OF BRITTANY) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Anna Bretońska, królowa Francji. Księżna Anna z Bretanii urodziła się w Nantes w roku 1477. Jest jedyną kobietą w historii Francji, która była dwukrotnie królową. Na przełomie średniowiecza i renesansu o jej rękę zabiegali władcy Niemiec i Francji. Dzięki małżeństwu z francuskim królem Karolem VIII, a następnie z Ludwikiem XII połączyła Bretanię z Francją. Burzliwe panowanie Anny z Bretanii było osadzone w legendarnych budowlach: od Nantes - stolicy Bretanii, po najpiękniejsze zamki położone nad najdłuższą z francuskich rzek - Loarą: Langeais, Amboise i Blois. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji publicznej, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej, jednocześnie prezentując bogactwo europejskiego dziedzictwa kultury. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - KOŚCIÓŁ NA ZIEMIACH ODZYSKANYCH Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Ze wschodnich ziem Polski płyną ku zachodnim kresom tłumy ludzi, dotkniętych nieraz ciężkim losem, bolejących nad opuszczonym mieniem, zasługujących na to, by im rodacy w nieoczekiwanym położeniu okazali szybką i współczującą pomoc. Czynem i słowem sprawcie to. Ukochany Synu Nasz i Czcigodni Bracia Biskupi, by im ani z waszej strony, ani od kapłanów i wiernych nie brakło pomocy przewidującego i czynnego miłosierdzia. Roztoczcie nad nimi wszelką opiekę duchową, aby pociechy wiary i nadziei chrześcijańskiej krzepiły ich i umacniały" - pisał 17 stycznia 1946 roku papież Pius XII w liście do Episkopatu Polski. Jak Kościół katolicki w Polsce budował struktury na Ziemiach Odzyskanych po zakończeniu II wojny światowej? Jaką politykę wobec Kościoła na tych terenach prowadziły nowe władze państwowe? Goście: prof. Kazimiera Jaworska Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, prof. Jan Żaryn Uniwersytet Kardynała Stefana W yszyńskiego, dr Stanisław Królak TVP Historia. 22:40 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 3/6 KOBIETY HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLER’S WOMEN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Steffi Schoebel, Anja Greulich Prywatne życie Hitlera było wśród Trzeciej Rzeszy najlepiej strzeżoną tajemnicą. Eva Braun nie była jedyną kobietą w jego życiu. Wcześniej miał inne kochanki. Były też wpływowe wielbicielki, i oczywiście bliskie krewne, jak jego siostra i jej córka. Maria Reiter miała 16 lat. Jej szwagier zdołał zapobiec jej samobójstwu, gdy Hitler ją odtrącił. Geli Raubal była siostrzenicą Hitlera. Miała zaledwie 23 lata, gdy zabiła się w jego mieszkaniu. Unity Mitford, angielska arystokratka zafascynowana Hitlerem, strzeliła sobie w głowę w wieku 25 lat. Hitler miał władzę nad każdą z tych kobiet. Twierdził, że nie ma nic lepszego niż wychować sobie młode dziewczę i lepić je jak wosk. Fascynacji Hitlerem ulegały także kobiety dojrzałe z wyższych sfer. Winifred Wagner, synowa kompozytora Richarda Wagnera, była urzeczona jego urokiem i polityczną potęgą. Gdy owdowiała, Hitler podobno proponował jej małżeństwo. Było to wykalkulowane posunięcie, które zapewniłoby mu prestiż, a może zaspokoiło osobiste pasje. Między rokiem 1930 a 1933 dwukrotnie pytał ją, czy wyjdzie za niego za mąż. Odpowiadała, że mogłaby to zrobić, gdyby objął oficjalne stanowisko. Ale gdy już został kanclerzem, nie musiał żenić się dla prestiżu. W jedynym wywiadzie przed kamerą w 1975 roku Winifred Wagner opisywała urok Hitlera. "Od razu wywarł na mnie wielkie i głębokie wrażenie, zwłaszcza jego oczy były niezmiernie pociągające. Niebieskie, duże, wyraziste oczy". Pod wrażeniem Hitlera była również Magda Goebbels, rozwiedziona z bogatym przemysłowcem. Poźniej już jako żona ministra propagandy awansowała do roli pierwszej damy w nazistowskiej Rzeszy. Magda Goebbels była typem kobiety, jaki Hitler uwielbiał, kimś w rodzaju aryjskiej supermatki. Miała sześcioro dzieci, była bogata, urocza. Uważała siebie za ikonę narodowego socjalizmu. Kiedy Hitler bywał w Berlinie, wydawała dla niego przyjęcia. Na zdjęciach widać kobiety omdlewające z namiętności do niego, oczywiście po części był to efekt propagandowej machiny Goebbelsa, ale z pamiętników i listów wynika, że wiele kobiet było w Hitlerze zakochanych. Co motywowało je do ślepego uwielbienia Hitlera, czasem nawet do naśladowania go? Wszystkie te kobiety przenosiły na niego swoje fantazje, co nie byłoby oczywiste, gdyby miał narzeczoną, kochankę czy żonę i rodzinę. To, że Hitler żyje w celibacie, było bardzo ważne dla goebbelsowskiej propagandy. Stworzono wykalkulowany wizerunek wodza, którego sercem i duszą zawładnęła Germania i nic nie powinno go rozpraszać. W oczach opinii publicznej Ewa Braun nie istniała. Dopiero po ślubie i wspólnym samobójstwie w berlińskim bunkrze stała się znana. Kobiety, które uwielbiały Hitlera, pozwalały się zwodzić lub przez niego umierały. Ich miłość była skazana na klęskę, tak jak Wielka Rzesza Niemiecka. 00:35 SZEROKIE TORY - BEZDOMNI ODESSY Reportaż, 25 min, Polska, 2011 Autor: Barbara Włodarczyk Inna zna najmroczniejsze zakątki Odessy. Już jako nastolatka brała narkotyki. Dwa razy siedziała w więzieniu. Jest nosicielką wirusa HIV. Kiedyś rzuciła się pod pociąg i straciła rękę, ma protezę. Dziś Inna pracuje w organizacji charytatywnej "Droga do domu". Pomaga bezdomnym dzieciom, które przyjeżdżają tu nie tylko z całej Ukrainy, ale też z Mołdawii, Rosji czy Białorusi, bo ciepły klimat i atmosfera słynnego portu nad Morzem Czarnym przyciągają jak magnes. Ich wymarzony raj zwykle jednak okazuje się piekłem. W milionowej Odessie jest co najmniej kilka tysięcy dzieci ulicy. Większość bierze narkotyki, co trzecie ma AIDS. Ukraińskie państwo nie radzi sobie z nimi, a zwykli ludzie bardziej interesują się życiem miliarderów niż biedaków. Większość odesskich dzieci ulicy to półanalfabeci. W internacie Inna ma mały pokoik, obok sal dla dzieci. Jeden z jej podopiecznych, Walik właśnie wstał, ma 10 lat. Jak większość wychowanków, trafił tu z ulicy. Pół roku wcześniej uciekł z domu. Zaczął kraść. Twierdzi, że ojczym się na niego wydzierał, a matka piła. Odesscy bezdomni przeważnie chowają się w starych zrujnowanych kamienicach lub w bunkrach. Na pomoc państwa nikt nie liczy. Inna zawiezie im jedzenie i leki. Dziewczyny, które chowają się w kamienicy, uciekły z domów, gdzie była bieda, alkoholizm i przemoc. Jedna jest częściowo sparaliżowana, druga spodziewa się dziecka. Przed zimą Inna sprawdza wszystkie możliwe miejsca kryjówek. Bo dzieciaki często zmieniają legowiska. W obawie przed milicją, skinheadami, obcymi. Do internatu Inna wraca o siódmej wieczorem. Na koniec dnia sporządza raport z patrolu. Opisuje spotkane dzieci i ich stan. Większość z nich nie ma żadnych perspektyw na przyszłość. Rzadko komu udaje się tak jak jej. Gdyby w 2003 roku nie trafiła do organizacji "Droga do domu", to - jak sama mówi - pewnie zaćpałaby się albo znów siedziała w więzieniu. Reportaż Barbary Włodarczyk jest wstrząsającą opowieścią o nieznanym obliczu Odessy. 01:50 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:15 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STALINGRAD CZ 1 Magazyn, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego klęsce niemieckiej pod Stalingradem. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi.