TVP Kultura Czwartek, 11.03.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY KISIELEWSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Bohaterem odcinka jest dziennikarz radiowy i telewizyjny, Jerzy Kisielewski, syn znanego pisarza i felietonisty, Stefana Kisielewskiego, oraz brat tragicznie zmarłego pianisty, Wacława Kisielewskiego. Jerzy Kisielewski opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w artystycznej rodzinie, pełnej mocnych osobowości. 11:00 Z BIEGIEM LAT, Z BIEGIEM DNI - KRAKÓW 1898 Serial obyczajowo-historyczny, 80 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Wajda, Edward Kłosiński, Anna Polony, Krystyna Grochowicz Scenariusz: Joanna Ronikier Zdjęcia: Edward Kłosiński, Witold Adamek Aktorzy: Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Jerzy Radziwiłowicz, Andrzej Buszewicz, Ewa Ciepiela, Monika Niemczyk, Izabella Olszewska, Bolesław Nowak, Anna Polony, Elżbieta Karkoszka, Jerzy Święch, Mieczysław Grąbka, Wiesław Wójcik, Jacek Romanowski, Juliusz Grabowski, Roman Stankiewicz Scenariusz tego odcinka powstał na podstawie sztuki "W sieci" Jana Augusta Kisielewskiego, jednego z najwybitniejszych dramaturgów młodopolskich. Akcja filmu toczy się w Krakowie w 1898 roku. Niegdysiejsza stolica Polski to podówczas jeden z najżywszych ośrodków życia intelektualnego i artystycznego w Europie. Szczególnie głośna jest działalność przybyłego z Niemiec Stanisława Przybyszewskiego - skandalizującego literata - cygana, głównego ideologa polskiego modernizmu. Tu tworzą także inni giganci epoki: Stanisław Wyspiański, Kazimierz Przerwa - Tetmajer. Julka - córka pani Chomińskiej, z zapałem i nie bez sukcesów uprawia malarstwo. Niebawem wchodzi jednak w wiek zdatny do zamążpójścia i matka - miast dalej łożyć na plastyczne kaprysy - zamierza wydać ją za odpowiedniego (czytaj: zamożnego) kandydata. Jest nim sędzia Rolewski - Julce co najmniej obojętny. Dziewczyna błaga rodzicielkę, by pozwoliła jej kontynuować naukę malarstwa. Chomińska kategorycznie się sprzeciwa, a przyczyn fanaberii córki nie bez słuszności upatruje we wpływie poety Jerzego Boreńskiego - swego sublokatora. Julka - mimo miłości do Jerzego - nie znajduje w sobie siły wystarczającej do przeciwstawienia się matce. Za słaba na złamanie mieszczańskich konwenansów rezygnuje z osobistego szczęścia i poślubia człowieka, którego nie jest w stanie pokochać. 12:30 KAPRYSY ŁAZARZA Komedia, 47 min, Polska 1972 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Stanisław Grochowiak, Janusz Weychert Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Henryk Borowski, Wanda Łuczycka, Józef Nalberczak, Franciszek Pieczka, Ewa Ziętek, Aleksander Dzwonkowski, Witold Skaruch, Henryk Bąk, Jerzy Turek, Jerzy Rogalski Tworzywem literackim, na którym Janusz Zaorski oparł scenariusz filmu, było słuchowisko radiowe Stanisława Grochowiaka z 1965 r. , choć w czołówce nie ma wzmianki na ten temat. "Kaprysy Łazarza" to opowieść o starym wieśniaku, Jacentym, który zbliża się do kresu swoich dni. Bliscy i sąsiedzi są już do jego śmierci przygotowani. Żona - prawie wdowa, dwaj synowie - pogodzeni ze stratą ojca, trumna gotowa, ksiądz czeka. Okazuje się jednak, że główny zainteresowany zaczyna zachowywać się niezgodnie z oczekiwaniami. Nie chce spokojnie umrzeć, choć wszyscy tego od niego oczekują, każdy bowiem ma w tym jakiś interes: stolarz, sołtys, sklepikarz, muzykanci zamówieni na stypę, nawet ksiądz proboszcz. Tymczasem Jacenty uparcie targuje się o warunki, na jakich ma się pożegnać z tym światem. Odmawia umierania, dopóki wszyscy obecni nie przyrzekną mu pochówku w jego odległych rodzinnych stronach. Film jest pełen soczystego, plebejskiego, ale ciepłego humoru. Postaci wyraziste, tym wspanialej nakreślone, że w filmie wystąpiła ówczesna czołówka polskich artystów. 14:35 JAMES STEWART I ROBERT MITCHUM: DWA OBLICZA AMERYKI (JAMES STEWART, ROBERT MITCHUM: THE TWO FACES OF AMERICA) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2017 Reżyseria: Gregory Monro Portret dwóch najwybitniejszych amerykańskich aktorów - Jamesa Stewarta i Roberta Mitchuma, którzy stworzyli mit hollywoodzkiego kina XX wieku. Dwie odmienne osobowości, aktorzy, którzy tworzyli na scenie skrajnie różne kreacje aktorskie, razem zagrali dopiero w 1978 roku na planie "Wielkiego snu" Michaela Winnera. Co dziś pozostało po ich wielkich rolach? 17:55 RZECZ POLSKA S.I - FOTEL 366 JÓZEFA CHIEROWSKIEGO Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Jest to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program opowiada o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach jest również opowieścią o najnowszej historii Polski. W tym odcinku fotel 366 zaprojektowany przez Józefa Mariana Chierowskiego. Fotel określany jest ikoną designu PRL - owskiego. 18:05 KOMPONOWANIE PRZESTRZENI. RZEŹBY AWANGARDY Reportaż, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Marcin Lesisz Wystawa "Komponowanie przestrzeni" jest próbą pokazania szerszej publiczności, dlaczego Katarzyna Kobro była wybitną artystką, a jej koncepcje były naprawdę wyjątkowe. Autorki zestawiają jej rzeźby z innymi uznanymi na świecie artystami. Ukazują twórczość Kobro w szerszym kontekście rozwoju rzeźby. Muzeum Sztuki w Łodzi wypożyczyło m.in. kubistyczną rzeźbę Alberto Giacomettiego i pracę Georgesa Vantongerloo, zainspirowaną ułożeniem ciała ludzkiego. Eksponaty pochodzą m.in. z Berlina, Sztokholmu, Londynu i Wiesbaden. Po wystawie oprowadzą nas kuratorki: Katarzyna Słoboda, Małgorzata Jędrzejczyk oraz dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi - Jarosław Suchan. Opowiedzą, na czym polegała, skąd się wzięła i jakie miała konsekwencje dla widza rewolucyjna koncepcja rzeźby autorstwa Katarzyny Kobro. W jaki sposób artystka chciała przenieść swoje koncepcje poza mury galerii, włączyć je w myślenie o projektowaniu codziennego otoczenia. Czy i w jakim stopniu się jej to udało... Związana z Łodzią artystka liczyła na to, że dzięki bardzo szczegółowym wyliczeniom uda się obliczyć takie formy, które będą pozytywnie wpływały na nastroje i harmonizowały relacje społeczne. "Jej rzeźby są wizualizacjami tej koncepcji, ale idea była szersza." - mówią kuratorki wystawy. 21:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - GARSONIERA (THE APARTMENT) Komedia obyczajowa, 125 min, USA, 1960 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz: I. A. L. Diamond, Billy Wilder Zdjęcia: Joseph LaShelle Muzyka: Adolph Deutsch Występują: Jack Lemmon, Shirley MacLaine, Fred MacMurray, Ray Walston, David Lewis, Jack Kruschen, Edie Adams, Joan Shawlee i inni 6 Oscarów - dla najlepszego filmu roku oraz za scenariusz, reżyserię, montaż, scenografię i dekorację. Jury festiwalu w San Sebastian przyznało nagrodę dla najlepszej aktorki, pełnej wdzięku i temperamentu, rudej i piegowatej Schirley MacLaine, zdobywczyni Oscara w 1983 r. za czułe słówka. Partneruje jej trzykrotny laureat najwyższej nagrody, Jack Lemmon, który w świecie filmu zasłynął zarówno dzięki komediom, jak i rolom pełnym dramatyzmu. Garsonierę wyreżyserował jeden z największych hollywoodzkim mistrzów, Billy Wilder, twórca "Sabriny", "Stalagu 17", "Podwójnego ubezpieczenia", "Straconego weekendu", "Bulwaru Zachodzącego Słońca", "Świadka oskarżenia", "Słodkiej Irmy" i nieśmiertelnego "Pół żartem, pół serio". Współautorem scenariusza jest I. A. L. Diamond, z którym Wilder tworzył znakomity duet przez 25 lat. Autorem nagrodzonej scenografii był Alexander Trauner, z którym współpracę reżyser bardzo sobie cenił. To właśnie węgierski scenograf wyczarował słynną scenę biura z 5000 tysiącami biurek. Kręcenie tego ujęcia wspomina Wilder: Trudno byłoby wpakować tyle mebli do jednej hali zdjęciowej. Na szczęście miałem czarodzieja Traunera. Ustawił 40 normalnych biurek i 60 mniejszych, przy których posadził niższych statystów. Dalej siedziały karły, a jeszcze dalej były wycięte z papieru sylwetki. Bohaterem filmu jest Bud Baxter (Jack Lemmon), szary urzędnik potężnego nowojorskiego towarzystwa ubezpieczeniowego. W firmie, gdzie jest zatrudnionych ponad 30 tysięcy ludzi, trudno o awans. Lecz Bud szybko pnie się po szczeblach kariery zawodowej. W ten sposób dyrektorzy nagradzają swego pracownika za lojalność wobec nich. A wszystko dzięki tytułowej garsonierze, której jest właścicielem. Udostępnia ją szefom na godziny, co pozwala żonatym mężczyznom na organizowanie dyskretnych spotkań z przyjaciółmi. W tym czasie Bud spędza samotne wieczory w barze lub parku, czasem marznąc okropnie i przypłacając swoją usłużność gorączką lub katarem. Któregoś dnia kluczem do jego kawalerki zaczyna interesować się dyrektor działu kadr, Sheldrake (Fred MacMurray). I pewnie wszystko by układało się jak dawniej, gdyby nie urocza windziarka z firmy, Fran Kubelik (Schirley MacLaine). To właśnie z nią Sheldrake spędza romantyczne chwile w garsonierze, zwodząc i kusząc obietnicami małżeństwa młodą i naiwną dziewczynę, chociaż wcale nie ma zamiaru się rozwodzić. Przez następny miesiąc wszystkie poniedziałki i czwartki są zarezerwowane dla Sheldrake' a i jego przyjaciółki. Ale Fran pragnie czegoś więcej, niż potajemnych schadzek z ukochanym. Gdy przekonuje się, że ten nie ma wobec niej uczciwych zamiarów, zrozpaczona postanawia popełnić samobójstwo. Zażywa w garsonierze tabletki nasenne, lecz na szczęście Baxter odnajduje ją w porę i z pomocą sąsiada, doktora Dreyfusa (Jack Kruschen), ratuje życie dziewczynie. Dwa dni Bud czuwa przy powracającej do zdrowia Fran. W końcu uświadamia sobie, że jest w niej zakochany. Na drodze do jego szczęścia staje dyrektor Sheldrake, którego opuściła żona dowiedziawszy się, o romansach męża. Dyrektor znowu pragnie spotykać się z Fran, ale tym razem Bud odmawia przełożonemu. 00:10 KTO ZABIŁ NANCY? (WHO KILLED NANCY?) Film dokumentalny, 92 min, Wielka Brytania, 2007 Reżyseria: Alan G. Parker 12 października 1978 roku w hotelu Chelsea znaleziono zwłoki młodej kobiety. To ciało 20 - letniej Nancy Spungen, bliżej znanej jako dziewczyna frontmana Sex Pistols - Sida Viciousa. Pierwsze oskarżenia padły właśnie na niego, jednak sprawa została umorzona, ponieważ sześć miesięcy później podejrzany zmarł z przedawkowania. Do tej pory nikt nie dowiódł niewinności Sida Viciousa. Film "Who Killed Nancy?" to próba odtworzenia zdarzeń z tamtej feralnej nocy. 02:45 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - WALERIA I TYDZIEŃ CUDÓW (VALERIE A TYDEN DIVU) Horror poetycki, 73 min, Czechosłowacja, 1970 Reżyseria: Jaromil Jires Scenariusz: Ester Krumbachova, Jaromil Jires Zdjęcia: Jan Curik Muzyka: Lubos Fiser Aktorzy: Jaroslava Schallerova, Jan Klusak, Josef Abrham, Jiri Prymek, Petr Kopriva, Helena Anyzova, Karel Engel, Jirina Machalicka, Martin Wielgus Film na podstawie powieści Vitezslava Nezvala. Jaromilowi Jiresovi udało się stworzyć dziwnie sugestywny, surrealistyczny poemat wizualny. Zwraca uwagę wyrazista stylizacja, rozróżnienie postaci za pomocą kostiumów i symboliki kolorów, a z drugiej strony niepokojąca dysproporcja między obrazem a dźwiękiem. Film wiernie podąża za akcją książki. Baśniowa historia pełna jest imaginacji erotycznych czternastoletniej bohaterki. Motywy seksualne, wynurzające się z podświadomości, mieszają się z wampiryczną historią o cenie wiecznej młodości. Oczekiwanie, strach i pragnienie przeplatają się w tej historii nakreślonej w kolorach lata i jesieni. Reżyser specjalnie wybiera zaskakujące zakończenie, które podkreśla dekadencką nutę filmu.