TVP Historia Niedziela, 21.03.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1968 - strajk okupacyjny na UW; 1985 - śmierć Leopolda Tyrmanda; 1988 - groteskowe działania SB przeciw grupie "Wolnośc i Pokój" na plaży w Sopocie; 1994 - siedem Oscarów dla "Listy Schindlera" w tym trzy dla Polaków; 06:50 BIBLIA - ABRAHAM CZ. 4 (THE BIBLE - ABRAHAM P. 4) Film biblijny, 47 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Joseph Sargent Aktorzy: Maximilian Schell, Barbara Hershey, Vittorio Gassman Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Opowieść ze Starego Testamentu o Abrahamie i jego wędrówce z Haranu do ziemi Kanaan, którą Bóg obiecał jemu i jego plemieniu. 09:00 PRZYŁBICE I KAPTURY - ODC. 8/9 - A WĘŻOWI BIADA Serial przygodowy, kostiumowy, 61 min, Polska, 1985 Reżyseria: Marek Piestrak Scenariusz: Marek Piestrak Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Wojciech Karolak Wykonawcy: Krzysztof Kolberger Aktorzy: Ewa Biała, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Lesień, Andrzej Precigs, Jerzy Trela, Roch Siemianowski, Marek Frąckowiak, Władysław Komar, Bożena Krzyżanowska, Marta Klubowicz, Maciej Kozłowski, Piotr Garlicki, Henryk Machalica, Emil Karewicz, Stanisław Zatłoka Czarny i Una natykają się na oddział polskiego rycerstwa, który doprowadza ich do Bydgoszczy, niedawno odbitej z rąk krzyżackich. Tu Una spotyka się z wujem, kanonikiem Duninem, a Czarny - z Dzieweczką, który wbrew krążącym pogłoskom ocalał i wykurował się. Arcybuskup Trąba przyjmuje do wiadomości, że Czarny i Una kochają się i daje zgodę na ślub. Najpierw jednak dzielny wojak musi wykonać kolejne zadanie: w klasztorze cystersów w Koronowie przebywa w mnisim przebraniu łącznik Vogelwedera. Czarny ma rozpoznać go i unieszkodzliwić. Pierwsza część zadania nie nastręcza trudności. Spośród trzech niedawno przybyłych zakonników na hasło Czarnego prawidłowo odpowiada mnich podający się za brata Lasotę. On doprowadza Czarnego i Dzieweczkę do ukrywającego się na wyspie Vogelwedera. Po ciężkiej walce obaj Krzyżacy zostają uwięzieni. W Wilnie Jaksa przyznaje się Hubertowi, że pokochał jego siostrę. 10:10 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 3 - BOCIAN BIAŁY Reportaż, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Bohater tego odcinka od wieków żył blisko człowieka. W starożytnym Egipcie był przedstawiany w hieroglifach jako symbol oznaczający duszę, a w mitologii greckiej był wzorem rodzicielskiego poświęcenia. Słowianie zaś wierzyli, że przynosi dzieci, co pewnie było wygodną odpowiedzią na pytania dzieci o to, skąd się wzięły. Gniazda bociana białego często zamieszkują także inni lokatorzy. Czasem są to szpaki, kawki czy pliszki siwe, a niemal z każdym gniazdem nierozerwalnie związane są wróble. Jego bliski krewny - bocian czarny, jest jego zupełnym przeciwieństwem. Żyje w lesie, unikając kontaktu z człowiekiem. 10:40 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KRÓTKA HISTORIA MAJONEZU Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa(Prowadzący) W czasie swojej kolejnej wyprawy kulinarnej Karol opowie o zimnym sosie, znanym nam wszystkim jako dodatek do sałatki warzywnej czy jaj na twardo. To oczywiście majonez. Stworzony na bazie oliwy bądź oleju z dodatkiem żółtek jaj i octu, sos ten pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Niektórzy historię jego powstania wiążą ze stolicą wyspy Minorki - miastem Mahón. Kiedy w połowie XVIII wieku Francuzi odbili wyspę z rąk Brytyjczyków, podczas festynu na ich cześć mieszkańcy przygotowali specjalny sos nazwany salsa mahonesa, zrobiony właśnie z żółtek, oliwy i octu. Inne legendy wiążą majonez z rywalizacją francuskich rodów Walezjuszów i Gwizjuszy. Jedno wiadomo, majonez stał się jednym z ulubionych zimnych sosów kuchni francuskiej, a w Polsce znany jest na pewno od 200 lat. Znana autorka książek kulinarnych wydawanych w drugiej połowie XIX wieku, Lucyna Ćwierczakiewiczowa podaje wiele przepisów na potrawy z majonezem. A pierwszy polski majonez na półki sklepowe trafił 60 lat temu z wytwórni spółdzielczej w Kielcach. Karol przygotuje trzy różne dania: jedno mięsne, drugie rybne, a trzecie wegetariańskie, do których zaproponuje ciekawe, kolorowe sosy stworzone na bazie majonezu. 11:20 SZLAK NADZIEI - /12/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Dariusz Goczał Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Po czterdziestu jeden dniach wędrówki Gosia, Kasia, Janek, Rafał, Jacek i Sławek docierają do miasta Cassino we Włoszech. Uczestnicy w dwóch grupach docierają pod wzgórze, gdzie polscy żołnierze stoczyli jedną z najbardziej heroicznych bitew drugiej wojny światowej. W miejscu wyjątkowym dla polskiej historii i tożsamości zwiedzają Muzeum Pamięci Drugiego Korpusu Polskiego i poznają rodaków: Piotra i Andrzeja, którzy od lat starają się, by pamięć o wydarzeniach sprzed lat nie uległa zatarciu. Na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino składają hołd poległym. Przed nimi ostatni dzień na szlaku nadziei. 12:15 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. LABIRYNT JEZIOR (WILD BRAZIL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Dokument o Brazylii. Pantanal to największa tropikalna równina bagnista na naszej planecie. Cudowna kraina z mokradłami i źródłami jak sznury klejnotów - jest domem wielu gatunków zwierząt. Wygląda jak raj. Ten raj ma jednak ciemną stronę. Losy żyjących tu zwierząt nieustannie się zmieniają, ponieważ co roku cały region znika pod wodą, a potem znowu wysycha. W Pantanal przetrwanie nawet dla tych najsilniejszych nigdy nie jest stuprocentowo pewne. Pantanal znajduje się w samym sercu kontynentu południowoamerykańskiego. To łagodna niecka w południowo - zachodniej części wyżyny brazylijskiej. Rzeki płyną z otaczających nieckę gór, tworząc labirynt lasów, łąk, rzek i jezior. Pod koniec pory deszczowej Pantanal jest zalana. Staje się wodną krainą, a stworzenia tu żyjące - muszą sobie radzić z nieustannie zmieniającym się krajobrazem. Największe na świecie gryzonie i wydry zdane są na te tropikalne wody. Pantanal jest siedzibą zadziwiająco dużej liczby jaguarów, które polują w labiryncie rzek. To kraina obfitości i głodu. Tu los każdego stworzenia zależy od pory roku, a zagłada jednego oznacza zysk innego. 14:10 MARYSIA I NAPOLEON Komedia kostiumowa, 110 min, Polska, 1966 Reżyseria: Leonard Buczkowski Scenariusz: Andrzej Jarecki, Leonard Buczkowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Beata Tyszkiewicz, Gustaw Holoubek, Juliusz Łuszczewski, Halina Kossobudzka, Ignacy Machowski, Kazimierz Rudzki, Anna Ciepielewska, Bogumił Kobiela, Wieńczysław Gliński, Andrzej Zaorski Historia romansu pięknej Marii Walewskiej i Napoleona nieraz inspirowała twórców filmowych. W roku 1937 w Hollywood powstał film "Pani Walewska" z udziałem takich gwiazd jak Greta Garbo i Charles Boyer. Była to historia tragiczna i melodramatyczna - wiadomo, że romans ów trwał niespełna trzy lata, poznali się na przełomie lat 1806 i 1807, a już w roku 1810 Napoleon poślubił Marię Ludwikę. W tym samym roku Maria Walewska urodziła cesarzowi syna Aleksandra. Andrzej Jarocki i Leonard Buczkowski - autorzy scenariusza "Marysi i Napoleona" - potraktowali tę miłosną historię z przymrużeniem oka. Pozwolili sobie także na pewną swobodę w traktowaniu faktów historycznych. A związany z Polską epizod biografii Napoleona opowiadany jest w filmie przez współczesną parę zakochanych. Polska, druga połowa XX wieku. Francuski naukowiec Napoleon Beranger przez przypadek w drodze na zjazd w Warszawie, zatrzymuje się w Walewicach. W tamtejszym pałacyku poznaje uroczą Polkę Marysię. Jest ona łudząco podobna do dawnej pani Walewic - Marii Walewskiej. Beranger poddaje się grze wyobraźni - w marzeniach on sam jest Napoleonem Bonaparte, a Marysia - jego piękną kochanką. Ta wycieczka w przeszłość zbliża naukowca i polską studentkę. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 24. EZGAMIN Z TRYLOGII HENRYKA SIENKIEWICZA Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Wiek XVII. Rzeczypospolita staje w ogniu. Napadnięta przez Turcję i Szwecję oraz rozdarta wewnętrznie przez bunt Kozaków, znajduje się na krawędzi upadku Czy zdoła przetrwać ten kryzys? Mając za obrońców takich narodowych bohaterów jak Jan Skrzetuski, Pan Wołodyjowski, Kmicic czy Onufry Zagłoba, moglibyśmy być spokojni o jej los! Trylogia - epicka powieść historyczna Henryka Sienkiewicza, napisana ku pokrzepieniu serc, nie tylko z miejsca zdobyła serca czytelników, ale dała Polakom spójną wizję polskiej historii, którą dzielić miały następne pokolenia. Zatroskani losem ulubionych bohaterów czytelnicy słali tysiące listów. Mężczyźni zapuszczali charakterystyczne bródki hiszpanki, żeby się upodobnić do pisarza. Kobiety, chcąc naśladować bohaterki powieści, zaczynały trenować szermierkę. Trylogia Hentryka Sienkiewicza, jej bohaterowie, ale także spory, jakie powstały wokół tego dzieła oraz jego percepcja przez kolejne pokolenia, są tematami tego odcinka teleturnieju. 18:05 CHŁOPI - ODC. 12/13 - POWROTY Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Tadeusz Janczar, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Arkadiusz Bazak, Halina Lossobudzka, Lech Ordon, August Kowalczyk, Babara Burska, Franciszek Pieczka, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Jerzy Święch Ostatni chłopi zostają zwolnieni z więzienia, do wsi wraca także Antek. Znowu zaczyna romansować z Jagną, choć ma do niej pretensje, że nie odmawiała swych wdzięków innym. Hoża wdowa zdobywszy wreszcie Antka, odtrąca wójta. Żandarmi poszukują Rocha, siejącego na wsi ferment, ale chłopi skutecznie go ukrywają. Z wojska wraca mąż Tereski - żołnierki. Dowiaduje się o jej związku z Mateuszem, ale wybacza żonie zdradę. 19:10 KORFANTY Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2020 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak, Agata Olenderek Zdjęcia: Roman Wasiluk, Sławomir Bartkiewicz Aktorzy: Adam Bauman, Jerzy Głybin, Michał Dworczyk Jest to opowieść o jednej z najważniejszych postaci Śląska - Wojciechu Korfantym. Opowieść o jego walce o przyłączenie Śląska do Polski. Obejmuje okres ostatnich jego wystąpień w Reichstagu, udziału w Powstaniu Wielkopolskim, przygotowaniach do plebiscytu i walkach w III Powstaniu Śląskim. Przyjęta koncepcja narracyjna, jaką jest wywiad dziennikarzy z Korfantym, umożliwia skupienie się na sprawach, które dla Śląska były wtedy najważniejsze - przyłączenie Śląska do Polski. Narracja wydarzeń prowadzona jest linearnie, z zaznaczeniem dat następujących po sobie wydarzeń. Wprowadzone sceny fabularne nie są jedynie ilustracją historycznych faktów, lecz poprzez dialogi między postaciami pozwalają na poznanie emocji postaci, którymi się kierowały, podejmując decyzje i oceniając bieżące wtedy wydarzenia. Bardzo ważne jest wykorzystanie materiałów archiwalnych (zdjęcia, dokumenty, prasa, ulotki, mapy), które dokumentują minione wydarzenia. 21:25 WIELKA UCIECZKA (GREAT ESCAPE) Film wojenno - przygodowy, 165 min, USA 1963 Reżyseria: John Sturges Zdjęcia: Daniel L. Fapp Muzyka: Elmer Bernstein Scenariusz na podstawie książki Paula Brickhilla: James Clavell, W. R. Burnett Aktorzy: Steve McQueen, James Garner, Richard Attenborough, James Donald, Charles Bronson, Donald Pleasence, James Coburn, Gordon Jackson, Nigel Stock, Widowiskowy film wojenny z wątkami komediowymi i znakomitą obsadą. Za podstawę scenariusza posłużyła powieść australijskiego pisarza, Paula Brickhilla (1916 - 1991), autora historycznych książek o wydarzeniach z II wojny światowej. Brickhill sam był pilotem w czasie wojny, trafił do niemieckiej niewoli. Był świadkiem przygotowań do najsłynniejszej w historii masowej ucieczki z niemieckiego obozu jenieckiego. Stalag Luft III powstał na słabo zaludnionym terenie w Sagan, dzisiejszy Żagań należący do Polski. Do wyjątkowo dobrze strzeżonego obozu, podlegającego dowództwu niemieckich wojsk lotniczych, trafiali jeńcy, którzy wielokrotnie podejmowali próby ucieczki. Stąd miało nie być już odwrotu. Zdjęcia były kręcone pod Monachium. Właśnie tam pod kierownictwem konsultanta filmu, C. Wallace'a Floody, zbudowano wierną kopię stalagu spod Żagania. Spędził on w obozie trzy lata, był jednym z organizatorów wielkiej ucieczki. Przygotowania przebiegały w ścisłej tajemnicy, tylko garstka osób znała szczegóły tajnej operacji. Wszystko szło zgodnie z planem, choć przedsięwzięcie wymagało dużego nakładu pracy: kopano trzy tunele, przygotowywano fałszywe dokumenty, szyto cywilne ubrania, sporządzano mapy. Stalag Luft III, rok 1942. W niemieckim obozie zostają osadzeni specjalni jeńcy. Po kilku nieudanych ucieczkach z innych obozów trafia tu także Bartlett, który kontaktuje się z brytyjskim oficerem Ramsayem. Wspólnie z innymi jeńcami organizują największy w historii wojny plan ucieczki z obozu. Rozpoczynają prace nad wydrążeniem trzech tuneli, którym nadają imiona: Tom, Dick i Harry. Ich celem jest zorganizowanie ucieczki dla co najmniej 250 jeńców. Tymczasem Amerykanin Hilts i Szkot Ives próbują na własną rękę opuścić obóz. Niestety, w czasie uroczystości związanych ze świętem 4 lipca Niemcy odkrywają tunel Tom. Ives zostaje zastrzelony. Nadchodzi ustalony termin ucieczki. 00:25 MEDYCEUSZE: WŁADCY FLORENCJI S.I - ODC. 4 (MEDICI: MASTERS OF FLORENCE) Serial historyczny, 55 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sergio Mimica - Gezzan Scenariusz: Nicholas Meyer Wykonawcy: Marek Ciunel Aktorzy: Dustin Hoffman, Richard Madden W Signorii Albizzi oskarża Cosimo o chęć zostania autokratycznym władcą miasta. Rozpoczyna się proces. Rodzina Medyceuszy dyskutuje o tym, co robić, Lorenzo proponuje pokaz siły. Z więzienia Cosimo prosi Contessinę, aby spróbowała przekupić członków Signorii, a Pietro szuka dowodów, by oczyścić swojego ojca ze zbrodni lichwy. Sytuacja pogarsza się, gdy Albizzi każe strażnikowi zatruć jedzenie Cosimo. U bram Florencji pojawia się Lorenzo z armią. On i jego najemnik Sforza grożą podpaleniem miasta, jeśli Cosimo nie zostanie uwolniony! Cosimo dowiaduje się, co się dzieje i jest gotów poświęcić swoje własne życie, aby rodzina nie straciła Florencji. Ale wtedy Contessina postanawia wbrew jego woli udać się do przeciwnika i wynegocjować dla niego wygnanie zamiast egzekucji, w zamian za wycofanie wojsk. 01:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem.