TVP Kultura Czwartek, 01.04.2021 08:30 TAMTE LATA, TAMTE DNI - TERESA LIPOWSKA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem gościem programu jest popularna aktorka Teresa Lipowska. 09:10 MENINA (MENINA) Film fabularny kinowy, 93 min, Francja, 2017 Reżyseria: Cristina Pinheiro Scenariusz: Ghislain Cravatte, Laura Piani Aktorzy: Naomi Biton, Nuno Lopez, Beatriz Batarda 8 - letnia Luisa razem z rodzicami uciekła z Portugalii do Francji na początku lat siedemdziesiątych. Widmo terroru jednak cały czas ją prześladuje, zwłaszcza że nie ma wsparcia ani u ojca, który jest alkoholikiem, ani u matki, która nie poświęca jej uwagi, zajęta jedynie swoja osobą. Luisa całkiem nieźle zaadaptowała się w nowym kraju, mówi bezbłędnie po francusku i czuje się jak Francuzka. Pewnego dnia ojciec oznajmia, że musi wyjechać i nie wróci prędko. Dziewczynka jest zrozpaczona. 2018 - główna nagroda na festiwalu w Goeteborgu. 11:00 LALKA - ODC. 3/9 - WIELKOPAŃSKIE ZABAWY Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik, Małgorzata Braunek, Barbara Wrzesińska, Włodzimierz Boruński, Piotr Fronczewski, Andrzej Zaorski, Stefan Friedmann, Wojciech Pokora, Jan Englert, Bogdan Baer i inni Zaproszenie Wokulskiego przez hrabinę bulwersuje towarzystwo. Wejście kupca do arystokratycznych salonów jest szeroko komentowane w wyższych sferach. Dopiero otwarcie nowego, eleganckiego sklepu oraz założenie spółki do handlu ze Wschodem przyczynia się do zaakceptowania pana Stanisława przez arystokrację. Wielu możnych przystępuje do spółki, zachęconych obiecywanym wysokim procentem od wkładów. Bywalec salonów, Wokulski, zostaje przedstawiony prezesowej Zasławskiej, która wyjawia mu, że przed laty łączyła ją miłość z jego stryjem. Dla Izabeli pozostaje on jednak nadal tylko kupcem. Za pośrednictwem niejakiego Maruszewicza Wokulski odkupuje od barona Krzeszowskiego klacz, która wygrywa wyścigi. Krzeszowski obraża Izabelę, Wokulski wyzywa go na pojedynek. 12:30 PARTYTURY PERYTA Film dokumentalny, 63 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paweł Sobczyk Scenariusz: Paweł Sobczyk Zdjęcia: Paweł Sobczyk Film Pawła Sobczyka "Partytury Peryta" to opowieść o wybitnym artyście - aktorze i reżyserze Ryszardzie Perycie. Scenografią dokumentu jest mieszkanie zmarłego w 2019 roku twórcy. W tym miejscu spotykają się bliscy i współpracownicy Peryta. Z ich opowieści o jego życiu i twórczości wyłania się portret wielkiego człowieka. Film prowokuje do pytania - co pozostaje po życiu artysty? O Ryszardzie Perycie rozmawiają m.in.: Grzegorz Nowak, Sylwia Peryt, Andrzej Seweryn, Olga Pasiecznik, Włodek Pawlik. 14:45 AWATAR, CZYLI ZAMIANA DUSZ Film fantastyczny, 60 min, Polska 1964 Scenariusz i reżyseria: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Wanda Koczeska, Jan Machulski, Henryk Boukołowski, Gustaw Holoubek, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Litwin, Lucjan Zitrig, Ryszard Kotys, Stefania Kołodziejczyk, Bronisław Broński i inni Znakomita adaptacja opowiadania Teofila Gautiera (1811 - 72), wybitnego pisarza francuskiego, autora m.in. cenionych poezji ("Emalie i kamee") oraz powieści "Panna de Maupin" i "Kapitan Fracasse". "Awatar, czyli zamianę dusz" zrealizował Janusz Majewski w ramach popularnego w latach sześćdziesiątych telewizyjnego cyklu "Opowieści niesamowite". Jest to zresztą bodaj najwyżej oceniony przez krytykę odcinek serii. Świetnie skonstruowany scenariusz, przekonująca stylizacja na XIX wiek, wyborne aktorstwo (Holoubek, Boukołowski, Machulski, Koczeska) oraz humor, który wytrzymał próbę czasu, to główne atuty tego filmu. Walory "Awataru..." doceniono również za granicą. Film Majewskiego otrzymał nagrodę FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Monte Carlo (1966) oraz Złoty Asteroid na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Trieście (1967). XIX wiek, Paryż. W pałacu Faubourg Saint Honore mieszka szczerze kochające się hrabiowskie małżeństwo Magdaleny Natalii i Olgierda Łabińskich. Codziennie, niczym tajemne miłosne zaklęcie, cytują sobie werset z Mickiewicza: "Zawsze i wszędzie będę ja przy tobie..." Hrabina wspomina swój pobyt we Florencji i upartego adoratora, niejakiego Oktawiusza de Saville, którego wszakże pozbawiła wszelkich złudzeń. Młodzieniec nie potrafi jednak zapomnieć hrabiny i trawiony niespełnioną namiętnością coraz mocniej zapada na zdrowiu. Po powrocie do Paryża wzywa słynnego doktora Cherbonneau, zwanego "braminem" z racji znajomości arkanów tajemnej wiedzy indyjskiej. Medyk, cieszący się dwuznaczną sławą szarlatana, proponuje znękanemu młodzieńcowi "awatar", czyli zamianę dusz. Wkrótce dusza zadurzonego Oktawiusza przyobleka się w ciało hrabiego Łabińskieggo i odwrotnie. Mimo to kłopoty zakochanego młodzieńca wcale się nie kończą. Hrabina, zorientowawszy się, że jej "mąż" nie pamięta mickiewiczowskich wersetów, zamyka przed nim drzwi do sypialni. Decyzję swą uzasadnia miłością do ojczyzny: "Jestem zbyt wielką patriotką, żeby przyjmować kosmopolitycznych profanów..." Na domiar złego dusza hrabiego zdecydowanie nie może pogodzić się ze swą nową cielesną powłoką. 17:55 RZECZ POLSKA - FSM SYRENA 105 Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Samochód "FSM Syrena 105" był nazywany przez kierowców Królową Szos. Stał się on ważną częścią kultury popularnej PRL i był nawet bohaterem przygodowych książek czy komedii muzycznej z udziałem Bohdana Łazuki. Model 105 jest częścią większej rodziny pojazdów produkowanych od 1957 roku. W odróżnieniu od wcześniejszej warszawy produkowanej na licencji radzieckiej, to osobowe auto było w całości wynikiem polskiej myśli motoryzacyjnej. Poszczególne modele znacząco różniły się sposobem wykonania: o ile pierwszy model wyprodukowany w 500 egzemplarzach (później nazywany Syrena 100) nie przypadł do gustu użytkownikom - miał zbyt wielką kierownicę, hamulce działały topornie, a miejsca były niewygodne, to już Syrena Sport, zaprojektowana przez Cezarego Nawrota i zaprezentowana w Święto Pracy w 1960 roku, wzbudzała zachwyt wszystkich poza decydentami. Niestety, sylwetka inspirowana samochodami sportowymi, takimi jak marki Ferrari czy Mercedes 190SL, została uznana przez władze za prowokację. Samochód, który budził skojarzenia ze "zgniłym Zachodem" nigdy nie wszedł do produkcji. Natomiast najpopularniejszy z modeli, Model 105 był produkowany masowo. Ten 2 - drzwiowy sedan z 4 - biegową manualną skrzynią biegów powstawał od 1972 roku. Dzięki swojej prostej konstrukcji pozwalał na naprawienie samodzielnie większości usterek. Dziś popularna Syrenka jest przedmiotem kolekcjonerskiego kultu, odbywają się samochodowe rajdy z jej udziałem (m.in. zdarza się nawet, że startują załogi jadące Syrenką podczas słynnego MonteCarlo Historique). Dziś kolejne pokolenia projektantów mierzą się z zadaniem zaprojektowania krajowego samochodu osobowego. W odcinku zaprezentujemy zarówno rekonstrukcje Syreny Sport, jak i pokażemy dzisiejsze polskie samochody elektryczne produkowane przez FSO Syrena w Kutnie. Model Vosco EV zaprezentowany w lipcu 2020 roku ma trafić w przyszłym roku do produkcji. 18:10 MAŁGORZATA MIRGA - TAS. WYJŚCIE Z EGIPTU Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Wystawa Małgorzaty Mirgi - Tas "Wyjście z Egiptu" to pokaz trzech cykli prac powstających od 2016 roku. Dwa z nich: "Wesiune thana" (2016 - 2020) i "29" (2018) prezentowane były dotąd na wystawach zbiorowych i indywidualnych w KW Institute for Contemporary Art w Berlinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku i Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu. "Wyjście z Egiptu" (2020) - trzeci cykl, którego tytuł jest jednocześnie tytułem całej ekspozycji, to nowa seria monumentalnych kolaży, stworzonych specjalnie na wystawę w Galerii Arsenał. Powstały na podstawie siedemnastowiecznych akwafort Jacques ’ a Callota znanych pod podwójnym tytułem: "Les Bohemiens" (Cyganie) i "La vie des Egyptiens" (Życie Egipcjan). Cztery grafiki Callota to jedne z najstarszych (i jednocześnie bardzo nielicznych) reprezentacji Romów w sztuce dawnej. Przechwycone i powtórzone przez artystkę stają się na wystawie w Białymstoku jednym z trzech rozdziałów autobiograficznej opowieści o romskiej historii i kulturze. źródło opisu: www.galeria - arsenal.pl 18:55 ROZWAŻNA I ROMANTYCZNA - ODC. 3/3 (SENSE AND SENSIBILITY) Serial kostiumowy, 51 min, Wielka Brytania, 2008 Autor: Jane Austen Reżyseria: John Alexander Scenariusz: Andrew Davies Aktorzy: Hattie Morahan, Charity Wakefield, Dominic Cooper, Dan Stevens Pułkownik Brandon rani w pojedynku Willoughby'ego, który poślubił w tajemnicy niejaką Gray. Brandon wyjaśnia motywy swojego postępowania i opowiada historię swojego życia, która sprawia, że Marianne zaczyna go darzyć prawdziwym uczuciem. Elinor jest załamana słysząc, że Edward Ferrars jest zaręczony z panną Lucy Steele. Jego matka wydziedzicza go na rzecz młodszego brata, Roberta po tym, jak siostra Anne zrywa zaręczyny. Ale nowe wydarzenia sprawią, że los się uśmiechnie do obu sióstr. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - KRZYK W CIEMNOŚCI Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Krzyk w ciemności" w reżyserii Freda Schepisiego. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - KRZYK W CIEMNOŚCI (A CRY IN THE DARK) Dramat, 117 min, USA/Australia 1988 Reżyseria: Fred Schepisi Scenariusz na podstawie książki Johna Brysona: Robert Caswell, Fred Schepisi Aktorzy: Meryl Streep, Sam Neill, Bruce Myles, Neil Fitzpatrick, Charles Tingwell, Maurie Fields, Nick Tate, Lewis Fitz - Gerald i inni Historia ta wydarzyła się naprawdę, a zaczęła się w sierpniu 1980 r. w Mount Isa w australijskim stanie Queensland. Pastor Michael Chamberlain i jego żona Lindy, członkowie Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, ludzie bardzo religijni, żyjący skromnie, ale szczęśliwie, wybierają się na wakacje z trójką dzieci: dwoma synami i 9 - tygodniową córeczką Azarią. Ich celem jest największa skała w Australii Ayers Rock wznosząca się na stepowym płaskowyżu. Chamberlainowie zatrzymują się na kempingu u podnóża skały, odbywają wycieczki, zapoznają się z sąsiadami z innych namiotów. Pewnego wieczoru Lindy widzi dzikiego psa dingo wybiegającego z namiotu, gdzie spała maleńka Azaria. Ma wrażenie, że pies dźwiga w zębach jakieś zawiniątko. Zdjęta złym przeczuciem, rzuca się w stronę namiotu i z przerażeniem stwierdza, że dziecko zniknęło. Zaalarmowani turyści ruszają wraz z Chamberlainami na poszukiwanie Azarii, ale w ciemnościach szybko gubią ślad. Wezwana policja kontynuuje poszukiwania, lecz niemowlęcia nie udaje się odnaleźć. Załamani Chamberlainowie wracają do domu, obwiniając się, że nie upilnowali dziecka. Głęboka wiara pomaga im pokonać rozpacz i pozwala mieć nadzieję, że kiedyś odnajdą swoje dziecko, jeśli nie na tym, to na tamtym świecie. Sprawą tajemniczego zaginięcia Azarii zaczynają interesować się żądne sensacji media. Chcąc ustrzec innych rodziców przed tragedią, jaka ich spotkała, Michael i Lindy chętnie opowiadają swoją historię przed kamerami, udzielają wywiadów prasie. Ludzie początkowo im współczują, ale widząc ich rosnącą popularność i spokój, z jakim mówią o śmierci dziecka, zaczynają snuć najpotworniejsze domysły, rozsiewać plotki, jakoby rodzice sami zamordowali Azarię. Głośno podają w wątpliwość niewinność Chamberlainów, zwłaszcza że sama policja wątpi, aby nawet duży pies był w stanie unieść ważące pięć kilogramów dziecko. Brak wyraźnych dowodów psiej obecności i ślady krwi w samochodzie Chamberlainów każą postawić oboje w stan oskarżenia. 22:15 METROPOLITAN OPERA - LEGENDA NOWEGO JORKU (THE OPERA HOUSE) Film dokumentalny, 110 min, USA, 2018 Reżyseria: Susan Froemke Dokument opowiada o budowie nowej siedziby Metropolitan Opera przez pryzmat wspomnień artystów, architektów i polityków, którzy kształtowali życie kulturalne i społeczne Nowego Jorku w latach 50. i 60. XX wieku. Wśród wielkich postaci w filmie pojawia się m.in. słynna sopranistka Leontyne Price, która śpiewała w "Antoniuszu i Kleopatrze" Samuela Barbera na otwarcie nowej Met w 1966 roku. Zobaczymy także Rudolfa Binga, dyrektora Met, który doprowadził do przeniesienia opery ze starej siedziby. Poznamy architekta i projektanta obecnego budynku Met - Wallace’a Harrisona oraz Roberta Mosesa, niezwykłego urbanistę, który zdecydował o wyburzeniu wielkiej połaci miasta (tej, w której rozgrywa się akcja musicalu Bernsteina "West Side Story"), aby zrobić miejsce dla Lincoln Center. 00:55 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - SZRON (ŠERKSNAS/ FROST) Dramat, 115 min, Francja/Litwa/Polska/Ukraina 2017 Reżyseria: Šarunas Bartas Scenariusz: Šarunas Bartas, Anna Cohen - Yanay Aktorzy: Mantas Janciauskas, Lyja Maknaviciute, Andrzej Chyra, Vanessa Paradis, Weronika Rosati Film w reżyserii litewskiego twórcy, Šarunasa Bartasa. Fabuła dramatu będącego swoistym kinem drogi została osnuta wokół historii dwojga młodych wolontariuszy z Litwy, spieszących z pomocą humanitarną dla ukraińskich żołnierzy. Rokas i jego dziewczyna Inga wyruszają ciężarówką do targanego konfliktem zbrojnym regionu we wschodniej Ukrainie. Zdani tylko na własne siły przemierzają długą drogę narażeni na przemoc i śmierć w ogarniętym wojną Donbasie. Choć mają chwile zwątpienia, nie zważając na grożące im niebezpieczeństwo kontynuują swoją misję. W drodze poznają wielu ludzi, których życie naznaczyła wojna, sami doświadczają bolesnych przeżyć. Przekonują się, jaki ogrom zniszczeń i cierpień przynosi zbrojny konflikt, co zbliża ich bardziej do siebie. Poznają też reporterów wojennych, relacjonujących te dramatyczne wydarzenia. 03:05 KINO NOCNE - CO SŁONKO WIDZIAŁO Film obyczajowy, 107 min, Polska 2006 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Andrzej Szulkowski, Bartłomiej Kaczmarek Muzyka: Mateusz Pospieszalski Aktorzy: Damian Hryniewicz, Dominika Kluźniak, Krzysztof Stroiński, Tomasz Sapryk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Kinga Preis, Jan Machulski, Jan Prochyra, Rafał Maćkowiak, Andrzej Mastalerz, Agata Kulesza, Małgorzata Hajewska - Krzysztofik Akcja filmu twórcy "Gorącego czwartku", "Farby", "Ciszy", "Rysy", serialu "Czas honoru" rozgrywa się współcześnie, a bohaterami są ubodzy mieszkańcy jednego ze śląskich miasteczek, mocno doświadczeni przez los, choć każdy z nich na inny sposób. Dramat Michała Rosy (rocznik 1963) przedstawia obraz dzisiejszego Śląska, z jego bolączkami i problemami. Trójka protagonistów to 12 - letni chłopiec, wychowywany bez matki, uzdolniona wokalnie nastolatka, nie mogąca się przebić na trudnym rynku muzycznym, oraz bezrobotny górnik w średnim wieku, który nie ma już większych szans na godziwą pracę i płacę. Wszyscy oni mają jednak swoje marzenia, z determinacją stawiają czoło przygnębiającej nędznej rzeczywistości, walczą o lepsze życie. Troje bohaterów i trzy życiowe dramaty. Róża i jej mąż Józef Świder to już niemłode małżeństwo, sterane życiem, dźwigające bagaż bolesnych doświadczeń. Ona nie pracuje, on stracił posadę górnika i teraz ima się każdego zajęcia, by jakoś związać koniec z końcem. Ich syn Jerzyk zszedł na złą drogę, nawet niewiele o nim mówią. Róża przeżyła w Zaduszki wypadek drogowy, w którym straciła zęby. Tymczasem za miesiąc szykuje się zjazd absolwentów jej szkoły, minęło 30 lat od matury. Ale jak tu się pokazać z bezzębną szczęką dawnej przyjaciółce, która na pewno będzie się bacznie przyglądać, lustrować każdą zmarszczkę i wadę, i - co nie daj Boże - jeszcze zapyta o syna. Józef bardzo chce dać Róży choćby namiastkę radości i szczęścia. Nawet za cenę upokorzeń i wyrzeczeń gotów jest zrobić wszystko, by zarobić w tak krótkim czasie dwa tysiące na protezę. Upokorzeń i samych przykrości doświadcza na co dzień także 12 - letni Sebastian Bury, "Seba", który wraz z bezrobotnym ojcem sprzedaje z rozkładanego stolika w centrum miasteczka czosnek i żurek w butelkach, narażając się na kontrolę straży miejskiej i krępujące pytania. Chłopak tęskni za matką, która podobno nie żyje. Często odwiedza cmentarz, gdzie jest pochowana. Zbiera pieniądze na ścięcie drzewa, zasłaniającego mu widok na jej grób z okna mieszkania. Aby szybciej zebrać gotówkę, regularnie odwiedza swego dziadka, obleśnego starca, któremu codziennie szykuje kąpiel. Swoje pragnienia i marzenia ma też trzecia bohaterka filmu, rudowłosa siedemnastolatka Marta, obdarzona niezwykłym i donośnym głosem. Dziewczyna śpiewa w chórze kościelnym, ale chciałaby występować na scenie. Pragnie wyjechać do Norwegii na festiwal wokalny i rozpaczliwie zbiera pieniądze. Niestety, ufna i zdeterminowana nastolatka pada ofiarą oszusta, rzekomego organizatora norewskich wyjazdów na zbieranie ziół. Mimo problemów Marta jest pełna optymizmu i wiary w realizację planów. Nie skarży się, nie narzeka, z pokorą znosi swój los, próbując zdobyć 160 dolarów na wpisowe i jeszcze 300 dolarów na wyjazd. Ciągnie wszędzie ze sobą młodszego brata, którym się opiekuje, wyręczając zapracowaną matkę. Wszyscy bohaterowie otrzymają gorzką lekcję życia, ale na przekór wszystkiemu, nie stracą nadziei.