TVP Dokument Poniedziałek, 28.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PROMYK NAD ŻABIM OCZKIEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Cykl filmów przyrodniczych prezentujący piękne zakątki, dzikie zwierzęta i ludzi, którzy je chronią. W tym odcinku wizyta w Wigierskim Parku Narodowym. Poszukiwanie naturalnych kolektorów słonecznych. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 112 RADOM Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Radom. Zanim w połowie XII wieku pojawiła się pierwsza wzmianka na temat miasta, działał gród obronny - Grodzisko Piotrówka - założony w II połowie X wieku w pobliżu rzeki Mlecznej. W obrębie jego fortyfikacji wzniesiono kościół św. Piotra pierwszą radomską świątynię, od której grodzisko wzięło nazwę. W 1350 roku król Kazimierz Wielki na prawie średzkim określił lokację dla nowego miasta - powstał wówczas Nowy Radom. Czasy Kazimierza Wielkiego to wielki rozkwit miasta. Dziś warto tu zwiedzić cenne zabytki sakralne, m.in. kościół św. Wacława - najstarszy murowany zabytek średniowiecznego Radomia, klasztor ojców bernardynów oraz kościół farny św. Jana Chrzciciela, w którym w został ochrzczony jeden z najwybitniejszych polskich malarzy XIX wieku Jacek Malczewski. Dziś jego prace można zobaczyć w muzeum poświęconym artyście. Radom to również miasto starych, zabytkowych parków. Najstarszy - Stary Ogród - pochodzi z I połowy XIX wieku. Już ponad 100 lat temu kwitło w nim życie sportowe - na torze kolarskim odbywały się zawody z udziałem zawodników z całego kraju. To właśnie wtedy zrodziła się rowerowa pasja radomian, podtrzymywana do dziś przez retrocyklistów. Z centrum Radomia warto dotrzeć do Muzeum Wsi Radomskiej. Ten ogromny skansen zajmuje 35 hektarów i stanowi wyjątkową ekspozycję 60 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego, służących jako plener polskim filmowcom. 07:00 CERN - W POSZUKIWANIU BOSKIEJ CZĄSTKI (INSIDE CERN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Serena Davies Tematem filmu jest CERN - największe laboratorium fizyki cząstek elementarnych na świecie. Naukowcy widzą cząstkę, która nie powinna istnieć. Jeśli tak, to nasze rozumienie najbardziej podstawowych cegiełek Wszechświata jest błędne. Zgodnie ze standardowym modelem fizyki cząstek elementarnych, bozon Higgsa był ostatnią odkrytą cząstką. Zatem cokolwiek dzieje się w akceleratorach CERN, jest to zupełnie bezprecedensowe. Jeśli zostanie udowodnione, odkrycie to zmieni nasze rozumienie samej rzeczywistości. W sierpniu 2016 roku naukowa śmietanka świata zjechała do hotelu w Chicago. Przybyli na konferencję fizyków cząstek elementarnych z ośrodka CERN. Rok wcześniej Wielki Zderzacz Hadronów osiągnął maksymalną energię. Środowisko fizyków obiegła plotka, że badacze stoją na progu przełomowego odkrycia. Rok 2016 i CERN to najbardziej ekscytujący czas i miejsce w historii nauki. Oto zapis kilku miesięcy roku 2016, podczas których wydawało się, że Wszechświat stanie na głowie. Śledziliśmy rozwój wypadków z wnętrza CERN - u. 08:05 NIEDŹWIEDŹ Z KSIĘGI DŻUNGLI (JUNGLE BOOK BEAR) Film dokumentalny, 58 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Oliver Goetzl Indie - kraina pradawnych opowieści - zainspirowały angielskiego pisarza Kiplinga, który zresztą urodził się w Bombaju. Przyszły autor "Księgi dżungli" spędził dzieciństwo w Indiach Brytyjskich, gdzie od najmłodszych lat słuchał baśni przekazywanych mu przez służbę. Bohaterami jego słynnego cyklu opowiadań są m.in.: słoń indyjski Hathi, tygrys bengalski Shere Khan, plemię małp Bandar - Log, czyli makaki indyjskie, i oczywiście ulubieniec wszystkich - niedźwiedź Baloo. Dokument w reżyserii Olivera Goetzla opowiada o prawdziwym Baloo - wargaczu. Przez trzy lata filmowcy podążali tropem Baloo, a także innych zwierząt, obserwując osobniki w tamtejszych lasach i górach, w nieodwiedzanych przez człowieka opuszczonych ruinach świątyń. Podpatrywali tygrysy, małpy i niedźwiedzie z Indii w różnych sytuacjach życiowych, a dzięki nowoczesnemu sprzętowi powstały niezwykłe zdjęcia z tej wyprawy. Ekipa przebywa w Karnatace, stanie w południowych Indiach, gdzie znajduje się dom głównego bohatera dokumentalnej opowieści. Filmowany samiec Baloo ma zaledwie trzy lata. Niedawno opuścił matkę, która zajmuje się jego małymi braćmi bliźniakami. Rozpoczyna samodzielne życie, sam musi zadbać o swoje bezpieczeństwo, zdobyć jedzenie. Wargacze - drapieżniki pochodzące z rodziny niedźwiedziowatych - występują w całych Indiach. Zwierzęta te są nieśmiałe i tajemnicze. Niewiele o nich wiadomo. Zwykle żerują w nocy, aby uniknąć kontaktu z człowiekiem. Mają doskonały węch, z łatwością znajdują np. pod kamieniami gniazda mrówek. Chętnie sięgają także po słodkie owoce chlebowca. Wargacze najbardziej boją się jednego drapieżnika - tygrysa. Chociaż tygrysy polują na wargacze, jednak rzadko atakują samice z młodymi. Wolą nie ryzykować, zdając sobie sprawę, że niedźwiedzica będzie zaciekle walczyła o życie swego potomstwa. 09:20 KAZUAR - PTASI DINOZAUR (DINO BIRD) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Daniel Hunter Film dokumentalny zabiera nas w podróż do północnej części tropikalnej Australii, gorącego zakątka różnorodności biologicznej. W regionie Daintree jest dolina, która jest wyjątkowa. Leży w cieniu najwilgotniejszej australijskiej góry. Ta dolina jest najstarszym lasem deszczowym na ziemi. Jest najbardziej biologicznie zróżnicowanym siedliskiem na planecie, a składniki odżywcze przenoszone z tej doliny zasilają największą rafę koralową na naszej planecie. W tym starożytnym krajobrazie jest istota ważniejsza niż jakakolwiek inna. W prastarym lesie deszczowym północno - wschodniej Australii mieszka jeden z ostatnich potomków dinozaurów. To kazuar, wyjątkowo dziwaczny ptak uważany za najniebezpieczniejszego na świecie. W tym filmie poznamy Berthę, mieszkankę starożytnych lasów deszczowych. Jest duża, silna i żyje mimo przeciwności. W całym lesie rywale i drapieżcy zagrażają bowiem jej jajom i pisklętom. By jej gatunek przetrwał, musi nieustannie toczyć boje. To historia Berthy z prehistorycznego i zagrożonego gatunku ptaka. Kazuary to gigantyczne, nielotne prehistoryczne ptaki. Odżywiają się pokarmem roślinnym i małymi zwierzętami. Prowadzą samotniczy tryb życia i bardzo aktywnie bronią swego terytorium, także przed ludźmi. Bertha jest królową. Walczy o sukcesy w rozmnażaniu, ale życie tutaj nigdy nie było tak trudne. W obliczu rywalizujących samic, zdziczałych drapieżników i ekstremalnych warunków pogodowych, przyszłość Berthy i kazuarów nie jest pewna. 10:20 SIMON REEVE ODKRYWA KARAIBY CZ. 2 (CARIBBEAN WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Bagnall Simon Reeve wyrusza w podróż po Morzu Karaibskim, gdzie znajdują się jedne z najbardziej egzotycznych i kuszących miejsc na Ziemi. Region ten to tysiące wysp i tropikalne wybrzeże kontynentalne; jest on pełen historii, konfliktów, ciekawych kultur, przygód, dzikiej przyrody, uroku i kolorowych postaci. 11:25 ONI BYLI WSZĘDZIE Reportaż, 17 min, Polska, 1969 Reżyseria: Tadeusz Kopel Zdjęcia: Tadeusz Tarasin Odkrycie i eksploatacja złóż siarki w II połowie XX wieku zapoczątkowały powstanie potężnego przemysłu siarkowego. Polski przemysł siarkowy zlokalizowany w Tarnobrzeskim Zagłębiu Siarkowym był fenomenem technicznym, technologicznym, cywilizacyjnym i kulturowym. Reportaż pokazuje budowę huty, wiercenia, montaż urządzeń elektrycznych, remonty koparek, zakładanie elektrofiltrów oraz wypowiedzi szefów. 11:50 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 2. MAGIA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadząca: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 12:20 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 2 Magazyn historyczny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W drugim odcinku programu Stefan Tompson zabiera nas do niewielkiej miejscowości, leżącej zaledwie 90 km od Lwowa. Wieś położona na wysokim stoku, gdzie na urwisku pasma górskiego znajduje się wyjątkowa budowla. Zamek w Podhorcach należy do najwspanialszych siedzib magnackich, jakie powstały na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W swej długiej historii zamek związany był z wieloma wybitnymi postaciami historycznymi. 12:55 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 13 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Dagmana wymyśliła zabawę w ekipę filmową. Sama jest reżyserką, Kacper pełni funkcję operatora, a Karol - dźwiękowca. Dziewczynka stawia swojej ekipie bardzo duże wymagania. W przedszkolu nie pojawia się Emre, chłopiec z Turcji. Nikt nie wie, co się z nim dzieje, być może wyjechał do swojego kraju. Starszaki idą na wycieczkę do Sejmu. Spotykają marszałka Macieja Płażyńskiego, zwiedzają także Senat. Marta chce wiedzieć, czy w przyszłości będzie mogła zostać prezydentem. W przedszkolu trwa zabawa w programy telewizyjne. Wszyscy chcą być Wielkim Bratem. Ostatecznie zostaje nim Karolina, a Marta gra rolę gościa specjalnego programu - prezydenta. Wybierając osobę, która ma być usunięta z programu, dzieci zgodnie wskazują na Dagmarę. Robi tak nawet jej przyjaciółka, Malwina. To staje się powodem kłótni dziewczynek. 13:30 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 14 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Dzieci w przedszkolu rozmawiają o "inności". Odpowiadają na pytania, co to znaczy "być innym": mówią o ludziach mieszkających w innych krajach, posługujących się innymi językami, mających inny kolor skóry. W końcu rozmowa schodzi na tak odmienne od nas istoty jak kosmici. Przede wszystkim jednak dzieci żyją zbliżającym się balem przebierańców, do którego szykują się od wielu tygodni. Przebierają się głównie za postaci z bajek i za swoich ulubionych bohaterów telewizyjnych - wojowników, baletnice, królewny, potwory. Odnajduje się Emre, chłopiec z Turcji. Wraca jednak do przedszkola tylko na kilka dni, żeby zabrać swoje rzeczy i pożegnać się z dziećmi, gdyż wyjeżdża na stałe z Polski. Dzieci nie zobaczą już więcej również Asi, najweselszej dziewczynki w grupie, która z powodu przeprowadzki musi też zmienić przedszkole. Dzieci są bardzo przejęte rozstaniem z nią. Na balu przebierańców nie wszyscy dobrze się bawią. Dagmara zatęskniła za mamą i płacze. Malwina liczyła, że będzie jedynym diabłem na balu, tymczasem pani dyrektor też ma taki strój. Dagmara zaprasza koleżanki na swoje imieniny do tajemniczego miejsca, a Marta bawi się z mamą na aukcji komputerowej. 14:00 DUŻE JEST PIĘKNE (BIG IS BEAUTIFUL) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Phil Coles Film dokumentalny o największych zwierzętach na ziemi. Świat jest pełen takich gigantów, którzy napełniają nas lękiem i podziwem. Ludzie fascynują się tymi stworzeniami. Fascynują i inspirują. Te potwory są ogromne i atrakcyjne. Każda zwierzęca rodzina ma swoich gigantów. Są zwierzęta, które mają skrajne rozmiary. Największy kot - tygrys syberyjski, może zapolować na łosia, największego na świecie jelenia. Ogromny bawół może zaatakować lwy. Ziemia się trzęsie, gdy masywne hipopotamy idą łeb w łeb. Istnieje kilka prawdziwych rekordzistów. Osiągają wzrost 4 - metrowy, wagę 11 - tonową, jak na przykład słoń afrykański. Ale nawet on jest karłem w porównaniu z ogromnym kaszalotem. Ma on zęby w kształcie pięści i mózg pięciokrotnie większy od naszego. Istnieją różne sposoby definiowania "dużych", ale jedno jest pewne: ogromne zwierzęta tego świata są fascynujące, różnorodne i piękne. 15:00 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. JAPONIA - KRAINA KONTRASTÓW (WILDEST ISLANDS: JAPAN: ISLANDS OF EXTREMES) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Fascynująca podróż po najbardziej egzotycznych wyspach świata. Te wyspy to najczęściej siedliska niezwykłych okazów fauny i flory. Endemiczne gatunki, rzadkie okazy, cudowne krajobrazy zachowane przez setki lat, nietknięte przez ludzi i rozwój cywilizacji. W pierwszym odcinku zostały przedstawione wyspy Japonii, w kolejnych wyspy dorzecza Amazonki, Kanady, Filipin oraz Falklandy. Japonia to blisko 7000 wysp na północno - zachodnim Pacyfiku. Są położone na ponad 2400 kilometrach w strefach o wielkiej różnorodności klimatu. Od subtropików, przez gęste lasy, po namorzynowe mokradła. Wyspy leżą na trzech z siedmiu płyt tektonicznych świata, dlatego Japonia jest jednym z najbardziej niestabilnych obszarów na naszej planecie. 90 procent trzęsień ziemi zachodzi właśnie tutaj, a tsunami uderza z niszczącą siłą. Cztery piąte kraju zajmują góry, powstałe w czasie gwałtownych ruchów geologicznych. Wśród nich znajduje się 186 wulkanów, z których jedna trzecia jest aktywna. Wyspy są domem dla ogromnej rozmaitości gatunków zwierząt, które można spotkać wyłącznie tutaj. Zwierzęta nauczyły się przetrwania w wielu środowiskach, często zmieniając przeciwności na swoją korzyść. Najbardziej jest to widoczne w samym sercu Japonii. Jugokudani po japońsku oznacza "dolina piekieł" - to teren górzysty w środku Honsiu, jednej z czterech głównych wysp Japonii. Gruba warstwa śniegu okrywa tu ziemię przez 4 miesiące w roku. Krajobraz wygląda smutno i niegościnnie.Jest jednak pewne zwierzę, które wyjątkowo dobrze się czuje w Dolinie Piekieł i świetnie ją wykorzystuje. To makaki japońskie, zwane małpami śnieżnymi. Poza ludźmi są jedynymi naczelnymi, które są w stanie żyć tak daleko na północy. Grube futro pozwala im wytrzymać niskie temperatury. Półwysep Shiretoko na północy Hokkaido graniczy z najzimniejszym morzem w Azji Wschodniej. Morze Ochockie zimą jest całkowicie pokryte lodem. Lód tworzy się we wschodniej Rosji i jest pchany na południe przez prądy oceaniczne. Gdy zimne prądy docierają tu z Rosji, ciepłe, tropikalne napływają z południa. Podczas zderzenia następuje eksplozja planktonu. Wtedy na żer przypływają liczne ławice ryb. Wody te stają się najbogatszym w pokarm miejscem. Każdej zimy jedna trzecia światowej populacji bielika olbrzymiego migruje tu z Rosji. To największe orły na świecie. Również bieliki zwyczajne patrolują tę okolicę. Występujące na Hokkaido żurawie mandżurskie to największe ptaki Japonii, są nazywane tancho, czyli "czerwona góra". Żyją ponad 50 lat i łączą się w pary na całe życie. Ostre warunki zimowe utrudniają przetrwanie nawet najodporniejszym stworzeniom. Niektóre są zmuszone wyjść na żer z ukrycia, tak jak jedno z najniezwyklejszych zwierząt Japonii - serau kędzierzawy. Serau można napotkać głównie na Honsiu i dwóch innych japońskich wyspach - Sikoku i Kiusiu. Zazwyczaj żyją samotnie, i w przeciwieństwie do innych zwierząt, żerują zarówno w dzień, jak i w nocy. Doroczne kwitnienie wiśni, zwane sakura, to jedno z największych świąt w Japonii. Fala różowości i bieli zalewa cały kraj. Sakura zaczyna się na południowych wyspach w styczniu, a do Hokkaido dociera w końcu kwietnia. Wiśnie zakwitają na bardzo krótko. Po kilku tygodniach kwiaty znikają. Ponad 800 km na południe od Hokkaido wznoszą się Alpy Japońskie. Gdy rośnie wiosenna temperatura, topniejący śnieg zasila wiele rzek, płynących z gór. Ryby gromadzą się na tarło i jest to sygnał dla najpracowitszych ptaków Japonii - kormoranów. Od 1300 lat ciekawe zjawisko odbywa się na rzece Nagara w środkowej części Honsiu. Obyczaj nazywa się ukai i przerodził się w swoisty przemysł. Wczesnym popołudniem rybak przygotowuje do pracy swoją "załogę", czyli stado wytresowanych kormoranów. Dla mistrzów w łowieniu ryb, zadanie jest proste. Każdy ptak potrafi jednorazowo utrzymać do sześciu ryb w gardle. Niektóre łowią do 60 ryb na godzinę. 230 km od południowych Alp Honsiu, inny nocny myśliwy szykuje się do polowania. To salamandra olbrzymia japońska, która nie zmieniła się od blisko 30 milionów lat. Jest największym płazem na świecie, osiąga nawet dwa metry długości. Okinawa jest najdalej wysuniętym na południe regionem Japonii. To grupa blisko 160 wysp, rozciągających się na 560 km. Iriomote jest drugą co do wielkości wyspą w Okinawie oraz granicą Japonii. Nazwana Galapagos Wschodu, jest pokryta subtropikalnymi lasami, z wodospadami i namorzynowymi mokradłami. Bujną dżunglę zamieszkują rzadkie gatunki zwierząt i porastają rzadkie gatunki roślin. Nad lasem góruje wyspiarski olbrzym drzewo z gatunku brezylka sappan. Sięga 18 metrów wysokości i jest największym drzewem w Okinawie. Rozciągając się na ponad 2400 km wyspy japońskie doświadczają ogromnej rozmaitości klimatu i warunków. Mieszkające tu zwierzęta przystosowują się do nich. Dzika przyroda rozwija się w mroźnych górach i parnych dżunglach. Wszystkie stworzenia posiadły sekret przetrwania na japońskich wyspach kontrastów. 16:10 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 1 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 45 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Bardziej niż jakiekolwiek miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, która najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 17:05 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 1 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 1. LIFE WITH AND ON WATER) Cykl dokumentalny, 25 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 17:35 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 2 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 2. FLAT BOATS AND EXPANSIVE SKIES) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 18:10 ZŁOTY POCIĄG. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Michał Garrett, Piotr Sędzikowski Historia i poszukiwanie pociągu zaginionego podczas II wojny światowej. "Złoty pociąg" wzbudza silne emocje i rozpala wyobraźnię. Słowa te rozgrzały do czerwoności Dolny Śląsk, a wraz z nim dziesiątki dziennikarzy na całym świecie. Spekulacje o możliwym ukryciu tutaj w ostatnim okresie wojny złota Wrocławia, zaginionych dzieł sztuki i nawet Bursztynowej Komnaty powodują, że potencjalne odkrycie jest tak gorączkowo komentowane i wyczekiwane. Film Wojciecha Malinowskiego z TVP Wrocław opowiada o tych poszukiwaniach w rejonie Wałbrzycha i Zamku Książ, czyli w okolicach jednej z przygotowywanych kwater Hitlera. I nawet jeśli "złotego pociągu" nie ma to i tak warto przyjrzeć się interesującym faktom z końca istnienia III Rzeszy, które miały miejsce właśnie na Dolnym Śląsku. Pociąg miał ponoć wyjechać z oblężonego Wrocławia w stronę Wałbrzycha. Wszelki ślad jednak po nim zaginął. 19:10 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - LUBLANA (BALKAN BOOM TOWNS SOFIA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Caroline Haertel, Mirjana Momirovic Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku pierwszym - Lublana. Rzeka Ljubljanica opływa stare miasto Lublany, którą z powodu dużej liczby mostów nazywa się Małą Wenecją. Tu styl śródziemnomorski spotyka się z austriackim. Stolica Słowenii to jedna z najmniejszych stolic Europy. Ma tylko trzysta tysięcy mieszkańców. Od dziesięciu lat barokowe stare miasto to jeden wielki deptak. W roku 2016 Komisja Europejska nadała Lublanie tytuł Zielonej Stolicy Europy. Świt podkreśla piękno miasta. Rzeka obejmuje stare miasto jak zielona aorta. Rośnie tu dużo drzew, a brzegi łączy wiele mostów. Kto lubi spokój, musi wcześnie wstawać. Bary i kawiarnie nazywa się salonem Lublany. Historia miasta zaczyna się około 5 tysięcy lat temu. W dolinie osiedlały się różne ludy. Od XIV wieku Słowenia należała do Cesarstwa Habsburgów, po pierwszej wojnie światowej weszła w skład Jugosławii, w czerwcu 1991 roku ogłosiła niepodległość, a Lublana została jej stolicą. Od 2004 r. Słowenia jest w Unii Europejskiej. Barokowa architektura, czystość ulic i placów nadają miastu spokojny charakter; ta młoda stolica stawia na równowagę ekologiczną. W centrum nie ma samochodów, więc atmosfera jest wyjątkowa. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. - ANNA FERENS Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką tego odcinka jest Anna Ferens. 20:45 GDZIE ROSNĄ POZIOMKI? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Józef Szymura Las w Bykowni pod Kijowem kryje szczątki ponad 30 tysięcy ofiar NKWD, w tym kilku tysięcy Polaków. W 2006 roku ekipa polskich archeologów przy współpracy strony ukraińskiej prowadziła tam prace ekshumacyjne, które potwierdziły, że na cmentarzysku spoczywają Polacy. W tym czasie do bykowieńskiego lasu przyjechały również dwie osoby, których ojcowie są prawdopodobnie właśnie tam pogrzebani. Film opowiada o historii tego miejsca, o postrzeganiu go przez okolicznych mieszkańców i o poszukiwaniu grobów ojców. 21:50 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazujetę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 23:00 ZAPOZNAM PANIĄ Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Film rozpoczyna się sielskim obrazkiem, ukazującym piękno polskiej wsi. Zielone pola, drzewa, w oddali widać niewielki domek z drewnianym płotem, nieopodal wije się boczna droga, a tuż przy niej stoi słup telegraficzny z bocianim gniazdem na wierzchołku. Życie toczy się tu leniwie, z dala od wielkomiejskiego zgiełku. Na łąkach spokojnie pasą się krowy, konie. Bohaterowie dokumentu - Adam, Józek, Andrzej - są sobie obcy i mieszkają w różnych wsiach na Podlasiu, jednak łączy ich wiele. Wszyscy trzej są kawalerami w średnim wieku i szukają towarzyszek życia, z którymi mogliby dzielić życie i codzienny trud na gospodarstwach, które teraz sami prowadzą. Statystyki podają, że na wsi polskiej od wielu lat brakuje młodych, wolnych kobiet, które uciekają do wielkich miast w poszukiwaniu męża i przede wszystkim lżejszej pracy. Jeden z bohaterów żali się, że w jego wsi zostały jedynie mężatki albo małolatki. Dramatycznie przedstawia się również sytuacja w sąsiednich wioskach. Autorzy filmu w dość lekki sposób pokazują problem, który stał się bolączką społeczną nie tylko u nas, ale w całej zjednoczonej Europie. Przed kamerami pokazują swoje twarze samotni rolnicy, mężczyźni w sile wieku, borykający się z trudami samodzielnego prowadzenia gospodarstw rolnych. Bez skrępowania opowiadają o swoich problemach, zainteresowaniach, marzeniach. Pełni nadziei czekają na swój dzień, w którym spotkają odpowiednią kandydatkę na żonę - kobietę wrażliwą, dobrą, która zechce dzielić z mężem nie tylko radości, ale i troski i jeszcze urodzi dzieci. Losem swoich synów martwią się również ich starzejące się matki, które pragną dożyć czasów, kiedy pod ich dachem zamieszka synowa, a po obejściu będą się kręcić wnuki. Adam, Andrzej i Józek podejmują różne próby znalezienia dla siebie żon. Zadanie nie jest łatwe, kawalerowie zdają sobie sprawę, że nie są zbyt młodzi, do tego mieszkają daleko od miasta, gdzie jest najwięcej niezamężnych kobiet, które zresztą i tak nie mają zamiaru przenosić się na wieś. Obecność kamery wręcz stymuluje ich do działania, są zdeterminowani i gotowi na każde wyzwanie, choć z drugiej strony obawiają się, że mogą trafić z deszczu pod rynnę. W poszukiwaniach drugiej połowy korzystają z "kącika samotnych serc" w lokalnej gazecie, prowadzą korespondencję SMS-ową, rozmawiają przez telefon. Możliwości i ofert jest wiele, ale jak wybrać tę właściwą? "Mężczyzni do wzięcia" muszą uwierzyć w odmianę swojego losu, zwłaszcza że jednemu z nich sprzyjają gwiazdy. Wróżba mówi, że nie tylko czeka go wkrótce wesele, ale w perspektywie są także dzieci. Cóż, marzenia często się spełniają. 23:40 ODNALEZIONA DROGA Reportaż, 23 min, Polska, 2005 Autor: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Opowieść o młodej Polce, Agacie, która przed czternastu laty przyjęła islam. Urodziła się w Rykach, w rodzinie katolickiej. Pod wpływem swego późniejszego męża, Algierczyka, Abedelwahaba Bouali, który przyjechał do Polski na studia, zmieniła wyznanie. Pobrali się, obecnie mieszkają w Białymstoku, gdzie prowadzą Centrum Islamskie. Mają troje dzieci. Agata zaprosiła ekipę filmową do swego domu, zgodziła się opowiedzieć o swoim życiu i religii, którą teraz wyznaje i zgodnie z którą żyje. Na co dzień nakrywa głowę chustą, nosi tradycyjne stroje muzułmanek. Modli się 5 razy dziennie, gotuje arabskie potrawy, unika alkoholu i innych używek. Chusty noszą także jej córki, ale tylko wówczas, gdy idą na zajęcia z języka i kultury arabskiej. Agata czuje się szczęśliwa i spełniona jako kobieta, żona i matka. Nie uważa, by była dyskryminowana przez islam, nie spotkała się również z przejawami dyskryminacji czy potępienia ze strony otoczenia. W filmie pojawia się także kilkoro innych młodych Polaków, którzy zostali muzułmanami: Ayesha, Scarlett, Marcin i Maciej świadomie dokonali wyboru, choć często musieli pokonywać opór bliskich przeciwnych ich decyzji, nierozumiejących jej. Oni sami jednak znaleźli w islamie to, czego nie dało im chrześcijaństwo: głęboką identyfikację ze swoją religią, pragnienie życia w czystości, pełniejsze oddanie się Bogu. Zmiana religii pociągnęła za sobą zainteresowanie arabską kulturą, językiem, historią. Nowi wyznawcy islamu, często ludzie z dyplomami, czują się dzięki temu bogatsi wewnętrznie, ich życie zyskało - jak twierdzą - nowy wymiar. 00:10 OPOWIEŚĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1978 Scenariusz: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Andrzej Wójcik Wykonawcy: Ksawery Jasieński Po wyzwoleniu Szczecina w kwietniu 1945 roku pierwszym prezydentem miasta został Piotr Zaremba, 35 letni inżynier urbanista z Poznania. Urząd sprawował do roku 1950. Po 33 latach profesor Zaremba wspomina swoje uczestnictwo w tworzeniu polskiej państwowości na Ziemiach Odzyskanych. Nie było to zadanie proste. Miasto było wyludnione, zrujnowane i spalone. Gruzy na ulicach, pozrywane trakcje tramwajowe. Niemieccy dywersanci co noc wzniecali pożary, za wszelką cenę starając się nie dopuścić do przejęcia miasta przez Polaków. Portowa część Szczecina znajdowała się pod zarządem Armii Czerwonej. Do miasta codziennie przybywały tysięczne transporty osadników. Należało im zapewnić mieszkania, wyżywienie, komunikację i bezpieczeństwo. Prezydent Zaremba i jego administracja musieli wykonać "piekielnie trudną misję". W filmie wykorzystano materiały archiwalne Polskiej Kroniki Filmowej. 00:40 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 6. NA BALKONIE BAŁKANÓW (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AUX BALCONS DES BALKANS) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. To balkon Bałkanów. Suchy jak pieprz, jałowy jak pustynia, gorący jak cegła. Widać je z Księżyca. Białe krople na błękicie Adriatyku. Zero drzew, same skały. Okruchy Chorwacji. Jak nie zgubić się w plątaninie wysp? Geologiczne dziwadło. Zagadka meteorologiczna. Park Narodowy Kornati. Mekka żeglarzy, amatorów zacisznych kotwicowisk. Mrowie wysepek, zatoczek. Bliżej wybrzeża pojawiają się jachtowe korki. Na niebie też ruch. Z ziemi poderwały się dwa ciężkie, wojskowe śmigłowce chinook powszechnie stosowane w Iraku i Afganistanie. Lecz Chorwacja nie toczy wojny. Na wybrzeżu i wyspach ani śladu konfliktu. Jednak w głębi kraju niedawna wojna Serbów z Chorwatami pozostawiła głębokie rany: spalone wioski, ślady po kulach. Jakby to było wczoraj. 00:55 NOTACJE - TEODOR SZUMOWSKI. WSZYSTKO JESZCZE MOŻE WRÓCIĆ Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2010 Autor: Jadwiga Nowakowska Prof. Teodor Szumowski (1913 - 2012), wybitny orientalista, władający 22 językami, autor wielu naukowych odkryć, książek, wierszy, utworów muzycznych. Mieszkał w Petersburgu. W czasach stalinowskich wielokrotnie aresztowany, łącznie w więzieniach, obozach i na zsyłce spędził 18 lat. 01:10 CO MOGĄ MARTWI JEŃCY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Film porusza sprawę sowieckich jeńców wojennych w Polsce w 1920 roku. Ten temat nie istniał w świadomości społecznej w okresie PRL - u. Autorzy dokumentu podejmują próbę odpowiedzi na pytanie: jaka jest prawda na temat sowieckich jeńców w polskich obozach w 1920 roku. Narracja będzie prowadzona dwuwarstwowo: historycznie (rekonstrukcja wydarzeń z 1920 roku) oraz współcześnie (wywiady z rosyjskimi i polskimi historykami). 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUŁTUSK Z NAPOLEONEM W TLE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:45 CZŁOWIEK ZE ZŁOTYM OBIEKTYWEM - MAREK KAREWICZ Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tomasz Radziemski Scenariusz: Wojciech Fułek, Paweł Chmielewski, Tomasz Radziemski Zdjęcia: Wojciech Ostrowski, Sławomir Pultyn, Paweł Figurski, Tomasz Radziemski Wykonawcy: Marek Karewicz, Irena Santor, Leszek Możdżer, Ewa Bem, Grzegorz Markowski, Marek Gaszyński, Stefan Kraszewski, Maciej Kosycarz, Przemysław Dyakowski, Piotr Metz i inni "Człowiek ze złotym obiektywem" to portret najsłynniejszego polskiego fotografika, dokumentującego w szczególności świat muzyków jazzowych i rockandrollowych. Opowieść osadzona na tle społeczno - polityczno - obyczajowym, odwołująca się do realiów epoki PRL - u, począwszy od przełomu roku 1956, poprzez "małą stabilizację" epoki gomułkowskiej oraz gierkowską dekadę propagandy sukcesu, aż po lata 80. z solidarnościowym zrywem, stanem wojennym i ostatecznym upadkiem systemu w roku 1989. Autorzy stworzyli swoisty "portret artysty z czasów młodości", przypominając największe sukcesy Marka Karewicza jako fotografika, autora okładek płytowych i żywą legendę życia artystycznego oraz towarzyskiego, zwłaszcza lat 60. i 70. Naturalnym tłem opowieści o niecodziennym życiu i fotograficznej pasji Marka Karewicza jest PRL - owska rzeczywistość, której realia tak naprawdę uniemożliwiły światową karierę jednemu z najlepszych polskich fotografików muzycznych. W dokumencie znalazły się rozmowy z muzykami, menedżerami branży muzycznej, artystami, dziennikarzami, z przyjaciółmi Karewicza oraz samym bohaterem filmu. Wykorzystano fragmenty pierwszego festiwalu jazzowego w Sopocie, a także występów Ireny Santor (festiwal w Sopocie w 1966r.), Elli Fitzgerald (Warszawa 1965 r.), Milesa Davisa (Jazz Jamboree, Warszawa 1983 r.), Rolling Stones (Sala Kongresowa, rok 1967) czy wreszcie Dody (Sopot Festival 2009). Zmontowane w sposób dynamiczny wypowiedzi przeplatane wstawkami archiwalnymi, bogatą ikonografią oraz ujęciami inscenizowanymi tworzą oś narracyjną dokumentu. Ponadto wykorzystano autorskie zdjęcia Marka Karewicza, a także wcześniej nagrane autorskie materiały archiwalne oraz zdjęcia nakręcone w miejscach "kultowych" i ważnych dla bohatera całej opowieści. O Marku Karewiczu mówią: Irena Santor, Leszek Możdżer, Ewa Bem, Grzegorz Markowski, Wojciech Korda, Marek Gaszyński (dziennikarz muzyczny), Stefan Kraszewski (fotoreporter), Maciej Kosycarz (fotoreporter), Przemysław Dyakowski (jazzman, saksofonista), Franciszek Walicki (dziennikarz, menedżer), Piotr Metz (dziennikarz muzyczny). 03:35 NEON Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Eric Bednarski Zdjęcia: Jacek Knopp, Andrzej Wojciechowski, Tomasz Król, Michał Pałka-Keff Muzyka: Daniel Bloom Tematem filmu jest historia warszawskich neonów, reliktów okresu PRL - u. Film ukazuje ich funkcjonowanie jako elementu miejskiej architektury zaczerpniętego z kapitalistycznego świata konsumpcji, który został wprowadzony do socjalistycznej rzeczywistości by stworzyć iluzję i fasadę dla szarości, biedy i zapóźnienia gospodarczego. W filmie oprócz zdjęć realizowanych współcześnie, w tym wywiadów z twórcami neonów, architektami, historykami sztuki i varsavianistami, wykorzystany jest niezwykle bogaty filmowy i fotograficzny materiał archiwalny, m.in. ze zbiorów Telewizji Polskiej.