TVP Dokument Wtorek, 29.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 06:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 113 CHEŁMNO Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce jest Chełmno - zabytkowe miasto, otoczone murami obronnymi, pełne gotyckich zabytków. Jego kolebką było grodzisko we wsi Kałdus. W połowie XIII wieku miasto przeniesiono na obecne miejsce. Chełmno lokowano na prawie chełmińskim. Do dziś zachowało się tutaj wiele zabytków świadczących o danej potędze. Popularne w mieście hasło, że gotyk mają wszyscy, ale takiego gotyku jak w Chełmnie nie ma nikt, nie jest bynajmniej ukutym na wyrost. Niemal z każdej uliczki i zza każdego rogu widać średniowieczną budowlę. Sześć gotyckich kościołów świadczy o zamożności i bogactwie dawnej metropolii. Za sprawą relikwii świętego Walentego, przechowywanej od stuleci w kościele farnym oraz corocznie obchodzonych 14 lutego walentynek chełmińskich, Chełmno znane jest również jako Miasto Zakochanych. Romantyczna aura roztacza się tu przez cały rok. Ławeczka zakochanych czy duże serca uformowane z roślin zachęcają do zrobienia sobie zdjęć pamiątkowych pełnych miłości. Dywany kwiatowe wprowadzają w błogi nastrój, a parkan z kłódkami przypomina o tych wszystkich, którzy się zakochali i mają klucze to swoich serc. Chełmno znane jest też z wielu legend. To również miasto Ludwika Rydygiera - wybitnego polskiego chirurga, który właśnie tu spędził najbardziej twórczy okres pracy zawodowej. 07:00 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 1 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 45 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Bardziej niż jakiekolwiek miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, która najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 07:55 WPŁYW ZMIAN KLIMATU NA LAS Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Skupiński Scenariusz: Michał Magnuszewski, Łukasz Skalski Film porusza ważny temat zmiany naszego klimatu i konsekwencji tego procesu. Zmiany klimatyczne to wyzwanie naszych czasów. Wpływają na otaczający nas świat. Nie inaczej jest w każdym elemencie ekosystemów, jakimi są lasy pokrywające jedną trzecią naszego kraju. Drzewa, niczym czarne skrzynki, podczas wzrostu zaznaczają na przekroju poprzecznym każdy rok. Idąc w głąb, możemy zobaczyć, jak na przestrzeni lat zmieniał się klimat i kondycja lasu. Czy możemy jakoś zapobiegać negatywnym skutkom zmian klimatu? Co robimy i co możemy zrobić w lesie, aby te zmiany ograniczać? 08:50 DUŻE JEST PIĘKNE (BIG IS BEAUTIFUL) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Phil Coles Film dokumentalny o największych zwierzętach na ziemi. Świat jest pełen takich gigantów, którzy napełniają nas lękiem i podziwem. Ludzie fascynują się tymi stworzeniami. Fascynują i inspirują. Te potwory są ogromne i atrakcyjne. Każda zwierzęca rodzina ma swoich gigantów. Są zwierzęta, które mają skrajne rozmiary. Największy kot - tygrys syberyjski, może zapolować na łosia, największego na świecie jelenia. Ogromny bawół może zaatakować lwy. Ziemia się trzęsie, gdy masywne hipopotamy idą łeb w łeb. Istnieje kilka prawdziwych rekordzistów. Osiągają wzrost 4 - metrowy, wagę 11 - tonową, jak na przykład słoń afrykański. Ale nawet on jest karłem w porównaniu z ogromnym kaszalotem. Ma on zęby w kształcie pięści i mózg pięciokrotnie większy od naszego. Istnieją różne sposoby definiowania "dużych", ale jedno jest pewne: ogromne zwierzęta tego świata są fascynujące, różnorodne i piękne. 09:45 Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 1 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 1. LIFE WITH AND ON WATER) Cykl dokumentalny, 25 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 10:20 Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 2 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 2. FLAT BOATS AND EXPANSIVE SKIES) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 10:50 OPOWIEŚĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1978 Scenariusz: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Andrzej Wójcik Wykonawcy: Ksawery Jasieński Po wyzwoleniu Szczecina w kwietniu 1945 roku pierwszym prezydentem miasta został Piotr Zaremba, 35 letni inżynier urbanista z Poznania. Urząd sprawował do roku 1950. Po 33 latach profesor Zaremba wspomina swoje uczestnictwo w tworzeniu polskiej państwowości na Ziemiach Odzyskanych. Nie było to zadanie proste. Miasto było wyludnione, zrujnowane i spalone. Gruzy na ulicach, pozrywane trakcje tramwajowe. Niemieccy dywersanci co noc wzniecali pożary, za wszelką cenę starając się nie dopuścić do przejęcia miasta przez Polaków. Portowa część Szczecina znajdowała się pod zarządem Armii Czerwonej. Do miasta codziennie przybywały tysięczne transporty osadników. Należało im zapewnić mieszkania, wyżywienie, komunikację i bezpieczeństwo. Prezydent Zaremba i jego administracja musieli wykonać "piekielnie trudną misję". W filmie wykorzystano materiały archiwalne Polskiej Kroniki Filmowej. 11:25 OSTATNI SWING Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Garncarek Zdjęcia: Shuxuan Mei Zmarły w 2018 roku Witold Sobociński był niedościgłym mistrzem sztuki operatorskiej, geniuszem światła, współautorem wielu dzieł Andrzeja Wajdy, Wojciecha Jerzego Hasa, Romana Polańskiego. Zamiast klasycznej biografii dostajemy portret bohatera stworzony w dużej mierze z samych filmów. Wspomnienia z planów zdjęciowych przeplatają się z wypowiedziami artysty zarejestrowanymi niedługo przed jego śmiercią. Podczas pracy z młodzieżą czy w otoczeniu rodziny artysta dzieli się tajnikami swojego warsztatu. Dokumentalny portret jednego z najwybitniejszych operatorów XX wieku, twórcy zdjęć do takich obrazów jak m.in. "Wesele", "Śmierć prezydenta", "Wrota Europy", "Szpital przemienienia", "Smuga cienia". 12:40 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazujetę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 13:50 SZMARAGDOWA OAZA W BRAZYLII (BRAZIL'S EMERALD OASIS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Steve Cole Film dokumentalny o największych mokradłach na ziemi. Pantanal leży w sercu Brazylii. Nazwa pochodzi od portugalskiego słowa pantano oznaczającego bagno. Kiedy Portugalczycy dotarli do tych terenów, wzięli je za śródlądowe morze. Teren ten regularnie zalewany jest przez rzekę Paragwaj i jej dopływy. Zajmuje powierzchnię 200 tys. km². Teren ten cechuje się bogactwem i różnorodnością przyrody. To kraina dzikiego kontrastu, rządzona przez dramatyczny cykl suszy i potopów. Ponad 4700 gatunków roślin i zwierząt jest upakowanych na obszarze wielkości Kansas, dzięki czemu jest to miejsce największej koncentracji tropikalnej przyrody w Ameryce Południowej. Gdy deszcze ustają, a wody opadają, zwierzęta stają się jeszcze bardziej zgrupowane wokół rzek i zbiorników wodnych. W czasie pory suchej, kiedy rzeki są zbyt daleko, aby zapewnić komfort, a pobliskie jeziorka zniknęły, istnieje oaza, która nie wysycha. Tajemnicze miejsce, które zawsze oferuje ratunek dla spragnionych. Jezioro jest prawie nie do odróżnienia od reszty zalanego otoczenia. Wraz z nadejściem pory suchej bagna wysychają. 14:55 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. AMAZONIA - PŁYWAJĄCE LASY (WILDEST ISLANDS: AMAZON RIVER ISLANDS: THE FLOATING FOREST) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 W głębi amazońskiego lasu deszczowego znajdują się największe archipelagi wysp rzecznych na świecie. To jeden z najbardziej niecodziennych habitatów na Ziemi - tysiące kilometrów od najbliższego oceanu. Położone na rzece Rio Negro wyspy są zalewane przez sezonowe powodzie, które całkowicie zmieniają ich krajobraz. Wszystko co tu żyje, musi się przystosować lub zginąć. Właśnie takie jest życie na "pływających" lasach Amazonii. Lasy deszczowe Amazonii pokrywają ponad 4 miliony kilometrów kwadratowych naszej planety. Zajmują blisko połowę kontynentu Ameryki Południowej i są zasilane przez wody majestatycznej rzeki Amazonki. W samym sercu rzeki leżą dwa archipelagi - Anavilhanas i Mariua. Ponad 1000 wysp znajduje się w dopływie Amazonki - Rio Negro, tworząc razem największe zgrupowanie wysp rzecznych na świecie. Zalane przez pół roku wyspy są masą zatopionych drzew i pnączy. Taki świat istnieje tylko tu. Poszycie lasu staje się na pół roku dnem rzeki, ryby żywią się w czubkach drzew, a uprzedni mieszkańcy tych koron są wypierani przez stworzenia, które na ogół czają się pod wodą. Życie zwierząt, które uważają wyspy za swój dom, zmienia się dramatycznie. Żyją tu tylko dwa gatunki naczelnych: wyjec rudy i liczniejszy - saimiri. To one rządzą koronami drzew. Ponieważ większość roku spędzają odcięte od głównego lądu, nauczyły się przystosowywać do życia nad wodą. Podstawę ich diety stanowią owoce, kwiaty i owady. W dole na małpy czyha wróg - kajman czarny. Ale olbrzymie gady nie są jedynymi drapieżnikami, patrolującymi te wody. Najgorszą reputację mają piranie. Dosłownie w kilka sekund piranie czerwone potrafią rozerwać zwierzę na strzępy. Szczęki wyposażone w ostre jak brzytwa zęby - błyskawicznie odrywają kawałki mięsa. Gdy poziom wody się podnosi, wiele zwierząt jest odciętych od lądu. Leniwiec trójpalczasty, w poszukiwaniu nowego domu, przeprawia się przez zdradzieckie wody. Mimo zagrożenia - nie ma wyjścia. Przyzwyczajone do życia na czubkach drzew leniwce, są zadziwiająco dobrymi pływakami. Sprawnie wiosłują długimi łapami i poruszają się szybciej niż na lądzie. Ale nie zawsze uda się przemknąć niezauważenie. Nieustannie na łatwą zdobycz czyha bowiem anakonda zielona. Jeden z najgroźniejszych drapieżników lasu deszczowego, nie przepuszcza prawie żadnej okazji. Schwytany leniwiec nie ma szans na ucieczkę. W grudniu, gdy wzrasta temperatura, topnieją śniegi i wody spływają do wielu amazońskich dorzeczy. Dodatkowo zasilają je deszcze w szczycie pory deszczowej. Na Rio Negro opady mierzy się nie w centymetrach, ale w metrach.Rzeka atakuje brzegi i zalewa wyspy. Las deszczowy sam wytwarza połowę rocznych opadów. Reszta pochodzi z Atlantyku. Wyspy archipelagów Anavilhanas i Mariua ulegają transformacji. Woda wdziera się 20 km w głąb z każdej strony. Całe wyspy znikają pod wodą, a na powierzchni pozostają jedynie czubki drzew. Do czerwca poziom wody podnosi się o ponad 9 metrów i dalej się podwyższa. Drzewa i rośliny rozwinęły wiele technik na przetrwanie długich miesięcy pod wodą. Na wyspach archipelagu Anavilhanas żyje ponad 200 gatunków ptaków. Żyjąc poza zasięgiem wody, ptaki mogą skupić energię na zalotach. Samczyk kolibra z gatunku pustelnik ciemnogardły, czaruje śpiewem i pokazem pięknych piórek. Trudny sposób na znalezienie partnerki, wybiera też ptaszek z gatunku pipra filicauda. Istnieje ponad 50 gatunków z rodziny tych gorzykowatych, a większość z nich żyje w lasach Ameryki Południowej. W przeciwieństwie do większości gorzyków, pipra filicauda rywalizują i tańczą w parach, by zdobyć uczucia samiczek. Nasiona pachiry wodnej dojrzewają w porze suchej. Teraz owoce otwierają się w spektakularny sposób. Odkrywają nasiona ukryte w gigantycznej puchatej kuli. Nasiona rozsiewa wiatr po wyspach. Gdy trafią na podatny grunt, zakorzeniają się. Drzewa te muszą się jednak śpieszyć. Papużki z gatunku brotogeris sanctithomae szczególnie gustują w owocach pachiry. Zalane lasy amazońskie są jedynym miejscem na świecie, gdzie ryby służą jako rozprowadzacze nasion. Ponad 200 gatunków ryb rozsiewa nasiona drzew. Wiele z nich zjada owoce i wypluwa twarde nasiona. W ten sposób pomagają drzewom rozprowadzać nasiona po wyspach archipelagów i je zadrzewiać. Ilość gnijących liści w wodzie oznacza, że poziom tlenu jest niski. Niewiele zostaje dla żyjących tu stworzeń. Węgorz elektryczny jest groźnym drapieżcą, ale bez stałego dopływu tlenu nie będzie w stanie polować. Jak wiele ryb w czarnych rzecznych wodach, węgorz musi wypływać na powierzchnię, by zaczerpnąć powietrza. Pysk pełni funkcję płuc, wchłaniając tlen ze świata nad wodą. Rrybą oddychającą powietrzem jest także, podobna do szczupaka, gigantyczna arapaima, zwana rybą czerwoną. Uważa się ją za jedną z największych ryb słodkowodnych na świecie. Waga dorosłego osobnika dochodzi do 200 kg. Archipelagi Anavilhanas i Mariua rozciągają się wzdłuż 1000 km rzeki Rio Negro, zapewniając schronienie jednym z najdzielniejszych zwierząt na świecie. Gdy wody zalewają co roku wyspy, stworzenia, które tu żyją, są zmuszone wytrzymać ekstremalne warunki. Nauczyły się żyć w wiecznie zmieniającym się środowisku. W tym pływającym lesie Amazonii - albo się utopisz, albo popłyniesz. 16:00 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 2 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Druga część dokumentu o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, które najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 16:55 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 3 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 3. ACROSS THE DOLLART TO THE END OF THE WORLD) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 17:30 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 4 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 4. ON WATERWAYS THROUGH THE NORTH) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 18:00 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 MUTACJA (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 1: MUTATION) Cykl dokumentalny, 54 min, Niemcy/Hiszpania, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Seria dokumentalna opowiadająca o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym, którego długość życia wyniesie 110 lat? Czy komputery zastąpią ludzkie życie? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. 19:05 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - SARAJEWO (BALKAN BOOM TOWNS SARAJEVO / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku drugim - Sarajewo. W górskiej kotlinie nad rzeką Miljacką leży Sarajewo, stolica Federacji Bośni i Hercegowiny. Pełno tu kontrastów, bo miasto leży na styku Wschodu i Zachodu. Sarajewo bywa nazywane Małą Jerozolimą ze względu na wyznawaną tu mnogość religii. Miasto ma bogatą historię. Należało do Imperium Osmańskiego, a potem do Cesarstwa Austro - Węgierskiego. Trzykrotnie znalazło się w centrum światowych wydarzeń politycznych. W roku 1914, po zamachu na austriackiego następcę tronu Franciszka Ferdynanda, wybuchła pierwsza wojna światowa. W roku 1984 odbyła się tu zimowa olimpiada, a w 1992 miasto przetrwało najdłuższe oblężenie od czasu drugiej wojny światowej. Obecnie trzystutysięczne Sarajewo jest domem dla Bośniaków, ortodoksyjnych Serbów i katolickich Chorwatów, którzy żyją w harmonii mimo wydarzeń najnowszej historii. 20:10 BHUTAN, DYKTATURA SZCZĘŚCIA (BHUTAN: THE DICTATORSHIP OF HAPPINESS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alexandre Spalaikovitch Film dokumentalny o Bhutanie. Bhutan, himalajski kraj wielkości Szwajcarii, liczy zaledwie 800 000 mieszkańców. Leżąc między Indiami i Chinami, długo pozostawał w izolacji. Bhutan jest krajem znanym ze swojego wyjątkowego piękna i wagi, jaką ludzie przywiązują do indywidualnego szczęścia. Świadomość ekologiczna obywateli sprawiła, że jest to jedyny kraj na świecie pozbawiony emisji dwutlenku węgla. W 2008 roku król wpisał koncepcję szczęścia krajowego brutto do konstytucji. Położono nacisk na ochronę środowiska i rolnictwo ekologiczne. Dla wielu mały naród wydaje się wzorem dla reszty świata. Ale za tą idylliczną fasadą kryje się bardziej złowroga rzeczywistość. Buddyzm jest jedyną religią tolerowaną przez dynastię Wangchuck, która rządziła krajem przez ostatni wiek. Ten bardzo konserwatywny reżim jest ściśle powiązany z wiarą buddyjską. Stada milionerów i gwiazd Hollywood, które przybywają do Bhutanu, aby pracować nad swoją karmą, mogą zostać zakwaterowane tylko dzięki trudowi strasznie opłacanych pracowników. W tym filmie bada się panowanie dynastii, a także przygląda się młodemu ruchowi kontrkultury, który pojawił się od czasu odsłonięcia kraju przez Internet. W tym odizolowanym, buddyjskim kraju, telefony komórkowe pojawiły się dopiero dziesięć lat temu. Zdjęcia Bhutanu są bardzo rzadkie, ponieważ sprowadzając aparat do kraju, trzeba udowodnić swoje dobre intencje. Pomimo że Bhutan stopniowo otwiera się na turystykę i wpływy Zachodu, tradycja pozostaje silna. Otwierając kraj na świat, Bhutan będzie musiał dokonać wyboru między prymitywną propagandą, a postępem gospodarczym, społecznym i ochroną środowiska. 21:15 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - BIRMA. ANATOMIA DYKTATURY Magazyn, 8 min, Polska, 2022 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Wprowadzenie do filmu "Birma. Anatomia dyktatury". 21:25 BIRMA: ANATOMIA DYKTATURY (ON THE INSIDE OF A MILITARY DICTATORSHIP) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Karen Stokkendal Poulsen Dokument przedstawia współczesną historię i obecną sytuację w Birmie, którą zapamiętano jako kraj zarządzany przez dyktaturę wojskową przez 50 lat, i w którym łamano prawa człowieka. Kiedy władzę przejęła Aung San Suu Kyi, wszyscy mięli nadzieje, że wszystko się zmieni. Okazało się jednak, że w tym kraju nie jest to takie proste. Rok po objęciu przez nią władzy okazało sie, że broniła czystek etnicznych i odizolowała się od społeczeństwa. Brutalna birmańska operacja wojskowa przeciwko muzułmańskim Rohingom może przerodzić się w czystki etniczne. ONZ twierdzi, że od początku operacji z kraju uciekło prawie 150 000 Rohingów. Ten film wyjaśnia przyczyny, a to głównie dzięki możliwości zbadania sytuacji od środka. To opowieść o tym, jak toczą się walki o władzę i jak wrogowie polityczni mogą być bliżsi niż ci, o których twierdzą, że walczą: ludzie. Świat Rohingów ginie. Zabiegi społeczności międzynarodowej nie dały oczekiwanych rezultatów. Historia nigdy się nie kończy. Ale ta opowieść, niestety, znalazła tragiczne zakończenie. Film nagrodzony na festiwalach: CPH: DOX, HotDocs, Prix Europe, Festiwal Filmowy w Zurychu, FIFDH (Grand Reportage). 22:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA GÓRNIKA Z DONIECKA Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Jewgienij Linnik W tym wydaniu spotkanie z Władimirem Litwinowem, brygadzistą górników, który mieszka i pracuje w Dobropolu na Ukrainie, typowym górniczym miasteczku Donbasu zaliczanego do największych na świecie zagłębi węgla kamiennego. 23:05 TOKIO OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński W tym filmie świt jest rzeczywiście przebudzeniem miasta. Ludzie wstają z łóżek, a widz ma okazję zobaczyć, jak śpią Japończycy. Potem poranna gimnastyka na ulicach i skwerach; tłumy przechodniów wykonują skłony, wymachy, podskoki. Zwyczajny obrazek, choć nagle w grupie ćwiczących pojawiają się nadzy zapaśnicy sumo. Olbrzymi i dobroduszni. Ćwiczą razem z dziećmi i staruszkami. Właśnie ta podwójność obrazów jest najciekawsza. Oko kamery cierpliwie rejestruje zwykłe sytuacje (seans portretowy, wizyta w sklepie mięsnym czy w gabinecie wróża), które objawiają swoje drugie, zagadkowe znaczenie. Gdzieś między kadrami, kryje się inność, odrębność i niedostępność tego świata, mimo dobrze znanych, czasem zawet zbanalizowanych konturów. Fragmenty filmu, w których pojawia się wątek zbiorowej pamięci, dotyczącej horroru wojny czy niedawnej katastrofy w Fukushimie stanowią silny kontrapunkt dla zwykłych, rodzajowych scenek odzwierciedlających tokijską codzienność. 23:55 PO ROKU... Reportaż, 23 min, Polska, 1981 Autor: Jacek Kamiński Szczecin, 30 sierpnia 1980 roku. W zakładach pracy trwają strajki. W mieście panuje niepokój i oczekiwanie na to, co przyniesie kolejny dzień. Brama Stoczni im. Adolfa Warskiego. Z megafonu pada informacja o podpisaniu uzgodnień między komisją rządową a strajkującymi. Wręczenie kwiatów wicepremierowi Kazimierzowi Barcikowskiemu, ludzie wychodzą ze stoczni. Strajk okupacyjny w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej. Przedstawiciel komitetu robotników mówi o zakończonych rokowaniach. Stocznia Remontowa "Parnica". Na ogrodzeniu wywieszone postulaty. Wypowiedzi strajkujących po podpisaniu porozumień. Dworzec autobusowy - spotkanie pracowników z dyrekcją PKS. Zajezdnia tramwajowa - protestujący mówią o strajku. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania - opinie pracowników o postulatach. Robotnicy Fabryki Mechanizmów Samochodowych "Polmo". Rozmowa na temat zakończonego strajku okupacyjnego. Po projekcji reportażu autor rozmawia z uczestnikami protestów, z którymi spotkał się przed rokiem. Pyta o refleksje z perspektywy czasu. Ludzie mówią, że nie ma już entuzjazmu z osiągniętych porozumień. Wynika to z postawy, jaką zajmuje rząd wobec Solidarności. Problemem jest także brak dostępu związku do środków masowego przekazu. Podwyżka płac wprawdzie była, ale zabrano premie. Nadal są kolejki i puste półki w sklepach. Sukcesem są niezależne związki zawodowe, właśnie w gotowości strajkowej. Rozmówcy wątpią w możliwość wyjścia z kryzysu, oczekują na Zjazd Solidarności. 00:20 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 7. Z KORFU NA CYKLADY (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. DE CORFOU AUX CYCLADES) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Granice morskie rzadko są tak oczywiste. Na lewo wybrzeże Albanii. Na prawo Grecja. Na środku wysepka, którą statki mijają od bakburty. Z Korfu na Cyklady. Znajdujemy się na zachodnim krańcu Grecji, w której wszystko zaczyna się i kończy na wyspie. To Korfu, po grecku Kerkira. Mawia się, że jest mostem łączącym wschód z zachodem, miejscem na styku kultur. Korfu ma bogatą przeszłość. Należała do Wielkiej Brytanii i Francji. Cytadela przypomina te budowane przez Vaubana. Cała reszta jest bez wątpienia grecka. Na przykład ożywiony, barwny port... I dobrze wychowani synowie, którzy czekają na nabrzeżu na odziane w czerń matki. Dalej na południe znajdują się Kefalinia i Zakintos. Kraina białych skał i nielicznych plaż z rdzewiejącymi wrakami. Nie ma tu nic poza wiatrem, błękitem nieba i morza. 00:35 NOTACJE - PROF. JÓZEF STASIŃSKI. TEN POLSKI WRZESIEŃ 1939 Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Prof. Józef Stasiński ur. w 1927 r. w Poznaniu. Artysta rzeźbiarz i medalier. Autor ponad 1800 medali w tym słynnego cyklu o pontyfikacie Jana Pawła II. W 2002 r. otrzymał od Ojca Świętego Jana Pawła II Wielki Krzyż Rycerski św. Sylwestra z gwiazdą. W latach 1954 - 1974 był nauczycielem rzeźby w Państwowej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie wykładowcą w Instytucie Architektury Politechniki Poznańskiej. Od 1992 roku profesor nadzwyczajny. 00:50 GDZIE ROSNĄ POZIOMKI? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Józef Szymura Las w Bykowni pod Kijowem kryje szczątki ponad 30 tysięcy ofiar NKWD, w tym kilku tysięcy Polaków. W 2006 roku ekipa polskich archeologów przy współpracy strony ukraińskiej prowadziła tam prace ekshumacyjne, które potwierdziły, że na cmentarzysku spoczywają Polacy. W tym czasie do bykowieńskiego lasu przyjechały również dwie osoby, których ojcowie są prawdopodobnie właśnie tam pogrzebani. Film opowiada o historii tego miejsca, o postrzeganiu go przez okolicznych mieszkańców i o poszukiwaniu grobów ojców. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAŻDEGO ROKU NAD SOKOŁDĄ ODC. 250 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 CZAS AMBASADORA Reportaż, 47 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Dariusz Król Historia pozornie zwykłego tygodnia pracy profesora Szewacha Weissa, ambasadora Izraela w Polsce. 03:15 KALKUTA MATKI TERESY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Scenariusz: Piotr Kot Bieda, ubóstwo, handel ludźmi, pogarda i odrzucenie - to nierzadko rzeczywistość Kalkuty. Na tej płaszczyźnie swoją misję buduje Kościół poprzez różnorakie instytucje. Wsparciem służą salezjańskie ośrodki misyjne, szkoły, punkty wsparcia. Od kilkudziesięciu lat pomocną dłoń do potrzebujących wyciągają także Misjonarki Miłości ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości św. Matki Teresy z Kalkuty, realizując swe dzieła w kilku ośrodkach Kalkuty. Materiał filmowy jest odzwierciedleniem działalności Kościoła pośród biednych Kalkuty - dzieł prowadzonych przez księży salezjanów i Misjonarki Miłości.