TVP Dokument Środa, 30.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOCIAN CIEMNEGO LASU Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Czarne i białe. To jedno z najczęściej wymienianych przeciwieństw. Mamy takie i w naszej, polskiej przyrodzie. To bocian czarny i bocian biały. Dwaj przedstawiciele tej samej grupy ptaków, nawet tego samego rodzaju o nazwie łacińskiej Ciconia, ale o innym upierzeniu i życiowych upodobaniach. Powszechnie znany bocian biały zamieszkuje widne obszary łąk i pól, a gniazda zakłada wśród jasnych ścian budynków. Bocian czarny pasuje kolorytem do ciemnej zieleni pierwotnych puszcz. I były obawy, że wraz z tymi puszczami wyginie. Ale dzięki ochronie powiększył swój stan liczebny, a ponieważ nauczył się gniazdować także w lasach zagospodarowanych i podkradać ryby ze stawów - zaświtała nadzieja, że pójdzie w ślady swego białego krewniaka i zagości w pobliżu ludzi. Zatrzymał się jednak w pół kroku, nie chcąc najwyraźniej opuszczać leśnych ostępów. O krętych ścieżkach losów tego gatunku i o perypetiach, towarzyszących tym, którzy chcą poznać jego życie i przyjrzeć mu się z bliska, opowiadają jego zapaleni tropiciele i badacze. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 114 RACIBÓRZ Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży Tomasza Bednarka będzie Racibórz, jedno z najstarszych miast na Górnym Śląsku. W 2017 roku świętowało jubileusz 800 lat nadania praw miejskich. Do XVI wieku miastem rządzili Piastowie. Jedną z najciekawszych i historycznie najważniejszych budowli w mieście jest Zamek Piastowski. Znajdziemy w nim średniowieczną kaplicę, nazywaną perłą śląskiego gotyku. Warte odwiedzenia jest też muzeum, mające swą siedzibę w XIV - wiecznym pokościelnym budynku, należącym niegdyś do sióstr dominikanek. Znajduje się tu niezwykły eksponat - mumia Dżed - Amonet - ius - anch w połowie XIX wieku wyjęta ze swego grobu i sprzedana. Podążając szlakiem historycznych perełek Raciborza, warto zatrzymać się przy późnobarokowej Kolumnie Matki Bożej. Wykonał ją w pierwszej połowie XVIII wieku wiedeński rzeźbiarz Jan Melchior Oesterreich. Ciekawym miejscem jest też Obserwatorium Geofizyczne Polskiej Akademii Nauk. Powstało w latach 20. XX wieku i stało się miejscem pracy wybitnego profesora Karla Mainka. Naukowiec sam skonstruował trzy urządzenia sejsmograficzne, które umieścił w piwnicach obserwatorium. Zaledwie kilka kilometrów od centrum Raciborza znajduje się Arboretum Bramy Morawskiej. Położone jest na terenie dawnego lasu w dzielnicy Obora. Obszar ten stanowi część Parku Krajobrazowego Cysterskich Kompozycji Krajobrazowych Rud Wielkich. Warto też odwiedzić położone 20 km od Raciborza Rudy. Ich najważniejszych zabytkiem jest odrestaurowany Pocysterski Zespół Klasztorno - Pałacowy. 07:00 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 2 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Druga część dokumentu o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, które najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 08:00 DANIA. DZIKA I PIĘKNA 1. LAS (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. 09:05 SZMARAGDOWA OAZA W BRAZYLII (BRAZIL'S EMERALD OASIS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Steve Cole Film dokumentalny o największych mokradłach na ziemi. Pantanal leży w sercu Brazylii. Nazwa pochodzi od portugalskiego słowa pantano oznaczającego bagno. Kiedy Portugalczycy dotarli do tych terenów, wzięli je za śródlądowe morze. Teren ten regularnie zalewany jest przez rzekę Paragwaj i jej dopływy. Zajmuje powierzchnię 200 tys. km². Teren ten cechuje się bogactwem i różnorodnością przyrody. To kraina dzikiego kontrastu, rządzona przez dramatyczny cykl suszy i potopów. Ponad 4700 gatunków roślin i zwierząt jest upakowanych na obszarze wielkości Kansas, dzięki czemu jest to miejsce największej koncentracji tropikalnej przyrody w Ameryce Południowej. Gdy deszcze ustają, a wody opadają, zwierzęta stają się jeszcze bardziej zgrupowane wokół rzek i zbiorników wodnych. W czasie pory suchej, kiedy rzeki są zbyt daleko, aby zapewnić komfort, a pobliskie jeziorka zniknęły, istnieje oaza, która nie wysycha. Tajemnicze miejsce, które zawsze oferuje ratunek dla spragnionych. Jezioro jest prawie nie do odróżnienia od reszty zalanego otoczenia. Wraz z nadejściem pory suchej bagna wysychają. 10:05 Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 3 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 3. ACROSS THE DOLLART TO THE END OF THE WORLD) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 10:35 Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 4 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 4. ON WATERWAYS THROUGH THE NORTH) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 11:10 PO ROKU... Reportaż, 23 min, Polska, 1981 Autor: Jacek Kamiński Szczecin, 30 sierpnia 1980 roku. W zakładach pracy trwają strajki. W mieście panuje niepokój i oczekiwanie na to, co przyniesie kolejny dzień. Brama Stoczni im. Adolfa Warskiego. Z megafonu pada informacja o podpisaniu uzgodnień między komisją rządową a strajkującymi. Wręczenie kwiatów wicepremierowi Kazimierzowi Barcikowskiemu, ludzie wychodzą ze stoczni. Strajk okupacyjny w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej. Przedstawiciel komitetu robotników mówi o zakończonych rokowaniach. Stocznia Remontowa "Parnica". Na ogrodzeniu wywieszone postulaty. Wypowiedzi strajkujących po podpisaniu porozumień. Dworzec autobusowy - spotkanie pracowników z dyrekcją PKS. Zajezdnia tramwajowa - protestujący mówią o strajku. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania - opinie pracowników o postulatach. Robotnicy Fabryki Mechanizmów Samochodowych "Polmo". Rozmowa na temat zakończonego strajku okupacyjnego. Po projekcji reportażu autor rozmawia z uczestnikami protestów, z którymi spotkał się przed rokiem. Pyta o refleksje z perspektywy czasu. Ludzie mówią, że nie ma już entuzjazmu z osiągniętych porozumień. Wynika to z postawy, jaką zajmuje rząd wobec Solidarności. Problemem jest także brak dostępu związku do środków masowego przekazu. Podwyżka płac wprawdzie była, ale zabrano premie. Nadal są kolejki i puste półki w sklepach. Sukcesem są niezależne związki zawodowe, właśnie w gotowości strajkowej. Rozmówcy wątpią w możliwość wyjścia z kryzysu, oczekują na Zjazd Solidarności. 11:40 KOMEDA - MUZYCZNE ŚCIEŻKI ŻYCIA Film dokumentalny, 51 min, Niemcy/Polska/Szwajcaria, 2009 Scenariusz i reżyseria: Claudia Buthenhoff-Duffy Wykonawcy: Roman Polański, Zofia Komedowa, Andrzej Wajda, Jerzy Skolimowski, Tomasz Stańko, Henning Carlsen, Andrzej Krakowski, Jorgen Leth Filmowy esej na temat muzyki i jej odniesień do życia wielkiego artysty Krzysztofa Komedy - Trzcińskiego, lekarza, pianisty jazzowego i kompozytora muzyki filmowej, twórcy znanych w świecie standardów jazzowych, autora muzyki do filmów Romana Polańskiego: "Nóż w wodzie", "Matnia" i "Dziecko Rosemary". Dokument opowiada też o jego postawie wobec przemian społecznych, politycznych i kulturowych w okresie powojennym oraz o exodusie polskich artystów w latach 50. i 60. Krzysztof Komeda był symbolem artystycznej opozycji w komunistycznej Polsce lat 50. i 60. Wyjechał do Ameryki, gdzie zobaczył całkiem inny styl życia. Zmarł w 1969 r. w wieku 38 lat po tragicznym wypadku w Los Angeles. W filmie Krzysztofa Komedę wspominają m. in. Roman Polański, Tomasz Stańko, Jerzy Skolimowski, Andrzej Wajda, Zofia Komedowa. Ilustracją są materiały archiwalne oraz fragmenty filmów, do których muzykę skomponował Krzysztof Komeda. 12:45 BHUTAN, DYKTATURA SZCZĘŚCIA (BHUTAN: THE DICTATORSHIP OF HAPPINESS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alexandre Spalaikovitch Film dokumentalny o Bhutanie. Bhutan, himalajski kraj wielkości Szwajcarii, liczy zaledwie 800 000 mieszkańców. Leżąc między Indiami i Chinami, długo pozostawał w izolacji. Bhutan jest krajem znanym ze swojego wyjątkowego piękna i wagi, jaką ludzie przywiązują do indywidualnego szczęścia. Świadomość ekologiczna obywateli sprawiła, że jest to jedyny kraj na świecie pozbawiony emisji dwutlenku węgla. W 2008 roku król wpisał koncepcję szczęścia krajowego brutto do konstytucji. Położono nacisk na ochronę środowiska i rolnictwo ekologiczne. Dla wielu mały naród wydaje się wzorem dla reszty świata. Ale za tą idylliczną fasadą kryje się bardziej złowroga rzeczywistość. Buddyzm jest jedyną religią tolerowaną przez dynastię Wangchuck, która rządziła krajem przez ostatni wiek. Ten bardzo konserwatywny reżim jest ściśle powiązany z wiarą buddyjską. Stada milionerów i gwiazd Hollywood, które przybywają do Bhutanu, aby pracować nad swoją karmą, mogą zostać zakwaterowane tylko dzięki trudowi strasznie opłacanych pracowników. W tym filmie bada się panowanie dynastii, a także przygląda się młodemu ruchowi kontrkultury, który pojawił się od czasu odsłonięcia kraju przez Internet. W tym odizolowanym, buddyjskim kraju, telefony komórkowe pojawiły się dopiero dziesięć lat temu. Zdjęcia Bhutanu są bardzo rzadkie, ponieważ sprowadzając aparat do kraju, trzeba udowodnić swoje dobre intencje. Pomimo że Bhutan stopniowo otwiera się na turystykę i wpływy Zachodu, tradycja pozostaje silna. Otwierając kraj na świat, Bhutan będzie musiał dokonać wyboru między prymitywną propagandą, a postępem gospodarczym, społecznym i ochroną środowiska. 13:45 DZIKA PÓŁNOC - DZIKA PÓŁNOC ODC. 1 LAS (WILD NORTH EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Arne Naevra, Torgeir Lande Seria dokumentalna o dzikiej, dalekiej północy. Odcinek pierwszy opowiada o lasach, gdzie poznamy samicę niedźwiedzia wraz z trzema młodymi niedźwiadkami wychowującymi się w tym trudnym środowisku. Na skraju lasu będziemy obserwować potężnego łosia na rykowisku. Ale jeszcze rzadszy widok to zaloty potężnych ptaków. Z pokrytych bujną zielenią lasów, przez góry, lodowce i wybrzeże Norwegii - po zimną, arktyczną Północ dalekich wysp Swalbardu w Morzu Barentsa. To najdalej wysunięty na północ kraniec Europy. Przetrwać tu mogą tylko mistrzowie, którzy wiedzą, jak się znaleźć w takich warunkach. Stworzenia Skandynawii są płochliwe i trudne do namierzenia. Wieki polowań i połowów zniszczyły zaufanie do człowieka, więc zbliżenie się do nich to wyjątkowe wyzwanie. Tym razem udało się po raz pierwszy ukazać z bliska sekretne życie dzikiej przyrody Północy. Od kilku lat fotografowie Arne Nvra i Torgeir Beck Lande filmują nieznaną, dziką naturę Skandynawii. Wymaga to nowych technologii i ogromnej cierpliwości. Skandynawię pokrywa wiele pasm górskich i lasów. 14:50 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. VANCOUVER RZEKI ŻYCIA (WILDEST ISLANDS: VANCOUVER ISLAND: RIVERS OF LIFE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Wyspa Vancouver to zróżnicowana dzika przyroda. Wybrzeża, lasy i szczyty górskie są domem dla całego mnóstwa stworzeń. Wyspa jest jednym z najbardziej zróżnicowanych ekosystemów na świecie. To pokryte czapą lodowca góry, pradawne lasy, ocean pełen obfitego pożywienia oraz sieć rzek i potoków, od których zależy egzystencja dzikiej przyrody. Największa wyspa na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej ma blisko 450 km długości i 100 km szerokości. Lodowce zasilają kilka najwyższych wodospadów Kanady, a rzeki i potoki tworzą idealne habitaty dla najważniejszych gatunków ryb. Jeden z nich odgrywa tu kluczową rolę w utrzymaniu ekosystemu regionu. Wyspa Vancouver zależy od łososia, a całe życie tego niezwykłego stworzenia zależy od wyspy. Co roku pół miliona łososi opuszcza ocean, by powrócić do miejsca swego wyklucia w rzekach Ameryki Północnej. Podczas tej niezwykłej podróży, łososie napotykają rozmaite przeszkody i muszą się zmierzyć z trudnymi wyzwaniami. Nie wszystkie docierają do domu na tarło. Wraz z końcem lata na wybrzeżach wyspy Vancouver temperatura zaczyna spadać. Przed nadchodzącą zimą niedźwiedzie czarne szukają pożywienia. Mimo że są raczej wegetarianami, na wyspie to największe drapieżniki. Doroczny spływ łososi jest dla wielu z nichi głównym źródłem pokarmu. Ale nie tylko niedźwiedzie zagrażają łososiom, w wodzie czyha na nie inny drapieżca, lwy morskie Stellera. Zostały tak nazwane po swoim odkrywcy w 1742 roku, George’u Wilhelmie Stellerze. Są największymi lwami morskimi wśród uchatkowatych. Osiągają trzy metry długości i ważą ponad tonę. Lwy morskie Stellera muszą codziennie zjadać pokarm ważący jedną szóstą swojej wagi. Na lądzie zwierzęta te mogą się wydać niezdarne, ale pod wodą stają się istnymi torpedami. Przy prędkości nawet 30 km/godzinę, potrafią dokonać szybkiego zwrotu, by zaskoczyć ofiarę. W otaczającym Wyspę Vancouver Pacyfiku żyją łagodne olbrzymy, których łososie nie muszą się obawiać, bo nie są w ich jadłospisie. To humbaki, osiągające 16 metrów długości i ważące ponad 16 ton, co sprawia, że znajdują się na 5 miejscu największych zwierząt na naszej planecie. W przeciwieństwie do humbaków, łososiowe dania są przysmakiem orek oceanicznych. Ważą 9 ton i pływają wokół wybrzeży wyspy w grupach liczących do 30 osobników.Na północy, wzdłuż rzeki Englishman, żyją bobry, które gromadzą zapasy przed nadchodzącą zimą. To największe gryzonie Ameryki Północnej. Każdy osobnik osiąga metr długości. Większość czasu bobry spędzają na budowaniu tam na bystrych rzekach regionu. Rzeki wylewają, tworząc ogromne zalewiska, dzięki temu gryzonie mogą dotrzeć do swoich ulubionych drzew, nie wychodząc z wody. Wyspa Vancouver jest miejscem najwyższych świerków w Kanadzie, a może nawet na świecie. Ale za to najważniejszym drzewem na całej wyspie jest żywotnik olbrzymi, czyli cedr czerwony. Mając 2500 lat jest jednym z najstarszych żyjących organizmów na naszej planecie. Drzewa te mają naturalną odporność na gnicie i szkodniki. Ikoną Ameryki Północnej jest bielik amerykański. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi dwa metry, a waga blisko 5 kg. W przeciwieństwie do orła przedniego, bielik amerykański nie jest orłem. Jego łapy nie są całkowicie pokryte piórami. Ale jest jedynym przedstawicielem jastrzębiowatych, żyjących w tym regionie. Są one mistrzami w łowieniu ryb, które stanowią 90% ich jadłospisu, głównie polują na łososie. 15:55 EPIDEMIE: NIEWIDZIALNY WRÓG (EPIDEMICS: THE INVISIBLE THREAT / EPIDEMIES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Raphael Hitier, Anne Poiret Film dokumentalny opowiadający o dotychczasowych światowych epidemiach. W ciągu 60 lat pojawiło się 350 chorób zakaźnych, Ebola, grypa H7N9 i MERS - CoV (bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej) to patogeny zabijające w 40 do 90 procentach przypadków. Tajemnicze wirusy pochodzące ze świata zwierzęcego, które na skutek mutacji mogą być równie groźne, jak grypa hiszpanka i AIDS. W 1918 roku grypa hiszpanka spowodowała więcej ofiar niż pierwsza wojna światowa. Zakażeniu uległa jedna trzecia światowej populacji. Od tamtej pory dzięki polepszeniu warunków higienicznych, dzięki szczepionkom i antybiotykom udało się znakomicie zmniejszyć liczbę ofiar. AIDS zabił ponad 36 milionów ludzi. W ciągu trzydziestu lat opanował cały świat. Zmienił nasze zachowania i wierzenia. AIDS wciąż trzyma w szachu medyków, którzy obwieścili koniec ery epidemii. Skąd pochodzą te wirusy? Dlaczego pojawiają się tak nagle? Czy możemy się przed nimi chronić? Dla stojących na straży naszego zdrowia naukowców rozpoczął się wyścig z czasem. Teraz wiemy o patogenach dużo więcej. Znamy ich DNA i skalę mutacji. Nie wiemy, gdzie do nich dojdzie. Wymaga się od nas, byśmy to przewidzieli, a przyroda jest dużo bardziej zmyślna od nas. 16:55 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 5 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 5. HAVEL PIKE PERCH AND AN AIRFIELD FOR THE PEOPLE) Cykl dokumentalny, 25 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 17:30 Z AMSTERDAMU DO ODESSY - Z AMSTERDAMU DO ODESSY ODC. 6 (FROM AMSTERDAM TO ODESSA / VOM AMSTERDAM BIS ODESSA 6. AN ICE - BREAKER AND THE END OF THE JOURNEY) Cykl dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dagmar Brendecke Dokumentalny film drogi, w którym bohater, holenderski pisarz i muzyk, Auke Hulst, przemierzy 2500 km środkiem Europy od Amsterdamu do Odessy. Podróżuje autostopem, ale drogami wodnymi, od holenderskich kanałów po Morze Czarne, przemierzając europejskie kraje. Będą to drogi wodne północnych Niemiec, malownicze polskie rzeki i bagna Białorusi oraz rozległe zbiorniki wodne na Ukrainie. Wszędzie wysokie niebo, rozległe obszary wiejskie i woda. Odkryjemy różne krajobrazy i miasta: pola gazowe jego fryzyjskiej ojczyzny, zagubioną granicę między dwoma państwami niemieckimi, słynne lotnisko w Berlinie, odkryte na nowo warszawskie Waterside, europejskie przygraniczne miasto Brześć, miasto duchów Prypeć koło Czarnobyla, plac w Kijowie i słynne schody z widokiem na Morze Czarne. Będziemy gościć na barkach, łodziach rekreacyjnych i rybackich łodziach wiosłowych. Ciekawie będzie na pokładzie łodzi policyjnej, katamaranu i historycznego klipra. Ten film to film drogi na wodzie, 2500 km przygody w środku Europy w 10 odcinkach. 18:00 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 2 GLOBALNE WYOBCOWANIE (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 2: GLOBAL ESTRANGEMENT) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy/Hiszpania, 2017 Reżyseria: António Jos De Almeida, Pedro Clrigo Seria dokumentalna opowiadająca o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym, którego długość życia wyniesie 110 lat? Czy komputery zastąpią ludzkie życie? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. 19:05 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BELGRAD (BALKAN BOOM TOWNS BELGRADE / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku trzecim - Belgrad. Stolica Serbii leży nad dwiema rzekami, Sawą i Dunajem. Żyje tu około milion siedemset tysięcy ludzi. Słowo Belgrad znaczy białe miasto. Wszędzie widać jego blask. Obok pomników i budynków historycznych są też dzielnice bardziej romantyczne, ze zniszczonymi fasadami i dziełami subkultury. To miasto pełne kontrastów. Bloki mieszkalne w Nowym Belgradzie to przykład brutalizmu, odżywającego stylu w architekturze. Tutaj można mieszkać również na wodzie. To popularne rozwiązanie już od dziesięcioleci. W Belgradzie żyje się na wodzie i z wodą. Miasto leży przy ujściu Sawy do Dunaju. Pierwsza osada powstała tu siedem tysięcy lat temu. Ze względu na strategiczne położenie miasto bywało podbijane, niszczone i odbudowywane. Po pierwszej wojnie światowej Belgrad był najpierw stolicą Królestwa Jugosławii, a po roku 1945 - socjalistycznej Jugosławii. Po upadku zróżnicowanego etnicznie kraju został stolicą Serbii. Ulica Księcia Michała leży w samym centrum miasta. To miejsce trzeba zobaczyć i trzeba się tu pokazać. Kawiarnie, galerie i butiki przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. 20:10 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 15 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Starszaki i średniaki jadą na wycieczkę do Puszczy Kampinoskiej. Mają zwiedzać muzeum, w którym znajduje się kolekcja wypchanych dzikich zwierząt, a w lesie będą szukać św. Mikołaja. Są mile zaskoczone, kiedy go spotykają. Nie wszyscy jednak się cieszą: Paweł - indywidualista nie przyjmuje od niego lizaka. Wprawdzie wierzy w istnienie św. Mikołaja, ale uważa, że tego prawdziwego nikt nie może zobaczyć, więc ten widzialny musi być fałszywy. W Mikołaja nie wierzy Wiktoria, której rodzice są świadkami Jehowy. Dziewczynka dyskutuje na ten temat z Dagmarą. Dagmara obchodzi właśnie imieniny. Organizuje oryginalne przyjęcie tylko dla dziewczynek, które dostają do dyspozycji piękne kreacje, prawdziwe buty na obcasie, kapelusze, biżuterię. Każda może się przemienić w prawdziwą damę. Zuchy "piszą" obrazkowe listy do Mikołaja, zawierające listę prezentów, które każdy z nich chciałby otrzymać. Proszą o różne rzeczy: od lalek Barbie i pokemonów, po życzenia w rodzaju: żeby rodzice się nie kłócili, żeby babcia wróciła z nieba, bo bardzo mi jej brakuje itp. 20:45 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 16 Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Temat tego odcinka to: Święty Mikołaj i Boże Narodzenie. Dzieci wyruszają na wycieczkę do Puszczy Kampinoskiej. Spacerują po lesie i szukają Mikołaja, wszyscy są bardzo przejęci. Tylko Paweł jest nadąsany, bo nie wierzy, że można spotkać Świętego Mikołaja. Nagle między drzewami dzieci dostrzegają czerwony płaszcz. Znajdują wreszcie Mikołaja, który obdarowuje je lizakami i rozmawia. Ale Paweł się nie odzywa. Ucieka i nie chce wrócić. Zmęczone dzieci zasypiają w końcu w autokarze i śnią o prezentach. W przedszkolu pod choinką znajdują prezenty. W domach trwają przygotowania do świąt. Karolina rozmawia z pływającym w wannie karpiem, że nie zje go nigdy w życiu. 21:15 BJARNE HATES THE CAMERA (BJARNE HATES THE CAMERA) Film dokumentalny, 40 min, Wielka Brytania/Norwegia, 2018 Reżyseria: Weronika Nitsch Film dokumentalny, którego bohaterem jest Bjarne. Autorka filmu wkracza w życie swojego sąsiada Bjarne'a, który niechętnie staje się głównym bohaterem filmu dokumentalnego o sobie. Reżyserka filmu pochodzi z Polski, lecz od dziesięciu lat mieszka w Norwegii. Film jest jej osobistym spojrzeniem na Norwegię oraz opowieścią o nietypowej, polsko - norweskiej przyjaźni. 22:05 WRACAMY? Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Magdalena Piejko Zdjęcia: Antoni Woodley Film przedstawia losy największej współczesnej emigracji Polaków, obecnie trzydziesto - , czetrdziestolatków, którzy około 10 lat temu udali się na emigrację do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Za pracą wyjechało wtedy ponad 2 mln osób. Socjologowie mówią w tym kontekście o całym tzw. pokoleniu nic, skazanym na wyjazd z kraju w poszukiwaniu godnego życia. 23:00 NIEPARZYŚCI - ODC. 5 Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Magda intensywnie przygotowuje się do finału wyborów Miss Lubania. A Krzysztof po konkursie na prezentera radiowego postanawia zwrócić się o pomoc logopedy. W biurze matrymonialnym zjawia się nowy klient - Tadeusz. Jest wdowcem z dwójką dzieci. Bardzo źle znosi samotność. Pragnie znaleźć żonę - przyjaciółkę. Kasia, dwudziestotrzyletnia ekspedientka i zarazem studentka marketingu, jest w rozterce. Dziewczyna wprawdzie nie szuka partnera przez biuro matrymonialne, lecz jej oferta dotarła jednak przez Internet do klienta wrocławskiego biura, Marka z Chicago. Teraz zastanawia się, czy czekać na zainteresowanego nią Marka, czy spotkać się z kimś innym. Sebastian, najmłodszy synek Joli, rozchorował się i trzeba go odwieźć do szpitala. Tymczasem w kontaktach Joli z Krzysztofem następuje nieoczekiwany zwrot. 23:40 POLACY U ŹRÓDEŁ NILU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1983 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Bohdan Sienkiewicz Polskie misje pallotyńskie w miejscowościach Bikondo i Masaka w Rwandzie. Tubylcza ludność zajmuje się głównie rolnictwem i garncarstwem. Księża misjonarze i siostry zakonne mają za cel pomóc mieszkańcom w unowocześnieniu i usprawnieniu codziennego życia. Organizują żywność, pomoc medyczną i szkolnictwo. Prowadzą ośrodek zdrowia i sierociniec. Organizują warsztaty kulinarne, tkackie i szkołę dla matek. Pallotyni dbają o rozwój duchowy mieszkańców. Przy polskim kościele misyjnym skupia się życie lokalnej społeczności. Do dobrego smaku należy na przykład, by ślubowanie małżeńskie składać na ręce przełożonego pallotynów. Przykład Rwandy dowodzi, że tym, co decyduje o poziomie życia mieszkańców w Afryce, jest przede wszystkim spokój, stabilizacja i zaniechanie walk plemiennych. W tym zbożnym dziele mają swój udział Polacy. 00:05 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 8. GÓRA ATHOS (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AU MONT ATHOS) Serial dokumentalny, 6 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Athos... Święta Góra... Przez wieki święte miejsce prawosławia, wzgórze, które skrywa grób Matki Bożej. Dziś na legendarnym półwyspie mieszkają jedynie pustelnicy i mnisi. Czas się tu zatrzymał. Ostoja poświęconej modlitwie duchowości, zakazana dla kobiet i zwierząt płci żeńskiej, pozostałość dawnego Bizancjum. Athos nie różni się od reszty Grecji poza tym, że nią nie jest. Flaga, którą wymachuje mnich, należy do Monastycznej Republiki Athos. Nie ma tu dróg, lecz monastyry łączą tysiące ścieżek. Najodważniejszą konstrukcją jest wiszący 200 metrów nad wodą, przypominający średniowieczny zamek, monastyr Simonopetra. Dociera się do niego arkadowym mostem. Po kładkach spacerują mnisi. Niektórzy ukrywają twarze. W osiemnastym wieku Athos było świętym miejscem teologii prawosławnej. 00:10 NOTACJE - PROF. JÓZEF STASIŃSKI. MÓJ STYL Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Prof. Józef Stasiński (ur. w 1927 r. w Poznaniu), artysta rzeźbiarz i medalier. Autor ponad 1800 medali, w tym słynnego cyklu o pontyfikacie Jana Pawła II. W 2002 r. otrzymał od Ojca Świętego Jana Pawła II Wielki Krzyż Rycerski św. Sylwestra z gwiazdą. W latach 1954 - 1974 był nauczycielem rzeźby w Państwowej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie wykładowcą w Instytucie Architektury i Planowania Przestrzennego. W 1992 roku był profesorem nadzwyczajnym w tym instytucie. 00:25 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazujetę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 ATLAS NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Wykonawcy: Jerzy Zelnik Celem filmu jest przedstawienie faktów i okoliczności, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Działania ruchu strzeleckiego i legionowego na terenie ziem polskich oraz działania dyplomatyczne na forum międzynarodowym związane z Komitetem Narodowym Polskim zostały przedstawione na zasadzie akcji równoległej. W filmie wykorzystano materiały archiwalne: fotografie, dokumenty, mapy, fragmenty filmów. Prace malarskie zilustrują wybrane zagadnienia historyczne. 03:10 RZECZPOSPOLITA ZAKOPIAŃSKA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Migoń, Piotr Jaworski Scenariusz: Piotr Jaworski Zdjęcia: Jarosław Migoń Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Adam Ferency W październiku 1918 roku w kurorcie pod Giewontem powstała Rada Narodowa, która oficjalnie przejęła władzę nad wojskiem, policją i urzędami w Zakopanem. Stała się ona jednym z pierwszych zaczątków niepodległej Polski. Film dokumentalny "Rzeczpospolita Zakopiańska" opowiada o jej powstaniu. Prezydentem Rady na dwa tygodnie został Stefan Żeromski - pisarz i społecznik. 16 listopada Rada została rozwiązana, a władzę przejęły organy nowo tworzącego się polskiego rządu. Film przedstawia również relację łączącą Józefa Piłsudskiego ze Stefanem Żeromskim, a także burzliwe tło walk o niepodległą Polskę i ewolucję wielu koncepcji, ideologii i związków politycznych. W tym decydującym momencie i wobec dziejowej szansy wszystkie stronnictwa i partie potrafiły zjednoczyć siły, dla dobra Rzeczypospolitej. Film jest bogato ilustrowany niepublikowanymi fragmentami filmów, fotografiami ilustrującymi wydarzenia i przedstawiającymi bohaterów tamtych czasów. Zostały one ożywione za pomocą komputerowych technik graficznych i animacji. Duże fragmenty to inscenizacje w wykonaniu aktorów Teatru Witkacego. Film powstał z inspiracji śp. Wojtka Mroza. Przybliża piękną kartę z dziejów Zakopanego, mało znaną i bez wątpienia wartą opowiedzenia. W filmie nie występują żyjące postaci. Posłuchamy jednak znanych z kart historii, będą to: Stefan Żeromski, Stanisław Witkiewicz, Józef Piłsudski, Medard Kozłowski, Władysław Leopold Jaworski, Jan Kasprowicz, Andrzej Strug, Ludwik Solski, Kazimierz Sichulski, Jadwiga Jakimowiczowa, por. Bolesław Wieniawa - Długoszowski, Kazimierz Dłuski, Bartus Obrochta, Franciszek Pawlica, major Mariusz Zaruski, Wincenty Szymborski, Bolesław Roja, kpt. Marian Bolesławicz, por. Antoni Stawarz, Wincenty Witos, por. Jerzy Lgocki, ks. Jan Humpola, Wojciech Brzega, dr Jan Bednarski, Ignacy Daszyński.