TVP Historia Wtorek, 29.03.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1848 - w Rzymie powstał Legion Mickiewicza; 1910 - pierwsze na świecie muzeum oceanograficzne w Monaco; 1951 - wyrok śmierci dla Rosenbergów; 1963 - zmarła Pola Gojawiczyńska; 07:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 34 (SERIA III ODC. 8) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Mich Rogalski Scenariusz: Karolina Kot, Brunon Hawryluk, Wiktor Piątkowski Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Sebastian Jasnoch, Magdalena Smalara, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Magdalena Czerwińska, Marcin Korcz, Robert Gonera, Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Danuta Stenka, Michał Czernecki, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Eryk Kulm Leon przekazuję Ewce wiadomość o Szczęsnym, więc dziewczyna śpieszy z dobrymi wieściami do jadłodajni. Jadwiga i Irka są przeszczęśliwe, nie mogą doczekać się spotkania. Klarnet informuje Marysię o Andrzeju. Doktor został na terenie getta, by opiekować się osieroconą Anią. Leokadia udziela Ewce reprymendy za samodzielną akcję w spichrzu, choć przyznaje, że akcja miała także dobre strony dla dowództwa. Zlikwidowany w niej Ramzes, był od dawna celem podziemia. Ewka dowiaduje się od Pani Major, kto zabił Kamila. Marysia zostaje zaproszona do willi Martina, gdzie spotyka oficerów SS i gestapo oraz przyjaciela gospodarza, Erwina. W swoim gabinecie Martin chwali się dziełami sztuki, które zostały skonfiskowane rodzinom żydowskim. Dziewczyna, korzystając z chwili nieobecności Martina, przegląda szuflady biurka. Udaje się jej zrobić zdjęcia dokumentów. Irka wbrew zasadom konspiracji, wybiera się do mieszkania Kamila. Gdy z czułością ogląda jego rzeczy, odnajduje w kieszeni marynarki ampułkę cyjanku, którą zabiera ze sobą. Otrzymaną od Marysi kliszę z meldunkiem, Ewka dostarcza Leokadii. Czeka tu na nią Witek, któremu ukochana opowiada o jego ojcu. Alosza zaczepia na ulicy Irkę, prosi ją o spotkanie. Kobiety umawiają się w kawiarni. Irka ma dokładny plan zemsty. 08:15 HISTORIA POLSKI - LISI SCHRON Dokument fabularyzowany, 35 min, Polska, 2014 Scenariusz: Andrzej Lelito "Lisi schron" jest fabularyzowanym dokumentem opowiadającym o losach rodziny leśniczego Romana Janczarskiego, która w czasach okupacji niemieckiej przez około dwa i pół roku ukrywała w podziemnym schronie, sześcioosobową rodzinę żydowskich kupców o nazwisku Kołatacz. Dzięki bardzo przemyślnej konstrukcji podziemnej kryjówki, ogromnej samodyscyplinie przede wszystkim determinacji całej rodziny Janczarskich, wszyscy przeżyli okupację i doczekali końca wojny. Za swoje bohaterstwo Roman Janczarski (pośmiertnie), Genowefa Janczarska i ich najstarszy syn Bogdan zostali odznaczeni medalami Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata. O wydarzeniach z tamtych lat opowiada dwoje żyjących świadków wydarzeń Romana i Eugeniusz Janczarscy. 08:55 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 09:25 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 09:55 PAŁAC PUTINA (PAŁAC DLA PUTINA) Film dokumentalny, 108 min, Rosja, 2021 Reżyseria: Aleksiej Nawalny Film dokumentalny rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego o posiadłości prezydenta Rosji Władimira Putina. "Najbardziej tajny i strzeżony obiekt w Rosji - bez przesady - to nie jest dom pod miastem, nie dacza, nie rezydencja. To całe miasto, ale raczej królestwo. Są tu: mury nie do zdobycia, własny port, własna ochrona, cerkiew, własny punkt kontroli bezpieczeństwa, strefa zakazu lotów, a nawet własne przejście graniczne" - opowiada w filmie Aleksiej Nawalny. 12:55 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 5/7 - MURY Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Zofia Tomaszewska - Charewicz, Wojciech Solarz, Krzysztof Stroiński, Anna Dereszowska, Borys Szyc, Jakub Mazurek, Marta Chodorowska Odc. 5 Jesień 1942. Basia i Stefan jadą na wieś, na imieniny profesora Kaniewskiego. Przy stole siedzi także rodzina Kohnów. Pani Kohnowa jest już bardzo ciężko chora. Matka Zygmunta wyrzuca Inę z domu i okłamuje Zygmunta, że kobieta wróciła do męża. Henryk Letajner, który wraz z żoną ukrywa się w próbnym szybie metra, ostrzega Stefana, że ich wspólny znajomy Pilnik to zajadły gestapowiec i tropiciel Żydów po aryjskiej stronie. Stefan uświadamia sobie, że Pilnik obserwował klasztor. Postanawia ostrzec siostry. Jan, przełożony Basi z Żegoty, postanawia natychmiast wyprowadzić żydowskie dzieci z klasztoru. Przebrani w mundury policjantów Stefan i Jan odprowadzają dzieci w bezpieczne miejsce. Przechodząc przez miasto, zostają zatrzymani przez niemiecki patrol. Z opresji ratuje ich nieoczekiwane spotkanie z Hermanem, dawnym znajomym Stefana. Niemcy, ktorzy wpadają do klasztoru w poszukiwaniu żydowskich dzieci, muszą odejść z pustymi rękami. W zrujnowanym getcie Zygmunt odnajduje Inę. Kobieta nie chce z nim iść. W czasie współczesnym, na lotnisku Basia pyta Jacka o pochodzenie. Mówi mu, że ma zły wygląd i w czasie okupacji nie mógłby swobodnie chodzić po ulicy. 17:15 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 35 (SERIA III ODC. 9) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Hanna Węsierska Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Danuta Stenka, Michał Czernecki, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Eryk Kulm, Sebastian Jasnoch, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Magdalena Smalara, Marcin Korcz, Robert Gonera Marysia informuje Leokadię o zrabowanych przez Martina Żydom dziełach sztuki. Kobieta oczekuje pomocy dowództwa w ich odzyskaniu. Ewka nawiązuje kontakt z prostytutką Niną, która pomaga jej wejść w rolę kobiety lekkich obyczajów. Ewka, podszywając się pod prostytutkę, ma skontaktować się z Leonem, by pozyskać informacje o Szczęsnym. W gabinecie Martina Marysia porusza temat filmu o Żydach. Prosi, by umożliwił jej zrobienie następnych zdjęć w getcie i obejrzenie kolekcji zarekwirowanych dzieł. W Instytucie Irka otrzymuje od Lipskiej plany techniczne podziemi. Nocą schodzi do piwnic, gdzie nieoczekiwanie przychodzi do niej pracownik instytutu - Olek. Okazuje się, że Lipska poprosiła go, by pomógł Irce. Martin informuje Marysię o dacie planowanego transportu dzieł sztuki z getta. Kobieta ustala z Krukiem plan ich odbicia. Marysia ma prywatny plan związany z transportem, ale wtajemnicza w niego tylko Klarneta. Z dziełami sztuki chce wywieźć z getta także dziewczynkę, którą opiekuje się Andrzej. 18:10 W PRLU - "MODA PRZEŁOMU LAT SZEŚĆDZIESIĄTYCH I SIEDEMDZIESIĄTYCH" Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W latach 60. i na początku lat 70. doszło do prawdziwej rewolucji w modzie. I po raz pierwszy najaktywniejszymi odbiorcami mody stali się młodzi ludzie. Te procesy pomimo bariery, jaką był ustrój, trafiały, choć z pewnym opóźnieniem, także do Polski. Dziewczyny zaczęły nosić krótsze spódniczki, a chłopcy dłuższe włosy, co wzbudzało międzypokoleniowe kontrowersje. Ubierano się modnie, wykorzystując rzeczy z paczek zagranicznych, produkcję rzemieślników i własną pomysłowość, bo rodzimy przemysł za modowymi nowościami nigdy nie nadążał. O modzie przełomu lat 60. i 70. Beata Michniewicz rozmawia z Moniką Małkowską, krytykiem sztuki, i Wiganną Papiną, stylistką i kostiumografem. 18:40 RODZINY WYKLĘTYCH MAJĄ GŁOS - MIECZYSŁAW KORZENIEWSKI Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Tadeusz Płużański Kpr. /plut. Józef Korzeniewski, ps. Osa, dowódca drużyny w 3. Brygadzie Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, ostatni dowódca Pogotowia Akcji Specjalnej NZW powiat Bielsk Podlaski. Zanim trafił do partyzantki, był kilkukrotnie wywożony na roboty do Prus, z których za każdym razem uciekał. Na początku 1943 r. został przymusowo skierowany do obozu pracy, tzw. Baulageru w Brańsku. Do konspiracji Narodowej Organizacji Wojskowej Armii Krajowej wstąpił na początku 1944 r. Bohaterstwem wykazał się m.in. w bitwie z oddziałami NKWD i UB 17 maja 1945 r. pod Bodakami. Zginął w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach 6 listopada 1946 r. i został pochowany na cmentarzu w Klichach w pobliżu mogiły jego kolegów poległych w Bodakach. W 1996 r. rodzina dokonała ekshumacji, by zgodnie z wolą jego ojca Andrzeja pochować Osę w Brańsku. O bracie opowiada Mieczysław Korzeniewski. 19:10 HISTORIA POLSKI - PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT. (PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy/Polska, 2013 Reżyseria: Anna Schmidt Scenariusz: Anna Schmidt Zdjęcia: Adam Bajerski, Bogumił Godfrejow, Stephan Boerger, Sebastian Hattop, Carsten Waldbauer Wykonawcy: Krzysztof Penderecki, Anne-Sophie Mutter, Julian Rachlin, Janine Jansen, Andrzej Wajda, Johnny Greenwood, Elżbieta Penderecka Autorka, która znała Krzysztofa Pendereckiego, towarzyszyła kompozytorowi przez rok poprzedzający 80. rocznicę jego urodzin. Kamera Anny Schmidt podąża za Pendereckim w drodze z Krakowa do Monachium, z Wiednia do Lipska, z miejskich salonów do jego wiejskiej posiadłości w Lusławicach. Obserwuje każdy aspekt twórczego procesu Pendereckiego: podczas komponowania, planowania parku czy sadzenia nowych drzew, ale też z rodziną - spacerującego po plaży lub komponującego muzykę z wnuczką. Widz staje się świadkiem tworzenia nowych dzieł. W filmie pokazano prawykonanie "Podwójnego koncertu" przez solistów Janine Jansen i Juliana Rachlina 22 października 2012 roku w wiedeńskim Musikverein z towarzyszeniem Sinfonieorchester des Bayerischen Rundfunks pod batutą Mariss Jansons. Kamery Anny Schmidt nie zabrakło też podczas premierowego wykonania Epiphany cantata napisanej dla Chóru Chłopięcego św. Tomasza z kościoła św. Tomasza w Lipsku w styczniu 2013 roku. Premiera zamknęła rok uroczystości z okazji 800 - lecia chóru. W filmie wzięły udział postaci odgrywające kluczowe role w artystycznym i prywatnym życiu Krzysztofa Pendereckiego, między innymi Anne - Sophie Mutter, Lorin Maazel, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Jonny Greenwood, Andrzej Wajda, Elżbieta Penderecka. Trudno powiedzieć, że "Penderecki. Droga przez labirynt" jest standardowym dokumentem biograficznym. To osobisty, intymny i zabawny portret wybitnego kompozytora, którego muzyczne i towarzyskie powiązania łączą Wschód z Zachodem, tradycję z nowoczesnością. 21:10 NAMIBIA, LUDOBÓJSTWO II RZESZY (NAMIBIA, THE GENOCIDE OF THE SECOND REICH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2012 W latach 1904 - 1907 Niemcy dokonali pierwszego ludobójstwa XX wieku. Na terenach Niemieckiej Afryki Południowo - Zachodniej (dzisiejszej Namibii) przeprowadzili eksterminację dwóch afrykańskich ludów: Nama i Herero. Dwie trzecie ludności Herero i połowa ludu Nama zginęła w niemieckiej kolonii, wielu z nich w obozach koncentracyjnych. Do dziś potomkowie ocalałych ubiegają się o odszkodowania od niemieckiego rządu. 22:15 ZNACHOR Melodramat, 127 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz według powieści Tadeusza Dołęgi - Mostowicza: Jacek Fuksiewicz, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Anna Dymna, Tomasz Stockinger, Bernard Ładysz, Bożena Dykiel, Artur Barciś, Andrzej Kopiczyński, Piotr Fronczewski, Piotr Grabowski, Jerzy Trela, Maria Homerska, Igor Śmiałowski, Arkadiusz Bazak, Jerzy Block, Bogusław Sochnacki "Znachora", jak żaden inny polski film przedwojenny, otacza legenda. Wpłynęła na nią niezwykła popularność książki Tadeusza Dołęgi - Mostowicza, według której został zrealizowany. Już w 1934 roku Michał Waszyński przeniósł na ekran inną powieść tego autora - "Prokurator Alicja Horn", cztery lata później zrealizował "Znachora", a w roku 1939 "Testament profesora Wilczura". Ten ostatni film po raz pierwszy zaprezentowany został w Generalnej Guberni w roku 1942, ale nie zachowała się jego żadna kopia, wiadomo jedynie, że w pierwszej scenie "Testamentu" pojawia się sam Dołęga - Mostowicz. W sumie w latach 1934 - 39 przeniesiono na ekran 10 dzieł tego pisarza i bez przesady powiedzieć można, iż miał on bardzo duży wpływ na oblicze polskiego kina lat 30. Do jego utworów sięgano także po wojnie. W 1956 Jan Rybkowski zrealizował "Nikodema Dyzmę", a w roku 1983 Stanisław Lenartowicz "Pamiętnik pani Hanki". Powodzenie wprowadzonych do szerokiego rozpowszechniania na początku lat 70. przedwojennych kinowych przebojów, takich jak "Znachor" i "Profesor Wilczur", sprawiło, że TVP nakręciła dwa seriale według utworów Dołęgi - Mostowicza - "Doktor Murek" i "Kariera Nikodema Dyzmy". W roku 1982 powstała kolejna adaptacja "Znachora" zrealizowana przez Jerzego Hoffmana z Jerzym Binczyckim w roli głównej. Opuszczony przez żonę Beatę i siedmioletnią córeczkę Marysię znany chirurg, profesor Wilczur, szuka pocieszenia w alkoholu. Zostaje ograbiony i pobity, na skutek czego traci pamięć. Po kilkunastu latach włóczęgi, pod przybranym nazwiskiem Antoniego Kosiby, osiada na wsi i zyskuje sławę jako znakomity znachor. Marysia, którą umierająca matka oddała na wychowanie właścicielce sklepu, wyrosła na piękną pannę i pracuje u swej opiekunki. Zakochuje się z wzajemnością w młodym hrabim, Leszku Czyńskim, ale jego rodzice nie zgadzają się na ślub. Do dziewczyny wzdycha też syn karczmarza, Zenek, który patrzy z zawiścią na jej znajomość z Czyńskim. Kiedy młodzi wybierają się na wycieczkę motocyklem, Zenek zastawia na nich pułapkę i oboje ulegają wypadkowi. Marysia jest umierająca. Życie ratuje jej znachor Kosiba, który kradnie potrzebne do operacji narzędzia chirurgiczne. Trafia za to do więzienia. Tymczasem Leszek Czyński po wyjściu ze szpitala wyjeżdża na rekonwalescencję do Szwajcarii. Matka okłamuje go, że Marysia nie żyje. Hrabia wraca do kraju z zamiarem popełnienia samobójstwa na grobie ukochanej. 00:35 KRASNOLUDKI JADĄ NA UKRAINĘ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2005 Reżyseria: Mirosław Dembiński Scenariusz: Mirosław Dembiński Krasnoludki pojawiły się w Polsce w latach 80. Po wprowadzeniu stanu wojennego ludzie pisali na murach opozycyjne hasła, które na polecenie władz starannie zamalowywano. Waldemar Major Frydrych wpadł wówczas na pomysł, by na tych plamach malować krasnoludki. Wkrótce krasnoludki zeszły z murów na ulice i zaczęły organizować happeningi pod hasłem "Nie ma wolności bez krasnoludków". Zdezorientowana milicja aresztowała krasnoludki. Komunistyczny system osiągnął apogeum absurdu. W ten sposób krasnoludki przyczyniły się na swój sposób do obalenia komunizmu i muru berlińskiego. Kiedy w 2004 r. na Ukrainie wybuchła "pomarańczowa rewolucja", krasnoludki postanowiły przyjść jej z pomocą. Dobra wróżka Rusłana zaczęła robić na drutach pomarańczowy szal, który miał połączyć Warszawę z Kijowem. Krasnoludki udały się w podróż pomarańczowym autokarem. Po drodze w miastach i na wsiach zbierały kolejne setki metrów poparcia. Wiozły ze sobą czekoladowe głowy kandydatów na urząd prezydenta, aby lud mógł przed wyborami posmakować władzy. Głowę Janukowycza Ukraińcy zjedli we Lwowie i w Tarnopolu, ale głowę Juszczenki krasnoludki dowiozły do Kijowa. Zwycięskiej nocy przekazały pomarańczowy szal Rusłanie, która zawiesiła go na szyi prawowitego prezydenta Ukrainy. Po raz kolejny krasnoludki pomogły w słusznej sprawie. 02:10 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:30 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BUNKRY DOVER Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego fortyfikacjom w Dover.