TVP Historia Piątek, 01.04.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1656 - śluby lwowskie Jana Kazimierza; 1938 - pierwsza kawa rozpuszczalna; 1952 - kartki żywnosciowe w PRL; 1976 - zmarł filozof Max Ernst; 07:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 37 (SERIA III ODC. 11) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski, Łukasz Ostalski Scenariusz: Hanna Węsierska Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Sebastian Jasnoch, Marcin Korcz, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Robert Gonera, Eryk Kulm, Magdalena Smalara, Magdalena Czerwińska Andrzej czyta dziecku bajkę. Wchodzi Marysia i wręcza mu świadectwo chrztu dla Ani. W laboratorium pracują Hans i Szczęsny. Inżynier pozoruje omdlenie, pada na podłogę. Na Szucha esesman katuje Janka. Martin każe wprowadzić jego rodziców. Ojciec zabrania synowi mówić. Kruk obawia się, jak Janek zniesie przesłuchania. Ewa decyduje, że utrzyma kontakt z Leonem. W laboratorium Erwin surowo upomina doktora Kellera. Daje mu dwa tygodnie na skończenie projektu. Martin zabiera Marysię na egzekucję więźniów. Wśród zebranych ludzi są rodzice Janka. W burdelu Leon wybiera dla swojego opiekuna Ninę. Chce w ten sposób zaprzyjaźnić się z nim. Sam idzie z Ewą do pokoju. Omawiają sprawę aparatu i mikrofilmów. Ania uczy się swojej nowej tożsamości. Po obiedzie chce pobawić się z królikiem. Szuka go wszędzie, wychodzi na ulicę, skąd zabiera ją szmalcownik. 07:55 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. KOLONIALNE MARZENIA. KUCHNIA EGZOTYCZNA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kwietniu 1938 roku odbyły sie w Polsce Dni Kolonialne pod patronatem generała broni Kazimierza Sosnkowskiego. Tęsknota Polaków za egzotyką pzejawiała się również w propagowaniu przypraw i potraw pochodząych z odległych krajów. Jedną z takich potraw, które są pewnym wyobrażeniem na temat tego, jak smakuje egzotyka, jest sos kabulski. Podawano z nim zazwyczaj gotowane parówki. Potraw egzotycznych nie unikała również Maria Diesslowa. W swojej książce opublikowanej w 1930 roku wyjaśnia czytelnikom, co to są bakłażany. Kolejny przepis w programie pochodzi właśnie z książki Marii Disslowej. Dowiemy się jak przyrządzić bakłażany duszone. 08:25 HISTORIA POLSKI - SŁOWA I TWARZE - SŁOWA I TWARZE - JÓZEF MACKIEWICZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1993 Cykl programów prezentujących sylwetki osób związanych z kulturą i literaturą polską. Osób wybitnych, których życie, twórczość czy działalność zawodowa odcisnęły swój ślad w historii polskiego dziedzictwa kulturalnego. Część tego cyklu dotyczy osób, których zarówno osobowość, jak i twórczość określa się jako niepokorną. W tym wydaniu - sylwetka Józefa Mackiewicza, pisarza, publicysty, który przez całe swe życie budził wśród odbiorców sprzeczne emocje. Pisarz, zdeklarowany antykomunista, był najczęściej wydawany w tzw. drugim obiegu i komentowany w licznych publikacjach na jego temat. O życiu i twórczości Józefa Mackiewicza opowiadają: Andrzej Mietkowski, Włodzimierz Bolecki, Tadeusz Nowakowski, Jacek Trznadel, Kazimierz Zamorski, Aleksandra Niemczyk i Włodzimierz Odojewski. W programie wykorzystano fragmenty III Symfonii op. 36 Henryka Mikołaja Góreckiego. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 1 Magazyn, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bohaterem kolejnego odcinka programu Bogusława Wołoszańskiego jest szef niemieckiego wywiadu wojskowego adm. Wilhelm Canaris, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 10:40 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ 2 Felieton, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony postaci szefa niemieckiego wywiadu wojskowego admirała Wilhelma Canarisa, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 11:10 WYBRAŁA POLSKĘ Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Magdalena Majewska Scenariusz: Magdalena Majewska Zdjęcia: Michał Tuliński Film dokumentalny ukazujący postać Maryli Bidermann. Maryla byłą córka łódzkiego fabrykanta Brunona Bidermanna. I chociaż jej dziadek przyjechał do Łodzi z Niemiec, ona mówiła o sobie, że jest Polką i Polska była jej ojczyzną. Za nią walczyła i cierpiała. Miasto, o którym łodzianie mówili polski Manchester, na zewnątrz było postrzegane jako niemiecki Man - chester. Potęga finansowa miasta kojarzona była z kapitałem niemieckim. Scheibler, Bidermann, Geyer, Herbst, Grohmann, Kunitzer - oni przyjechali do Łodzi w XIX wieku i w krótkim czasie zbudowali wielkie zakłady i fortuny. Budowali nie tylko fabryki, ale i domy dla robotników, szpitale, ochronki dla dzieci, przytułki dla bezdomnych, szkoły zawodowe, świątynie, teatry. Miało to oczywiście związek z żywą w Europie ideą polityki humanitarnej, ale łódzka elita finansowa nie szczędziła pieniędzy na poprawę bytu swoich pracowników. I nwestowali, bo traktowali Łódź jako swoją małą ojczyznę. W domach Scheiblerów, Grohmanów, Geyerów, Bidermannów mówiono po polsku. Kiedy odrodziła się Polska, drugie pokolenie niemieckich fabrykantów wstępowało bez wahania do Wojska Polskiego i harcerstwa. Zapłacili za to wysoką cenę - ginęli w Katyniu, byli ofiarami gestapo. Maryla Bidermann mogła jak starsza siostra wyjechać do Niemiec i tam przeżyć wojnę. Została w rodzinnym mieście, wstąpiła do ZWZ. Wybrała drogę, którą podążali Polacy, nie Niemcy. 12:10 HYDROZAGADKA Komedia sensacyjna, 70 min, Polska 1970 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Bonarski, Andrzej Kondratiuk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Aktorzy: Roman Kłosowski, Zdzisław Maklakiewicz, Wiesław Michnikowski, Józef Nowak, Wiesław Gołas, Jerzy Duszyński, Franciszek Pieczka, Jerzy Turek, Iga Cembrzyńska, Ewa Szykulska Tytułową zagadką jest niewytłumaczalne znikanie wody w Warszawie podczas największych upałów. Nad jej rozwiązaniem biedzi się naukowiec, profesor Milczarek (Wiesław Michnikowski). Pomaga mu nieustraszony detektyw As (Józef Nowak), który podejmuje nierówną walkę z tajemniczym, demonicznym przeciwnikiem, sprawcą całej wodnej afery. Trop prowadzi najpierw do ciemnego typa zwanego Plamą, a potem do egzotycznego Maharadży. Swoją telewizyjną komedię Andrzej Kondratiuk utrzymał w konwencji groteski i parodii znanych filmów sensacyjnych i opowieści komiksowych. Większość gagów, postaci i humorystycznych sytuacji widzowie znają już z ekranów. Reżyser zadbał o to, by trzymać publiczność w napięciu, ale też zaserwować jej sporą dawkę rozrywki. Są więc w filmie taniec brzucha i mężczyzna pojawiający się niespodziewanie w haremie, a także komiczny Maharadża Kaburu, którego odtwarza niezrównany Roman Kłosowski. 13:35 PRZEBUDOWAĆ NOWY JORK. PLANY DLA MANHATTANU (REINVENTING NEW YORK / DIE STADT VON MORGEN - NEW YORK ERFINDET SICH NEU) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Michael Trabitzch Film dokumentalny o Nowym Jorku, gigantycznym mieście, które nieustannie się zmienia, a dzięki temu zapewnia niemal nieograniczone możliwości, by spełniać najwspanialsze ludzkie marzenia i je realizować. Manhattan to wizytówka miasta, a ludzie z całego świata wpadają tu, aby poczuć jego atmosferę i doświadczyć bycia w tym tyglu. Przyciąga on turystów zainteresowanych zwiedzaniem, a także pracowników szukających pracy w tej najlepiej rozwijającej się gospodarce. Przy tak ogromnej liczbie ludzi, którzy tu wpadają, Midtown Manhattan stał się jednym z najgęściej zaludnionych obszarów na świecie. Rodzi to problem - w jaki sposób Manhattan może się odnowić, mając tak wiele budynków? Są obszary Manhattanu, które stają się przestarzałe, ale przeprowadzenie renowacji może być sporym wyzwaniem. Nowy Jork podnosi poziom adrenaliny. Manhattan zapiera dech w piersiach. To serce stolicy świata. Nowy Jork kwitnie. Do tego potężnego, tętniącego życiem miasta wciąż przyjeżdżają nowi ludzie. Przyjeżdżają, by pracować, żyć i zostają na zawsze. Times Square w Midtown Manhattan to centrum biznesowe Nowego Jorku. Midtown wsysa i wypluwa tu pasażerów z czterech linii metra prowadzących na południe w stronę Wall Street i Financial District. Midtown Manhattan to jedno z najbardziej zabudowanych miejsc na świecie. Ale to miejsce odczuwa już swój wiek. Przyszedł czas na odnowę Manhattanu. Ale jak przebudować miasto będące w nieustannym ruchu? Jak przeprowadzić operację na otwartym sercu żywej metropolii? 14:30 TELESKOP HUBBLE’A I CUDA WSZECHŚWIATA (HUBBLE, THE GREATEST SHOW IN THE UNIVERSE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: David Briggs Realizacja marzeń o teleskopie kosmicznym zajęła 20 lat. Po 30 latach pojawia się niesamowita historia jednej z najbardziej złożonych maszyn, jakie kiedykolwiek stworzono. Teleskop Hubble'a dokonał ponad 1, 3 miliona obserwacji i umożliwił napisanie ponad 15 000 artykułów naukowych. Jego historia była dramatyczna. Tryumfalna premiera, która przerodziła się w katastrofę. Astronauci ryzykują życie, aby to naprawić. Ale ostatecznie jest to wynalazek, który otworzył wszechświat na niewyobrażalne sposoby. Ten rocznicowy film opowiada całą historię, przedstawia naukowców i astronomów, którzy korzystają z Hubble'a na co dzień, a także astronautów z każdej misji, która go obsługiwała i aktualizowała. 15:35 GENIUSZE I MARZYCIELE. TADEUSZ TAŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marek Pawłowski Tadeusz Tański był jednym z pierwszych polskich inżynierów, którzy podjęli próbę produkcji polskich samochodów. Na skutek tajemniczych wpływów ówcześni decydenci wybrali lojalność wobec włoskiego fiata. Ten wybitny umysł spotykał się z wielkim rozczarowaniem. Pasję tworzenia odziedziczył po ojcu Czesławie Tańskim, malarzu, konstruktorze i budowniczym samolotu, śmigłowca i szybowca Lotnia, który porzucił rodzinę zaraz po urodzeniu syna. A gdy po latach spotkali się w Paryżu, rozumieli się od tego momentu jak nikt na świecie. Tadeusz studiował w Paryżu od 1909 r. Po uzyskaniu dyplomu w kategorii motoryzacji i lotnictwa pracował w fabryce Renault, opracował wiele projektów i patentów. Dał się poznać jako bardzo zdolny i obdarzony niezwykłą wyobraźnią przestrzenną twórca, a jego pomysły wybiegające ponad epokę budziły zachwyt. Jako 24 - letni inżynier skonstruował największy na świecie 12 - cylindrowy lotniczy silnik spalinowy w układzie H o mocy 520 KM. 17:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 38 (SERIA III ODC. 12) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Sebastian Jasnoch, Marcin Korcz, Mathias Gall, Mickey Hardt, Robert Gonera, Magdalena Smalara Przytuleni do siebie Andrzej z Marysią marzą o wspólnej przyszłości. Tęsknią za Anią, która jest teraz u sióstr w Nałęczowie. W laboratorium Keller rozmawia z Wolfgangiem. Doktor uważa, że Szczęsny powinien być obecny przy próbach poligonowych. Wolfgang daje do zrozumienia, że po zakończeniu prac pozbędą się Szczęsnego. W dowództwie Ewa przekazuje Krukowi meldunek. Obecna tam Leokadia jest zdenerwowana odpowiedzią z Londynu. Opiekun Kellera daje do zrozumienia, że chciałby pojechać na Kozią. Leon zadowolony z osiągniętego celu, wyraża zgodę. W pokoju Ewa przekazuje mu rzeczy od Kruka, mały aparat i mikrofilmy. Leon okazuje Ewie uczucie. Mówi, że jak to wszystko się skończy, chciałby ją zabrać do swojego domu w Szwajcarii. 18:05 PACYFIK W OGNIU - ODC. 1/3 (WWII IN THE PACIFIC) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Trzyczęściowa seria o wojnie na Pacyfiku. Przestawia niezwykłą historię wojny stoczonej na rozległych wodach oceanu, gdzie stosowano nowe formy walki, wykorzystywano myśliwce i bombowce. budowano dla nich pływające pasy startowe. 19:05 HISTORIA POLSKI - 1819 KG WIARY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Aneta Chwalba, Maciej Muzyczuk, Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Scenariusz: Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Wojciech Jeznach 1819 - tyle kilogramów waży 15 - metrowy, żelazny krzyż, stojący na Giewoncie. Inicjatywa postawienia go tam wyszła od zakopiańskiego proboszcza, ks. Kazimierza Kaszelewskiego, a wierni szybko ją podchwycili. 400 elementów krzyża odlano w Krakowie, potem przywieziono pod Giewont. Wnieśli je na szczyt w 1901 roku na swych barkach mieszkańcy Zakopanego, aby w ten sposób uczcić początek nowego wieku. Od ponad 100 lat krzyż ten jest symbolem polskiej religijności, góralskiego uporu i trwania w wierze. Jan Paweł II również darzył to miejsce wyjątkową miłością. Od śmierci papieża w 2005 roku, grupa młodych zakopiańczyków co roku 2 kwietnia zaczęła wnosić na szczyt Giewontu ważący kilkadziesiąt kilogramów sprzęt oświetleniowy, by o 21.37 rozświetlić krzyż i w ten sposób oddać hołd wielkiemu Polakowi. W tej grupie byli: Tomek - przyszły informatyk, 26 - letni Krystian - właściciel pubu, Jasiek - właściciel wypożyczalni sprzętu narciarskiego, 17 - letni Marcin - uczeń technikum budowlanego, 25 - letni Szymon - hotelarz oraz jedyna w tym gronie dziewczyna, 18 - letnia Kasia. Jedni bardzo wierzący, inni trochę mniej, a może tylko mniej gorliwi w praktykowaniu wiary, traktują tę coroczną wędrówkę na szczyt góry jako pokutę za grzechy. Mają poczucie, że robią coś dobrego i ważnego nie tylko dla nich, ale dla wszystkich Podhalan, zachowujących tak żywe wspomnienie o papieżu. Sfilmowane przygotowania i przebieg tej wyprawy w kwietniu 2007 r. , wypowiedzi jej uczestników mówiących o tym, jak narodził się ten pomysł, o swojej motywacji, a teraz już także i duchowej potrzebie odbycia co roku swoistej pielgrzymki na Giewont, przeplatają opowieści górali, których przodkowie sami uczestniczyli w stawianiu krzyża. W filmie odtworzono też - wykorzystując stylizowane, utrzymane w kolorze sepii zdjęcia - prawdopodobny przebieg tego przedsięwzięcia, nie zabrakło też refleksji na temat siły i wyjątkowości góralskiej wiary. 21:45 KARAIBSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY. ODC. 1 (JOANNA LUMLEY'S HIDDEN CARIBBEAN) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2020 Aktorka i prezenterka Joanna Lumley odkrywa dwa najbardziej intrygujące kraje na Karaibach, by podzielić się ich ukrytymi skarbami. Swoją przygodę rozpoczyna w kubańskiej stolicy Hawanie, a kończy w tętniącym życiem Haiti. Oba kraje z pewnością nie należą do najbogatszych, lecz są obfite pod wieloma innymi względami. Miasta pełne kolorowych ulic tętniących rytmem życia ustępują miejsca dziewiczym wybrzeżom, nieskazitelnym plażom, majestatycznym górom i bujnym lasom. Joanna Lumley testuje drinki, podawane w wydrążonym ananasie, podziwia występy tancerzy i muzyków, namorzyny oraz stado flamingów. Zwiedza aptekę w której czas zatrzymał się jakieś sto lat temu. Ze zrozumieniem odnosi się do objawów kultu Che Guevary i Fidela Castro. Haiti, najuboższe państwo na zachodniej półkuli, swoją rewolucję przeżyła już na przełomie XVIII i XIX wieku, a i potem nie omijały ją katastrofy. Widać skutki trzęsienia ziemi z 2012 roku. Brytyjka także tutaj szuka ludzi, mających nadzieję na lepszą przyszłość oraz niewykorzystanych w pełni atutów: czystych plaż, zatok idealnych dla surferów, zapierających dech w piersiach widoków, stylowych budynków. Obserwuje wypiek bezglutenowego chleba z manioku, płynie sfatygowaną żaglówką na wyspę, odkrytą niegdyś przez osławionego pirata Morgana, gdzie jest świadkiem obrzędów voodoo. Kibicuje artystom, próbującym znaleźć kupców na makabryczne rzeźby i malowidła. Robiąc zakupy w Santiago de Cuba, demonstruje, na czym polega różnica między sklepami państwowymi i prywatnymi. W Port - au - Prince załatwia kilku dzieciom ulicy pobyt w ośrodku opieki. 22:40 AFGANISTAN, PORANIONY KRAJ CZĘŚĆ 1. (THE TRAP. 40 YEARS OF WAR IN AFGANISTAN / AFGANISTAN. STURZ IN DEN ABGRUND/AFGHANISTAN - THE WOUNDED LAND) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Marcel Mettelsiefen, Mayte Carrasco Dwuczęściowy film dokumentalny o historii Afganistanu. Na początku lat 70. Afganistan wydawał się rajem dla hipisów poszukujących nieskażonego piękna, tanich narkotyków i egzotycznej przygody. Kobiety miały więcej wolności, a ludzie żyli w pokoju. W rzeczywistości kraj znajdował się na rozdrożu: między Wschodem a Zachodem, islamem i komunizmem, nowoczesnością i tradycją. Kiedy komuniści przejęli władzę, wszystkie te sprzeczności wybuchły i rozpoczęła się niekończąca się wojna. Grupa młodych buntowników - mudżahedinów z determinacją przeciwstawiając się armii radzieckiej ostatecznie tę wojnę wygrała. Zachodnie media zwróciły uwagę, kreując niejako legendę, podkreślając zasługi ich kultowego dowódcy Ahmada Szaha Masuda, jako człowieka, który wygrał zimną wojnę. Pozostawiony sam sobie, chcąc zadbać o przyszłość swojej ojczyzny, Masud i inni dowódcy ruchu oporu kontynuowali walkę. Tym razem jednak skierowaną przeciwko sobie. Afganistan opętany chaosem brutalnej wojny domowej stał się też poligonem i bazą treningową dla terrorystycznej siatki Osamy Bin Ladena. Po 11 września miliony Afgańczyków liczyły na powrót złotej ery, ale ich zejście do otchłani trwało nadal. Dawni wojownicy dzisiaj stali się rządzącymi. Naród cały czas dotykała spirala przemocy, która wydawała się nie mieć końca. Dokument przedstawia historię konfliktu, który naznaczył świat, w jakim dzisiaj żyjemy, poprzez osobiste historie naszych bohaterów - wojowników i cywilów, mężczyzn i kobiet, poprzez opowieści z pierwszej ręki świadków wojny 40 - lecia oraz materiały filmowe odkryte w Afganistanie, Rosji i świecie arabskim. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ. 1 Magazyn, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bohaterem kolejnego odcinka programu Bogusława Wołoszańskiego jest szef niemieckiego wywiadu wojskowego adm. Wilhelm Canaris, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 01:30 SENSACJE XX WIEKU - SPRAWA ADMIRAŁA CANARISA CZ. 2 Felieton, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony postaci szefa niemieckiego wywiadu wojskowego admirała Wilhelma Canarisa, o którego prawdziwej roli w czasie II wojny światowej wciąż niewiele wiadomo. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 3 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W trzeciej części Bogusław Wołoszański opowiada o desancie niemieckich spadochroniarzy na fort. Jeden z belgijskich weteranów walk relacjonuje, co przeżywali obrońcy Eben Emael.