TVP Historia Piątek, 01.04.2022 Zmiany z dnia 16.03.2022 w stosunku do raportu z dnia 09.03.2022 (dodano pozycję programową) 08:20 MĘCZEŃSTWO KRESÓW WSCHODNICH 1918 - 1956 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adrian Grad Scenariusz: Adrian Grad Zdjęcia: Kamil Niesłony Kresy to nie tylko część geograficzna, ale kulturowa, a przede wszystkim historyczna Polski. Wschodnie części Polski były tyglem narodowym, ale także, w okresach słabości czy braku ochronnych funkcji państwa polskiego, obszarem, na którym dochodziło do szczególnie brutalnych represji narodu polskiego, aż do jego eksterminacji włącznie. Film pokazuje cały ciąg tych tragicznych zdarzeń, począwszy od najbardziej brutalnej, choć zapomnianej historii Akcji Polskiej, która kosztowała życie około 100.000 Polaków. Nikt na świecie nie mówił wtedy o tym ludobójstwie, a hekatomba późniejszej II wojny światowej pozwoliła zapomnieć o jednej z pierwszych eksterminacji Europy XX wieku. Dziś pamiętamy tylko o Katyniu, coraz więcej o Wołyniu, ale cały ciąg historycznych zdarzeń na terenach wschodnich pokazuje dopiero ten film, wskazując dzieje tej części Polaków zwanych Kresowianami. Dzieje to tragiczne i pełne zbrodni, pokazujące, jak polska narodowość broniła się przed ideologią i żywiołem zewnętrznym na części terytorium obrazowo określonym przez Tymothy' ego Snydera mianem Skrwawionych Ziem. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:15 HISTORIA POLSKI - 1819 KG WIARY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Aneta Chwalba, Maciej Muzyczuk, Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Scenariusz: Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Wojciech Jeznach 1819 - tyle kilogramów waży 15 - metrowy, żelazny krzyż, stojący na Giewoncie. Inicjatywa postawienia go tam wyszła od zakopiańskiego proboszcza, ks. Kazimierza Kaszelewskiego, a wierni szybko ją podchwycili. 400 elementów krzyża odlano w Krakowie, potem przywieziono pod Giewont. Wnieśli je na szczyt w 1901 roku na swych barkach mieszkańcy Zakopanego, aby w ten sposób uczcić początek nowego wieku. Od ponad 100 lat krzyż ten jest symbolem polskiej religijności, góralskiego uporu i trwania w wierze. Jan Paweł II również darzył to miejsce wyjątkową miłością. Od śmierci papieża w 2005 roku, grupa młodych zakopiańczyków co roku 2 kwietnia zaczęła wnosić na szczyt Giewontu ważący kilkadziesiąt kilogramów sprzęt oświetleniowy, by o 21.37 rozświetlić krzyż i w ten sposób oddać hołd wielkiemu Polakowi. W tej grupie byli: Tomek - przyszły informatyk, 26 - letni Krystian - właściciel pubu, Jasiek - właściciel wypożyczalni sprzętu narciarskiego, 17 - letni Marcin - uczeń technikum budowlanego, 25 - letni Szymon - hotelarz oraz jedyna w tym gronie dziewczyna, 18 - letnia Kasia. Jedni bardzo wierzący, inni trochę mniej, a może tylko mniej gorliwi w praktykowaniu wiary, traktują tę coroczną wędrówkę na szczyt góry jako pokutę za grzechy. Mają poczucie, że robią coś dobrego i ważnego nie tylko dla nich, ale dla wszystkich Podhalan, zachowujących tak żywe wspomnienie o papieżu. Sfilmowane przygotowania i przebieg tej wyprawy w kwietniu 2007 r. , wypowiedzi jej uczestników mówiących o tym, jak narodził się ten pomysł, o swojej motywacji, a teraz już także i duchowej potrzebie odbycia co roku swoistej pielgrzymki na Giewont, przeplatają opowieści górali, których przodkowie sami uczestniczyli w stawianiu krzyża. W filmie odtworzono też - wykorzystując stylizowane, utrzymane w kolorze sepii zdjęcia - prawdopodobny przebieg tego przedsięwzięcia, nie zabrakło też refleksji na temat siły i wyjątkowości góralskiej wiary. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 19:10 HISTORIA POLSKI - SŁOWA I TWARZE - JÓZEF MACKIEWICZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1993 Cykl programów prezentujących sylwetki osób związanych z kulturą i literaturą polską. Osób wybitnych, których życie, twórczość czy działalność zawodowa odcisnęły swój ślad w historii polskiego dziedzictwa kulturalnego. Część tego cyklu dotyczy osób, których zarówno osobowość, jak i twórczość określa się jako niepokorną. W tym wydaniu - sylwetka Józefa Mackiewicza, pisarza, publicysty, który przez całe swe życie budził wśród odbiorców sprzeczne emocje. Pisarz, zdeklarowany antykomunista, był najczęściej wydawany w tzw. drugim obiegu i komentowany w licznych publikacjach na jego temat. O życiu i twórczości Józefa Mackiewicza opowiadają: Andrzej Mietkowski, Włodzimierz Bolecki, Tadeusz Nowakowski, Jacek Trznadel, Kazimierz Zamorski, Aleksandra Niemczyk i Włodzimierz Odojewski. W programie wykorzystano fragmenty III Symfonii op. 36 Henryka Mikołaja Góreckiego. (dodano pozycję programową) 20:15 TEATR TELEWIZJI - POLICJA Teatr, 75 min, Polska, 1981 Autor: Stanisław Mrożek Reżyseria: Janusz Kijowski Aktorzy: Marek Walczewski, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Marek Bargiełowski, Stanisław Gawlik Telewizyjna adaptacja napisanej w 1958 r., debiutanckiej sztuki Sławomira Mrożka (rocznik 1930), autora "Indyka", "Tanga", "Emigrantów". Jego dramaty są tłumaczone i wystawiane na całym świecie. Klasyk "rodzimej" dramaturgii współczesnej na początku lat 60. wyjechał z Polski. Mieszkał we Włoszech, Paryżu, USA, Niemczech, Meksyku, by po trzydziestu paru latach emigracji wrócić do kraju. W "Policji" pod charakterystyczną dla twórczości dramatopisarza groteską kryje się racjonalizm satyryka wyczulonego na każde kłamstwo, niedomówienie i błąd w logice myślenia i działania. Na uwagę w spektaklu wyreżyserowanym przez Janusza Kijowskiego zasługują znakomite aktorskie kreacje. Punktem wyjścia sztuki staje się utopijne założenie. Oto nie ma przestępców, nie ma opozycji politycznej, a wszyscy są zachwyceni sytuacją wewnętrzną kraju i polityką rządu. Ostatni więzień-spiskowiec w idealnym państwie porządku i ładu, wręcz hołubiony przez lata, podpisując akt lojalności wobec rządu, wywołuje popłoch i zamieszanie w środowisku stróżów tego ładu - policjantów. Jest jasne, że policja traci jedyny powód własnego istnienia, więc musi działać. Zdesperowani stróże prawa chwytają się klasycznego policyjnego środka - prowokacji.