TVP Historia Piątek, 01.04.2022 Zmiany z dnia 23.03.2022 w stosunku do raportu z dnia 16.03.2022 (dodano pozycję programową) 07:50 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. KOLONIALNE MARZENIA. KUCHNIA EGZOTYCZNA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kwietniu 1938 roku odbyły sie w Polsce Dni Kolonialne pod patronatem generała broni Kazimierza Sosnkowskiego. Tęsknota Polaków za egzotyką pzejawiała się również w propagowaniu przypraw i potraw pochodząych z odległych krajów. Jedną z takich potraw, które są pewnym wyobrażeniem na temat tego, jak smakuje egzotyka, jest sos kabulski. Podawano z nim zazwyczaj gotowane parówki. Potraw egzotycznych nie unikała również Maria Diesslowa. W swojej książce opublikowanej w 1930 roku wyjaśnia czytelnikom, co to są bakłażany. Kolejny przepis w programie pochodzi właśnie z książki Marii Disslowej. Dowiemy się jak przyrządzić bakłażany duszone. (dodano pozycję programową) 09:20 HISTORIA POLSKI - 1819 KG WIARY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Aneta Chwalba, Maciej Muzyczuk, Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Scenariusz: Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Wojciech Jeznach 1819 - tyle kilogramów waży 15 - metrowy, żelazny krzyż, stojący na Giewoncie. Inicjatywa postawienia go tam wyszła od zakopiańskiego proboszcza, ks. Kazimierza Kaszelewskiego, a wierni szybko ją podchwycili. 400 elementów krzyża odlano w Krakowie, potem przywieziono pod Giewont. Wnieśli je na szczyt w 1901 roku na swych barkach mieszkańcy Zakopanego, aby w ten sposób uczcić początek nowego wieku. Od ponad 100 lat krzyż ten jest symbolem polskiej religijności, góralskiego uporu i trwania w wierze. Jan Paweł II również darzył to miejsce wyjątkową miłością. Od śmierci papieża w 2005 roku, grupa młodych zakopiańczyków co roku 2 kwietnia zaczęła wnosić na szczyt Giewontu ważący kilkadziesiąt kilogramów sprzęt oświetleniowy, by o 21.37 rozświetlić krzyż i w ten sposób oddać hołd wielkiemu Polakowi. W tej grupie byli: Tomek - przyszły informatyk, 26 - letni Krystian - właściciel pubu, Jasiek - właściciel wypożyczalni sprzętu narciarskiego, 17 - letni Marcin - uczeń technikum budowlanego, 25 - letni Szymon - hotelarz oraz jedyna w tym gronie dziewczyna, 18 - letnia Kasia. Jedni bardzo wierzący, inni trochę mniej, a może tylko mniej gorliwi w praktykowaniu wiary, traktują tę coroczną wędrówkę na szczyt góry jako pokutę za grzechy. Mają poczucie, że robią coś dobrego i ważnego nie tylko dla nich, ale dla wszystkich Podhalan, zachowujących tak żywe wspomnienie o papieżu. Sfilmowane przygotowania i przebieg tej wyprawy w kwietniu 2007 r. , wypowiedzi jej uczestników mówiących o tym, jak narodził się ten pomysł, o swojej motywacji, a teraz już także i duchowej potrzebie odbycia co roku swoistej pielgrzymki na Giewont, przeplatają opowieści górali, których przodkowie sami uczestniczyli w stawianiu krzyża. W filmie odtworzono też - wykorzystując stylizowane, utrzymane w kolorze sepii zdjęcia - prawdopodobny przebieg tego przedsięwzięcia, nie zabrakło też refleksji na temat siły i wyjątkowości góralskiej wiary. (dodano pozycję programową) 10:05 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. JANINA LEWANDOWSKA Film dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Maciej Dancewicz, Piotr Weychert, Paulina Brzezińska, Paweł Pawlicki, Marek Drążewski Muzyka: Monika Cybulska "Epitafia katyńskie" to cykl poruszających miniatur filmowych, poświęconych zamordowanym przez NKWD w 1940 roku polskim oficerom oraz ich rodzinom. Janina Lewandowska urodziła się 22 kwietnia 1908 roku w Charkowie w rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Jej ojciec, generał Józef Dowbor - Muśnicki, brał aktywny udział w powstaniu wielkopolskim w 1919 roku. Początkowo jednak nic nie wskazywało, że córka pójdzie w ślady ojca i pewnego dnia włoży żołnierski mundur, a także podzieli losy tysięcy polskich bohaterów, czyli poniesie śmierć z sowieckiej ręki. Młoda Janina bardziej niż musztrą interesował się bowiem śpiewem i raczej nie była to żołnierska piosenka. Uczyła się w poznańskim Państwowym Konserwatorium Muzycznym i planowała karierę śpiewaczki, co niezbyt podobało się jej ojcu. Prawdziwa pasja nie kazała jednak na siebie długo czekać - dzięki bratu, który był oficerem pułku lotniczego i zabrał ją na podpoznańskie lotnisko Ławica na pokazy lotnicze. Zakochała się w samolotach. I to było jej prawdziwe powołanie. Mimo że była kobietą, bez większych trudności udało jej się przebić w męskim gronie, jakim było w tamtych czasach środowisko pilotów. Wstąpiła do Aeroklubu Poznańskiego, ukończyła Wyższą Szkołę Pilotażu, a także przeszła specjalne przeszkolenie na aparatach drukujących powszechnie używanych w polskiej armii. Była jedyną kobietą zamordowaną w Katyniu. (dodano pozycję programową) 17:05 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. RYSZARD PASZKO Film dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Piotr Weychert, Marek Drążewski, Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Paweł Pawlicki Muzyka: Monika Cybulska Ryszard Paszko urodził się 1 czerwca 1878 r. w Stokach koło Piotrkowa Trybunalskiego, w Parafii Bełchatów, w rodzinie Adolfa Gustawa Paszke i Karoliny z Keberników. Studia teologiczne ukończył na Uniwersytecie w Dorpacie. Podczas studiów przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia. W 1900 r. został ordynowany na księdza. W latach 1902 - 1903 był wikariuszem Parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1903 - 1915 był pastorem w parafii Koło. W 1915 r. za propagowanie polskiego patriotyzmu został internowany przez Niemców w Celle pod Hannoverem. Po uwolnieniu w 1916 r. pracował jako pastor w Łomży. W marcu 1918 r. za krzewienie polskości wśród młodzieży szkolnej oraz wśród wiernych parafii władze gubernialne zwolniły go ze stanowiska pastora i zakazały pobytu na terenie pięciu powiatów guberni warszawskiej. Wówczas zgłosił się jako ochotnik do powstającej armii. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 25 września 1919 r. Naczelny Wódz Wojsk Polskich mianował go naczelnym kapelanem wyznania ewangelickiego i administratorem Parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie przy ulicy Puławskiej 2/4, jedynego ewangelickiego kościoła garnizonowego. Następnie pełnił służbę na stanowisku szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego Wyznania Ewangelicko - Augsburskiego, a od 1927 - szefa Wydziału Wyznania Ewangelicko - Augsburskiego Biura Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych. 6 maja 1922 r. kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski zezwolił mu na zmianę rodowego nazwiska Paszke na nazwisko Paszko Z dniem 30 września 1929 r. został przeniesiony w stan spoczynku. 7 września 1939 r. , mimo że nie podlegał obowiązkowi służby wojskowej, pozostawił rodzinę w Sulejówku pod Warszawą, dołączył do grupy żołnierzy bez oficera i objął nad nimi dowództwo, aby na ich czele uczestniczyć w walkach. Pod koniec września dostał się do niewoli sowieckiej w okolicy Zamościa. Więziony w Putywlu i Kozielsku. W Wigilię 1939 r. został wywieziony z Kozielska do Moskwy, a później zamordowany w Twerze. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 20:15 TEATR TELEWIZJI - POLICJA Teatr, 75 min, Polska, 1981 Autor: Stanisław Mrożek Reżyseria: Janusz Kijowski Aktorzy: Marek Walczewski, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Marek Bargiełowski, Stanisław Gawlik Telewizyjna adaptacja napisanej w 1958 r. , debiutanckiej sztuki Sławomira Mrożka (rocznik 1930), autora "Indyka", "Tanga", "Emigrantów". Jego dramaty są tłumaczone i wystawiane na całym świecie. Klasyk "rodzimej" dramaturgii współczesnej na początku lat 60. wyjechał z Polski. Mieszkał we Włoszech, Paryżu, USA, Niemczech, Meksyku, by po trzydziestu paru latach emigracji wrócić do kraju. W "Policji" pod charakterystyczną dla twórczości dramatopisarza groteską kryje się racjonalizm satyryka wyczulonego na każde kłamstwo, niedomówienie i błąd w logice myślenia i działania. Na uwagę w spektaklu wyreżyserowanym przez Janusza Kijowskiego zasługują znakomite aktorskie kreacje. Punktem wyjścia sztuki staje się utopijne założenie. Oto nie ma przestępców, nie ma opozycji politycznej, a wszyscy są zachwyceni sytuacją wewnętrzną kraju i polityką rządu. Ostatni więzień - spiskowiec w idealnym państwie porządku i ładu, wręcz hołubiony przez lata, podpisując akt lojalności wobec rządu, wywołuje popłoch i zamieszanie w środowisku stróżów tego ładu - policjantów. Jest jasne, że policja traci jedyny powód własnego istnienia, więc musi działać. Zdesperowani stróże prawa chwytają się klasycznego policyjnego środka - prowokacji.