TVP Historia Piątek, 01.04.2022 Zmiany z dnia 30.03.2022 w stosunku do raportu z dnia 23.03.2022 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 17:05 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. RYSZARD PASZKO Film dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Piotr Weychert, Marek Drążewski, Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Paweł Pawlicki Muzyka: Monika Cybulska Ryszard Paszko urodził się 1 czerwca 1878 r. w Stokach koło Piotrkowa Trybunalskiego, w Parafii Bełchatów, w rodzinie Adolfa Gustawa Paszke i Karoliny z Keberników. Studia teologiczne ukończył na Uniwersytecie w Dorpacie. Podczas studiów przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia. W 1900 r. został ordynowany na księdza. W latach 1902 - 1903 był wikariuszem Parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1903 - 1915 był pastorem w parafii Koło. W 1915 r. za propagowanie polskiego patriotyzmu został internowany przez Niemców w Celle pod Hannoverem. Po uwolnieniu w 1916 r. pracował jako pastor w Łomży. W marcu 1918 r. za krzewienie polskości wśród młodzieży szkolnej oraz wśród wiernych parafii władze gubernialne zwolniły go ze stanowiska pastora i zakazały pobytu na terenie pięciu powiatów guberni warszawskiej. Wówczas zgłosił się jako ochotnik do powstającej armii. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 25 września 1919 r. Naczelny Wódz Wojsk Polskich mianował go naczelnym kapelanem wyznania ewangelickiego i administratorem Parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie przy ulicy Puławskiej 2/4, jedynego ewangelickiego kościoła garnizonowego. Następnie pełnił służbę na stanowisku szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego Wyznania Ewangelicko - Augsburskiego, a od 1927 - szefa Wydziału Wyznania Ewangelicko - Augsburskiego Biura Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych. 6 maja 1922 r. kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski zezwolił mu na zmianę rodowego nazwiska Paszke na nazwisko Paszko Z dniem 30 września 1929 r. został przeniesiony w stan spoczynku. 7 września 1939 r. , mimo że nie podlegał obowiązkowi służby wojskowej, pozostawił rodzinę w Sulejówku pod Warszawą, dołączył do grupy żołnierzy bez oficera i objął nad nimi dowództwo, aby na ich czele uczestniczyć w walkach. Pod koniec września dostał się do niewoli sowieckiej w okolicy Zamościa. Więziony w Putywlu i Kozielsku. W Wigilię 1939 r. został wywieziony z Kozielska do Moskwy, a później zamordowany w Twerze. (dodano pozycję programową) 19:50 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - SKRZYDŁA NAD POLSKĄ CASA C - 295M Reportaż, 9 min, Polska, 2013 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Zdjęcia: Tadeusz Arciuch, Zdzisław Najda, Grzegorz Marciniak, Łukasz Kasprzycki CASA C - 295M jest samolotem transportowym będącym na wyposażeniu Polskich Sił Powietrznych od 2003 roku. Świetnie sprawdza się w lotach na małych wysokościach, co jest szczególnie ważne w operacjach powietrznych w warunkach wojennych. Samolot jest wykorzystywany rutynowo do wsparcia logistycznego oddziałów polskich sił zbrojnych działających poza granicami naszego kraju. W filmie występuje mjr pil. Krzysztof Dzido z bazy lotnictwa transportowego w Krakowie. (dodano pozycję programową) 20:00 TEATR HISTORII - "POLICJA" Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski(Prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do dramatu Sławomira Mrożka "Policja" z 1981 r. , w reżyserii Janusza Kijowskiego, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, FINA) będzie dr hab. Karol Samsel (literaturoznawca, filozof, poeta). Debiutancka sztuka Sławomira Mrożka z 1958 r. teoretycznie rozgrywa się w nieznanym kraju pod totalitarnymi rządami, gdzie każdy zgadza się z władzą i nie protestuje przeciwko ustrojowi. Konsternacja następuje w momencie, gdy ostatni więzień także postanawia złożyć deklarację lojalności wobec rządu. W wyniku okazuje się, że gdy nie ma przestępców i zabrakło opozycji, wszyscy zaś są zachwyceni sytuacją kraju, organy ścigania stają się zbędne. Tu autor dochodzi do sedna logiki idealnego państwa policyjnego i totalitarnego, które dla uzasadnienia swojego istnienia finguje spiskowca. Sztuka w sposób metaforyczny, zarazem niezwykle celny, przedstawia charakter państwa policyjnego. Przykładem mogą być kraje realnego socjalizmu, ale równie dobrze carska Rosja, gdzie Ochrana dość często produkowała prowokatorów. Sławomir Mrożek zapoczątkował "Policją" długoletnią twórczość, w której opisywał mechanizmy władzy i policji, a także charakteryzował mentalność człowieka zniewolonego oraz próby jego wyzwolenia się z opresji systemu. Przykładami niech będą dramaty: "Tango", "Krawiec", czy "Emigranci". Sztukę zrealizowano w 1981 r. , ale została zatrzymana przez cenzurę i na premierę czekała osiem lat, zapis zwolnił się dopiero w roku 1989. Można jedynie przypuszczać, że powodem cenzorskiego zakazu było zbytnie podobieństwo treści do rzeczywistości politycznej PRL - u.