TVP Kultura Środa, 30.03.2022 08:25 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - FRANCISCO ZURBARAN Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Francisco Zurbaran to jeden z najwybitniejszych malarzy hiszpańskiego Złotego wieku, należący wraz choćby z Velazquezem, do głównej generacji artystów, pracujący dla Filipa IV. Choć zyskał tytuł Pintor del Rey i pracował na dworze królewskim w Madrycie, to jednak najpłodniejszy i najdłuższy okres jego twórczej aktywności związany jest z Sewillą, gdzie od 1628 roku prowadził warsztat malarski. To właśnie tam powstało monumentalne dzieło "Madonna Różańcowa" adorowana przez kartuzów, które dziś jest częścią kolekcji Fundacji im. Raczyńskich i jest prezentowane w Muzeum Narodowym w Poznaniu. O obrazie i artyście opowie historyk sztuki Martyna Łukasiewicz, kuratorka Galerii Sztuki Europejskiej Muzeum Narodowego w Poznaniu. 08:35 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM DOM RODZINNY OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II W WADOWICACH Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Rezerwat Archeologiczny Genius loci na Ostrowie Tumskim łączy tradycję z nowoczesną technologią, a historię pokazuje z perspektywy badań naukowych. Najciekawszy obiekt Muzeum znajduje się sześć metrów pod ziemią. To potężnych rozmiarów wał grodu poznańskiego. To dzieło inżynieryjne wzniesione z dębów ściętych ponad 1000 lat temu i w doskonale zachowanej formie przetrwałe do naszych czasów. Tu skrywa się jedyny znany świadek chrztu - belka konstrukcyjna ścięta wiosną 966 roku! Rezerwat zapewnia bezpośredni kontakt zwiedzających z historycznymi pamiątkami początków państwa polskiego, są one najważniejszymi skarbami i bohaterami tego miejsca. Wystawa rezerwatu połączona jest z ekspozycją plenerową rozsianą na przestrzeni Ostrowa Tumskiego i tworzącą plenerowe muzeum śladów przeszłości wyspy katedralnej w miejscach, gdzie dokonywano tu spektakularnych odkryć. 09:10 PANNA Z MOKRĄ GŁOWĄ Film dla młodych widzów, 94 min, Polska 1994 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz na podstawie powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski, Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Anna Nehrebecka, Marek Kondrat, Anna Milewska, Iga Cembrzyńska, Hanna Stankówna, Antoni Frycz, Beata Tyszkiewicz, Marian Opania, Jerzy Binczycki, Anna Dymna, Rafał Zwierz, Krzysztof Kowalewski, Anna Gornostaj, Jarema Stępowski Kazimierz Tarnas jest m.in. twórcą znakomitych adaptacji prozy Kornela Makuszyńskiego, jak "Szaleństwa panny Ewy", "Awantura o Basię" czy właśnie "Panna z mokrą głową". Równolegle z wersją kinową reżyser zrealizował sześcioodcinkowy serial telewizyjny o przygodach tytułowej panny. Zagrała ją 13 - letnia wówczas rewelacyjna Paulina Tworzyańska, którą wybrano spośród blisko trzech tysięcy kandydatek z całej Polski. Przyjechała na zdjęcia próbne do Warszawy z Bielska - Białej wraz z trzema równie uzdolnionymi koleżankami związanymi z miejscowym Teatrem Ekspresji Dziecięcej. Młodziutka debiutantka filmowa wystąpiła u boku najwspanialszych aktorów polskiej sceny i ekranu, umiejętnie wykorzystując do swojej roli doświadczenia profesjonalnych wykonawców. Atrakcją filmu są też melodyjne piosenki, do których słowa napisał Wojciech Młynarski, a muzykę skomponował Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz. Tytułowa "panna z mokrą głową" to Irenka Borowska, pełna życia i energii panienka z dobrego domu. Trzynastolatka wiedzie radosny i beztroski żywot, ugania się po okolicy z wiernym czworonożnym przyjacielem, psem Drabem. Wszędzie jej pełno, jest ciekawa wszystkiego, chce wiedzieć co dzieje się w rodzinnym dworku i obejściu. Tymczasem nad domem państwa Borkowskich zbierają się ciemne chmury. Są lata trzydzieste, trwa kryzys. Majątek rodziny podupada. Pewnej nocy uwagę Irenki przyciągają tajemnicze odgłosy, dobiegające z kuchni. Wspomagana przez wiernego Draba nieustraszona nastolatka przepędza złodzieja. Wszyscy są zaniepokojeni zuchwałym czynem panienki. Aby nieco poskromić jej temperament, rodzina zatrudnia prywatnego nauczyciela, pana Podkówkę. Tymczasem w dworku dzieje się coraz gorzej. Ojciec, zadłużony u niejakiego Zgierskiego, po kawałku wyprzedaje łąki i las. Podczas wycinki drzew ginie przywalony dębem. Majątek Borowskich zostaje zlicytowany. Irenka postanawia pomóc matce i w tajemnicy przed nią udaje się do Warszawy, do bogatej ciotki. Niestety, nie zastaje jej w domu. Okazuje się, że ciotka wyjechała do Zakopanego. Irenka podąża za nią, ale znowu nie dochodzi do spotkania. Wkrótce jednak szczęście uśmiecha się do dziewczyny. 11:00 RZEKA KŁAMSTWA - ODC. 5 Serial historyczno - obyczajowy, 35 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Wykonawcy: Joanna Trzepiecińska, Krzysztof Kolberger, Krystyna Feldman, Stefania Iwińska, Hanna Lachman, Wieslawa Mazurkiewicz, Marzena Trybała, Jan Englert, Krzysztof Krupiński, Szymon Pawlicki i inni Rodzicami chrzestnymi dziecka Kaja i Joanny mają być January Strzembosz i dziedziczka Zabina. Zabina oświadcza, że wszystko po niej odziedziczy córka Joanny, ale równocześnie upokarza Joannę i Kaja. Chrzestnymi dziewczynki zostają w końcu przypadkowi żebracy. Kaj wybiera się na polowanie, bardzo długo nie wraca. Po kilku dniach zostaje przywieziony, jest nieprzytomny. W czasie polowania dostał ataku i ciężko się rozchorował. Starania Joanny i felczera niewiele pomagają. Joanna z Kajem i Meą jadą na Jasną Górę modlić się o zdrowie męża. W domu noclegowym kobieta spotyka Wincentę, która jest królową żebraków. Są z nią także chrzestni Mei, którzy proponują Joannie, by została z nimi. W nocy zdrowie Kaja się pogarsza. Pielęgniarze zabierają go do szpitala. Joanna wraca do Zelezna. Właściciel wypowiada jej mieszkanie, toteż wyprowadza się do mieszkania przy szkole. Nie mając z czego żyć, prosi o pomoc Zabinę, lecz ta odmawia. Kaj wraca do domu, czuje się nieco lepiej. 12:40 CIEMNEGO POKOJU NIE TRZEBA SIĘ BAĆ Film obyczajowy, 35 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jakub Czekaj Scenariusz: Jakub Czekaj Zdjęcia: Adam Palenta Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Emilia Stachurska, Przemysław Bluszcz, Jowita Budnik, Anna Ilczuk Opowieść o bezgranicznej miłości jedenastoletniej Łaty do jej ojca. Dziewczynka przygotowuje piosenkę na szkolną akademię, zorganizowaną z okazji zbliżającego się Dnia Taty. To sprawia, że Łata przygląda się ojcu baczniej niż zazwyczaj. Chcąc jak najlepiej opisać swoje uczucia, powoli zaczyna odsłaniać skrywane przez niego tajemnice. 13:30 PAUL GAUGUIN - DALEKA DROGA DO RAJU (PAUL GAUGUIN - PARADISE BEYOND THE HORIZON) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania/Francja, 2017 Reżyseria: Laurence Thiriat Scenariusz: Laurence Thiriat, Dominique Agnieland Paul Guaguin był pierwszym artystą, który od czasów Matisse ' a i Picassa mówił o sztuce tubylczej w kategoriach tego, co dziś nazywamy sztuką plemienną. Wyspa Hiva Oa na Markizach stała się dla artysty głównym celem podróży. Po Paryżu, Peru, Danii, Bretanii, Panamie, Martynice i Tahiti malarz w 1901 roku postawił swoją sztalugę na tej dzikiej i odległej wyspie po drugiej stronie świata. Czego tam szukał? Czy odnalazł mityczny raj? Paul Gauguin był jednym z nielicznych, którzy w tym czasie podróżowali tak daleko i jednym z niewielu, którzy inspirowali się obcą kulturą, której ślady można odnaleźć w jego bogatej twórczości. 14:35 POGRABEK Film obyczajowy, 72 min, Polska 1992 Scenariusz i reżyseria: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Aktorzy: Mariusz Saniternik, Grażyna Błęcka - Kolska, Franciszek Pieczka, Elżbieta Dębska, Tadeusz Szymków, Lech Gwit, Ewa Kamas i inni Drugi film fabularny w dorobku Jana Jakuba Kolskiego, jednego z najoryginalniejszych polskich reżyserów współczesnych. "Pograbek" był zarazem pierwszym dokonaniem Kolskiego, które przyniosło mu niemal jednogłośne uznanie krytyki. Autor wykreował w nim bowiem swój własny, niepowtarzalny świat, który odegra tak wielką rolę w jego późniejszych filmach. Świat ten należy umiejscowić gdzieś na pograniczu surowej wiejskiej rzeczywistości i baśni, pełnej metafor i symboli. Niby sporo w nim znajomych, swojskich, często naturalistycznie ukazanych realiów, a jednak widza nie opuszcza wrażenie jakiejś bezczasowości, umowności właściwej przypowieściom i parabolom. "Pograbek" stanowi doskonały przykład tej poetyki. Jest to bowiem poruszająca opowieść o mocy miłości, której za tworzywo posłużył dramatyczny epizod z życia dwojga wiejskich "odmieńców". Są nimi tytułowy Pograbek - ociężały umysłowo mężczyzna, żyjący z pochówku koni i ludzi, oraz kulawa dziewczyna zwana "Kuśtyczką". Mimo biedy i wielu krzywd, wyrządzonych przez los, ich związek jest udany. Swoje szczęście Pograbek wyraża najpełniej, mówiąc o dymie unoszącym się z komina i witającym powracającego po pracy gospodarza. Na więcej nie pozwala mu ubogi język. Do pełni szczęścia brakuje obojgu tylko dziecka. Podejrzewając bezpłodność partnera, Kuśtyczka zaczyna mozolnie ciułać pieniądze, by kupić niemowlę od ciężarnej a płochej sąsiadki. Ta jednak w ostatniej chwili wycofuje się z "transakcji". Wówczas Pograbek zdobywa się na wielkie upokorzenie i ofiarę. Proponuje swej kobiecie zapłodnienie przez innego mężczynę. Będzie nim kowal Materka - znany miejscowy Casanova, a zarazem sprawdzony "reproduktor". Jednak chwilowe w intencjach zejście się Kuśtyczki z Materką przedłuża się. Wreszcie pewnego dnia wracającego do domu Pograbka nie wita już dym z komina. Jednym z największych walorów filmu jest gra aktorów, zwłaszcza kulejącej i pobrzydzonej Grażyny Błęckiej - Kolskiej, "najpiękniejszego w całej wsi" Tadeusza Szymkowa oraz Tadeusza Saniternika, oszczędnymi środkami ukazującego przejmujący dramat swego bohatera. Urody dodaje filmowi także wyjątkowo "czułe" sportretowanie przyrody jako tła dla działań postaci. 16:05 SKOWRONKI NA UWIĘZI (SKRIVANCI NA NITI) Komedia obyczajowa, 90 min, Czechosłowacja, 1969 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel Zdjęcia: Jaromr Sofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Zora Jirkov, Jirina Trebick, Rudolf Hrusnsk, Stella Zzvorkov, Vlastimil Brodsk, Otakar Brousek, Vclav Neck, Eva Rubnov, Jitka Zelenohorsk, Eva Blazkov, Jaroslav Satoransk, Zdenka Burdov, Vladimr Smeral, Jan Vala, Ferdinand Kruta Film inspirowany doświadczeniami Bohumila Hrabala z odlewni stali w Kladnie, opisuje codzienne życie dawnej drobnej burżuazji - intelektualistów i właścicieli sklepików, którzy w latach 50. w ramach tzw. reedukacji zostali przymuszeni do pracy na miejscowym składowisku złomu. Nadzieja i beznadzieja, humor i powaga łączą się tutaj w mozaice losów poszczególnych bohaterów, którzy wspólnie dzielą wiarę w miłość, dobro i niezniszczalne człowieczeństwo. Dwadzieścia lat półki za szczerość, których nie wynagrodzą nawet prestiżowe laury z Berlina. 20:00 ABC MORDERSTWA S.I - ODC. 4 (ABC MURDERS) Serial kryminalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Alex Gabassi Scenariusz: Sarah Phelps, Agatha Christie Zdjęcia: Joel Devlin Muzyka: Isobel Waller - Bridge Aktorzy: Eamon Farrel, Michael Schareffen, John Malkovich, Rupert Grint W 1933 roku emerytowany detektyw Herkules Poirot zostaje namierzony przez szyderczego zabójcę, który wysyła listy podpisane ABC. Poirot musi je rozszyfrować, aby odkryć tożsamość mordercy. 21:30 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - LITOŚĆ (OIKTOS) Czarna komedia, 94 min, Grecja/Polska, 2018 Reżyseria: Babis Makridis Scenariusz: Babis Makridis, Efthymis Filippou Zdjęcia: Konstantinos Koukoulios Muzyka: Mikołaj Trzaska Aktorzy: Giannis Drakopoulos, Evi Saoulidou, Makis Papadimitriou, Nota Cherniavsky, Georgina Chryskioti 45 - letni prawnik żyje ze swoim nastoletnim synem w zadbanym domu. Jest zdrowy, ma przyjemną aparycję i ogólnie dobrze mu się powodzi. Jego włosy są perfekcyjnie ostrzyżone i ufryzowane. Jednakże jego żona od wielu lat przebywa w prywatnej klinice. Jest w śpiączce po ciężkim wypadku. Smutek spowodowany tym wydarzeniem staje się dla prawnika centralnym punktem jego życia, dającym mu poczucie spełnienia, które staje się jego nawykiem. Jego smutek jest także powodem wszechobecnego współczucia ze strony otoczenia: jego sąsiadka piecze mu ciasto, pracownicy pralni dają mu zniżkę, a on dzieli emocjonalne chwile ze swoją współpracownicą. Jego życie nigdy nie było lepsze niż teraz, kiedy jest smutnym, żałosnym człowiekiem. Pewnego dnia jego żona budzi się ze śpiączki. Jej powrót do domu radykalnie zmienia jego codzienne życie oparte na cierpieniu i współczuciu. Smutek jest teraz zastępowany radością, a jego serce przepełnione chęcią powrotu do poprzedniego stanu. Zaczyna wymyślać sposoby, by przyciągnąć litość, którą tak się rozkoszował. Dopilnowuje, by zniszczyć wszystkie szczęśliwe momenty życia. Czyni to jednak z taką frywolnością i naiwnością, że totalnie traci kontrolę nad samym sobą. [opis dystrybutora] 23:20 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - BERGMAN - ROK Z ŻYCIA (BERGMAN - ETT AR, ETT LIV) Film dokumentalny, 117 min, Szwecja/Norwegia, 2018 Reżyseria: Jane Magnusson Scenariusz: Mattias Nohrborg Zdjęcia: Emil Klang Muzyka: Jonas Beckman W 1957 roku Ingmar Bergman awansował do panteonu kina, wtedy to swoją premierę miały stworzone przez niego arcydzieła "Siódma pieczęć" i "Tam, gdzie rosną poziomki". Pokazywany premierowo w Cannes film Jane Magnusson przedstawia kulisy tego przełomowego czasu w życiu reżysera. Stworzony przez nią portret nie jest jednak kolejną laurką; na zasłużone nagrody i uznanie cieniem kładą się mitomania, despotyzm i egoizm Bergmana. 01:30 JAZZ - ENTER ENEA FESTIVAL 2018 - SYMPHOSPHERE Koncert, 50 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Marcin Sompoliński, Leszek Możdżer, Tia Fuller, Orkiestra Collegium F., Bodek Janke, Vojto Monteur, Lars Danielsson Symphosphere - koncert finałowy Enter Enea Festival 2018, który odbył się po raz ósmy nad jeziorem Strzeszyńskim w Poznaniu. Symphosphere to próba połączenia odległych muzycznych światów. Elektronika, muzyka orkiestrowa, improwizacja oraz brzmienia z obrzeży muzyki techno stanowią tło, na którym amerykańska saksofonistka Tia Fuller, Leszek Możdzer i Lars Danielsson improwizują, łącząc ze sobą pozornie odległe stylistyki. Poznańską Orkiestrę Collegium F poprowadził maestro Marcin Sompoliński. Orkiestra Collegium F. - zespół złożony z wybitnych młodych i kreatywnych muzyków, studentów i absolwentów najlepszych polskich Akademii Muzycznych. Podczas koncertu usłyszymy min. innymi kompozycje Leszka Możdżera, Tii Fuller i Larsa Danielssona, wszystkie zaaranżowane w nowym kierunku przez Leszka Możdżera. W projekcie udział wzięli również: niemiecki perkusista Bodek Janke i Vojto Monteur, gitarzysta, artysta muzyki elektronicznej. Enter Enea Festival - coroczne święto miłośników muzyki - łączy w sobie niezależność, swobodę, związaną z atmosferą imprezy plenerowej i wyjątkowością wynikającą z kameralnego spotkania i bliskiego kontaktu z artystami, a przede wszystkim z listy zaproszonych przez Leszka Możdżera (dyrektora artystycznego festiwalu) muzyków, którzy gwarantują publiczności najwyższy poziom muzycznych wrażeń. 02:40 LEKKIE OBYCZAJE - PO TAMTEJ STRONIE (TOIVON TUOLLA PUOLEN) Czarna komedia, 95 min, Finlandia/Niemcy, 2017 Reżyseria: Aki Kaurismäki Scenariusz: Aki Kaurismäki Zdjęcia: Timo Salminen Aktorzy: Nuppu Koivu, Sherwan Haji, Sakari Kuosmanen, Simon Al - Bazoon, Kaija Pakarinen, Niroz Haji, Ilkka Koivula, Janne Hyytiäinen Czarna komedia osadzona w realiach współczesnej Europy. To historia wielkiej przyjaźni, która rozwija się i trwa ponad podziałami i rasowymi uprzedzeniami. Bohaterem jest mieszkaniec Helsinek, pokerzysta i obwoźny sprzedawca Wikström, który odchodzi od żony. Zapragnie odmienić swoje dotychczasowe życie. Za wyprzedany towar i wygraną w pokera otwiera własną restaurację. Pewnego razu przypadkiem poznaje uciekiniera z Syrii, Khaleda Ali, szukającego siostry Miriam, która zaginęła podczas nielegalnego przekraczania granicy. Prawie cała jego rodzina to ofiary walk o Aleppo. Jemu udało się uciec z kraju ograniętego wojną, stara się o azyl, ale władze fińskie odmawiają. Musi znowu uciekać. Odkrywa go w pobliżu swojej restauracji Wilkstrom, daje mu schronienie i pracę. Choć znajomość między nimi zaczęła się w niezbyt przyjemnych okolicznościach, szybko zapałają do siebie sympatią. Przypadkowe spotkanie zupełnie różnych ludzi, ma swój dalszy ciąg. Między Wikstromem a Khaledem rodzi się wielka przyjaźń na dobre i na złe. Na festiwalu w Berlinie w 2017roku film zdobył nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia w kategorii: najlepszy reżyser - Aki Kaurismäki.