TVP Kultura Czwartek, 31.03.2022 08:30 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - GRZEGORZ OJCIEC I GRZEGORZ SYN Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Grzegorz senior to od zawsze organista i nauczyciel muzyki. Człowiek zakochany w muzyce klasycznej, bardzo często w domu ogląda koncerty muzyki klasycznej w TVP KULTURA. Jego syn Grzegorz, realizator muzyczny, nagra koncert ojca na organach w kościele, w którym Grzegorz senior grał kilkanaście lat. Potem sam zrealizuje i da do odsłuchania ojcu w jego studio. Równolegle z wątkiem Grzegorza seniora opiszemy życie Grzegorza juniora. 09:15 SKOWRONKI NA UWIĘZI (SKRIVANCI NA NITI) Komedia obyczajowa, 90 min, Czechosłowacja, 1969 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel Zdjęcia: Jaromr Sofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Zora Jirkov, Jirina Trebick, Rudolf Hrusnsk, Stella Zzvorkov, Vlastimil Brodsk, Otakar Brousek, Vaclav Neck, Eva Rubnov, Jitka Zelenohorsk, Eva Blazkov, Jaroslav Satoransk, Zdenka Burdov, Vladimr Smeral, Jan Vala, Ferdinand Kruta Film inspirowany doświadczeniami Bohumila Hrabala z odlewni stali w Kladnie, opisuje codzienne życie dawnej drobnej burżuazji - intelektualistów i właścicieli sklepików, którzy w latach 50. w ramach tzw. reedukacji zostali przymuszeni do pracy na miejscowym składowisku złomu. Nadzieja i beznadzieja, humor i powaga łączą się tutaj w mozaice losów poszczególnych bohaterów, którzy wspólnie dzielą wiarę w miłość, dobro i niezniszczalne człowieczeństwo. Dwadzieścia lat półki za szczerość, których nie wynagrodzą nawet prestiżowe laury z Berlina. 11:00 RZEKA KŁAMSTWA - ODC. 6 Serial historyczno - obyczajowy, 86 min, Polska, 1987 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Wykonawcy: Joanna Trzepiecińska, Krzysztof Kolberger, Barbara Brylska, Maria Chwalibóg, Antonina Girycz, Anna Gornostaj, Irena Laskowska, Halina Rowicka, Hanna Stankówna, Michał Anioł, Marek Bargiełowski, Stanisław Biczysko, Teodor Gendera, Szymon Pawlicki, Aleksander Trąbczyński, Tadeusz Włudarski i inni Kaj z żoną i córeczką mieszkają w pokoju przy szkole. Zarabiająca szyciem Joanna wyjeżdża do Warszawy na kurs kroju, kończy go z wyróżnieniem. Nieszczęśliwym trafem, przechodząc ulicą dostaje się w środek manifestującego tłumu. Kozacy rozpędzają pochód. Joanna zostaje osadzona w Cytadeli, po kilku dniach zostaje odesłana do miejsca stałego pobytu. W Wądolcu również jest świadkiem zamieszek, podczas których ginie mały chłopiec. Wreszcie dociera do domu. Widzi Kaja uczącego dzieci ze szkoły. Ostrzega męża, że może się to źle skończyć. 12:40 PAS DE DEUX Dramat,34 min, Polska, 2003 Reżyseria: Kinga Lewińska Scenariusz: Kinga Lewińska Zdjęcia: Konrad Spyra Aktorzy: Krzysztof Globisz, Gabriela Kownacka, Przemysław Chojęta, Małgorzata Sadowska, Andrzej Szopa, Karol Stępkowski, Gabriela Czyżewska Pokazywany w 2002 roku na festiwalu w Gdyni w ramach konkursu Polskie Kino Niezależne film, który stanowił pracę absolutoryjną Kingi Lewińskiej, wówczas studentki IV roku reżyserii na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Akcja rozgrywa się w małym miasteczku. Józef Struziak (Krzysztof Globisz), miejscowy weterynarz, jest znudzony codziennymi obowiązkami, swoją żoną Anną (Gabriela Kownacka) i jej dość nietypową, jak na prowincjonalną rzeczywistość, pasją - baletem. Anna była kiedyś tancerką, do dziś z nostalgią wspomina tamte lata, wyobraża sobie, jak mogłoby potoczyć się jej życie, gdyby nie zrezygnowała ze sztuki. Józefa drażni jednak jej zamiłowanie do muzyki poważnej, ćwiczone przed lustrem baletowe kroki, wystudiowane gesty. Odreagowuje małżeński stres i rutynę, spotykając się potajemnie z kochanką w swoim gabinecie przy rynku. Pewnego dnia do weterynarza przyjeżdża na praktyki student, Wiktor Malec (debiutujący na ekranie Przemysław Chojęta). Sytuacja w domu Struziaków zaczyna się dość szybko zmieniać. Józef wykorzystuje obecność gościa, aby tym częściej wymykać się na schadzki, a Anna dostrzega w nieśmiałym, pełnym dobrej woli chłopaku bratnią duszę i wciąga go w swoje domowe próby baletowe. Józef postanawia maksymalnie wykorzystać sytuację i wreszcie ułożyć sobie życie po nowemu. Pozorując wezwanie do nagłego wypadku pryszczycy, wychodzi z domu. Pod jego nieobecność Anna wkłada swój dawny strój baletnicy, aby przećwiczyć z praktykantem pas de deux z "Jeziora abędziego". Ale za skąpa sukienka ciśnie, więc trzeba ją trochę rozsznurować, spocony od podnoszenia tancerki Wiktor zdejmuje koszulę i wtedy Józef wraca niespodziewanie z "frontu walki z pryszczycą". Przyłapawszy żonę "na zdradzie", pakuje manatki i pełen świętego oburzenia opuszcza dom. Udaje się do kochanki, ale tam czeka go niemiła niespodzianka. 15:05 DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE Film obyczajowy, 46 min, Polska, 1973 Reżyseria: Barbara Sass - Zdort Scenariusz: Barbara Sass - Zdort Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Leszek Herdegen, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Andrzej Seweryn, Karol Gruza, Andrzej Mellin "Dziewczyna i gołębie" to jeden z pierwszych filmów zrealizowanych przez Barbarę Sass - Zdort. Za kanwę scenariusza posłużyło opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza. Motorem fabuły jest rosnący konflikt pomiędzy młodym chłopakiem i jego ojcem. Edek stoi na progu dorosłości. Od pewnego czasu wychowywany tylko przez ojca coraz częściej podświadomie tęskni za kobiecym towarzystwem. Inżynier S. stara się wyperswadować synowi tzw. uczucia erotyczne. Według niego to one bowiem sprawiły, że stracił żonę i dwie córki, które za swoje miłosne uniesienia zapłaciły najwyższą cenę. Nie dostrzega, że tak naprawdę dzieci zabrała mu niedawno zakończona wojna. Tymczasem w Edku budzi się uczucie do mieszkającej po sąsiedzku atrakcyjnej Basi. Zaniepokojony ojciec, chcąc zająć czymś syna podczas nadchodzących wakacji, kupuje mu parę gołębi. Chłopak początkowo daje się złapać na tę przynętę. Jednak już wkrótce uczucie okazuje się silniejsze. Edek, obcesowo dopingowany przez starszego i bardziej "doświadczonego" kolegę, podejmuje nieśmiałe próby zbliżenia się do Basi. Dziewczyna z pewnym wahaniem odwzajemnia jego zaloty. Niebawem jednak wyjeżdża na wieś. Osamotniony Edek tęskni za ukochaną. Widząc to ojciec stara się wyperswadować mu romantyczne uniesienia. Telewizyjna adapatacja opowiadania Iwaszkiewicza nie odbiega zanadto od literackiego oryginału. Taka zresztą była od początku intencja reżyserki. W jednym z wywiadów mówiła: "Moje ekranowe odczytanie noweli to nie tylko w miarę wierne przeniesienie idei i zawartych tu wątków, nie tylko odzwierciedlenie pewnego klimatu, wyrażającego się w sferze niedomówień, gestów, spojrzeń, ale także umiejscowienie fabuły w konkretnym okresie, w jakim umieścił je autor". 16:05 POCIĄGI POD SPECJALNYM NADZOREM (OSTRE SLEDOVANE VLAKY) Komediodramat wojenny, 89 min, Czechosłowacja, 1966 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Bohumil Hrabal, Jiri Menzel Zdjęcia: Jaromir Sofr Aktorzy: A Prazak, D Zikova, Vaclav Neckar, Josef Somr, Vlastimil Brodsky, Vladimir Valenta, Alois Vachek, Ferdinand Kruta, Jitka Bendova, Jitka Zelenohorska, Libuse Havelkova, Kveta Fialova, Pavla Marsallowa, Marie Jezkova, Zuzana Minchova Akcja filmu rozgrywa się w czasie okupacji hitlerowskiej. Bohaterami są pracownicy małej stacyjki kolejowej. Młody chłopak po skończeniu kursu kolejarskiego rozpoczyna praktykę na stacji, na której starsi koledzy uczą go życia. Mimo porażek życiowych młodzieńca stać na bohaterski czyn - wysadza niemiecki pociąg z amunicją. W czasie akcji zostaje zastrzelony. 17:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JACEK MALCZEWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Błędne koło z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu to wypowiedź o istocie sztuki i procesie tworzenia, to malarski manifest Jacka Malczewskiego. Obok Melancholii to jeden z najważniejszych obrazów polskiej sztuki przełomu XIX i XX wieku. Jest tym dziełem, które w sposób dobitny pokazuje istotę rodzącego się w latach 90. XIX wieku polskiego symbolizmu, a więc takiej postawy artystycznej, którą cechuje wiara w nadzmysłowy charakter rzeczywistości, która przyznaje prymat innemu niż racjonalny sposób poznania i która za cel artysty stawia przedstawienie idealnej, a nie materialnej rzeczywistości w dziele sztuki. O obrazie i artyście opowie kuratorka i historyk sztuki, dr Maria Gołąb, zastępczyni dyrektora Muzeum Narodowego w Poznaniu ds. naukowych. 18:00 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH W KRAKOWIE Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Ten obraz jest sercem kolekcji Czartoryskich - "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci. Jest to jedyne dzieło tego artysty w Polsce. Na świecie jest kilkanaście obrazów Leonarda da Vinci. To podkreśla rangę krakowskiej kolekcji Czartoryskich. Kolekcja Czartoryskich, najstarsze polskie muzeum oraz pierwsze muzeum na świecie poświęcone pamięci narodu, początkowo znajdowało się w Puławach. Oświecone elity doszły do wniosku, że mimo klęski rozbiorów, naród może przetrwać, jeśli nie zapomni o swojej dawnej wielkości. Temu celowi miała służyć Świątynia Pamięci, którą Czartoryska zbudowała w sąsiedztwie swojej rezydencji. Ambicją księżnej było przedstawienie historii Polski od czasów legendarnych do współczesności. Na frontonie budynku, udostępnionego publiczności w 1801 r. kazała umieścić hasło "przeszłość przyszłości". Po upadku powstania listopadowego księżna zdołała ewakuować najcenniejszą część zbiorów z obleganych przez Rosjan Puław do Sieniawy, stamtąd Jerzy wywiózł je do Paryża. W 1876 r. kolekcja wróciła do Polski, ale już do Krakowa. Pierwszą wojnę światową zbiory przeczekały w Dreźnie. Podczas drugiej zaginął, zrabowany przez Niemców, obraz Rafaela oraz tak zwana Szkatuła Królewska, zawierająca klejnoty i pamiątki po polskich władcach. Komuniści nie ośmielili się upaństwowić zbiorów. W 1950 r. bez formalnego wywłaszczenia właścicieli, włączono je do Muzeum Narodowego w Krakowie jako jeden z jego oddziałów. Pięć lat temu zbiory Czartoryskich wraz z budynkami zostały ostatecznie wykupione przez państwo od spadkobiercy Izabeli za 100 milionów euro. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - LISBON STORY Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Lisbon Story", reż. Wim Wenders. 00:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - LITOŚĆ (OIKTOS) Czarna komedia, 94 min, Grecja/Polska, 2018 Reżyseria: Babis Makridis Scenariusz: Babis Makridis, Efthymis Filippou Zdjęcia: Konstantinos Koukoulios Muzyka: Mikołaj Trzaska Aktorzy: Giannis Drakopoulos, Evi Saoulidou, Makis Papadimitriou, Nota Cherniavsky, Georgina Chryskioti 45 - letni prawnik żyje ze swoim nastoletnim synem w zadbanym domu. Jest zdrowy, ma przyjemną aparycję i ogólnie dobrze mu się powodzi. Jego włosy są perfekcyjnie ostrzyżone i ufryzowane. Jednakże jego żona od wielu lat przebywa w prywatnej klinice. Jest w śpiączce po ciężkim wypadku. Smutek spowodowany tym wydarzeniem staje się dla prawnika centralnym punktem jego życia, dającym mu poczucie spełnienia, które staje się jego nawykiem. Jego smutek jest także powodem wszechobecnego współczucia ze strony otoczenia: jego sąsiadka piecze mu ciasto, pracownicy pralni dają mu zniżkę, a on dzieli emocjonalne chwile ze swoją współpracownicą. Jego życie nigdy nie było lepsze niż teraz, kiedy jest smutnym, żałosnym człowiekiem. Pewnego dnia jego żona budzi się ze śpiączki. Jej powrót do domu radykalnie zmienia jego codzienne życie oparte na cierpieniu i współczuciu. Smutek jest teraz zastępowany radością, a jego serce przepełnione chęcią powrotu do poprzedniego stanu. Zaczyna wymyślać sposoby, by przyciągnąć litość, którą tak się rozkoszował. Dopilnowuje, by zniszczyć wszystkie szczęśliwe momenty życia. Czyni to jednak z taką frywolnością i naiwnością, że totalnie traci kontrolę nad samym sobą. [opis dystrybutora] 02:10 KINO NOCNE - JUTRO ALBO POJUTRZE (MINDING THE GAP) Film dokumentalny, 89 min, USA, 2019 Reżyseria: Bing Liu Film dokumentalny nominowany do Oscara. W Rickford, w stanie Illinois, w samym sercu amerykańskiego pasa rdzy, trzej przyjaciele: Zack, Keire i reżyser filmu Bing spędzają wolny czas na jeżdżeniu na deskorolce po mieście i imprezowaniu. Silne i głębokie relacje tych trzech młodych mężczyzn i ich dorastanie są rdzeniem filmu stworzonego przez jednego z nich z młodzieńczą energią, choć jednocześnie imponującym poziomem dojrzałości. I choć film kręcony był początkowo w sposób spontaniczny, jako czysta rejestracja codzienności, trzech młodych zaprzyjaźnionych ze sobą deskorolkarzy, to w efekcie stał się poruszającym zapisem procesu ich dorastania i konieczności podejmowania trudnych życiowych decyzji. Wolność otwiera drogę do odpowiedzialności i dojrzałości. (źródło: Millennium Docs Against Gravity)