TVP Historia Sobota, 17.04.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 KWIETNIA ODC. 535 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - insurekcja w Warszawie; 1938 - kanonizacja Andrzeja Boboli; 1943 - rząd polski na emigracji w Londynie zwrócił się do Czerwonego Krzyża o zbadania sprawy Katynia; 1958 - wystawa światowa w Brukseli; 07:05 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 2 (THE BIBLE - MOSES P. 2) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Izraelici w Egipcie zaczęli być traktowani jak niewolnicy. Faraon, obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna z matek w desperacji umieściła swoje dziecko w koszyczku, który puściła z prądem rzeki. Koszyk wyławia z rzeki córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 07:55 Z ANDRUSEM PO GALICJI - PRZEMYŚL Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz W tym odcinku Artur Andrus odwiedzi ludwisarnię, forty, klasztor oraz niezwykłą piekarnię w Przemyślu. 08:25 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 4/7 NOWY TROP Serial przygodowo - historyczny, 53 min, 7 odc. , Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Występują: Krzysztof Jasiński, Olgierd Łukaszewicz, Gustaw Lutkiewicz, Wiesław Wójcik, Danuta Kowalska, Jan Nowicki, Wirgiliusz Gryń, Krzysztof Różycki, Roman Wilhelmi, Jerzy Binczycki, Wojciech Standełło, Grażyna Kruk i inni Czorgut nie wraca do domu. Juliusz znajduje go śpiącego na polu. Damazy czekał na Eugenię, by porównać ją z dziewczyną widzianą w zaklętym dworze - jego zdaniem są to dwie różne osoby, choć bardzo podobne. Komisarz Kraxelhuber przywozi do sędziego Gągolewskiego schwytanego maziarza. Jednak aresztant ucieka, zanim ktokolwiek zdążył go przesłuchać. Juliusz każe sędziemu zatuszować całą sprawę. Czorgut wypytuje arendarza Chaima o maziarza. Dochodzi do wniosku, że może to być tajemniczy kwestarz, opiekujący się dawniej starościcem Mikołajem. W nocy Bulij zakrada się do aresztu, by zabić Horawę. Okazuje się jednak, że ten uciekł. 09:35 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GOLONKA INACZEJ Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa bierze na warsztat dobrze znaną golonkę. Ten element wieprzowej tuszy jest ceniony przez smakoszy nie tylko w naszym kraju. Równie popularna jest golonka na Słowacji, w Czechach, Niemczech czy Austrii. Polacy lubią golonkę, o czym najlepiej świadczy obecność wielu przepisów na tę potrawę na Liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które pochodzą z wielu regionów kraju. Jakie potrawy z udziałem golonki przygotuje kucharz Karol Okrasa? Będzie golonka gotowana w piwie z kiszoną ciapkapustą, a także golonka z glazurą miodowo - musztardową i gotowaną ciecierzycą oraz potrawka z golonki w pomidorach z makaronem Orzo. 10:10 DRUGIE ŻYCIE BRISTOL SCOUTA (BRISTOL SCOUT: REBUILDING HISTORY) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2020 Film pokazuje rekonstrukcję samolotu Bristol Scout używanego w czasie I wojny światowej. Ale to nie wszystko. Samolot po rekonstrukcji przetransportowany zostaje na Półwysep Gallipoli, gdzie był wykorzystywany w czasie walk. W historię zaangażowani są David i Rick Bremner, których dziadek, Francis Bremner, brał udział w tej niesławnej kampanii jako jeden z pierwszych pilotów Bristol Scout. Mężczyźni poszukują i kompletują plany samolotu, odbudowują go oraz wykonują loty w miejscu, w którym walczył ich dziadek. 12:20 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. TAJEMNICZE ŹRÓDŁA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE SECRET SPRINGS) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny. Trzy odcinki opowieści o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 13:25 NIE DO PRZEBACZENIA (THE UNFORGIVEN) Western, 116 min, USA 1960 Reżyseria: John Huston Scenariusz: Ben Maddow Zdjęcia: Franz Planer Muzyka: Dimitri Tiomkin Aktorzy: Audrey Hepburn, Burt Lancaster, Audie Murphy, Lilian Gish, Doug McClure, Charles Bickford, Joseph Wiseman, John Saxon i inni Kiedy reżyser John Huston przystąpił do realizacji "Nie do przebaczenia", miał już za sobą dwadzieścia lat pracy w zawodzie, a w dorobku filmy należące dziś do klasyki amerykańskiego kina, jak "Sokół maltański", "Skarb Sierra Madre", "Asfaltowa dżungla" czy "Afrykańska królowa". Wszystkie te produkcje wyróżniały się doborową obsadą, i tak też jest w przypadku "Nie do przebaczenia" uznanym przez krytykę za pierwszy western (nie licząc dyskusyjnego "Skarbu Sierra Madre") w karierze Hustona. Najbardziej pochlebne recenzje zebrali odtwórcy głównych postaci, którzy już wcześniej podbili filmowy świat - Audrey Hepburn nagrodzona Oscarem za "Rzymskie wakacje" i Burt Lancaster również zdobywca złotej statuetki za tytułową rolę w filmie "Elmer Gantry". Słowa uznania padły także pod adresem Lilian Gish, czołowej aktorki amerykańskiego kina niemego. "Nie do przebaczenia" to interesujący western pod względem aktorskim i realizatorskim. Toczącej się w wartkim tempie akcji towarzyszą znakomita muzyka Dimitriego Tiomkina i wysmakowane plastycznie zdjęcia Franza Planera. Budżet filmu przekroczył 5 milionów dolarów. Po trzysta tysięcy za swoje role wzięli Burt Lancaster i Audrey Hepburn. Zdjęcia były kręcone w malowniczych plenerach Durango w Meksyku. Na planie filmowym Audrey Hepburn odniosła poważne obrażenia spadając z konia, co znacznie opóźniło ukończenie produkcji. Osią intrygi jest konflikt pomiędzy osadnikami z Teksasu a Indianami z plemienia Kiowa, którym siłą odebrano ich ziemie. Akcja rozgrywa się w latach 80. XIX wieku. W niewielkim miasteczku na Dzikim Zachodzie pojawia się pijaczyna i włóczęga, weteran wojny secesyjnej Abe Kelsey (Joseph Wiseman), rozpowszechniający plotkę o indiańskim pochodzeniu pięknej Rachel Zachary (Audrey Hepburn). Matka dziewczyny, Matylda (Lilian Gish), dotychczas utrzymywała ten fakt w wielkiej tajemnicy. Rachel jako dziecko została uratowana przez nieżyjącego już seniora rodu Zacharych podczas masakry znienawidzonego plemienia Kiowa. Kiedy poganiacz bydła Ben Zachary (Burt Lancaster) wraca do domu, nie dowierza plotkom, ale wypytywana o prawdę matka niczemu nie zaprzecza. Opętany żądzą zemsty Ben wraz ze swym młodszym bratem Cashem (Audie Murphy) próbuje zabić przynoszącego złe wieści Kelseya, jednak ten się wymyka. Nienawidzący czerwonoskórych Ben od dawna podkochuje się w swej przyrodniej siostrze, która ma także innych adoratorów - Casha i mieszkającego w pobliżu nieśmiałego Charliego Rawlinsa. Napiętą sytuację pogarsza pojawienie się trzech Indian z plemienia Kiowa na czele z prawdziwym bratem Racheli, którzy chcą odebrać dziewczynę. Odprawieni z kwitkiem czerwonoskórzy w drodze powrotnej napadają na ranczo Rawlinsów, w potyczce ginie Charlie. Okazuje się, że Kelsey wrócił do miasteczka, by dokonać zemsty na rodzinie Zacharych. Kiedy przed wieloma laty Indianie porwali jego syna, chcieli wymienić chłopca na Rachel, jednak wówczas ojciec Bena odmówił. 15:30 ŚLADAMI ESKULAPA - ODC. 2 Magazyn, 20 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Cykl poświęcony historii medycyny, którego trzonem jest rozmowa dwóch historyków o różnych motywach medycznych. Układ treści jest problemowo - chronologiczny, punktem wyjścia zaaranżowana scenka, dialog między prowadzącymi w oparciu o eksponat muzealny lub zainscenizowaną sytuację z życia codziennego (np. ból zęba). Rozmowa podzielona na trzy części będzie przedstawiać sposoby radzenia sobie ze schorzeniem lub metodę medyczną (np. znieczulenie) - od czasów dawnych ku wiekowi XX. Ilustracją każdego omawianego problemu będzie tekst źródłowy z opisem zabiegu, miejsca jego wykonywania, treścią recepty lub poradami medycznymi. W tych miejscach, gdzie to tylko możliwe, przywołany zostanie przykład polskiego lekarza lub historyka medycyny, znaczącego dla rozwoju wiedzy o przedstawianym zagadnieniu - np. kołtun Józef Dietl. Sceny rozmów między prowadzącymi odbywać się będą w obiektach związanych z historią medycyny, znajdujących się na terenie Krakowa (Muzeum Farmacji, schron Oddziału Pierwszej Pomocy Medycznej przy szpitalu im. S. Żeromskiego itp.). 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - POLSKIE ZWYCIĘSTWA: BERESTECZKO 1651 Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Tegoż roku w wilię świętych Piotra i Pawła wielką wiktoryją otrzymali nasi pod Beresteczkiem, kędy było niemal wszystko toż wojsko, co pod Zbarażem nieprzyjacielskie. Chan sam ze wszystkimi ordami ledwie uciekł; także i Chmielnicki; Kozaków osobliwie pieszych oblężono, których po tym po dwu tygodniach per connivenantiam wypuszczono na zgubę wojska polskiego" - notował w pamiętniku Jakub Łoś. Jak doszło to tej batalii, uważanej za największe starcie kawalerii w siedemnastym wieku i rangą przyrównywanej do bitwy grunwaldzkiej? 18:15 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 1/13 - BRAT JERZY Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Mieczysław Pawlikowski, Bogumił Kobiela, Joanna Jędryka, Mariusz Dmochowski, Tadeusz Schmidt, Bogusz Bilewski, Marek Perepeczko, Andrzej Łapicki, Aleksander Fogiel, Wojciech Zagórski i inni Wioząc na ślub Anusię Borzobohatą, Michał Wołodyjowski zostaje napadnięty przez bandytów. Rozprawia się z nimi, ale chora Anusia umiera. Pan Michał w rozpaczy po utracie narzeczonej wstępuje do klasztoru. Podczas konwokacji Zagłoba spotyka dwu dawnych przyjaciół Wołodyjowskiego - Ketlinga i Nowowiejskiego. Od nich dowiaduje się o perypetiach pana Michała. Postanawia podstępem wyciągnąć go z klasztoru. Zagłoba dostaje się za mury zakonne. Argumenty patriotyczne nie działają na małego rycerza. Zagłoba mówi mu więc, że umierający Ketling chciałby zobaczyć go przed śmiercią. Wołodyjowski godzi się odwiedzić druha. W domu Ketlinga okazuje się, że to mistyfikacja. Wołodyjowski jest w pierwszej chwili oburzony, ale sam hetman Sobieski przekonuje go, by został wśród rycerzy. 18:40 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 2/13 - HETMAŃSKI ORDONANS Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Andrzej Łapicki, Mieczysław Pawlikowski, Magdalena Zawadzka, Barbara Brylska, Barbara Krafftówna, Andrzej Szalawski, Czesław Wołłejko, Marek Nowowiejski, Mariusz Dmochowski, Cezary Julski, Ludwik Benoit, Włodzimierz Skoczylas i inni Podczas przyjęcia hetman Sobieski wysyła Ketlinga do Kamieńca. Zaś od Mikołaja Potockiego dowiaduje się, że ten zamknął w lochu jego dragonów, którzy nieodpowiednio zachowywali się na ziemiach Potockiego. Sobieski wysyła więc pana Wołodyjowskiego, by uwolnił żołnierzy. Strażnikiem więźniów okazuje się dawny żołnierz Wołodyjowskiego. Otumaniony przez Zagłobę wpuszcza ich obu do uwięzionych. I oni - a zwłaszcza wachmistrz Luśnia - okazują się starymi znajomymi pana Michała. Wołodyjowski uwalnia wszystkich. Przypadkowo na leśnej drodze Wołodyjowski i Zagłoba spotykają siostrę pana Michała, stolnikową Makowiecką, i jej dwie podopieczne - panny Krzysię Drohojowską i Basię Jeziorkowską. Wołodyjowski zabiera trzy panie do domu, który Ketling przed wyjazdem powierzył jego opiece. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 28. POCZĄTKI PAŃSTWA PIASTÓW. MIESZKO I I BOLESŁAW CHROBRY Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Górski Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Jak powstało polskie państwo? Kim byli pierwsi władcy Polski? Jaki obraz tamtych czasów mamy dzięki źródłom? Tematem tego odcinka teleturnieju "Giganci historii" są czasy panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Czasy wielkich sojuszy i przełomowych wydarzeń, które wpisały państwo Piastów na mapę Europy. Niewyobrażalnych okrucieństw, do których dochodziło nawet między braćmi, ale też wizjonerskich idei, które do dziś kształtują naszą kulturę. Przypomnimy tło chrztu Polski, bitwy pod Cedynią, Zjazdu w Gnieźnie i pierwszej koronacji na króla naszego kraju Bolesława Chrobrego. 20:00 MEDYCEUSZE: WŁADCY FLORENCJI S.I - ODC. 7 CZYŚCIEC (MEDICI: MASTERS OF FLORENCE) Serial historyczny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sergio Mimica - Gezzan Scenariusz: Nicholas Meyer Wykonawcy: Marek Ciunel Aktorzy: Dustin Hoffman, Richard Madden Rada Signorii ma wolne stanowisko, Cosimo został poproszony o wybranie nowego członka. Piero jest pewien, że nadszedł jego moment, ale bankier Pazzi również ma oko na funkcję. Tymczasem Cosimo spędza coraz mniej czasu z Magdaleną, która w międzyczasie nawiązała przyjaźń z Marco Bello, który postanawia w końcu ujawnić Cosimo swoje podejrzenia dotyczące Lorenza. Kiedy Cosimo konfrontuje się z bratem w sprawie zabójstwa ich ojca, Lorenzo broni się, ale Cosimo nie wierzy mu. Wdowa po Albizzim oskarża Cosimo o morderstwo jej męża. Ta sytuacja powoduje, że papież opuszcza pałac Medyceuszy i postanawia przenieść się do klasztoru. Lucrezia, pewna niewinności Lorenza, przybywa mu z pomocą stara się znaleźć nowe dowody. Podejrzenia o morderstwo Giovanniego mogą objąć jeszcze jedną osobę: Marco Bello. 23:20 MONACHIUM (MUNICH) Dramat sensacyjny, 156 min, USA, 2005 Reżyseria: Steven Spielberg Wykonawcy: Stanisław Olejniczak Aktorzy: Eric Bana, Daniel Craig, Ciarn Hinds, Mathieu Kassovitz Film przywołuje dramatyczną historię masakry jedenastu izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Ludzie ci zostali wzięci jako zakładnicy przez palestyńską organizację terrorystyczną Czarny Wrzesień. Avner (Eric Bana) jest agentem wywiadu izraelskiego obarczonym misją poprowadzenia tajnego oddziału mającego za zadanie wytropić i zabić Palestyńczyków podejrzanych o zorganizowanie i przeprowadzenie ataku. Opowieść skupia się na osobistych rozterkach, jakie ten akt przemocy wzbudził w zespole i w sumieniu człowieka, który nimi dowodził. 02:40 NIE TYLKO ENIGMA. OPOWIEŚĆ O SŁUŻBACH WYWIADOWCZYCH POLSKIEGO PODZIEMIA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kolodziejczyk Zdjęcia: Paweł Iwaniuk Muzyka: Rafał Rozmus Wywiad Armii Krajowej podczas II wojny światowej oceniany był przez sojuszników jako najsprawniej funkcjonujący na świecie. Ocenia się, że gdyby nie jego działalność, wojna potrwałaby o kilka lat dłużej i nie wiadomo, z jakim skutkiem by się zakończyła. Pod koniec 1944 roku Niemcy mieli już rozwiniętą produkcję samolotów odrzutowych, którym w walce nie mogły dorównać alianckie myśliwce. Rozwijała się produkcja pocisków dalekosiężnych V2, a także trwały zaawansowane prace nad produkcją broni jądrowej. Dzięki działaniom wywiadowczym prowadzonym przez agentów Armii Krajowej udało się pokrzyżować plany produkcji tej broni. Przez cały okres trwania II wojny światowej wywiad AK dostarczył sprzymierzeńcom ponad 25 tysięcy raportów. Film ma na celu przypomnienie zasług tej struktury Armii Krajowej w osiemdziesiątą rocznicę wybuchu II wojny światowej. Oprócz przybliżenia struktury wywiadu w Polsce w okresie II wojny, przypomnimy najważniejsze akcje wywiadowcze, przybliżymy ich znaczenie oraz wpływ na teatr działań wojennych w Europie. Zasadnicza opowieść przedstawiona zostanie za pomocą tekstu lektorskiego oraz wypowiedzi fachowców. Tłem dla opowieści narratora będą symboliczne ilustracje fabularne, które płynnie przechodzić będą w animowane rysunki ilustrujące najciekawsze fragmenty opowiadanych historii. Dopełnieniem będzie skomponowana na potrzeby filmu muzyka.