TVP Historia Środa, 28.04.2021 Zmiany z dnia 28.04.2021 w stosunku do raportu z dnia 14.04.2021 (dodano pozycję programową) 08:20 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - ODC. ROZBIORY. SZTETLE I FORTUNY Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W 1851 roku powstaje książka kucharska niezwykłej wagi dla kuchni żydowskiej, jej autorką jest Rebeka Wolff. W 1869 roku książka ta wychodzi po polsku jako "Polska kuchnia koszerna". Z niej pochodzi pierwszy przepis, ciekawy i nietrudny - na ozory cielęce na słodko. Z innej książki kucharskiej, "Książki kucharskiej wileńsko - wegetariańskiej" pochodzi drugi przepis - na kugel z cebuli. Danie to przyrządzi prowadzący Łukasz Modelski. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 16:25 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KSIĄDZ BOLESŁAW DOMAŃSKI Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Zamiarem autorów cyklu jest pokazanie kapłanów Kościoła katolickiego, którzy walczyli o polskość i wiarę w XX wieku. Trzeba ich przypominać szczególnie w sytuacji, kiedy nasiliły się ataki na polskie wartości, przez wieki utożsamiane z triadą: Bóg, Honor, Ojczyzna. Kościół, jego pasterze czy wierzący są dziś zwalczani przez lewicową ideologię, której elementem jest Chrystofobia, wykorzystująca w dużej mierze brak świadomości i wiedzy napastników. Odcinek przybliża sylwetkę księdza dr. Bolesława Domańskiego. Bolesław Domański urodził się 14 stycznia 1872 roku w Przytarni niedaleko Wiela. Etapy jego edukacji to pruska szkoła ludowa w Kiełpiu (dokąd przenieśli się Domańscy), Collegium Marianum w Pelplinie, gimnazjum klasyczne w Chełmnie, Seminarium Duchowne w Pelplinie, wreszcie Królewska Pruska Teologiczna i Filozoficzna Akademia w Monasterze. 15 października 1893 roku otrzymał świecenia subdiakonatu, po nich rozpoczął studia w Monasterze. Tu 9 marca 1895 roku otrzymał święcenia kapłańskie. W 1897 roku obronił dysertację doktorską "Nauka Nemeciusa o istocie duszy". Po powrocie pracował jako wikary w Lubawie, trzy lata był profesorem filozofii w Seminarium Duchownym w Pelplinie. W 1902 roku zrezygnował z posady profesorskiej, został administratorem parafii złotowskiej. Trwałą pamiątką tego czasu jest kościół św. Rocha. W 1903 roku został proboszczem parafii Zakrzewo. Jako proboszcz zakrzewski wykazał się troską zarówno o sprawy duchowe jak i materialne. Dzięki jego energii i ofiarności parafian miejscowy kościół został powiększony i wzbogacony. Ks. Domański wprowadzał w czyn idee pracy organicznej, wspierając wszelkie działania mające na celu podniesienie poziomu gospodarki i kultury Polaków. W 1906 roku został prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Złotowie. W 1909 roku współtworzył Bank Parcelacyjny, późniejszy Bank Ludowy z siedzibą w Zakrzewie. Został prezesem Kółka Rolniczego w Zakrzewie. W latach 1918 - 1920 zaangażowany był w walkę o przyłączenie Ziemi Złotowskiej do Polski. Wtedy to rzucił słynne hasło: Zdradę narodową popełnia ten, kto opuszcza ojcowiznę. Kiedy okazało się, że Ziemia Złotowska pozostała w granicach Rzeszy, włączył się w działania powstałego w 1922 roku Związku Polaków w Niemczech. W 1923 roku utworzono V Dzielnicę ZPwN, jej prezesem został właśnie ksiądz Patron. W 1931 roku został wybrany na stanowisko prezesa ZPwN. Angażował się w działania we wszystkich dziedzinach życia miejscowych Polaków. W 1929 roku został patronem Rady Nadzorczej Związku Spółdzielni Polskich w Niemczech z siedzibą w Berlinie, wtedy przylgnął doń tytuł Księdza Patrona. W 1933 roku został prezesem Banku Słowiańskiego. Współpracował z mniejszościami narodowymi w Niemczech. W trosce o młodzież polską zabiegał o polskie szkolnictwo, działania polskich Towarzystw Młodzieżowych. Ważnym miejscem spotkań Polaków stał się zbudowany w 1935 roku Dom Polski w Zakrzewie. Ksiądz Patron wspomagał polską prasę: "Polak w Niemczech", "Młody Polak w Niemczech", "Mały Polak w Niemczech", "Głos Pogranicza i Kaszub". Apogeum działań ZPwN był Kongres Polaków w Berlinie, który odbył się 6 marca 1938 r. Ks. Domański zmarł 21 kwietnia 1939 roku w Berlinie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 18:25 SPÓR O HISTORIĘ - POWSTANIA ŚLĄSKIE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Kwestia przynależności Górnego Śląska do Polski lub do Niemiec podnoszona była podczas obrad konferencji pokojowej w Wersalu. Brytyjski premier David Lloyd George miał wówczas powiedzieć, że oddać w ręce Polaków przemysł Śląska, to jak wkładać w łapy małpy zegarek. Ostatecznie zdecydowano, że na spornym terytorium przeprowadzony zostanie plebiscyt. Mieszkańcy mieli wypowiedzieć się, czy Górny Śląsk ma należeć do Polski, czy do Niemiec. Rozwiązanie nie zadowoliło ani Polaków, ani Niemców. Odpowiedzią na niemieckie represje był strajk, a po nim wybuch powstania 17 sierpnia 1919 roku. Po 10 dniach powstanie upadło. Rok później, w sierpniu wybuchło drugie powstanie śląskie. W marcu 1921 roku na spornym terytorium odbył się plebiscyt. Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu niemal całego obszaru Niemcom. Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki. W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku wybuchło trwające dwa miesiące trzecie powstanie śląskie. W jego rezultacie Polska uzyskała znacznie większy obszar Górnego Śląska aniżeli pierwotnie przewidywano.