TVP Kultura Wtorek, 27.04.2021 09:20 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inni "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 11:00 PERŁY I DUKATY - ODC. 1/3 - MARKIZA DE POMPADOUR Miniserial obyczajowy, 26 min, Polska 1965 Scenariusz i reżyseria: Józef Hen Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Anna Milewska, Wieńczysław Gliński, Bogdan Baer, Bogusz Bilewski, Włodzimierz Boruński, Wiesław Gołas, Aleksander Fogiel, Andrzej Krasicki, Sylwester Przedwojewski, Jarema Stępowski, Janina Szydłowska - Kałuska "Perły i dukaty" to zbiór trzech zabawnych nowel filmowych wg opowiadań i w reżyserii Józefa Hena. Każda z nich stanowi odrębną całość, lecz ich temat jest wspólny i da się ująć jako "kobieta i mężczyzna". "Perły i dukaty" zyskały uznanie krytyki za przedni dowcip, celne obserwacje współczesnego życia i dobre aktorstwo. Podobali się zwłaszcza Wiesław Gołas jako podwarszawski "badylarz", Jerzy Turek i Aleksander Fogiel, którzy dali prawdziwy popis swej vis comica. Bohaterką pierwszej nowelki jest pomysłowa i przebiegła córka kierownika spółdzielni stolarskiej, specjalizującej się w wyrobie imitacji antycznych mebli. Namawia ona swoich kolejnych narzeczonych, by przed ślubem kupili u jej ojca drogie sprzęty "na nową drogę życia". Gdy naiwni i zadurzeni po uszy młodzieńcy nabędą już stylowe szafy, komody i kanapy, dziewczyna pod błahym pretekstem zrywa zaręczyny i rozgląda się za nowym kandydatem. 11:30 PERŁY I DUKATY - ODC. 2/3 - PING - PONG Serial obyczajowy, 21 min, 3 odc. , Polska 1965 Scenariusz i reżyseria: Józef Hen Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Wanda Koczeska, Mieczysław Czechowicz, Hanka Bielicka, Zbigniew Dobrzyński, Roman Kłosowski, Adam Pawlikowski, Helena Wilda Druga z trzech nowel filmowych wg opowiadań i w reżyserii Józefa Hena. Każda z nich stanowi odrębną całość, lecz ich temat jest wspólny i da się ująć jako: "kobieta i mężczyzna". "Perły i dukaty" zyskały uznanie krytyki za przedni dowcip, celne obserwacje współczesnego życia i dobre aktorstwo. Druga nowelka, zatytułowana "Ping - pong", kieruje ostrze satyry w stronę kultu siły i fizycznej sprawności, za którymi nie idą zalety charakteru. Subtelnie dotyka także problemu kryzysu uczuciowego u zamężnej kobiety. Oto młoda mężatka spędza samotnie urlop nad morzem. Jej uwagę przyciąga młody, przystojny, świetnie zbudowany mężczyzna, brylujący w towarzystwie ze względu na swe sportowe umiejętności. Kobieta jest nim wyraźnie zafascynowana, nawiązanie romansu wydaje się kwestią dni. Tymczasem do pensjonatu przyjeżdża mąż bohaterki - korpulentny, misiowaty poczciwina. Kobieta doprowadza do meczu pomiędzy obu panami. Ku jej zdumieniu, ale i radości okazuje się, że spisany na straty mąż wygrywa. 12:00 PERŁY I DUKATY - ODC. 3/3 - PERŁY I DUKATY Serial obyczajowy, 24 min, Polska, 1965 Reżyseria: Józef Hen Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Gustaw Holoubek, Maria Wachowiak, Tadeusz Cygler, Zbigniew K. Rogowski Trzecia i ostatnia część cyklu filmowego złożonego z trzech odrębnych historyjek obyczajowych, których wspólnym tematem są ogólnie pojęte relacje damsko - męskie. Całość okraszona sporą dawką humoru. Akcja "Pereł i dukatów" toczy się w Czechosłowacji. Głównym bohaterem jest znakomity polski dyrygent przebywający na występach w Pradze. Telefonując do żony, nuci: "Dam ci perły i dukaty / Sznur korali dam na szyję / I ubiorę w strój bogaty...". Wyjaśnia się zatem geneza tytułu całego cyklu. W rozmowie telefonicznej artysta chwali się swoim wysokim honorarium i pyta, czy małżonka chce, żeby jej coś kupił w stolicy bratniego kraju. Żona woli jednak, by pieniądze zdeponować w banku "na później". Mniej powściągliwa jest za to poznana przypadkiem młoda polska turystka, przed którą - dla zabawy - sławny dyrygent udaje Czecha. Polka, zaintrygowana nowo poznanym, interesującym mężczyzną, okazuje mu coraz więcej sympatii. Jednak, gdy dyrygent wyjawia, że jest jej rodakiem, czar niespodziewanie pryska. 12:35 KLARA I ANGELIKA Film obyczajowy, 46 min, Polska, 1976 Reżyseria: Irena Kamieńska Scenariusz: Władysław Terlecki Zdjęcia: Jan Hesse Muzyka: Wojciech Michniewski Aktorzy: Zofia Mrozowska, Emilia Krakowska, Wanda Łuczycka, Wieńczysław Gliński, Wiesław Michnikowski, Tadeusz Byrski, Zdzisław Wardejn, Janusz Zaorski, Leonard Pietraszak, Bolesław Abart, Janina Borońska, Krystyna Ciechomska, Andrzej Fogiel, M. Guzek, Adam Koman Adaptacja opowiadania Marii Dąbrowskiej, zrealizowana przez wytrawną dokumentalistkę, Irenę Kamieńską. Filmowa nowela "Klara i Angelika" opowiada o wybitnej aktorce, obchodzącej artystyczny jubileusz. Trwają ostatnie przygotowania do premiery "Domu kobiet". Klarę Naimską oblegają dziennikarze, reporterzy, reżyserzy dokumentaliści, przyjeżdża nawet delegacja z rodzinnego miasta. Ją samą rocznica skłania do refleksji na temat życia i sensu własnej pracy. Podsumowanie nie wypada najlepiej. Bohaterka, choć otoczona przyjaciółmi i wielbicielami, czuje się samotna i nierozumiana. Z jej rozmyślaniami kontrastuje bezpretensjonalny sposób bycia manikiurzystki Angeliki, nieobciążonej balastem popularności oraz związanymi z nim stresami i wyrzeczeniami. Wewnętrzne rozważania aktorki gwałtownie przerywa wezwanie na jubileuszową premierę. Myśli o tym, jak żyć, by być szczęśliwą, ulatniają się tak nagle, jak się pojawiły. Teraz najważniejsze to wyjść na scenę i grać. 15:00 MICHEL LEGRAND, NIECH GRA MUZYKA (MICHEL LEGRAND, LET THE MUSIC PLAY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gregory Monro Dokumentalny portret Michela Legranda, kompozytora teatralnego i filmowego, który napisał muzykę do takich dzieł jak "Sprawa Thomasa Crowna", "Kobieta jest kobietą" czy legendarnych "Parasolek z Cherbourga". 16:05 JEZIORO BODEŃSKIE Dramat, 82 min, Polska 1985 Scenariusz według prozy Stanisława Dygata i reżyseria: Janusz Zaorski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Małgorzata Pieczyńska, Joanna Szczepkowska, Maria Pakulnis, Gustaw Holoubek, Andrzej Szczepkowski, Henryk Borowski, Krzysztof Zaleski, Wojciech Wysocki, Krzysztof Kowalewski Jeszcze zanim wszedł na ekrany w Polsce, film Janusza Zaorskiego otrzymał Grand Prix - Złotego Lamparta na MFF w Locarno. Na festiwalu w Gdańsku Krzysztof Pieczyński zdobył nagrodę za główną rolę, a Maria Pakulnis - za drugoplanową. Scenariusz "Jeziora Bodeńskiego" powstał na kanwie dwóch utworów Stanisława Dygata: debiutanckiej powieści pod tym samym tytułem napisanej w latach 1942 - 1943, a wydanej w 1946 r. oraz opowiadania "Karnawał". Dzieło Janusza Zaorskiego stanowi udaną próbę zmierzenia się ze specyficznym, nostalgiczno - poetyckim klimatem Dygatowskiej prozy. Zachowując wierność duchowi jego autobiograficznej powieści, reżyser tworzy przede wszystkim portret psychologiczny młodego polskiego inteligenta, przeżywającego wojnę jako ogromny wstrząs duchowy, który zachwiał jego dotychczasowym sposobem myślenia. Filmem tym Zaorski włącza się także w dyskurs na temat naszych narodowych wad i zalet, specyficznego rozumienia polskości, stereotypów zachowania Polaka wobec cudzoziemców. "Jezioro Bodeńskie" nie obfituje w zaskakujące wydarzenia, a budowanie swoistej dramaturgii polega tu przede wszystkim na dokładnym rejestrowaniu gestów i reakcji bohaterów. Akcja filmu rozgrywa się w 1940 r. w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim, niedaleko granicy ze Szwajcarią, gdzie Niemcy założyli obóz dla internowanych. Przebywają w nim głównie Anglicy i Francuzi. Trafia tam także młody Polak legitymujący się francuskim paszportem. Obserwując swych współtowarzyszy niedoli, dokonuje rozrachunku z własnym życiem, polskimi korzeniami i tradycją. Chłopak nie chce oderwać się od swojej polskości, ale jednocześnie stara się nie roztkliwiać nad sobą i swoim pochodzeniem. Jego marzeniem jest dokonanie patriotycznego czynu, ale nie jest w stanie przekroczyć niedostępnej granicy między myślą o czynie a jego spełnieniem. W obozie poznaje piękną Francuzkę Suzanne oraz wesołą blondynkę z Warszawy, Jankę Birmin. Znajomość z Suzanne nabiera cech głębokiej przyjaźni. Rozmyślania o niej zapełniają wiele stron pamiętnika, jaki chłopak prowadzi od początku pobytu w Konstancji. 17:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JANUSZ OLEJNICZAK Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Wykonawcy: Marta Perchuć - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny pianista Janusz Olejniczak. 20:00 FESTIWAL W BREGENCJI 2013 - "KUPIEC WENECKI" ANDRZEJA CZAJKOWSKIEGO (BREGENZ FESTIVAL 2013: THE MERCHANT OF VENICE) Film muzyzny, opera, 164 min, Austria/Niemcy, 2013 Reżyseria: Keith Warner Wykonawcy: Erik Nielsen, Wiener Symphoniker, Prague Philharmonic Choir, Richard Angas, Christopher Ainslie, Charles Workman Spóźniona o ponad 30 lat prapremiera "Kupca weneckiego" Andrzeja Czajkowskiego w reżyserii Keitha Warnera do anglojęzycznego libretta Johna O'Briena. Inscenizacja dzieła skomponowanego w latach 1968 - 1982 wystawiona została 18 lipca 2013 roku na Festiwalu w Bregencji. 22:55 LEKKIE OBYCZAJE - JAK URATOWAŁEM KANADĘ (GUIBORD S'EN VA - T - EN GUERRE (INTERNSHIP IN CANADA)) Satyra polityczna, 99 min, Kanada 2015 Scenariusz i reżyseria: Philippe Falardeau Aktorzy: Patrick Huard, Irdens Exantus, Suzanne Clement, Clemence Dufresne - Deslieres, Sonia Cordeau, Paul Doucet Steve Guibord, niezależny poseł o umiarkowanych poglądach z wielkiego okręgu w północnym Quebecu, niespodziewanie znajduje się w kłopotliwej sytuacji. Okazuje się, że to jego głos przesądzi o tym, czy kanadyjskie oddziały wojskowe wezmą udział w wojnie na Bliskim Wschodzie, czy też nie. Poseł musi dokonać właściwego wyboru, staje więc przed wyjątkowo trudnym zadaniem. Podróżuje po kraju, próbuje wybadać opinię publiczną, ocenić stanowisko różnych grup interesu, a także poznać zdanie kanadyjskiego premiera, ale debaty coraz bardziej wymykają się spod kontroli. Guibord nie może też liczyć na wsparcie rodziny, gdzie również występuje rozbieżność poglądów. Inaczej myśli jego żona Suzanne, właścicielka małego biznesu, a jeszcze inną wizję ma ich nastoletnia córka Lune. Nieoczekiwanie w podjęciu decyzji pomaga Guibordowi 22 - letni student Souverain Pascal z Haiti, który niedawno przybył z Port - au - Prince do Kanady i ma świeże spojrzenie na całą sytuację. Guibord był jedynym posłem, który odpowiedział na prośbę Pascala o pracę i zgodził się przyjąć go na staż. 01:35 MŁODA POLSKA - SPITSBERGEN Film fabularny kinowy, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Szcześniak Scenariusz: Michał Szcześniak, Monika Sirojc Zdjęcia: Bartosz Piotrowski Aktorzy: Magdalena Czerwińska, Marek Kossakowski, Izabela Kuna, Marian Dziędziel, Joanna Jarmołowicz Ratowniczka medyczna Magda wraca do pracy w trybie natychmiastowym po siedmiu miesiącach zawieszenia. Wciąż dręczą ją traumatyczne wspomnienia sprzed zwolnienia. Między nią a młodym, restrykcyjnym kierownikiem karetki szybko rodzi się konflikt. (Źródło: www.studiomunka.pl) 02:10 PANORAMA KINA POLSKIEGO - RÓŻYCZKA Dramat, 113 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Scenariusz: Maciej Karpiński, Jan Kidawa - Błoński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Andrzej Seweryn, Magdalena Boczarska, Robert Więckiewicz, Grażyna Szapolowska, Jan Frycz, Jacek Braciak, Krzysztof Globisz, Julia Kornacka, Jerzy Kamas, Władysław Kowalski, Aleksander Bednarz, Stefan Burczyk Na FPFF w Gdyni w 2010 Grand Prix, nagroda za dźwięk oraz za pierwszoplanową rolę kobiecą. Nagrody na festiwalach w Moskwie, Chicago, San Francisco i in. W 2011 Orzeł dla Roberta Więckiewicza za najlepszą główną role męską. Opowieść zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami (m. in. historią Pawła Jasienicy i jego związku z Zofią O'Bretenny, drugą żoną, która po latach okazała się być donoszącą na niego agentką SB). Niebezpieczna gra uczuć między cenionym pisarzem, jego piękną młodą żoną oraz jej kochankiem, rozgrywająca się w burzliwych latach 60. Znany pisarz (Andrzej Seweryn) przeżywa romans z dużo młodszą od siebie, piękną kobietą (Magdalena Boczarska). Wbrew wywołującej oburzenie środowiska różnicy wieku, wykształcenia i pozycji intelektualista poślubia atrakcyjną "dziewczynę znikąd". Zaślepiony uczuciem nie podejrzewa, że ich kontrowersyjny związek może nie być kwestią przypadku. Nie wie, że jego partnerka od dawna spotyka się po kryjomu z innym mężczyzną (Robert Więckiewicz), z którym łączy ją nie tylko silna namiętność, ale i groźna intryga. Zaangażowana w niemoralny układ z agentem, przekazuje mu informacje mające służyć kompromitacji pisarza. Erotyczna fascynacja kochankiem stopniowo przeradza się w głębokie uczucie, choć kobieta zdaje sobie sprawę, że jest jedynie narzędziem w zaplanowanej akcji tajnych służb. 04:15 KINO NOCNE - TRWOGA (EL ESPANTO / THE DREAD) Film dokumentalny, 65 min, Argentyna, 2017 Reżyseria: Martin Benchimol, Pablo Aparo W XXI wieku są jeszcze miejsca, których mieszkańcy potrafią doskonale obejść się bez osiągnięć współczesnej medycyny. W argentyńskiej wiosce El Dorado niemal każda przypadłość leczona jest tradycyjnym domowym sposobem niekoniecznie racjonalnym. Szczególną sławą w tej społeczności cieszy się niejaki Jorge, który znalazł cudowny środek na egzystencjalny lęk, określany tu słowem "el espanto". Łącząc pierwiastek magiczny z ludowym humorem, film odmalowuje niezwykły klimat argentyńskiej prowincji. [opis festiwalowy]