TVP3 Poniedziałek, 03.05.2021 06:35 KUSTOSZKA SOMOSIERRY Reportaż, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wojciech Piotrowski, Piotr Garbarczyk Reportaż przedstawia historię starań o upamiętnienie bitwy pod Somosierrą. Rozpocznie się od odwiedzin Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, gdzie wśród wielu miejsc chwały polskiego oręża jest też tablica poświęcona szarży szwoleżerów. Przeniesiemy się następnie do Somosierry, gdzie poznamy osoby, dzięki którym Hiszpanie dowiedzieli się o bitwie: ojca Jos Medinę, wójta Francisco Sanz Gutierreza oraz samą kustoszkę Somosierry, Elżbietę Tyjan. 07:55 CZERWONE GITARY I PÓŁ WIEKU Reportaż, 48 min, Polska, 2015 Autor: Maciej Wróbel Film "Czerwone Gitary i pół wieku" przedstawia muzyków zespołu po pięćdziesięciu latach od powstania grupy. Obecny skład znacząco różni się od pierwotnego, a jedynym muzykiem, który gra i śpiewa w zespole od początku, jest Jerzy Skrzypczyk. Pozostali grają albo z przerwami od 1965, albo od 1997, albo dołączyli do Czerwonych Gitar w 2003 roku. Są to ludzie, którzy w młodości słuchali legendy polskiego big - bitu. Kiedyś byli ich fanami, a dziś mogą współtworzyć nowy repertuar. W filmie wykorzystano archiwalne materiały z zasobów Telewizji Polskiej: fragmenty koncertów, stare teledyski, wywiady z gwiazdami. Współcześnie zespół został pokazany od kuchni. Oglądamy trasę koncertową, podsłuchane rozmowy w busie podczas drogi na koncert, atmosferę przed wyjściem na scenę. W programie pojawiają się też znani muzycy, którzy słuchali Czerwonych Gitar, krytycy muzyczni oraz zwykli fani. Jednym z elementów filmu jest wielki jubileuszowy koncert zespołu, który odbył się 14 marca 2015 r. w Gdańsku. Film powstał na antenę TVP Regionalnej, a jego twórcą jest Maciej Wróbel z OTV Olsztyn. 09:00 HENRYK WARS - PIEŚNIARZ WARSZAWY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Zdjęcia: Kamil Dąbrowski, Jan Komasa, Zbigniew Mazur, Piotr Rejmer Wykonawcy: Irena Santor, Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo, Aleksander Żabczyński, Andrzej Piszczatowski, Jan Kobuszewski, Bohdan Łazuka, Jadwiga Andrzejewska, Maria Winiarska, Barbara Winiarska, Anna Janta, Barbara Rylska, Hanna Banaszak, Maria Pakulnis, Jadwiga Barańska Film dokumentalny o wielkim polskim kompozytorze Henryku Warsie, którego twórczość i piosenki są powszechnie znane i do dziś chętnie wykonywane. Wars był również kompozytorem muzyki filmowej do ponad 50 filmów zrealizowanych w Polsce (przed wojną) i ponad 60 w Hollywood (po wojnie), co zapewniło mu trwałe miejsce w literaturze muzycznej. Film został zrealizowany w 2007 roku. Autorów filmu zainspirowało odkrycie nieznanych dotychczas utworów muzyki poważnej skomponowanych przez Warsa. 12:30 KRÓL STAŚ LUBIŁ ROSÓŁ Reportaż, 12 min, Polska, 2015 Autor: Róża Fabjanowska Stanisław August Poniatowski, właściwie Stanisław Antoni Poniatowski, to władca budzący do dzisiaj emocje. Jemu zawdzięczamy Konstytucję 3 Maja, z której jesteśmy ciągle niezwykle dumni. Był też ostatnim władcą Rzeczpospolitej Obojga Narodów i jak sam powtarzał, niestety jego panowanie ojczyźnie nie pomogło, choć pragnął dla niej tylko dobra. Przez wielu był i jest uważany za króla słabego, bez charakteru, a przede wszystkim uległego carycy Katarzynie II. Reportaż opowiada o zwyczajach króla Stasia, sposobie życia, stylu uprawiania polityki. Król Stanisław August Poniatowski był człowiekiem bywałym w świecie, miał wyrafinowane gusta, także kulinarne. Lubił np. przed obiadem zjeść kilka ostryg i czynił tak regularnie przez cały rok. Ciekawe np. , w jaki sposób w XVIII wieku świeże ostrygi trafiały na jego stół latem, mimo tak znacznego oddalenia od miejsca połowu? Ulubiony bulion, spożywany przez niego regularnie wczesnym rankiem, zaczynał się gotować o drugiej w nocy, a składał się z kilkudziesięciu gatunków mięs. Wiadomo, że Konstytucja 3 Maja została spisana na papierze z Jeziornej, ale mało kto wie, że król nakazał ją także natychmiast drukować i takiej wersji drukowanej pojawiło się ok. 20000 egzemplarzy, co przyczyniło się do szerokiego rozpowszechnienia dokumentu, mimo starań administracji rosyjskiej, by go jak najszybciej unicestwić. Reportaż został zrealizowany we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie. 12:45 1200 MUZEÓW - PANORAMA RACŁAWICKA Reportaż, 23 min, Polska, 2016 Panorama Racławicka to jedyne zachowane do dziś dzieło tego rodzaju stworzone przez polskich artystów, swego rodzaju relikt dziewiętnastowiecznej kultury masowej. Wielkie malowidło (15x114m), dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa) i technicznych (oświetlenie, sztuczny teren, zaciemnione, kręte podejście) stwarza iluzję trójwymiarowej przestrzeni i pozwala widzowi przenieść się w inną rzeczywistość i inny czas. Panoramę Racławicką zamówiła u Jana Styki rada miasta Lwowa w 1893 roku z okazji 100 - lecia insurekcji kościuszkowskiej. Styka zaprosił do współpracy Wojciecha Kossaka, Ludwiga Bollera i innych malarzy. Olbrzymie malowidło powstało w ciągu zaledwie 9 miesięcy. W latach 1894 - 1944 Panorama była wystawiana we Lwowie w specjalnie dla niej zbudowanej rotundzie na terenie Parku Stryjskiego. Podczas okupacji przechowana była w lwowskim klasztorze bernardynów, a po wojnie znalazła się we Wrocławiu, gdzie prezentowana jest zwiedzającym od 1985 roku. Razem z prowadzącym program zaglądamy w miejsca niedostępne dla innych zwiedzających - do muzealnych magazynów i pracowni. Przedstawiamy pracę konserwatorów Panoramy Racławickiej, którzy muszą się zmierzyć ze specyficznymi problemami. Udamy się też do Niezwojowic, miejscowości położonej 5 km od Racławic. Znajduje się tam obrotowa makieta o powierzchni 40 m kwadratowych przedstawiająca teren, na którym rozegrała się bitwa oraz jej najważniejsze epizody. Na makiecie zostało rozmieszczonych około 300 figurek żołnierzy polskich i rosyjskich wykonanych z drewna lipowego przez miejscowych artystów. Pomysłodawcą i twórcą projektu makiety jest Janusz Król, potomek jednego z kosynierów, kolekcjoner historycznych pamiątek, działacz Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego. "Teatrum Bitwy pod Racławicami" to jeden z przejawów żywego do dziś w Racławicach zainteresowania wydarzeniami z przeszłości oraz kultu Naczelnika i bohaterskich chłopów, którzy odegrali znaczącą rolę w bitwie sprzed ponad 220 lat. Kolejne rocznice Bitwy pod Racławicami są świętem okolicznych wsi i zawsze odbywają się z tłumnych udziałem miejscowej ludności. Z inicjatywy Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego powstała grupa rekonstrukcyjna odtwarzająca fragmenty bitwy. 13:15 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - ZAKAZANE ŚWIĘTO Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Święto Konstytucji 3 Maja zostało uchwalone przez Sejm 29 kwietnia 1919 roku. Idea niepodległego i demokratycznego państwa zawarta w konstytucji, była dla odradzającej się Polski bardzo ważna. Za pamięć o tym dokumencie karali już wszyscy zaborcy. Świętowano bardzo hucznie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. I jeszcze legalnie można było je obchodzić w latach 1945 - 1946. Potem trzeba było czekać do karnawału Solidarności, aby oddać hołd idei konstytucji. W PRL - u o obchodach można mówić do 1980 roku, w stanie wojennym i po wojnie polsko - polskiej. Zawsze uczestników obchodów represjonowano, najmniejsze zgromadzenia rozpędzano. Ale zawsze znaleźli się ludzie, którzy pamiętali o 3 maja i 11 listopada. 13:50 ŻEGNAJ MAJOWA JUTRZENKO Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Krzyżanowski Scenariusz: Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Suchodolski Program przygotowany w 2016 roku w 70. rocznicę dramatycznych wydarzeń święta 3 maja 1946 roku. To, co wydarzyło się wówczas w Krakowie, było dla jego mieszkańców, przygotowujących się do narodowego święta, szokiem. Tym większym, że oficjalna propaganda i zalecenia ówczesnych władz wręcz manifestacyjnie podkreślały swoją wierność zakorzenionym w Polsce obyczajom. Jednakże kilkanaście godzin przed świętem nakazano policji i wojsku nie dopuścić do tradycyjnych uroczystych zgromadzeń i przemarszów na ulicach Krakowa. W tej sytuacji musiało dojść do dramatycznych wydarzeń. Gdy rozpoczęliśmy poszukiwania świadków tamtych wypadków, udało nam się odnaleźć zaledwie kilku z nich. Wielką pomocą do filmowego zrekonstruowania przebiegu wydarzeń i ich politycznego tła była przede wszystkim książka "3 maj 1946 w Krakowie" napisana przez krakowskiego historyka Czesława Brzozę. Dotarliśmy też do oryginalnych dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Krakowie. W filmie wykorzystano, za zgodą Zespołu filmowego TOR i Krzysztofa Zanussiego, fragment filmu "Z dalekiego kraju". 15:20 WIECZNA MIŁOŚĆ S.I - ODC 20 (KARA SEVDA) Serial obyczajowy, 43 min, Turcja, 2015 Reżyseria: Hilal Saral Ünalan Aktorzy: Burak Özivit, Neslihan Atagül, Kaan Urgancolu, Zerrin Tekindor, Kürat Alnak, Nee Baykent, Bar Alpaykut, Gökay Müftüolu odc. 20 Kemal ostrzega Nihan, że mąż kazał ją obserwować. Dowiaduje się też, co łączy Leylę z rodziną jego dawnej ukochanej. Onder próbuje pokrzyżować plany Vildan, która chce odebrać dom swojej siostrze. Konflikt w rodzinie Kemala trwa. 17:00 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 4. BANKOWOŚĆ CENTRALNA W POLSCE Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Dzisiaj wydaje się, że Narodowy Bank Polski, który jest jedynym emitentem środków płatniczych w Polsce, działa od zawsze. Tymczasem NBP powstał w 1945 roku, po zakończeniu II wojny światowej. Ale nie oznacza to że w Polsce nie było wcześniej banku centralnego. Jego historia sięga jeszcze czasów I Rzeczpospolitej. Pomysł stworzenia w Polsce banku, który miał charakter narodowego emitenta pojawił się w drugiej połowie XVIII w, jego powołanie rozważano podczas prac Sejmu Czteroletniego. Kwestia stworzenia banku emisyjnego powróciła kilkadziesiąt lat później już po zaborach - w Królestwie Polskim. Powstały wówczas z inicjatywy księcia Ksawerego Druckiego - Lubeckiego dwie instytucje: Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i Bank Polski. Bank Polski rozpoczął działalność 6 maja 1828 roku jego siedziba znajdowała się w specjalnie wybudowanym gmachu u zbiegu ulic Elektoralnej i Senatorskiej w Warszawie. Bank Polski był bankiem państwowym. Załamanie Banku przyniósł wybuch powstania listopadowego. Kiedy Polska odzyskała niepodległość, trudna sytuacja gospodarcza sprawiła, że bank centralny odrodzonego państwa powstał dopiero 28 kwietnia 1924 roku, wraz z reformami Władysława Grabskiego. Bank uruchomił oddziały w większych miastach Polski, oprócz emisji pieniędzy wykonywał także operacje kredytowe. Po wybuchu II wojny światowej zabezpieczano do ewakuacji złoto, waluty obce, bilety złotowe, klisze i dokumenty. Władze banku ewakuowały się do Paryża. Od 1 lipca 1940 roku Bank znalazł się w Londynie. W 1945 roku nowa, komunistyczna władza, powołała Narodowy Bank Polski. Bank Polski w styczniu 1952 roku przestał istnieć. Pierwszym i podstawowym zadaniem Narodowego Banku Polskiego jest emisja znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Dba, aby pieniądze, którymi się posługujemy, były należycie zabezpieczone przed fałszowaniem. Ale NBP także nadzoruje ilość pieniądza w gospodarce, prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych. Narodowy Bank Polski to zwornik polskiego systemu bankowego i polskiej gospodarki. 20:00 KONCERTY Z TVP BYDGOSZCZ - WOLNOŚĆ TO TA NAJJAŚNIEJSZA Z GWIAZD! NADZIEJA! Koncert, 40 min, Polska, 2021 Koncert z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja w wykonaniu Orkiestry Wojskowej w Toruniu. W auli UMK zabrzmią marsze, mazurki, polonez oraz muzyka filmowa Krzesimira Dębskiego z filmu "Bitwa Warszawska". Muzyczną podróż z motywem wolności zakończą utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Marka Grechuty. Koncert poprowadzi Arkadiusz Walesiak, aktor Teatru Wilama Horzycy w Toruniu. Orkiestra pod batutą por. Joanny Krause. 20:55 CAFE PIOSENKA - JAN PIETRZAK Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ryszard Makowski Scenariusz: Małgorzata Tytus, Ryszard Makowski Gość programu: Jan Pietrzak. 24:00 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - ZAKAZANE ŚWIĘTO Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Święto Konstytucji 3 Maja zostało uchwalone przez Sejm 29 kwietnia 1919 roku. Idea niepodległego i demokratycznego państwa zawarta w konstytucji, była dla odradzającej się Polski bardzo ważna. Za pamięć o tym dokumencie karali już wszyscy zaborcy. Świętowano bardzo hucznie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. I jeszcze legalnie można było je obchodzić w latach 1945 - 1946. Potem trzeba było czekać do karnawału Solidarności, aby oddać hołd idei konstytucji. W PRL - u o obchodach można mówić do 1980 roku, w stanie wojennym i po wojnie polsko - polskiej. Zawsze uczestników obchodów represjonowano, najmniejsze zgromadzenia rozpędzano. Ale zawsze znaleźli się ludzie, którzy pamiętali o 3 maja i 11 listopada. 01:45 WIECZNA MIŁOŚĆ S.I - ODC 20 (KARA SEVDA) Serial obyczajowy, 43 min, Turcja, 2015 Reżyseria: Hilal Saral Ünalan Aktorzy: Burak Özivit, Neslihan Atagül, Kaan Urgancolu, Zerrin Tekindor, Kürat Alnak, Nee Baykent, Bar Alpaykut, Gökay Müftüolu odc. 20 Kemal ostrzega Nihan, że mąż kazał ją obserwować. Dowiaduje się też, co łączy Leylę z rodziną jego dawnej ukochanej. Onder próbuje pokrzyżować plany Vildan, która chce odebrać dom swojej siostrze. Konflikt w rodzinie Kemala trwa. 02:40 KUSTOSZKA SOMOSIERRY Reportaż, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wojciech Piotrowski, Piotr Garbarczyk Reportaż przedstawia historię starań o upamiętnienie bitwy pod Somosierrą. Rozpocznie się od odwiedzin Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, gdzie wśród wielu miejsc chwały polskiego oręża jest też tablica poświęcona szarży szwoleżerów. Przeniesiemy się następnie do Somosierry, gdzie poznamy osoby, dzięki którym Hiszpanie dowiedzieli się o bitwie: ojca Jos Medinę, wójta Francisco Sanz Gutierreza oraz samą kustoszkę Somosierry, Elżbietę Tyjan. 05:35 1200 MUZEÓW - PANORAMA RACŁAWICKA Reportaż, 23 min, Polska, 2016 Panorama Racławicka to jedyne zachowane do dziś dzieło tego rodzaju stworzone przez polskich artystów, swego rodzaju relikt dziewiętnastowiecznej kultury masowej. Wielkie malowidło (15x114m), dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa) i technicznych (oświetlenie, sztuczny teren, zaciemnione, kręte podejście) stwarza iluzję trójwymiarowej przestrzeni i pozwala widzowi przenieść się w inną rzeczywistość i inny czas. Panoramę Racławicką zamówiła u Jana Styki rada miasta Lwowa w 1893 roku z okazji 100 - lecia insurekcji kościuszkowskiej. Styka zaprosił do współpracy Wojciecha Kossaka, Ludwiga Bollera i innych malarzy. Olbrzymie malowidło powstało w ciągu zaledwie 9 miesięcy. W latach 1894 - 1944 Panorama była wystawiana we Lwowie w specjalnie dla niej zbudowanej rotundzie na terenie Parku Stryjskiego. Podczas okupacji przechowana była w lwowskim klasztorze bernardynów, a po wojnie znalazła się we Wrocławiu, gdzie prezentowana jest zwiedzającym od 1985 roku. Razem z prowadzącym program zaglądamy w miejsca niedostępne dla innych zwiedzających - do muzealnych magazynów i pracowni. Przedstawiamy pracę konserwatorów Panoramy Racławickiej, którzy muszą się zmierzyć ze specyficznymi problemami. Udamy się też do Niezwojowic, miejscowości położonej 5 km od Racławic. Znajduje się tam obrotowa makieta o powierzchni 40 m kwadratowych przedstawiająca teren, na którym rozegrała się bitwa oraz jej najważniejsze epizody. Na makiecie zostało rozmieszczonych około 300 figurek żołnierzy polskich i rosyjskich wykonanych z drewna lipowego przez miejscowych artystów. Pomysłodawcą i twórcą projektu makiety jest Janusz Król, potomek jednego z kosynierów, kolekcjoner historycznych pamiątek, działacz Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego. "Teatrum Bitwy pod Racławicami" to jeden z przejawów żywego do dziś w Racławicach zainteresowania wydarzeniami z przeszłości oraz kultu Naczelnika i bohaterskich chłopów, którzy odegrali znaczącą rolę w bitwie sprzed ponad 220 lat. Kolejne rocznice Bitwy pod Racławicami są świętem okolicznych wsi i zawsze odbywają się z tłumnych udziałem miejscowej ludności. Z inicjatywy Racławickiego Towarzystwa Kulturalnego powstała grupa rekonstrukcyjna odtwarzająca fragmenty bitwy.