TVP Historia Poniedziałek, 03.05.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 MAJA. ODC. 551 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1791 - uchwalono Konstytucję 3 maja; 1916 - Warszawa - pierwsza od wieku manifestacja trzeciomajowa; 1943 - Kraków - na kopcu Piłsudskiego AK zawiesiła wielką flagę narodową; 1946 - KBW brutalnie stłumił w Krakowie manifestację trzeciomajową; 1952 - zaczęła nadawać polska sekcja radia Wolna Europa; 1983 - bojówki SB napadły na Prymasowski Komitet charytatywny u św. Marcina w Warszawie; 1991 - uroczyste obchody dwustulecia Konstytucji w III RP; 07:20 POLONIA RESTITUTA - ODC. 6 Serial historyczny, 48 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz Rok 1919. Konferencja Pokojowa w Wersalu. Walka o granice Polski i dostęp do Bałtyku. Narzucanie Polsce przeprowadzenia plebiscytu na Górnym Śląsku. 08:20 KONSTYTUCJA 3 MAJA - DZIEJE Felieton, 14 min, Polska, 1996 Scenariusz: Andzrej Brzoza Zdjęcia: Janusz Ulatowski W programie: fakty, dokumenty historyczne, tło dziejowe, znaczenie Konstytucji 3 Maja dla parlamentaryzmu polskiego. 08:45 KONSTYTUCJA 3 MAJA - NARODZINY NARODU Reportaż, 14 min, Polska, 2018 Konstytucja 3 maja to pierwsza w Europie nowoczesna konstytucja przyjęta w sposób demokratyczny. Przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych cztery egzemplarze - trzy rękopisy i jeden druk - stanowią unikatowe dobro narodu polskiego. O trudach przechowywania oryginalnych egzemplarzy dokumentu, zaraz po uchwaleniu konstytucji opowiada historyk dr Michał Kulecki. Dzięki tym opowieściom, widz ma możliwość poznania tej sensacyjnej historii i oglądania oryginalnych świetnie zachowanych kart ustawy rządowej z 1791 roku. Tekst z Tzw. Metryki Litewskiej ocalał w Bibliotece Królewskiej. Tekst z Archiwum Publicznego Potockich przechowywali w ukryciu przedstawiciele tej rodziny. Egzemplarz z Archiwum Sejmu Czteroletniego przechowywał jeden z sekretarzy sejmowych. Oryginały przetrwały czas pożogi wojennej. Zostały wywiezione i przechowywane na Jasnej Górze. W ciągu pierwszego roku od uchwalenia Konstytucji miała ona co najmniej 14 wydań. Wydrukowano około 20 - 30 tys. egzemplarzy. Konstytucja wkrótce po uchwaleniu była publikowana w prasie polskiej. Podziwiała ją cała liberalna Europa. Ówczesny ambasador Stanów Zjednoczonych w Paryżu, późniejszy prezydent, Thomas Jefferson, napisał, że świat uzyskał trzy konstytucje godne pamięci i szacunku: amerykańską, polską i francuską. O znaczeniu i roli, jaką odegrała Konstytucja opowie dr Hubert Wajs, dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych. Na Zamku Królewskim w Sali Senatorskiej, spotkamy pracowników Działu Edukacyjnego. Oprowadzają oni grupy turystów, którzy przysłuchują się opowieściom dotyczącym okolicznośc uchwalania Konstytucji 3 maja. W reportażu karty ustawy rządowej ożyją za sprawą ikonografii, fragmentów spektakli teatralnych mówiących o kulisach powstania Konstytucji 3 maja. Przyjrzymy się oryginalnym kartom ustawy rządowej i posłuchamy Te Deum wyśpiewanego przez ówczesnych rządzących w Katedrze, tuż po uchwaleniu Konstytucji 3 maja. 09:15 ZRODZENI DO SZABLI Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Deląg, Janusz Sieniawski Scenariusz: Janusz Sieniawski Jan Jerlicz weteran wojny moskiewskiej powraca w rodzinne strony, by za namową swojego dawnego towarzysza broni Jerzego Wronowskiego rozpocząć edukację wojskową jego syna Błażeja. Jest to fabularna opowieść o honorze, męstwie i walce widziana oczami młodego rycerza dorastającego w dawnej Rzeczypospolitej. Dokumentalna cześć filmu zabiera widza w podróż ku tajemnicy rzemiosła najwyższej jakości, którego dziełem jest polska szabla, do dziś uważana za jedną z najlepszych na świecie. Światowej klasy eksperci, w niespotykany dotychczas sposób, demonstrują staropolską sztukę jej użycia oraz tworzenia. 10:30 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 2 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Kolejny odcinek niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 11:35 TASMANIA - WYSPA DZIWNA I PIĘKNA (TASMANIA WEIRD AND WONDERFUL) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Stephen Dunleavy Film dokumentalny o niezwykłej wyspie Tasmanii, położonej ok. 300 km na południe od wybrzeża Australii. Jest górzysta i ma wspólną historię geologiczną z górami we wschodniej części Australii. To świat prastarych lasów, dziewiczych rzek z pięknie dziką linią brzegową. Zwierzęta mieszkające na wyspie są równie niezwykłe co dziwaczne. To kraina czarnych diabłów i białych walabii Bennetta. Tańczą tu światła na niebie Południa i drzewa wznoszą się na sto metrów. Tasmania - dziwna i piękna kraina na końcu świata - jest pełna niespodzianek. To Australia, ale zupełnie inna. Kiedyś była częścią suchego lądu australijskiego. Obecnie wraz z fauną i florą jest całkowicie odcięta od kontynentu. Mimo że leży niedaleko na południu, Tasmania jest odseparowana od świata. Izolacja i chłodniejszy klimat stworzyły sanktuarium niepodobne do żadnego innego regionu Australii. Cykl pór roku sprawił, że życie tu istotnie bardzo się różni. Zima oznacza walkę o przetrwanie. To ostatni ląd przed Antarktyką. W czasie miesięcy zimowych powietrze z południa sprowadza opady śniegu i mroźne temperatury. Wiele zwierząt to australijskie gatunki, ale ich zwyczaje i sposób życia są zdecydowanie tasmańskie. Wombaty z kontynentu to w większości zwierzęta nocne, ale żerują o każdej porze, zachowując ciepło dzięki gęstej sierści. Muszą wykorzystać wszelkie okazje do wyszukania pożywienia. Pierwsi Europejczycy, którzy badali tasmańskie lasy, twierdzili, że słyszą w nocy wrzaski diabłów. Wyspa i jej mieszkańcy zostali odizolowani blisko 12 tysięcy lat temu, gdy po ostatniej epoce lodowcowej podniósł się poziom mórz. Bez wątpienia nie ma na Ziemi drugiego takiego miejsca jak Tasmania. 12:40 PAN TADEUSZ (PAN TADEUSZ) Film kostiumowy, dramat, 147 min, Polska/Francja 1999 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda, Jan Nowina - Zarzycki, Piotr Wereśniak Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Michał Żebrowski, Grażyna Szapołowska, Andrzej Seweryn, Daniel Olbrychski, Alicja Bachleda - Curuś, Bogusław Linda, Krzysztof Kolberger, Marek Kondrat, Krzysztof Globisz, Jerzy Trela, Andrzej Hudziak, Piotr Gąsowski, Marek Perepeczko i inni Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza" w 1834 roku, po dziesięciu latach pobytu na obczyźnie. W przepojonym liryzmem i tęsknotą za krajem lat dziecięcych poemacie przedstawił wizję ginącego świata szlacheckiego, ukazał obraz ówczesnej Polski i Polaków. Próba przeniesienia na ekran narodowej epopei od samego początku wzbudzała liczne spory i kontrowersje, dotyczące zarówno obsady, jak i kształtu scenariusza. Choć większość nie wierzyła w powodzenie przedsięwzięcia, Andrzej Wajda nie wycofał się z planów. Biorąc pod uwagę upodobania współczesnej widowni, reżyser położył nacisk na akcję, wątek sensacyjny, romans, akcenty humorystyczne, piękno pejzaży, nie rezygnując z oryginalnych poetyckich strof, za pomocą których porozumiewają się aktorzy. "... dialog miał pozostać Mickiewiczowski, a jednocześnie szybki i filmowy" - wspomina pracę nad "Panem Tadeuszem" współautor scenariusza, Piotr Wereśniak. Siłą filmu, jak zgodnie podkreślali wszyscy krytycy, a także sam Andrzej Wajda, jest doborowa obsada. Zdjęcia rozpoczęto 3 lipca 1998 roku, ostatni klaps rozległ się 24 września. Premiera "Pana Tadeusza", którą przekładano ze względu na wejście na ekrany "Ogniem i mieczem", ostatecznie odbyła się 22 października 1999 roku. Film święcił triumfy, pobił rekordy oglądalności, wyprzedzając wielkie przeboje kinowe, jak "Ogniem i mieczem", "Dzień Niepodległości", "Flinstonowie", "Titanic". W mrocznym paryskim wnętrzu zebrali się emigranci z Polski. Wspominają ojczyznę. Narrator (Krzysztof Kolberger) snuje opowieść o Ostatnim Zajeździe na Litwie. Jest rok 1811. Do rodzinnego litewskiego dworku w Soplicowie powraca po ukończeniu nauk Tadeusz Soplica (Michał Żebrowski). Gospodarzem posiadłości jest stryj i opiekun młodzieńca, Sędzia (Andrzej Seweryn). Wydaje się, że dom jest zupełnie pusty, jego mieszkańcy wybrali się do pobliskiego lasu. Zwiedzając stare zakamarki, Tadeusz trafia do swego pokoju dziecięcego, w którym zastaje Telimenę (Grażyna Szapołowska). Piękna kobieta porusza wyobraźnię młodzieńca, budzi w nim pożądanie i namiętność. Wieczorem, podczas kolacji wydanej na zamku, o który toczy się spór pomiędzy ziemiańską rodziną Sopliców a Hrabią (Marek Kondrat), ostatnim potomkiem rodu Horeszków, Tadeusz ponownie spotyka uwodzicielską Telimenę. Nawiązuje z nią romans. Wkrótce okazuje się, że faktyczną mieszkanką jego pokoju jest śliczna i młodziutka Zosia (Alicja Bachleda - Curuś), której opiekunką jest właśnie Telimena. Tadeusz nawet nie podejrzewa, że powszechnie szanowany i znany ze swych patriotycznych czynów ksiądz Robak jest jego ojcem. Porywczy szlachcic Jacek Soplica, którego pycha i urażona młodzieńcza duma doprowadziły do zbrodni, ukrył się pod mnisim habitem. Przed laty zastrzelił Stolnika Horeszkę, a następnie wstąpił do klasztoru, aby odkupić winy. Do tej pory za tę zbrodnię mści się na całym rodzie Sopliców wierny sługa Stolnika, klucznik Gerwazy (Daniel Olbrychski). Tymczasem ksiądz Robak, widząc szansę na odzyskanie niepodległości, przygotowuje powstanie na Litwie, które ma ułatwić Francji atak na Rosję. Prowadzi działalność konspiracyjną, ukrywając swą tożsamość przed rodziną, przyjaciółmi i wrogami. Dopiero na łożu śmierci wyjawi prawdę. 15:20 OBYWATEL POETA - ZBIGNIEW HERBERT Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jerzy Zalewski Zdjęcia: Paweł Wendorff Muzyka: Janusz Grudziński Wykonawcy: Andrzej Dobosz, Gustaw Herling Grudziński, Antoni Libera, Zdzisław Najder, Jacek Trznadel, Jan Adamski, Józef Szaniawski, Marek Nowakowski, Marek Oramus "Wedle legendy i niektórych papierów - mówi Danuta Herbert - Ulam - ród Herbertów wywodzi się z czasów Wilhelma Zdobywcy. W XV - XVI stuleciu, gdy rozgorzały wojny religijne, skazana na banicję rodzina opuściła ojczyznę. Jeden z Herbertów był konsulem we Francji za panowania Ludwika XIV, jego bratanek przyjaźnił się z Szekspirem. Potem familia przeniosła się do Westfalii, a następnie do Austro - Węgier. W czasach Marii Teresy tworzyła przemysł chemiczny w Wiedniu. Stąd już niedaleko do Lwowa. Protoplasta galicyjskiej gałęzi rodziny osiedlił się we Lwowie i wykładał na uniwersytecie język angielski. Nie znał słowa po polsku. Ale już jego następcy żenili się z polskimi szlachciankami i wychowywali dzieci na Polaków". Jeden z największych poetów naszych czasów urodził się w 1924 roku we Lwowie. W dzieciństwie boleśnie przeżył śmierć brata, potem na młodzieńca spadły kolejne ciosy - sowiecka i niemiecka okupacja. Koniec wojennej zawieruchy zastał go w podkrakowskich Proszowicach. Zbigniew Herbert był wówczas mocno zaangażowany w działalność konspiracyjną. Po wojnie zapisał się na uczelnię plastyczną, aktorską oraz handlową. Zdał egzaminy wstępne do wszystkich trzech, wybrał szkołę handlową. Studia kontynuuował w Toruniu na Wydziale Prawa UMK. Świeżo upieczony prawnik otrzymał przydział do prokuratury wojskowej. Wtedy postanowił się "zgubić". Wyjechał do Warszawy, roztopił w tłumie. Biedował, niedojadał. Imał się różnych, nader "egzotycznych" zajęć, między innymi projektował urządzenia sanitarne, pracował w przedsiębiorstwie eksploatacji torfu i redakcji "Głosu Kupieckiego". Nie utrzymywał kontaktów ze środowiskiem twórczym. Choć marzył o pisarstwie i literackim sukcesie, odrzucił pokusy, którym uległo wtedy wielu ludzi kultury. Świadomie wybrał życiową drogę, skazał się na niedostatek i zapomnienie. Czekał nadejścia czasów swobody i wolności. Zdawało mu się, że upragniony przełom nadszedł w 1956 roku. Po "Październiku" wydał tomy poezji "Struna światła" oraz "Hermes, pies i gwiazda", a później, w roku 1961, "Studium przedmiotu". Wtedy już wiedział, że na spełnienie pragnień o wolności trzeba będzie poczekać. Nie czekał bezczynnie. Nieustannie swarzył się z władzą, prowokował ją, zaskakiwał. Choć wiele czasu spędzał poza granicami kraju, we Włoszech, Francji i w Stanach Zjednoczonych, gdzie wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim, nie zdecydował się na emigrację. Za upór i bezkompromisowość przyszło mu płacić kłopotami z publikacją kolejnych dzieł i innymi szykanami czynionymi przez władzę, ostracyzmem części środowiska twórczego, nieporozumieniami z kolegami po piórze, utratą przyjaciół, zdrowiem, wreszcie - przedwczesną śmiercią. O życiowej drodze Zbigniewa Herberta, jego trudnych zmaganiach i trudnych wyborach mówią, między innymi, Jan Adamski, Andrzej Dobosz, Gustaw Herling Grudziński, Antoni Libera, Zbigniew Najder, Jacek Trznadel i Rafał Żebrowski. 16:50 UKRYTE PROTOKOŁY - CZYLI OSZUSTWO ZAŁOŻYCIELSKIE Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2016 Reżyseria: Beata Kołaczyk Scenariusz: Beata Kołaczyk Film w swojej narracji to studium przypadku, a jednocześnie próba historycznej rekonstrukcji ważnego wydarzenia w najnowszej historii Polski, jakim było Referendum Ludowe 30 czerwca 1946 r. 19:00 POLONIA RESTITUTA - ODC. 7 Serial historyczny, 48 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz Ignacy Paderewski usiłuje przekonać przedstawicieli zwycięskich mocarstw o niemieckim terrorze na Śląsku. Podpisanie traktatu pokojowego w Wersalu. Ignacy Paderewski ogłasza w Warszawie niepodległość Polski. W Belwederze pod traktatem składają podpisy: Józef Piłsudski i Ignacy Jan Paderewski. Na Górnym Śląsku wybucha powstanie. 20:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRWAWA MARIA NA TRONIE ANGLII (MARIE LA SANGLANTE SUR LE TRONE D'ANGLETERRE) Film dokumentalny, 112 min, Francja, 2019 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Krwawa Maria, taki był, mrożący krew w żyłach, przydomek Marii Tudor. Była pierwszą kobietą oficjalnie koronowaną w Anglii na równi z mężczyznami. Ta nielubiana królowa panowała krótko, ale zapadła głęboko w umysły ludzi Czy ta negatywna ocena jej rządów była sprawiedliwa, a królowa Maria w pełni zasłużyła na złą reputację? Tego dowiemy się z filmu "Krwawa Maria na tronie Anglii" - kolejnego odcinka francuskiej serii Historia w postaciach zapisana. Maria Tudor, córka strasznego króla Henryka VIII, rządziła Anglią i Irlandią od 1553 do 1558 roku. Swój przydomek Krwawa Maria, zawdzięcza torturom, jakie zadała prawie trzystu protestantom, spalonym żywcem za wiarę. Poznamy nie tylko sekrety rodzinnych zdrad i dynastycznych kłótni, ale i miejsca wydarzeń, takie jak pałac Hampton Court nad Tamizą, więzienia złowrogiej Tower of London, Ludlow, w Walii, gdzie królowa spędziła dzieciństwo i starą fortecę Framlingham, Opactwo i Katedrę w Winchester, w której Maria Tudor poślubiła przyszłego króla Hiszpanii, stając się w ten sposób zarówno królową Anglii i Irlandii, jak i królową Hiszpanii, Sycylii i Neapolu. 22:10 MOST NA RZECE KWAI (THE BRIDGE ON THE RIVER KWAI) Dramat wojenny, 155 min, Wielka Brytania 1957 Reżyseria: David Lean Scenariusz na podstawie powieści Pierre'a Boulle'a: Pierre Boulle, Michael Wilson i Carl Foreman Zdjęcia: Jack Hildyard Muzyka: Malcolm Arnold Występują: William Holden, Alec Guinness, Jack Hawkins, James Donald, Geoffrey Horne, Sessue Hayakawa, Andre Morell, Peter Williams i inni Słynny dramat wojenny z antywojennym przesłaniem, nagrodzony siedmioma Oscarami: dla najlepszego filmu roku, za reżyserię, scenariusz, zdjęcia, muzykę, montaż, dla najlepszego aktora (Sir Alec Guinness) oraz nominacją do tej nagrody dla aktora drugoplanowego (Sessue Hayakawa). Wprawdzie statuetkę za scenariusz otrzymał Pierre Boulle, francuski autor książki, która stała się podstawą scenariusza, ale w rzeczywistości znacznie większy wkład w adaptację jego dzieła na potrzeby filmu mieli Michael Wilson (Oscar za scenariusz "Miejsca pod słońcem", scenariusze m. in. do "Lawrence'a z Arabii" i "Planety małp") oraz Carl Foreman (nominacje za scenariusze do "Championa", "Pokłosia wojny", "W samo południe" i "Dział Navarony"). Obaj znajdowali się jednak w tamtych latach na czarnej liście senatora McCarthy'ego i Akademia Filmowa nie odważyła się oficjalnie ich uhonorować. Nagrody przyznano im dopiero pośmiertnie, w 1985 r. Do historii kina przeszła też sławna, gwizdana przez żołnierzy melodia "Marsz pułkownika Bogeya". Gdy David Lean przystępował do pracy nad "Mostem" ze znaczącym, jak na lata 50. , budżetem 3 mln dolarów, wiele osób nie wierzyło, że powstanie jeden z najsłynniejszych do dziś filmów. Cary Grant i Charles Laughton, którym proponowano główne role - Shearsa i pułkownika Nicholsona - odrzucili ofertę. William Holden i Sir Alec Guinness przyjęli je dopiero po długich targach i namowach. Ten ostatni groził nawet opuszczeniem planu w połowie realizacji zdjęć (kręconych przez niemal 4 miesiące w cejlońskiej dżungli), nie mogąc się doszukać niczego interesującego w granej przez siebie postaci. Ostatecznie przyniosła mu ona jedynego w jego karierze Oscara (nie licząc honorowej statuetki za całokształt dokonań w 1979 r.) Opowiedziana w książce i filmie historia oparta jest na autentycznych wydarzeniach z czasów II wojny światowej, kiedy to alianccy jeńcy wojenni schwytani przez Japończyków, pracując ponad siły, bez jedzenia i picia, zbudowali tory kolejowe z Bangkoku do Rangoonu, służące do przesyłania transportów wojskowych. Akcja filmu toczy się w 1943 r. w japońskim obozie dla jeńców wojskowych. Batalion schwytanych w Singapurze brytyjskich żołnierzy pod dowództwem pułkownika Nicholsona ma - zgodnie z rozkazem japońskiego pułkownika Saito - przystąpić do budowy mostu na rzece Kwai, którym ma biec główny szlak transportowy sił japońskich w tym regionie. Powołując się na międzynarodowe konwencje Nicholson w imieniu swych ludzi odmawia pracy. Poddany okrutnej próbie sił, wychodzi z niej zwycięsko. Osiąga tyle, że żołnierze mają odtąd pracować pod jego dowództwem. Chce udowodnić wyższość moralną i techniczną Brytyjczyków i skonstruować bezbłędnie most, lecz całkowicie ignoruje fakt, że ma on służyć wrogom. Realizacja budowy staje się niemal jego obsesją, punktem honoru. Tymczasem brytyjskie dowództwo wysyła nad rzekę Kwai grupę swych żołnierzy pod dowództwem majora Wardena z misją zniszczenia mostu. Do Wardena i jego ludzi dołącza też amerykański marynarz Shears, któremu udało się uciec z obozu. Brytyjskie komando umieszcza pod mostem ładunki wybuchowe, ale ich działania odkrywa pułkownik Nicholson i zawiadamia japońskie dowództwo obozu. 01:00 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 1/5 ZAGADKOWA ŚMIERĆ HESSA (ODC. 1/5 THE HESS ENIGMA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Cykl dokumentalny (5 odcinków) Co się stało ze składem pociągu, zawierającym nazistowskie złoto? Ile prawdy jest w plotce, że osobisty lekarz Hitlera stopniowo go truje lekami? Co się stało z zaginionym okrętem podwodnym U - 513? Dlaczego zastępca Hitlera Rudolf Hess odbył fatalny lot do Wielkiej Brytanii w 1941 roku? To tylko niektóre z pytań, na które starają się odpowiedzieć twórcy serii na podstawie ostatnio odkrytych dokumentów i archiwaliów. 02:55 "SENSACJE XX WIEKU" - KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA (KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Mikołaj Roznerski, Natalia Klimas, Krzysztof Warunek, Maria Konarowska, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Klaudiusz Kaufmann, Łukasz Konopka, Ksawery Szlenkier Rotmistrz Jerzy Sosnowski do dziś pozostaje legendą polskiego wywiadu. Ten bohater wojny polsko - bolszewickiej był jednym z najbardziej skutecznych polskich szpiegów w Berlinie. Nadzwyczaj przystojny kawalerzysta, a do tego skuteczny i śmiertelnie niebezpieczny szpieg. Wiedział jak korzystać ze swoich atutów - uwodził kobiety mające dostęp do tajemnic Reichswehry zdobywając cenne informacje wywiadowcze. Aresztowany przez niemiecki kontrwywiad został w drodze negocjacji wymieniony za kilku niemieckich szpiegów schwytanych w Polsce. Niespodziewanie polski sąd skazał go na długoletnie więzienie, ale co ciekawe nie odbył kary. Ewakuowany na wschód trafił w ręce NKWD. Tu zaczynają się mnożyć pytania, na które do dziś szukamy odpowiedzi. Czy był zdrajcą, podwójnym agentem pracującym dla niemieckiego wywiadu? Czy też polski wywiad poświęcił go, aby ochronić tajemnicę złamania Enigmy? Czy zdradził podwójnie, współpracując w czasie wojny z sowieckim wywiadem? W pierwszym odcinku Sensacji XX wieku w postać Sosnowskiego wcieli się Mikołaj Roznerski, a u jego boku pojawi się m.in. Natalia Klimas. 03:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.