TVP Historia Poniedziałek, 03.05.2021 Zmiany z dnia 28.04.2021 w stosunku do raportu z dnia 14.04.2021 (dodano pozycję programową) 17:30 TRZECI MAJA, CZYLI DZIŚ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cyprian Demianiuk Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Marek Rozwadowski, Tomasz Woźniczka Film realizowany w ramach przypadających na 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII - wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzono w Polsce, na Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu było możliwe dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytut Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski, dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevi, dr Gintaras Šapoka, dr Eligijus Raila, dr Milo Řeznk, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig. Historia Konstytucji 3 Maja jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa, w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję? W filmie obraz Jana Matejki Konstytucja 3 Maja 1791 roku prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. (dodano pozycję programową) 18:30 SPÓR O HISTORIĘ - WITAJ, MAJOWA JUTRZENKO! Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku stanowiła naczelny akt państwowy przyjęty w trakcie obrad Sejmu Czteroletniego. Została uchwalona w niezwykłym, przyspieszonym trybie, aby wykorzystać fakt chwilowej nieobecności w Warszawie przeciwników politycznych. Inicjatorem reform było Stronnictwo Patriotyczne, które połączyło siły ze stronnictwem królewskim. Po uchwaleniu Konstytucji jej zwolennicy utworzyli nowoczesne ugrupowanie polityczne pod nazwą Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej 3 Maja. Jego celem było wspieranie dalszej działalności ustawodawczej dla wzmocnienia państwa. Konstytucja zmieniała zasadniczo system prawny Rzeczypospolitej. Wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej zasadę dziedziczenia tronu w dynastii saskiej. Na jej kartach zapisano wiele nowych regulacji prawnych, na przykład w kwestiach społecznych. Goście: prof. Zofia Zielińska, prof. Piotr Ugniewski, Uniwersytet Warszawski i dr Michał Kulecki, Archiwum Główne Akt Dawnych. (dodano pozycję programową) 19:05 PRASA DONOSI - ODC. 1 Felieton, 4 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska "Prasa donosi" to cykl krótkich programów filmowych. Ich celem jest przedstawienie II Rzeczpospolitej z perspektywy codziennej prasy, która ukazywała się w Polsce, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Zakres tematyczny jest bardzo szeroki i narzucają go artykuły, które ukazywały się w prasie. Zawsze bardzo uroczyste obchody Święta Konstytucji 3 Maja, wojna o granice po zakończeniu I wojny światowej, wojna polsko - bolszewicka, świętowanie pierwszych rocznic odzyskania niepodległości, walka z analfabetyzmem, brakiem mieszkań, ale też codzienne wydarzenia, którymi żyły polskie miasta. W odcinku: ILUSTROWANA REPUBLIKA, Łódź, 4 marca 1926 donosi: Budowa kanalizacji zacznie się od konferencji - na konferencji tej zostaną ustalone warunki pracy i płacy robotników zatrudnionych przy budowie kanalizacji. Zdenerwowany przemysłowiec podarł protokół inspektora pracy i został za to skazany na 3 dni aresztu. Inspektor pracy, uważając to za obrazę, skierował sprawę do sądu i sąd pokoju skazał przemysłowca na 3 dni aresztu. Restauratorzy nie godzą się na kompromis, trwając uparcie przy swoich postulatach. Inspektor pracy uznał słuszność stanowiska kelnerów. Strajk kelnerów dotyczył wysokości procentu wypłacanego przez restauratorów. Majstrowie podpisali deklarację, że mogą być wydaleni bez wymówienia. Ci, którzy nie podpisali tej deklaracji, zostali zwolnieni z widzewskiej Manufaktury. Nawet Ci, z 40 - letnim stażem. Komentarz historyka - prawo pracy, prawa pracownika - jak rozwiązywano te problemy w latach 20.? (zmodyfikowano opis: Omówienie) 20:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KSIĄŻĘ KAROL, WIECZNY NASTĘPCA TRONU (LE PRINCE CHARLES AUX MARCHE DU TRONE) Film dokumentalny, 112 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Książę Karol - następca korony brytyjskiej, w listopadzie 2018 roku obchodził 70. urodziny. Jest najstarszym synem królowej Elżbiety II i księcia Edynburga. W 1981 roku poślubił lady Dianę Spencer, z którą miał dwoje dzieci: Williama i Henryka, ale małżeństwo zakończyło się rozwodem. W roku 2005 roku ponownie ożenił się z Kamilą Parker Bowles. Od wielu lat prowadzi bogatą działalność społeczną i charytatywną, a w roku 1976 założył The Prince's Trust, fundację wspierającą młodzież, zwłaszcza tę biedniejszą. W trosce o środowisko chętnie pojawia się publicznie jako dżentelmen rolnik, obrońca produktów ekologicznych i zagrożonych gatunków. Film jest próbą odpowiedzi na wiele pytań, dotyczących następcy tronu: poznajemy jego życie, przekonania i poglądy polityczne oraz pasje i zainteresowania. Stephane Bern zabiera nas z wizytą do Clarence House - prywatnej rezydencji księcia Karola w Londynie, położonej kilka kroków od Pałacu Buckingham.